Несие жүйесі түсінігі, оның қызмет ету жағдайы, негізгі құрылымдық элементтері

І. Кіріспе
1.1. Несиенің қызметтері

ІІ. Негізгі бөлім
2.1.Несиенің формалары, олардың жіктелуі.
2.2.Несиелеуді ұйымдастыру қағидалары
ІІІ. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер

Несиенің экономикалық орны мен рөлі, оның атқаратын қызметтерімен сипатталады. Жалпы несие экономикалық категория ретінде төмендегі қызметтерді атқарады:
- Қайта бөлу;
- Айналыс шығындарын үнемдеу;
- Айналыстағы нақты ақшалардың орнын уақытша алмастыру;
- Капиталдың шоғырлануын жеделдету;
- Ғылыми-техникалық прогрессті жеделдету.
Несиенің қайта бөлу қызметі, кез келген елдің ұлттық экономикасының толық қанды жұмыс жасауына өз үлесін қосады. Несиенің бұл қызметінің көмегімен экономикалық жүйенің бір саласынан екінші бір саласына капитал ағымы болады. Несиенің бұл қызметінің, қаржылық қайта бөлу қызметінен айырмашылығы қаржының бөлінуі әкімшілік негізде жүргізілсе, ал салалар мен аймақтар арасындағы капитал ағымы несие арқылы, яғни ол нарықтық механизм негізінде жүзеге асырылады.

1. Сейткасымов М. «Ақша, несие, банктер» Алматы, 2000ж
2. Мақыш А. «Коммерциялық банктердің операциялары» Алматы, 2004ж
3. Шеденов У. «Жалпы экономикалық теория негіздері » Алматы, 2002ж
4. Крымова К. «Экономикалық теория» Алматы 2003ж

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Несие жүйесі түсінігі, оның қызмет ету жағдайы,
негізгі құрылымдық элементтері

Несиенің қызметтері. Несиенің экономикалық орны мен рөлі, оның
атқаратын қызметтерімен сипатталады. Жалпы несие экономикалық категория
ретінде төмендегі қызметтерді атқарады:
▪ Қайта бөлу;
▪ Айналыс шығындарын үнемдеу;
▪ Айналыстағы нақты ақшалардың орнын уақытша алмастыру;
▪ Капиталдың шоғырлануын жеделдету;
▪ Ғылыми-техникалық прогрессті жеделдету.
Несиенің қайта бөлу қызметі, кез келген елдің ұлттық экономикасының
толық қанды жұмыс жасауына өз үлесін қосады. Несиенің бұл қызметінің
көмегімен экономикалық жүйенің бір саласынан екінші бір саласына капитал
ағымы болады. Несиенің бұл қызметінің, қаржылық қайта бөлу қызметінен
айырмашылығы қаржының бөлінуі әкімшілік негізде жүргізілсе, ал салалар мен
аймақтар арасындағы капитал ағымы несие арқылы, яғни ол нарықтық механизм
негізінде жүзеге асырылады.
Несиенің айналыс шығындарын үнемдеу қызметінің іс жүзіне асыру
несиенің экономикалық мәнінен туындайды. Шаруашылық субъектілеріндегі
ақшалай қаражаттардың түсуі мен жұмсалуы арасындағы уақытша болатын
алшақтық кей жағдайларда қосымша ресурстарға деген қажеттілікті туындатады.
Міне, сондықтан да мұндай жағдайларда қарыз алушылардың барлық
категориялары өздерінің меншікті қаражатқа деген жетіспеушіліктің орнын
толтыру үшін несиені пайдаланады. Бұл дегеніміз капитал айналымын
қамтамасыз етіп қана қоймай, айналыс шығындарын үнемдеуге де мүмкіндік
жасайды.
Ал, келесі қызметі, яғни несиенің айналыстағы нақты ақшалардың орнын
уақытша алмастыру. Қазіргі несиелік шаруашылықта мұндай орнын алмастыруға
толық мүмкіндік бар. Бұл қызметті іске асыру процесінде тек қана тауар
айналысын ғана емес, сондай-ақ нақты ақшалардың уақытша орнын ауыстыра
отырып, ақша айналысын да жылдамдатады. Несиенің бұл қызметі несиелік
ақшалар: чектер, вексельдер, несиелік карточкалар көмегімен жүзеге
асырылады. Несиенің бұл қызметі арқылы ақша айналысының жылдамдығымен
қатар, айналыстағы ақша массасына және төлем айналымына да ықпал етеді.
Капиталдың шоғырлану процесі қызметі экономиканың тұрақты жағдай
жасау үшін маңызды болып табылады. Мұндай міндеттерді шешуде несиенің бұл
қызметі өндіріс ауқымын ұлғайта отырып, пайда алуға мүмкіндік береді.
Несиенің ғылыми-техникалық прогрессті жеделдету қызметі ғылыми-
техникалық ұйымдардың қызметін қаржыландырумен сипатталады. Сондықтан да,
несиенің көмегінсіз көптеген ғылыми зерттеу орталықтарының (бюджеттік
қаржыландыруда отырғандарынан басқалары) жұмыс жасау қиынға соғады. Сондай-
ақ несие өндіріске ғылыми технологияларды жаңалық ретінде енгізу үшін де
аса қажет болып табылады. Себебі ондай шығындарды бастапқыда кәсіпорынның
қаражатымен, оның ішінде орта және ұзақ мерзімде банк несиелері есебінен
қаржыландырылады.

Несиенің формалары, олардың жіктелуі. Несиенің формалары оның құрылымы
мен және белгілі бір дәрежеде несиелік қатынастардың мәнімен тығыз
байланысты келеді.
Несиенің формасы – бұл несиелік қатынастар құрылымының, олардың
негізгі қызметтерінің, яғни әр алуан сыртқы және ішкі өзгерістер барысында
толық сақталатын көрінісін білдіреді. Несие берушілер мен қарыз алушылар
арасындағы байланыстар қалай өзгергенімен де, несиенің формасы сол күйінде
сақталады.
Отандық және шет ел әдебиеттерінде несиенің келесідей формаларын
кездестіруге болады:
▪ Коммерциялық несие;
▪ Банктік несие;
▪ Тұтыну несиесі;
▪ Мелекеттік несие;
▪ Халықаралық несие;
▪ Ипотекалық несие;
Коммерциялық несие – бұл қарыз берушінің қарыз алушыға қарызға берген
тауарын білдіреді.
Коммерциялық несие – бұл вексель айналысының пайда болуына себеп
болған, экономикадағы несиелік қатынастардың алғашқы формасы. Несиенің бұл
формасының басты мақсаты – тауарлардың өткізу процесін жеделдету, сондай-ақ
одан пайда табу болып табылады.
Мұнда қарыз алушы да және оны берушілер ретінде кәсіпкерлер мен
бизнеспен айналысатындар бола алады. Коммерциялық несие көбіне тауарды
сатып алушыда нақты ақшаның болмай қалуы барысында туындайды. Мұндай
жағдайда, айналыс құралы ретінде, қарыз алушының көрсетілген соманы
уақытында төлейтіндігін куәландыратын арнайы қарыздық міндеттеме – вексель
қолданылады.
Коммерциялық несиенің банктік несиеден айырмашылығы төмендегідей:
▪ Қарыз беруші ролінде банктік мекемелер емес, яғни тауар немесе қызметті
сатумен айналысатын кезкелген заңды тұлға бола алады;
▪ Коммерциялық несие тек қана тауар формасында беріледі;
▪ Қарыз капиталы өнеркәсіптік немесе сауда капиталымен байланысты;
▪ Коммерциялық несиенің орташа құны сол кезеңдегі банктік пайыз мөлшерін
салыстырғанда төмен болады;
▪ Қарыз беруші мен қарыз алушы арасындағы несиелік мәміленің занды түрде
рәсімделуі барысында, бұл несие үшін төленетін ақы тауар бағасының құнына
қосылады;
Банктік несие – бұл банктік мекемелерден қарыз алушыларға ақшалай түрде
берілетін несиені білдіреді.
Банктік несие – бұл экономикадағы кеңінен тараған несиелік
қатынастардың формасы болып табылады. Банктік несие бойынша несиелік
қатынастың құралына несиелік шарт немесе несиелік келісім жатады. Банктік
несиеде несие беруші: банк және арнайы қаржы мекемелері болса, ал қарыз
алушылар ретінде кәсіпкерлікпен немесе бизнеспен шұғылданатын қаржы
ресурстарына деген сұранысы бар кез келген заңды ұйым болып табылады.
Мұндағы қарыз берушінің басты мақсаты – бұл пайыз түрінде табыс алу.
Тұтыну несиесі – бұл жеке тұлғаларға тұтыну тауарларын сатып алу үшін
және тұрмыстық қызметтерді өтеуге берілетін несиені білдіреді.
Тұтыну несиесінің басты тағайындалуы халыққа тауарлар сатуды
ынталандыруға бағытталады. Тұтыну несиесі бөлшек саудамен тығыз байланысты:
бір жағынан тауар айналымының ұлғаюына сай несиенің көлемі өседі, сонымен
қатар, тауарды несиеге алу сұранысы туындайды; екінші жағынан, халықты
несиелеудің өсуі, сұраныстың төлем қабілеттілігін ұлғайтады. Мұндай
тәуелділік, әсіресе бүгінгі тауарлар нарығын толтыру жағдайында пайда
болуда.
Мемлекеттік несие – мемлекет және жергілікті билік ұйымдарының
өздері қарыз алушы немесе қарыз беруші болып табылатын заңды тұлғалар мен
азаматтарға байланысты қалыптасатын несиелік қатынастар жиынтығын
білдіреді.
Мемлекеттік несиенің негізгі формалары: мемлекеттік облигациялық
займдар, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.