Сарматтар

1. Сарматтар
2. Савроматтар
3. Археологиялық ескерткіштері
4. Шаруашылығы
5. Зергерлік өнер
6. Пайдаланылған әдебиеттер

Сарматтар — көне дәуірде Қазақстанның батыс өлкелерін, Оңт. Орал алқаптарын мекендеген, үлкен тобы Еділден батысқа қарай өтіп, Солт. Қара т. өңірлерін жайлаған тайпалардың шартты атауы. “Сарматтар”, “Сарматия” сияқты атаулар антик дәуірінің жазба деректерінен келген және көптеген тайпалар мен олардың одақтарына таңылатын жалпылама ұғым болып табылады.
Грек деректерінде С. б.з.б. 4 ғ-дан, яғни олардың Бат. Қазақстан мен Оңт. Орал өлкелерінен батысқа қарай жылжуы басталған кезден бастап кездеседі. Осы кезде, яғни б.з.б. 339 ж. Қара т. скифтерінің атақты патшасы Атей өліп, бұдан соң Скифияда үлкен саяси-экон. дағдарыс қалыптасады. Ғыл. тұжырымдамалар скифтер мемлекетіндегі осы қиындықты пайдаланған С-дың шығыстан жылжыған түрлі топтары үнемі соғыса отырып скифтерді түпкілікті талқандағанын көрсетеді. Б.з.б. 2 ғ-ға қарай Қара т. скифтерінің патшалығы аумағында С. билігі орнайды. Соғыс өнерін жете меңгерген С. Риммен әскери қақтығыстар жасап отырды. Император Август тұсында жасалған Рим әлемінің картасындағы 24 облыстың 9-ыншысы “Сарматия” деп аталған. Страбонның “Географиясында” (б.з.б. 65 ж. — 25 ж.) языг, роксолан, аорс, сирак сияқты сармат тайпаларының аты беріледі. Қазіргі ғалымдар алдыңғы екеуін еур., ал кейінгі екеуін азиялық Сарматияға жатқызады. С-дың бұдан кейінгі тарихы да қымғуыт соғыстар мен жорықтарға толы. Б.з.б. 1 ғ-дың соңына қарай әуелі Дон маңында, кейінірек Қара т. өлкелерінде “алан” тайпалық одағы қалыптасып, көп ұзамай С-дың басқа да топтарын өзіне қосып алады.

1. Қазақ Энциклопедиясы, 7 том
2. Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Ж О С П А Р

1. Сарматтар
2. Савроматтар
3. Археологиялық ескерткіштері
4. Шаруашылығы
5. Зергерлік өнер
6. Пайдаланылған әдебиеттер

Сарматтар
Сарматтар — көне дәуірде Қазақстанның батыс өлкелерін, Оңт. Орал
алқаптарын мекендеген, үлкен тобы Еділден батысқа қарай өтіп, Солт. Қара т.
өңірлерін жайлаған тайпалардың шартты атауы. “Сарматтар”, “Сарматия” сияқты
атаулар антик дәуірінің жазба деректерінен келген және көптеген тайпалар
мен олардың одақтарына таңылатын жалпылама ұғым болып табылады.
Грек деректерінде С. б.з.б. 4 ғ-дан, яғни олардың Бат. Қазақстан мен
Оңт. Орал өлкелерінен батысқа қарай жылжуы басталған кезден бастап
кездеседі. Осы кезде, яғни б.з.б. 339 ж. Қара т. скифтерінің атақты патшасы
Атей өліп, бұдан соң Скифияда үлкен саяси-экон. дағдарыс қалыптасады. Ғыл.
тұжырымдамалар скифтер мемлекетіндегі осы қиындықты пайдаланған С-дың
шығыстан жылжыған түрлі топтары үнемі соғыса отырып скифтерді түпкілікті
талқандағанын көрсетеді. Б.з.б. 2 ғ-ға қарай Қара т. скифтерінің патшалығы
аумағында С. билігі орнайды. Соғыс өнерін жете меңгерген С. Риммен әскери
қақтығыстар жасап отырды. Император Август тұсында жасалған Рим әлемінің
картасындағы 24 облыстың 9-ыншысы “Сарматия” деп аталған. Страбонның
“Географиясында” (б.з.б. 65 ж. — 25 ж.) языг, роксолан, аорс, сирак сияқты
сармат тайпаларының аты беріледі. Қазіргі ғалымдар алдыңғы екеуін еур., ал
кейінгі екеуін азиялық Сарматияға жатқызады. С-дың бұдан кейінгі тарихы да
қымғуыт соғыстар мен жорықтарға толы. Б.з.б. 1 ғ-дың соңына қарай әуелі Дон
маңында, кейінірек Қара т. өлкелерінде “алан” тайпалық одағы қалыптасып,
көп ұзамай С-дың басқа да топтарын өзіне қосып алады. Еуропадағы сармат-
аландардың патшалығы бұдан соң германдық готтардың, түркі тілдес ғұндардың
араласуымен тікелей байланыста дамыды. 4 ғ-дың соңында ғұндар аландарды
талқандап, өздеріне қосып алғаны белгілі. С-дың тарихын, оларға қатысты
түрлі оқиғаларды сараптауда көне грек, рим деректері басшылыққа алынса,
мұны қосымша нақтылауда, әсіресе тайпалардың мәдени-шаруашылық мінездемесін
жасауда қазіргі заманның археол. деректері аса зор рөл атқарады. С-дың иран
тілдес топтарға жататындығы жайлы пікір Еуропа мен Ресей ғылымында 19 ғ-дың
соңына қарай қалыптасты. Қазіргі ғалымдардың үлкен бір бөлігі осы ойды
қолдаса, енді бір тобы оларды байырғы түркілермен байланыстырады. Сармат
этнонимі ежелгі деректерде б.з.д. 3 ғасырдан бастап қолданылып келеді. Осы
кезден бастап сарматтардың Скифияны жаулауы басталды Бұл сарматтар Аралдың
оңтүстігіндегі тайпалармен туыс болған. Сондай-ақ олардың савроматтармен
этникалық туыстығы да күмән тудырмайды. Сарматтардың бір тайпасы —
роксоландар б.з. 1-ғ. Мидияның шекарасына жетіп, Риммен соғысқан.
Сарматтар өздері басып алған елдің саяси өміріне мықтап араласқан.
Мыс. Б.з.д. 2 ғ. соңында Понтия патшасы Митридаттың қолбасшысы Диафантпен
болған соғыста роксоландар скифтерге қосылды. Б.з.д. 1 ғ. Митридат Римге
қарсы күрескенде сарматтар оның жағында болған. Б.з.д. 49-ж. римдіктер мен
сарматтар бірлесіп, Боспор патшасының одақтастары сирактарды (сармат
тайпасы) жеңеді.
Аландар (Оралдың оңтүстік өңірінен шыққандар, сарматтармен туыстас
тайпалар) Қара теңіздің солтүстік өңірінен дейін жетеді. Кейін ғұндарға
қосылып, Испаниядан бір шығады.

Савроматтар
Савроматтар - Жайық өңірі мен Еділдің төменгі сағасын мекендеген
көптеген ежелгі тайпалардың атауы.
Савроматтар - сармат тайпалары түрк і халықтарының, қазақ ұлтының
қалыптасу тарихына терең із қалдырған алғашқы мемлекет бірлестіктерінің
бірі.
Көптеген уақыт бойы Савроматтар тайпаларының тарихи отаны белгісіз
болып келді. Соңғы археологиялық зерттеулердің нәтижесінде Савроматтар
мәдениеттің ошағы б.з.б. 6 ғ. төменгі Еділ мен Жайық алабы екені анықталды.
Жазба деректер мен соңғы археологиялық материалдар бойынша,
Савроматтар солтүстік Қаратеңіз скифтеріне туыстас тайпалар бірлестігі
болған.
Геродоттың жазуынша, Савроматтар жауынгер әйел-амазонкалардан туып,
алдымен скифтермен соғысып, артынан олармен туыстасып, Танайс (Дон) арқылы
Еділге көшеді. Ертедегі авторлардың айтуынша, Савроматтар қоғамында әйелдер
ерекше рөл атқарған. Олар ерлермен бірдей соғысқа қатысқан.
Геродот сармат қызы өзінің бір ата жауын өлтірмейінше, күйеуге
шықпағанын атап көрсетеді. Псевдо-Гиппократтың жазуынша, савромат
қыздары әскери іс пен аң аулауға жаттыққан үш адамды (жауын) өлтірмейінше
күйеуге шықпаған. Ертедегі авторлардың деректерін осы заманғы археологиялық
зерттеу деректері де растайды.[1] Обалардың ортасына қойылған әйелдердің
қабірлері ерекше. Олардан моншақ, білезік, қола айна, т.б. заттармен қатар
қару-жарақтар түрлері де көп табылды. Б.з.б. 4 ғ-да Савроматтар скифтермен
тату көршілікте өмір сүрген. Көшпелі мал шаруашылығымен шұғылданған олар
бірте-бірте жаңа өріс іздей отырып, Дон өңірінің арғы жағындағы скиф
жерлеріне, одан әрі Батыс Еуропа елдеріне дейін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.