Иман туралы түсінік

Жоспар
Кіріспе

Иман туралы түсінік
Пайғамбарларға иман
Кітаптарға иман
Ақыретке иман
Қаза мен тағдырға иман

Иман сөзінің сөздік мағынасы иланып, сенім білдіру дегенді білдіреді. Термин ретінде сөзсіз растау деген мағынаға келеді. Осылайша иман бір нәрсені дұрыс деп табу және оның дұрыс екендігіне сену. Растаудың үш дәрежесі бар: 1) жүрекпен, 2) тілмен, 3) іс-әрекетпен растау. Тілмен айту жүректің растауымен бірігетін болса, бұл шынайы болмақ. Мұндай сенімің иесін «мүмин» деп атайды. Егер бірі тілімен айтып, жүрегімен растамаса шынайы сенім болмайды. Мұндай сенім иесін «мұнафық» дейді. Егер іс-әрекетімен көрсетер болса, бұл сенімін ісімен көрсетуі. Яғни бұйрықтарды орындап, тыйым салынған нәрселерді істемеуі.
Иман «тілмен айту, жүрекпен растау және амал ету» болып саналады. Бірақ бұлардың алғашқы екеуі иманның негізгі тірегі, ал амал негізгі емес кемеліне жеткендігінің көрінісі. Амал етпеген адамның иманы болуы мүмкін. Кейбір хадистерде иманның 60 немесе 70 тен астам бөлімі бар екендігі айтылады. Бұлардың алтауы (Иманның шарттары) иманның негізгі парыздары (Асли иман), қалғандары болса толықтырылуы (Кемали иман). Бұл мәселеде мына хадиске тоқталсақ болады: «Сіздердің иман тұрғысынан ең көркемдеріңіз, ахлақ жағынан ең көркем болғандарыңыз».

Пән: Дінтану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Иман туралы түсінік
Иман сөзінің сөздік мағынасы иланып, сенім білдіру дегенді білдіреді.
Термин ретінде сөзсіз растау деген мағынаға келеді. Осылайша иман бір
нәрсені дұрыс деп табу және оның дұрыс екендігіне сену. Растаудың үш
дәрежесі бар: 1) жүрекпен, 2) тілмен, 3) іс-әрекетпен растау. Тілмен айту
жүректің растауымен бірігетін болса, бұл шынайы болмақ. Мұндай сенімің
иесін мүмин деп атайды. Егер бірі тілімен айтып, жүрегімен растамаса
шынайы сенім болмайды. Мұндай сенім иесін мұнафық дейді. Егер іс-
әрекетімен көрсетер болса, бұл сенімін ісімен көрсетуі. Яғни бұйрықтарды
орындап, тыйым салынған нәрселерді істемеуі.
Иман тілмен айту, жүрекпен растау және амал ету болып саналады.
Бірақ бұлардың алғашқы екеуі иманның негізгі тірегі, ал амал негізгі емес
кемеліне жеткендігінің көрінісі. Амал етпеген адамның иманы болуы мүмкін.
Кейбір хадистерде иманның 60 немесе 70 тен астам бөлімі бар екендігі
айтылады. Бұлардың алтауы (Иманның шарттары) иманның негізгі парыздары
(Асли иман), қалғандары болса толықтырылуы (Кемали иман). Бұл мәселеде мына
хадиске тоқталсақ болады: Сіздердің иман тұрғысынан ең көркемдеріңіз,
ахлақ жағынан ең көркем болғандарыңыз.
Иман негіздері
Иман екі бөлімге бөлінеді: 1) Ижмали иман: Кәлима –и Таухид және
Кәлима-и Шәһәдат, 2) Тафсили иман: Әмәнту.
Иман негіздері Құран Кәрімде бар. Иманның алты негізі бар екендігі
хадиспен дәлелденген. Әмәнту мен басталған бұл алты негіз Имам Ағзамның
Фиқһул Әкбар атты кітабынан алынған.
Олар:
1) Аллаһқа иман
2) Періштелерге иман
3) Кітаптарға иман
4) Пайғамбарларға иман
5) Ақыретке сенім
6) Қаза мен тағдырға иман
Пайғамбарларға иман
Пайғамбар парсы тілінен шыққан сөз. Құран Кәрімде Аллаһтың таңдап
міндеттегендерді білдіру үшін расул және нәби сөздері қолданылған.
Өздеріне кітап берілген пайғамбарлармен қатар олардың жолымен жүрген
пайғамбарлар да бар. Пайғамбарлар адамдарға Ұлы Аллаһтың бұйрық пен
тыйымдарын жеткізеді. Адамзаттың азаптан құтылуы үшін және бақытты болуы
үшін олардың алып келген үкімдерге мойынсұнуы керек. Пайғамбарлар да адам
баласы, ішеді, жейді, үйленеді және балалы-шағалы да болады. Сонымен қатар
олар қатардағы бір адам емес. Тән және мінез-құлқы жағынан адамдардан
жоғары тұрады. Пайғамбарларда исмет (күнә істемейді), сыдық (сенімді,
шыншыл), аманат (аманатқа қиянат жасамайды), фатанат (парасатты) және
тәблиғ (дінді жеткізу) секілді ортақ ерекшеліктері бар.
Адамдар өз еңбектерімен пайғамбар бола алмайды. Пайғамбарлық Аллаһ
тарапынан беріледі. Пайғамбарларға уахи және мұғжиза арқылы жәрдем
беріледі. Құран Кәрімде аты аталған 25 пайғамбар және пайғамбар болып
болмағандығы белгісіз 3 кісіден басқа да пайғамбарлардың болғандығы, әр
қауымға бір пайғамбар жіберілгендігі аяттарда айтылады. Бұл пайғамбарлардың
ең соңғысы Хз. Мұхаммед (с.а.у.). Оның пайғамбарлар арасында алатын орны
ерекше. Өйткені одан кейін пайғамбар келмейді. Ол пайғамбарлар тізбегінің
мөрлеушісі және пайғамбарлар шежіресінің ең соңғы өкілі.
Хз. Мұхаммед (с.а.у.)-ның пайғамбарлар арасындағы орны жайында Имам
Ахмет және Тирмизи риуаят еткен хадисте былай делінеді: Менің пайғамбарлар
арасындағы орным мына мысалдағыдай. Бір адам үйін тұрғызады, бітіреді,
ішіне төсейтіндерін төсеп, бір кірпіштің орнын бос қалдырып кетеді. Үйді
көруге келген кісілер таң қалып; Мына жерге бір кірпіш қойғанда болар
еді, - дейді. Міне пайғамбарлар арасындағы менің орным сол кірпіш секілді
(Фәтху-р Раббани. XXI283; Жамиъу-с сағир. V204 (Хадис номері: 5733))
Хз. Мұхаммед (с.а.у.) әкелген жүйе өзі өмірде болған кезінде жүзеге
асқан. Ұлы Аллаһ бұл ерекшелікті тек қана Хз. Пайғамбарымызға нәсіп еткен.
Бұл ешбір пайғамбарға берілмеген кеңшілік. Оның алып келген жүйесі алдыңғы
келген діндердің үкімін жойған. Қияметке дейін жалғасатын жалғыз жүйе оның
жүйесі. Құран Кәрім сияқты қазіргі таңға дейін түпнұсқасымен келген және
қияметке дейін сақталатындығы уәде етілген жалғыз кітап оған берілген. Ол
барлық адамзат баласына мейірімділіктің үлгісі. Миғраж Ұлы Аллаһтың оған
берген артықшылығының дәлелі. Исламда Хз. Мұхаммед (с.а.у.)-ды да қамтитын
пайғамбарлардың белгілі қасиеттері бар. Олар басқа адамдардан да бейкүнә,
мінез-құлқы мен басқа артықшылықтарымен ерекшеленеді. Мұнымен қатар олар
адам сияқты қабыл етіліп, Тәңірлік сипат берілмейді. Олардың
себепкерлігімен жасалып жатқан мұғжиза оларға емес Аллаһқа
байланыстырылады. Исламда барлық пайғамбарлар ақиқат. Пайғамбарлық
мәселесінде олардың араларын бөліп-жарып қарамайды. Мұнымен қатар олардың
кейбірінің басқа біреуінен жоғары дәрежесі қабыл етілген. (кітаптың
берілуі, тұлғалық ерекшелік және атқарған міндеттері секілді жағынан).
Басқа иләһи дінді ұстанушы иудейлер, Хз. Иса мен Хз. Мұхаммед (с.а.у.)-
ды; христиандар Хз. Мұхаммед (с.а.у.)-ды пайғамбар ретінде қабыл етпейді.
Бірақ мұсылмандар барлық пайғамбарларды қабыл етеді. Басқа діндердегі
пайғамбарлар түсінігі, Исламдағы түсінік сияқты емес.
Иудаизмде Хз. Яқуб Тәңірмен күреседі. Хз. Ибраһим (а.с.)-ның әйелін
бауырым деп таныстыруы, Хз. Лұт (а.с.)-ның мас болып қыздарымен зина
жасағандығы, Хз. Дәуіттің бір қолбасшының әйелін қолға түсіру үшін күйеуін
соғысқа жібергендігі жайлы да қасиетті кітапта орын алған. Иудейлер Үзәйр
(Әзра) Аллаһтың ұлы деді (зерттеулер нәтижесінде Йеменде бір еврей
қауымының осы сенімді ұстанатындығы анықталды). Олар Мәсіхты пайғамбар
ретінде емес дүниелік басшы яғни патша деп қарайды. Хз. Харунды Аллаһтың
емес Хз. Мұсаның пайғамбары ретінде бейнелейді (31).
Христиандықта Хз. Исаны Тәңірдің ұлы және Тәңір, хауарилерді (апостол)
Хз. Исаның елшілері деп бағалайды. Хз. Исаға сәжде және дұға етілетіндігі,
оның күнәларды кешіретіндігі Інжілдерде айтылады. Христиандардың сенімі
бойынша үлкен есеп алудың басшысы да Хз. Иса.
Индуизмде Тәңір Вишну адамдармен байланыс жасау үшін жер бетіне
түседі, кейбір адамдардың ішіне енеді. Бұл дінді ұстанушылар бойынша
пайғамбарлар Тәңірлерінің ава-тарасы (енушісі). Кейбір діндерде пайғамбар
жоқ. Енді бірінде бір құрушысы бар, бірақ бұл құрушының кім екендігі
белгісіз.
Барлық нәрселерге қарай отырып 124 000 пайғамбар келгендігін сөз
ететін Хз. Мұхаммедтің бір хадисіне байланысты, тарихта белгілі болған
тұлғалардың негізінде пайғамбар болуы да мүмкін. Иранда Зороастр, Грецияда
Ксенофан, Қытайда Конфуций, Лао-цзы, Мень-сца, Үндістанда Будда.
Иман негіздерінің төртіншісі Аллаһ Тағала тарапынан жер бетіне
жіберілген пайғамбарларға иман ету. Пайғамбар - парсы тілінде хабаршы
деген ұғымды білдіреді. Құран тілімен айтқанда, пайғамбарларды - Расул
(елші), нәби (хабаршы) деп атайды. Демек, пайғамбар Ұлы Жаратушы Аллаһ
Тағала мен пендесінің арасындағы хабаршы, елші. Аллаһ Тағала адамдар
арасынан таңдап алған сүйікті пенделерін елшілікке дайындап, оларды тайпа,
қауымға және бүкіл адамзатқа жіберіп отырды. Осылайша Аллаһ өзінің әмірі
мен тыйымдарын, халал мен харамды бүткіл халыққа пайғамбарлар арқылы
білдірді. Аллаһ қаласа періштеден де пайғамбар жіберер еді. Бірақ адам
баласы періштенің істегенін ешқашан істей алмайды және оны үлгі тұта алмас
та еді. Себебі, періште дегеніміз шаршамайды, ұйықтамайды, ішпейді,
жемейді, күндіз-түні ғибадат етуден жалықпайды. Ал адам баласы тамақсыз,
демалыссыз өмір сүре алмайды. Сол себепті пенденің бұған шамасы жетпесі
айдан-анық. Қала берді пенде: Бұл періште ғой?! Біз оған құлшылық пен
тіршілікте ілесе алмаймыз, - деп ақыретте Жаратушысына сылтау айтар еді.
Сондықтан Құранда: Сендердің араларыңнан елші жібердім, - деп, елшінің өз
арамыздан жіберілгені нақты айтылған. Яғни, арамыздан шыққан пайғамбар да
біз секілді адам. Аятта бұл жөнінде: Шынында мен де сендер сияқты адаммын
(18.Кәһф-110) - дейді. Оның жасағанын, құлшылығын, дүниелік ісін жасауға
шамамыз жетеді. О дүниеге барғанда адамдар Аллаһқа: Сенің елшілерің біз
жасай алмайтын нәрселерді бұйырды. Оны істеуден дәрменсіз едік, - деп
айтпаулары үшін Аллаһ пайғамбар етіп адамды жіберіп, Өзі жіберген елшілерін
барлық нәрседе үлгі етуімізді бұйырды: Расында сендер үшін, Аллаһты да
ахирет күнін де, үміт еткендер ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.