Бюджет-салық саясатының қысқа және ұзақ мерзімдегі мақсаты

Жоспар
Кіріспе

1 Мемлекеттік шығындардың мультипликаторы
2 Дискрециялық қазыналық саясат
3 Кіріктірме тұрақтандырғыш
4 Бюджет артықшылығын жою

Мемлекеттің экономикаға әсер етуі салық салу құралдары арқылы жүргізіледі. Мемлекеттік шығындар мемлекеттік бюджеттің қаржыларын пайдалану нәтижесінде мүмкін болады, ал салық бюджетті қаржымен қамтамасыз ететін бірден-бір құрал.
Салық төлемі (Т), мемлекеттік шығындар (G) және жоспарланған инвестиция І-дің белгілі бір деңгейінде тепе-теңдік өнім көлемі Ү қалыптасқанын кейнс кресі көрсетеді.
Ресурстар жұмыспен толық қамтылмаған жағдайында да тепе-теңдік жағдай қалыптаса береді. (Мұндай жағдай жиынтық сұраныстың тиімсіз болуының салдарынан қалыптасуы мүмкін.) Сондықтан да пайда болған үзілісті жою үшін, экономиканы мемлекет тарапынан реттеу құралдары пайдаланылады. Олар бюджетке төленетін салық төлемі (Т) мен мемлекеттік шығындар көлемінің өзгеруі (G) арқылы жүзеге асырылады.
Бюджет-салық саясаты (қазыналық (фискальный) саясат) — мемлекеттік бюджет жағдайын, салық салуды және мемлекеттік шығындардың өзгерісін реттеу мақсатында үкімет тарапынан жүргізілетін шаралар. Бұл шаралар жұмыспен толық қамтылуды, төлем балансының тепе-тендігін және экономиканың өсуін қамтамасыз ету мақсатында жүргізіледі.
Ынталандырушы бюджет-салық саясаты (қазыналық экспансия) — бұл саясат қысқа мерзімді кезенде экономикадағы циклдік құлдырауды жою мақсатын қояды. Мұны жүзеге асыру үшін мемлекет шығындарды (G) өсіріп, салық мөлшерін төмендету арқылы немесе біріктірген, құрастырма шаралар арқылы жүзеге асырылады.
Ұзақ мерзімдік кезеңде салықты төмендету саясаты, өндіріс факторларының ұсынысын кеңейтуге және экономикалық әлуеттің өсуіне алып келуі мүмкін. Мұндай мақсаттардың жүзеге асуы кешенді салық реформасының жүргізілуіне байланысты болады. Бұл шаралардың орындалуы Орталық банк жүргізетін тежеуші ақша-несие саясатымен және мемлекеттік шығындардың құрылымын оңтайландырумен байланысты.

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Бюджет-салық саясатының қысқа және ұзақ мерзімдегі мақсаты, құралдары.
Мемлекеттік шығындардың мультипликаторы.

Мемлекеттің экономикаға әсер етуі салық салу құралдары арқылы жүргізіледі. Мемлекеттік шығындар мемлекеттік бюджеттің қаржыларын пайдалану нәтижесінде мүмкін болады, ал салық бюджетті қаржымен қамтамасыз ететін бірден-бір құрал.
Салық төлемі (Т), мемлекеттік шығындар (G) және жоспарланған инвестиция І-дің белгілі бір деңгейінде тепе-теңдік өнім көлемі Ү қалыптасқанын кейнс кресі көрсетеді.
Ресурстар жұмыспен толық қамтылмаған жағдайында да тепе-теңдік жағдай қалыптаса береді. (Мұндай жағдай жиынтық сұраныстың тиімсіз болуының салдарынан қалыптасуы мүмкін.) Сондықтан да пайда болған үзілісті жою үшін, экономиканы мемлекет тарапынан реттеу құралдары пайдаланылады. Олар бюджетке төленетін салық төлемі (Т) мен мемлекеттік шығындар көлемінің өзгеруі (G) арқылы жүзеге асырылады.
Бюджет-салық саясаты (қазыналық (фискальный) саясат) —мемлекеттік бюджет жағдайын, салық салуды және мемлекеттік шығындардың өзгерісін реттеу мақсатында үкімет тарапынан жүргізілетін шаралар. Бұл шаралар жұмыспен толық қамтылуды, төлем балансының тепе-тендігін және экономиканың өсуін қамтамасыз ету мақсатында жүргізіледі.
Ынталандырушы бюджет-салық саясаты (қазыналық экспансия) —бұл саясат қысқа мерзімді кезенде экономикадағы циклдік құлдырауды жою мақсатын қояды. Мұны жүзеге асыру үшін мемлекет шығындарды (G) өсіріп, салық мөлшерін төмендету арқылы немесе біріктірген, құрастырма шаралар арқылы жүзеге асырылады.
Ұзақ мерзімдік кезеңде салықты төмендету саясаты, өндіріс факторларының ұсынысын кеңейтуге және экономикалық әлуеттің өсуіне алып келуі мүмкін. Мұндай мақсаттардың жүзеге асуы кешенді салық реформасының жүргізілуіне байланысты болады. Бұл шаралардың орындалуы Орталық банк жүргізетін тежеуші ақша-несие саясатымен және мемлекеттік шығындардың құрылымын оңтайландырумен байланысты.
Тежеуші бюджет-салық саясаты (қазыналық шектеу) —экономикадағы циклдік өсуді тежеу мақсатын көздейді. Бұл саясатты жүзеге асыру үшін, мемлекеттік шығындар төмендеп (G), салық мөлшері (Т) жоғарылайды немесе біріктірген, құрастырма шаралар арқылы жүзеге асырылады. Қысқа мерзімдік кезенде бұл шаралардың нәтижесінде, өндірістің құлдырауы және жұмыссыздық деңгейінің өсуі салдарынан болған сұраныс инфляциясын төмендетуге мүмкіндік береді.
Ұзақ мерзімдік кезеңде өспелі салық "сынасы" жиынтық ұсыныстың төмендеуіне және құлдыраушылық механизмін ашуға негіз болуы мүмкін. Бұл құбылыс әсіресе төмендегі жағдайларда кездеседі: мемлекеттік шығындардың азаюы бюджеттің барлық баптарында пропор-ционадды қысқарып, жүзеге асырылып отырса және еңбек нарығының инфрақұрылымына мемлекеттік инвестиция берілуінде басымдылық болмаса.
Мемлекеттік шығындарды тиімсіз басқарумен қатар ұзақ уақытқа созылған құлдыраушылық экономикалық әлеуттің бұзылуына әсерін тигізеді. Мұндай жағдай экономиканың өтпелі кезеңінде жиі кездеседі.
Қысқа мерзімдік кезенде салық-бюджет саясаты баланстық бюджеттің, салықтың және мемлекеттік шығындардың мультипликаторы әсерімен байланысты болады.
Мемлекеттік шығындардың өзгерісін көру үшін кейнс кресін пайдаланамыз. Мемлекеттік шығындар жиынтық шығындардың құрауылы болып табылады, олардың өсуі жоспарланған шығындарды да өсіреді.
Мұндағы жабық экономикадағы мульти
1 - b (1 - t)

пликатор шығындары.
t —шекті салық мөлшерлемесі.
Шекті салық мөлшерлемесі —енгізілген салық сомасы өсімшесінің табыс өсімшесіне қатынасы арқылы

AT
табылады. t =

Мұндағы t —салық салудың шекті мөлшерлемесі. ДТ—енгізілген салық сомасының өсімшесі. ЛҮ—табыс өсімшесі.
Өнім шығару көлемі мен жұмысбастылық деңгейін тұрақтандыратын және мультипликатор әсерін азайтуға ықпал ететін фактор —үдемелі салық салу жүйесі.
Жабық экономикаға қарағанда ашық экономикада мемлекеттік шығындарға мультипликатор әсері төмен.
Ашық экономикада тепе-теңдік өнім көлемі мен мемлекеттік шығындар мультипликаторының көлемі төмендегі тендеулер жүйесін шешу арқылы табылады.

Ү = С +1 + G + Хп •C = a + b(l-t)Y
Xn=g-m'Y

Мұндағы Y = C + I + G + Xn негізгі макроэкономикалық тепе-тендік.
C = a + b (l-t)-Y —тұтынуфункциясы Xn = q - m' Y —таза экспорт функциясы

Ү= (a+I+G+q), мұндағы
l_b(l-t)+m' l-b(l-t) + m'

ашық экономикадағы мемлекеттік шығындар мультипликаторы.
m' —импорттаудың шекті бейімділігі.
Жоғарыда қарастырылғандай тепе-теңдік табыс көлеміне мультипликаторлық әсер салық мөлшерінің Т төмендеуіне байланысты болады. Егер салық төлеу мөлшері А Т-ға төмендесе, онда қолда бар табыс Yd = Ү - Т -ға өседі. Тұтыну шығындары сәйкес түрде (АТхЬ) көлеміне өседі, бұл жағдай жоспарланған шығындарды оңға қарай жоғары қозғалтады және тепе-тендік өнім көлемін ҮІ -ден Үге көлеміне өсіреді.

Ол көлем AY = -AT тең.
1-Ь
ал, AY -b
Мұндағы ——= -—- салық мультипликаторы деп А1 1 - b
аталады.
Салық мультипликаторының механизмі, мемлекеттік шығындар мультипликаторы сияқты, салық көлемінің бір өзгерісіне тұтынудың көп қатар өзгерісін көрсетеді. Салық мөлшері А Т-ға төмендесе і= =* қолда бар табыс А Т-га өседі і= =* тұтыну (b x AT) шамасына өседі і= =* жиынтық шығындар (b x AT) өседі і= =* жиынтық табыс (b x AT) өседі 4=} =* тұтыну в (b x AT) өседі 4-= ^ жиынтық шығындар (b2 x AT) өседі 4-= = жиынтық табыс (b2 x AT) -l= өседі і=з

=* тұтыну b (b2 x AT) t өседі, т. б.

Егерде мемлекеттік бюджетке берілетін салық молшері табыс динамикасына тәуелді деп алсақ, онда салық функциясы төмендегідей түрде жазылады. Т = t •Ү

AY = ^T'-l-b(l-Vm-

Тепе-теңдік өнім көлемінің жиынтық өзгерісі төмендегідей болады.

AY=AG.f- ' 5 ]
^f (1 - b (I - t) + m' 1 - Ъ (1 -1) + m'

Мемлекеттік шығындардың өсуімен салыстырғанда, салық мөлшерінің азаюынан мультипликаторлық әсер әлсіздеу. Бұл жағдай алгебралық өрнекте шығын мультипликаторының салық мультипликаторынан жоғары, үлкен екендігі арқылы көрсетілген.
Бұл құбылыс салықтың өзгерісімен салыстырғаңда мемлекеттік шығындардың табыстың келеміне және тұтынуға әсерінің күштілігімен байланысты болады. Бұл айырмашылық қазыналық саясат құралдарын таңдағанда анықтаушы, негізгі болып есептеледі. Егерде қазыналық саясат экономикадағы мемлекеттік секторды кеңейту мақсатын көздесе, онда циклдік құлдырауды тоқтату үшін мемлекеттік шығын өседі, бұл құбылыс күшті ынталандырушы әсер береді.
Ал инфляцияның көтерілуін тежеу үшін, салық мөлшері өседі. Бұл құбылыс салыстырмалы жұмсақ тежеуші шара болып есептеледі.
Егерде қазыналық саясат мемлекеттік секторды тежеуге бағытталса, онда циклдік құлдырау кезеңінде салық төмендейді. Бұл жағдай салыстырмалы аз ынталандырушы әсер береді. Ал циклдік көтерілу кезеңінде мемлекеттік шығындар төмендейді, бұл инфляция деңгейін тез төмендетуге мүмкіндік береді.
Дискрециялық қазыналық саясат —үкіметтің арнайы шешімі бойынша салықты, мемлекеттік бюджеттің салъдосын және мемлекеттік шығындардың көлемін мақсатты бағытта өзгерту. Бұл шаралар төлем балансының жағдайын, инфляция қарқынын, өнім көлемін, жұмысбастылық деңгейін өзгертуге бағытталган.
Дискрециялық емес қазыналық саясат —жиынтық табыстың циклдік тербелістерінің нәтижесінде жоғарыда аталған шамалардың дағдылы өзгеруі. Жалпы ұлттық өнімнің өсуі (төмендеуі) кезендерінде мемлекет бюджетіне түсетін таза салық салымдарының дағдылы түрде өсуін (төмендеуі) дискрециялық емес саясат қарастырады.
Бұл саясат экономикадағы тұрақтылыққа әсерін тигізеді. Таза салық түсімі —бюджетке түсетін жалпы салық мөлшері мен үкімет тарапынан берілетін трансферттің арасындағы айырма. Дискрециялық қазыналық саясат экономикадағы құлдырау кезеңінде жиынтық сұранысты ынталандыру мақсатында мақсатты түрде мемлекеттік шығындарды өсіре отырып, немесе салық мөлшерін төмендетіп мемлекеттік бюджетте тапшылық құрылады. Экономиканың өрлеу кезеңінде сәйкес түрде мақсатты түрде бюджет артықшылығы құрылады.
Үкіметтің дискрециялық саясаты ішкі уақытша кешеуілдеумен байланысты болады, өйткені мемлекеттік шығындар құрынымының жене салық салымы пайыз мөлшерлемесінің өзгерістері парламентте ұзақ уақыт талқылауға түседі.
Дискрециялық емес қазыналық саясатта бюджет артықшылығы және тапшылығы дағдылы түрде пайда болады, ол экономиканың кіріктірме турақтандырғышы аркылы мүмкін болады.
Кіріктірме тұрақтандырғыш —үкіметтің экономикалық саясатын жиі өзгертпей-ақ, өнім көлемі мен жұмысбастылық деңгейінің циклдік амплитудасын төмендетуге мүмкіндік беретін экономикалық тетік. Өркениетті, дамыған мемлекеттерде мұндай тұрақтандырғыш ретінде үдемелі салық салу, мемлекеттік трансферттер жүйесі, жұмыссыздықтан сақтандыру және пайданы бөлуге қатысу жүйесі алынады.
Экономиканың "кіріктірме тұрақтандырғышы" дискрециялық қазыналық саясаттың уақытша кешеуілдеу мерзімі ұзақтығының проблемасын салыстырмалы түрде қарағанда әлсіретеді, жұмсартады, өйткені бұл механизмдер парламенттің қатысуынсыз да жұмыс істейді.
Экономика тұрақтылығының деңгейі тікелей циклдік бюджет тапшылығы мен артықшылығы көлеміне тәуелді, бұл жағдай жиынтық сұраныс тербелісінің дағдыны "амортизаторы" қызметін атқарады.
Циклдік тапшылық (артықшылық) —мемлекеттік бюджеттің тапшылығы (артықшылығы), іскерлік белсенділіктің құлдырауы (өрлеу) жағдайында мемлекеттік трансферттердің өсуі (азаюы) және салық түсімдерінің азаюының (өсуі) дағдылы жүзеге асуымен байланысты болады.
Циклдік өрлеу кезеңінде Ү2 Ү0 үлкен болады, сондықтан салық салымдары дағдылы өседі, ал трансферттік төлемдер дағдылы төмендейді. Нәтижесінде бюджет артықшылығы өседі және инфляциялық дүрлігіс төмендейді
Циклдік төмендеу кезеңінде Ү2 Ү0, сондықтан салық дағдылы түрде төмендейді, ал трансферттер өседі. Қорыта айтқанда, салыстырмалы түрде өнім көлемі мен жиынтық сұраныс өскенде бюджет тапшылығы құлдырауды шектейді.
Циклдік тапшылықтың және артықшылықтың көлемі салық және бюджет функциялары графиктерінің "шұғыл тікшелігіне" байланысты болады. Салық функлауға ынталы болу, кәсіпкерлік тәуекелшілдікке және еңбекке салыстырмалы түрде қарағанда әсері күштірек болады, өйткені салық функциясының қисығы жатыңқы, бұл жағдай шекті салық салымының мөлшерін төмендету арқылы мүмкін болады. Бірақ бұл төмендеу циклдік бюджет тапшылығы мен артықшылығының көлемі қысқаруымен қатар жүреді. Демек, экономиканың кіріктірме тұрақтандырғыш деңгейі төмендейді.
Қазыналық саясаттың қысқа және ұзақ мерзімдегі әсерлерінің біреуін таңдау күрделі макроэкономикалық проблема болып есептеледі. Бұл проблеманы шешу өркениетті мемлекет болсын, өтпелі кезеңдегі экономика болсын қиын тиеді. Әлуетті деңгейде тепе-тендік ЖҰӨ циклдік тербелісінің себебін кіріктірме тұрақтандырғыш жоққа шығара алмайды, тек қана бұл тербелістерді шектейді. Циклдік бюджеттік тапшылық пен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.