Оқушыны ойлауға үйрету

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

Негізгі бөлім

Оқушыны ойлауға үйрету

2. Есте сақтауын диагностикалау және жаттықтыру.

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Ойлау дегеніміз сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының байланыс-қатынастарының миымызда жалпылай және жанама түрде сөз арқылы бейнеленуі.

Ойлау қабылдау, елестермен тығыз байланысты. Түйсік пен қабылдау танымның бірінші баспалдағы болғандықтан, олардан тыс ешбір ойлау болмайды. Ойлау сезім мүшелеріарқылы алынған мәліметтерді өңдейді. Ойлау сезімдік мағлұматтардың негізінде ғана болатын нәрсе. Елестерде жалпылағыш элементтер мол болғанмен, оның таным мүмкіндігі ойлаудан әлдеқайда төмен. Ойлаудың қамтитын шеңбері өте кең.

Адамның ойы әрқашанда сөз арқылы білдіріледі. Біреу екінші біреуге пікірін білдіргендеөзін естісін деп дауыстап сөйлейді. Ой толық сөз күйінде білдірілгенде ғана айқындалып, дәйектелініп, дәлелдене түседі. Ойлау мен сөйлеу бірдей нәрсе деп, бұлардың арасына теңдік белгісін қою дұрыс емес. Ой-сыртқы дүниені бейнелеудік кең жоғарғы формасы, сөз-ойды басқа адамдарға жеткізетін құрал. Ойдың сөз арқылы бейнеленуі арқасында адам өзінен бұрынғы ұрпақтар жинаған тәжірибе мен білімді сақтап қала алды, Ойды өмірді онан әрі жақсарту мақсаттарына пайдаланды.

Бала тілі шықпай тұрған кезде де ойлай алады. Нәресте айналасындағы дүниенібірінші сигнал жүйесінің қызметі арқылы танып біледі. Ойлаудың бұл түрі оның танымын онша кеңіте алмайды. Баланың тілі шығып, сөз арқылы үлкендермен қарым-қатынасқа түскенде ғана оның ойлау шеңберікеңейетін болады.

Сөз бен ойлаудың бірлестігі алғашқы адамдардың психикасында да үлкен орын алған. Сөзбен ойлаудың арқасында ғана олар бірінің білмегенін екіншісі біліп, ақыл ойын молайта түскен . Тіл мен ойдың бір-бірімен тығыз байланыста болатындығын халық ерте кездің өзінде-ақ байқаған .

Оқушыны ойлауға үйрету

Қазіргі заманғы педагогикалық ой-тұжырымдарда гуманизм идеялары еркін білім беру, оқушының жеке тұлғалық күшін дамыту, оның шығармашылық мүмкіндігінің дамуы басты рөл атқарып отыр. Олай болса, қазіргі ұстаздар қауымының алдындағы үлкен мақсат: өмірдің барлық саласындағы белсенді, шығармашылық іс-әрекетіне қабілетті, еркін және жан-жақты жетілген тұлға тәрбиелеу. Өмірдегі сан алуан қиындықтарды шеше білу тек шығармашыл адамның қолынан келеді. Шығармашыл тұлға бойында батылдық, еркіндік, ұшқырлык,, сезімталдық сияқты қасиеттермен қатар ерекше ой қызметі, қайшылықтарды түсіну, зандылықтарды анықтау, шығармашылыққа деген құштарлық болу керек.

Оқушының шығармашылық қабілетін дамыту үшін бірнеше шарт орындалуы тиіс. Олар:

Шығармашылық қабілетін дамытуды ерте бастан қолға алу;
Жүйелі түрде шығармашылық әрекет жағдайында болуы;
Ойлау мүмкіндігінін, ең жоғарғы деңгейіне жетуі;
Шығармашылық іс-әрекетке жағдай тудыру;

Оқушының шығармашылық іс-әрекетіне жағдай тудыру дегеніміз оқушыны ойлай білуге үйрету екені сөзсіз. Мектеп табалдырығын жаңа аттаған Бұлдіршіннен шығармашылық іс-әрекетті талап етпес бұрын, оны соған үйреткен жөн.

Оқушының шығармашылығына бағыт-бағдар беруді ең алғаш білім мазмұнына енгізген М. Жұмабаев болатын. Ол балалардың ойларын дамыту туралы "Ойлау жанның өте бір қиын терең ісі" - деп атап көрсете келіп, тәрбиеші баланың ойлап үйренуіне көп күш жұмсау керектігін ескертеді.

Ойлап үйрену туралы сөз еткенде оқушының абайын, есін, қиялын, интелектісін дамыту туралы айтылғаны деп түсіну керек. Себебі осы қабілеттерін дамыта отырып, ойлау қабілетін жоғарғы деңгейге көтеруге болады. Ол қандай дәрежеде дамығанын арнайы сынау тапсырмалар арқылы анықтап алып, содан соң оның қорытындысына сапалық және сандық талдау жасай отырып, осы кабілеттерді жаттықтыру және дамыту жұмысына кірісуге болады.

Енді өзім сабақ беретін бірінші сынып оқушыларымен осы бағытта жүргізілген жұмыстарыма тоқталмас бұрын оның себебін ашайын:

сауат ашу кезеңінен кейінгі орындалатын жазба қателер және олардың жүйелі түрде қайталануы. Мысалы көшіріпжазу кезінде әріп тастау, соңғы әріптерді жазбай кету, өздік жұмыстардағы соңғы жағындағы III деңгейлік тапсырмаларды шала орындауы;
Мәтінмен жұмыс істеу барысында сөйлемнің соңғы сөздерін, немесесөздің соңғы буынын тастауы, өзгертіп оқуы, мәтіннің мазмұнын өз сезіменайтып беруге көптеген оқушылардың қиналуы, өлең жаттауға ынталарының болмауы, берілген тапсырмаларды ұмытып кетуі т. б.

Осы байқалған олқылықтарды жүйелей келіп, оқушылардың абайын, есте сақтауын, ойлауын, өзінің іс-әрекетін бақылауын, жүйелеуін зерттеуге арналған сынау жұмыстарын жүргізуге шешім қабылдадым.

Ол мынадай жоспармен орындалады:

Жүргізген алғашқы сынау нәтижесінде 39% жақсы нәтиже берді. Бірнеше рет осы тәріздес жүргізілген жаттығу жұмысының арқасында соңғы жүргізген графиктік диктант қорытындысында 84% жақсы нәтиже берді.

Оқушының абайын жаттықтыруға және дамытуға берілген тапсырмалардың кейбіреулерін таныстыра кетейін:

а) Абайының тұрақтылығын, дамыту және жаттықтыруға арналған тапсырмалар Шульте кестесінің көмегімен жүргізіледі. Шульте кестесі

Цифрларды өсу ретімен тауып, атау.
Кему ретімен атау (1, 2 сын үшін) .
Тақ және жұп сандарды өсу және кему ретімен атау (3, 4 сын үшін) .

4. Жұптасып, топпен жұмыс істеуге үйрену.

Цифрларды кезектесіп санау. 1, 3, 5, 7 . . . 2, 4, 5, 8 . . . 1-5, 6-10 тура және кері санау.

ә) Абайын бір нәрседен екіншіге аударуы, баланың екі тапсырманы қатар орындау дағдыларын жаттықтыру.

"Цифрлар кестесі" бойынша ерілетін тапсырмалар.

Көкпен жазылған цифрларды өсу, кему ретімен атау;
Қызылмен жазылғандарын кему, өсу ретімен
Біреуін өсу, ал екіншісі кему ретімен атау.

б) Абайының көлемін кеңейту мақсатында жүргізуге болатын тапсырманың бірі:

Кезкелген ретпен жазылған әріптер немесе цифрлар жазылған бет беріледі де, мысалы мынадай тасырмалар орындауын талап етіледі:

А әрпінің астын сыз.
В әріпінен кейін келген А әріпінің астын сыз.
Қатар келген бірдей дауыссыз дыбыс таңбасын қоршап қой т. б.

Есте сақтауын диагностикалау және жаттықтыру.

Баланың есте сақтауы бірнеше түрде болады:

а) есту арқылы, ә) көру арқылы, б) іс-әрекет (қозғалыс)

Оқушыларымының көру және есту арқылы есте сақтау деңгейін анықтау үшін төмендегідей тапсырмалар орындаттым:

Таңбалар қатарын мұқият қарап, есте сақтауы сұралады. Содан соң осы қатарды жазып шығуы керек екендігі ескертіледі. Әр таңба өз орнында болуы керек.

Оқушылардың жұмыстарының қорытындысы төмендегідей болды.

67% жақсы нәтиже берген; 33% төмен көрсеткіш көрсетті Диагностикалау тестінің нәтижесіне қарап оқушының осы қабілетін дамыту керектігі айқындалды. Ол үшін мынадай тапсырмаләр жүйелі орындалып отырды.

Жаттықтыру жұмысынан кейін оқушылардың осы қабілеттерінің деңгейі көтерілгенін төмендегі мониторингтен көреміз (сынып бойынша) .

Осы байқаулардың нәтижесінде кейбір жекеленген оқушылардың жағдайлары өте жақсы көтерілгені байқалды.

Есту арқылы есте сақтау қабілеттерін диагностикалау үшін "10 сөз"деп аталатын тестік тапсырмалар берілді.

Оқушыға бір, екі буынды бұрынан таныс сөздер оқылды. Содан соң еске түсіріп, ойында қалғанын жазу сұралады. Мысапы, ат, үй, ине, аға, түн, бас, су, он, ара, ін.

Өзімнің іс-тәжірибемді қорыта келіп мынадай түйін түюге болады.

- оқушының психофизиологиялық ерекшеліктерін бақылау, оның деңгейін анықтауға мүмкіндік берді;

- оқушунуң осы қабілеттерін дамыту және жаттықтыру жұмыстарының
нәтижесінде деңгейлері көтерілді;

- осы тапсырмаларды пәндерге бейімдеп қолданып, оқушының пәнге қызығушылығы артты;

- оқушулардың білім сапасы көтерілді;

- оқушылардың логикалдық ойлауы шығармашылық іс-әрекетке қабілеті артты:

- осы жұмыстың енгізу барысында бақылау нәтижесімен ата-аналарды таныстырып оларға ақыл-кеңес берілді;

- әр мұғалім болашақ үшін қызмет істейді. Ол әр оқушыны жеке тұлға ретінде өз орнын табуына, сынып ұжымын қалыптастыруға, ата-аналармен ынтымақтасуға, оқытуда қиындық көріп жүрген.

Қорытынды

«Бастауыш сынып оқушыларының ойлау қабілетін дамыту» тақырыбын зерттеу нәтижесінде келесі қорытынды жасадық.

Бастауыш сынып оқушыларының барлық қабілетінің нышандары оянып, қалыптыстыруға ыңғайлы уақыт. Қазіргі мектептегі дамыта оқыту бағдарламасы танымдық қабілеттерді дамытуға мүмкіндік береді. Баланың танымдық қабілеттерін дамыту жолдары мен әдіс-тәсілдерін жүйелі түрде зерттеген ғалымдар Д. Б. Занков, Б. Тұрғынбаева, Қ. Бозжанова, Е. И. Рогов, М. Р. Битянова т. б. жаңа бағдарлама қабілет табиғатына сүйене отырып оны дамыту жолдарын көрсеткен.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.