Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

МЕДИЦИНАЛЫҚ СИПАТТАҒЫ МӘЖБҮРЛЕУ ШАРАЛАРЫ

МЕДИЦИНАЛЫҚ СИПАТТАҒЫ МӘЖБҮРЛЕУ ШАРАЛАРЫНЫҢ ҮРЛЕРІ

МЕДИЦИНАЛЫҚ СИПАТТАҒЫ МӘЖБҮРЛЕУ ШАРАЛАРЫН ҰЗАРТУ, ӨЗГЕРТУ ЖӘНЕ ТОҚТАТУ

МЕДИЦИНАЛЫҚ СИПАТТАҒЫ МӘЖБҮРЛЕУ ШАРАЛАРЫН АЛКОГОЛИЗ, НАШАҚОРЛЫҚ ЖӘНЕ
УЫТҚҰМАРЛЫҚ ДЕРТІНЕ ШАЛДЫҚҚАН АУРУЛАРҒА ҚОЛДАНУ

ГЛОССАРИЙ

ӘДЕБИЕТТЕР

МЕДИЦИНАЛЫҚ СИПАТТАҒЫ МӘЖБҮРЛЕУ ШАРАЛАРЫ

Қылмыстық заң есі дұрыс емес күйде қоғамға қауіпті іс-әрекеттер жасаған
немесе мұндай іс-әрекеттерді есі дұрыс күйде жасаған, бірақ сот үкімі
шыққанға дейін немесе жазасын өтеген кезде өз әрекеттері жөнінде есеп беру
немесе өзі әрекетін басқару мүмкіндігінен айыратын психикалық аурумен
ауырған, сондай-ақ дұрыстығын жоққа шығармайтын психикасының бұзылуынан
зардап шеккен адамдарға медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдануды
белгілейді.
Көрсетілген адамдар жөніндегі медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын
қолданғанда сот олардың жаңадан қоғамға қауіпті іс-әрекеттерді жасаудан
сақтандыру, ондай азаматтардың жеке басын қорғауда және дұрыс емдеуді
жүзеге асыру мақсатын көздейді, психикалық ауруға душар болған адамдарға
жаза тағайындау ізгілік және әлеуметтік әділеттілік принциптеріне қайшы
келеді. Сондықтан да есі дұрыс емес адамдар қылмыс істесе, олар қылмыстық
жауаптылықтан босатылады.
Қоғамға қауіпті іс-әрекеттерді жасағаннан кейін есі ауысқан аурумен
ауыруға адамдарға да жаза тағайындау тиімсіз болады. өйткені мұндай адамдар
өзіне-өзі есеп беру немесе өз әрекетін басқару мүмкіндігінен айыратын есі
ауысқан аурумен ауыруына байланысты айналада болып жатқан құбылысты
қабылдай алмайды, сондықтан да оған тағайындалған жаза өз мақсатына
жетпейді. Егер мұндай дертінен айықса, оларды қылмыстық жауапқа тартудың
ескіру мерзімі өтпесе және қылмыстық жауапқа тартудың ескіру мерзімі өтпесе
және қылмыстық жауаптылықтан және жазадн босататын басқа да негіздер
болмаса сот оларға жаза тағайындауы мүмкін.
Қылмысты маскүнемділікпен, нашақорлықпен немесе уытқұмарлықпен ауыратын
адамдар жасаған ретте сот дәрігерлік комиссиясының қортындысы ондай
адамдарға жазамен қатар еріксіз емдеу шараларын қолдана алады.
Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары тек сот арқылы мемлекеттік
шара ретінде тағайындалады. Мұндай шараны жаза деп санауға болиайды,
өйткені мұнда жазаға тән белгі-түзеу белгісі жоқ. Керісінше, мұндай емдеу
шараларын қолдану құқық бұзушының мүдессіне сай келеді. Бұл шарт сот
үкімімен емес, сот қаулысы бойынша тағайындалады. Сондықтан да мұндай шара
тағайындалған адамдар сотталған адам қатарына жатқызылмайды, оған
қолданылған шара оларды емдеуге, олардың тарапынан қоғамға қауіпті іс-
әрекеттердің қайталанбауына жасалған сақтандыр, олардың құқық қорғайтын
мүддесін қорғау болып табылады. Сонымен медициналық сипаттағы мәжбүрлеу
шаралары жазадан оны қолданудың негізі мен мақсаты, мазмұны және заңдылық
зардабы бойынша ажыратылады.
Медициналық сипаттағы шараларды қылмыстық маскүнемдікпен, нашақорлықпен
немесе уытқұмарлықпен ауыратын адамдарға қолдану барысында да жазаның
белгісі-түзеу элементі жоқ, сондықтан да мұндай шара жаза болып
саналмайды. Бірақ бұл шара қылмысты есі дұрыс күйде істеген адамдарға
тғайындалған жазамен бірге оларды емдеу және жазаның көзделген мақсатында
тағайындалған.
Медициналық сипаттағы шараларды қолдануда заңдылық, ізгілік, адам
құқықтары мен бостандықтарын қорғау принциптері басты басшылыққа алынады.
Медииналық сипаттағы шаралар қылмыстық немесе басқа арнаулы заңдар
негізінде қолданылады. Қылмыстық кодекстің 88-бабы медициналық сипаттағы
мәжбүрлеу шараларын қолданудың негіздері жайына арналған:
1. Сот медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын:
а) есі дұрыс емес жағдайда осы Кодекстің Ерекше бөліміндегі баптарда
көзделген әрекеттерді жасаған;
б) қылмыс жасағаннан кейін психикасы жазаны тағайындау немесе орындау
мүмкін емес болып бұзылған;
в) қылмыс жасаған және есінің дұрыстығын жоққа шығармайтын психикасының
бұзылуынан зардап шегетін;
г) қылмыс жасаған және алкоголизмнен немесе нашақорлықтан не
уытқұмарлықтан емдеуге мұқтаж деп танылған адамдарға тағайындалуы мүмкін;
2. Осы баптың бірінші бөлігінде аталған адамдарға медициналық
саипаттаға мәжбүрлеу шаралары психикасының бұзылуы бұл адамдардың өзге
елеулі зиян келтіру мүмкіндігіне не өзіне немесе басқа адамдарға қауіп
төндіруіне байланысты жағдайларға ғана тағайындалады.
3. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын орындаудың тәртібі
Қазақстан Респуьликасының Қылмыстық атқару кодексіиен және денсаулық сақтау
туралы заңдарымен белгіленеді.
4. Осы баптың бірінші бөлігінде аталған және өзінің психикалық жағдайы
бойынша қуіп келтірмейтін адамдар жөнінде сот бұл адамдарды емдеу немесе
Қазақстан Респуьликасының денсулдық сақтау туралы заңдарында көзделген
тәртіппен психиатриялықө - неврологиялық мекемелерге жіберу туралы мәселені
шешу үшін денсаулық сақтау органдарына қажетті материалдар жібере алады.
Жоғарыда аталған заңдардың негізгі мақсаттары медициналық сипаттағы
шаралар қолдануға мұқтаж адамдарға адамгершілік тұрғысынан қарап, олардың
азаматтық қасиеттерін сақтау, аталған адамдарды емдеу, олардың психикалық
жағдайын жақсарту, олардың жаңа қылмыстар істеуін болғызбауды қамтамасыз
ету болып табылады.

МЕДИЦИНАЛЫҚ СИПАТТАҒЫ МӘЖБҮРЛЕУ ШАРАЛАРЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ

Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының түрлері оны тағайындаудың,
өзгертудің және тоқтатудың тәртібі Қазақстан Республикасы Қылмыстық
кодекстің 90-бабында белгіленген. Заңда медициналық сипаттағы мәжбүрлеу
шараларының төрт түрі көрсетілген:
а) емханалық мәжбүрлеп қадағалау және психиатрда емделу;
б) жалпы үлгідегі психиатриялық стационарда мәжбүрлеп емдеу;
в) мамандандырылған үлгідегі психиатриялық стационарда мәжбүрлеп емдеу;
г) интенсивті қадағаланатын мамандандырылған үлгідегі психиатриялық
стационарда мәжбүрлеп емдеу түрлерін тағайындауы мүмкін.
Есі дұрыс күйінде жасалған қылмысы үшін сотталған, бірақ алкоголизмнен,
нашақорлықтан (уытқұмарлықтан) емдеуді не психикасының есі дұрыстығын жоққа
шығармайтындай бұзылуынан емдеуді қажет ететін адамдарға сот жазамен бірге
емханалық мәжбүрлеп қадағалау және психиатрда емдеу түрінде медициналық
сипаттағы мәжбүрлеу шараларын тағайындауы мүмкін.
Осы көрсетілген мәжбүрлеу шаралары ауруларды емдеумен бірге, оларпды
қоғамнан оқшаулап, медицина мекемелері арқылы мұндай адамдардың денсаулығы
мен мінез-құлқына өте мұқият түрде бақылау жасау арқылы асырылады.
Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының түрлерін бөлудің негізгі
белгілеріне істелген іс-әрекеттің қоғамға қауіптілігі және сот-
психиатриялық сарапшының қорпытындысымен анықталған ауру адамның психикалық
күйі болып табылады.
Қылмыстық кодексте соттың медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының
түрін белгілеуде қандай жағдайларды еске алуы қажетті көрсетілген.
Егер адам өзінің психикалық жай -күй бойынша психиатриялық стационарға
орналастырып емдеуді қажет етпесе, осы Кодестің 88-бабында көзделген
негіздер болған жағдайда емханалық мәжбүрлеп қадағалау және психиатрда
емдеу тағайындалуы мүмкін (91-бап).
1. Егер адамның психикасының бұзылу сипаты тек психиатриялық
стационарда ғана жүзеге асырыла алатын емдеудің күтудің, ұстаудың және
қадағалаудың шарттарыен талап ететін болса, осы Кодекстің 88-бабында
көзделген негіздер болған жағдайда психиатриялық стационарда осындай
мәжбүрлеп емдеу тағайындалуы мүмкін.
2. Жалпы үлгідегі психиатриялық стационарда мәжбүрлеп емдеу өзінің
психикалық жай-күйі мен жасаған қоғамдық қауіпті әрекетінің сипаты бойынша
стационарлық емдеу мен қадағалауды қажет ететін, бірақ интенсивті
қадағалауды қажет етпейтін адамға тағайындалуы мүмкін.
3. Мамандандырылған үлгідегі психиатриялық стационарда мәжбүрлеп емдеу
өзінің психикалық жай-күімен жасаған қоғамдық қауіпті әрекетінің сипаты
бойынша тұрақты қадағалауды талап ететін адамға тағайындалуы мүмкін.
4. Интенсивті қадағалайтын мамандандырылған үлгідегі психиатриялық
стационарда мәжбүрлеп емдеу психикалық жай-күйі мен жасаған қоғамдық
қауіпті әрекетінің сипаты бойынша өзіне немесе басқа адамдарға айырықша
қауіпті болған тұрақты және интенсивті қадағалауды талап ететін адамға
тағайындалуы мүмкін (92-бап).
Медициналық сипаттағы еріксіз шараларды қолдануға негіз болмаған
жағдайда сот психикалық аурумен зардап шегетіндердітұрғылықты тұратын
жеріне міндетті дәрігерлік бақылау жүргізіп, ауруға көрсетуші туыстарының
немесе басқа адамдардың қамқорлығына бере алады.

МЕДИЦИНАЛЫҚ СИПАТТАҒЫ МӘЖБҮРЛЕУ ШАРАЛАРЫН ҰЗАРТУ, ӨЗГЕРТУ ЖӘНЕ ТОҚТАТУ

Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолданудың негізі Қылмыстық
кодекстің 88-бабында тұжырымдалған. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу
шараларын ұзарту, өзгерту және тоқтату Қылмыстық кодекстің 93-бабында
көрсетілген, осы заң талабына сәйкес:
1. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын ұзартуды, өзгертуді және
тоқтатуды психиатр-дәрігерлер комиссиясының қортындысы негізінде мәжбүрлеп
емдеуді жүзеге асыратын мекеме әкімшілігінің ұсынуы бойынша сот белгілейді.
2. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шарасы белгіленген адам сотқа
осындай шараны тоқтату туралы немесе өзгерту туралы ұсыныс енгізу үшін
кемінде алты айда бір рет психиатр-дәрігерлер комиссиясында куәләндырылып
отыруға тиіс.
Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шарасын қолдануды тоқтату немесе
өзгерту үшін негіздер болмаған кезде мәжбүрлеп емдеуді жүзеге асыратын
сотқа қорытынды береді. Мәжбүрлеп емдеуді бірінші ұзарту емдеу басталған
кезде бастап алты ай өткеннен кейін жүргізілуі мүмкін, мәжбүрлеп емдеуді
одан кейін ұзарту жыл сайын жүргізіледі.
3. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шарасын өзгертуді немесе тоқтатуды
адамның психикалық жай-күйі өзгеріп, бұрын тағайындалған шараны қолдану
қажет болмай қалған немесе медициналық сипаттағы өзге мәжбүрлеу шарасын
тағайындау қажет болған жағдайда сот жүзеге асырады.
4. Психиатриялық стоционарда мәжбүрлеп емдеуді қолдану тоқтатылған
жағдайда сот мәжбүрлеп емдеуде болған адам жөнінде қажетті материалдарды
оны емдеу туралы мәселені денсаулық сақтау туралы заңдарда беруі мүмкін.
Кодекстің 94-бабы медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын
қолданғаннан кейінгі жаза тағайындау туралы:
1. Қылмыс жасағаннан кейін немесе жазасын өтеу кезінде өз іс-әрекеті
үшін өзіне есеп беру немесе оларға ие болу мүмкіндігінен айыратын
психикалық аурумен науқастанған адамға, егер ескіру мерзімі өтпесе немесе
оны қылмыстық жауаптылық пен жазадан босатуға негіз болмаса, ол сауысқаннан
кейін сот жаза қолдана алады.
2. Психикасы қылмыс жасағаннан кейін бұзылған адам емделген жағдайда
жаза тағайындау немесе оны жаңарту кезінде адамға психиатриялық
стациондарда болған бір күні бас бостандығынан айырудың бір күні есебімен
жазалау мерзіміне есептелінеді.
Жазаны орындауға қосылған медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары
туралы Кодекстің 95-бабында толық айтылған:
1. Осы Кодекстің 88-бабының 1-бөлігінде көзделген жағдайларда
медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шарасы-бас бостандығынан айыру орнында, ал
сотталған адам жөніндегі өзге де жаза түрлері денсаулық сақтау органдарының
емханалық психиатриялық көмек көрсететін мекемелерінде орындалады.
2. Сотталған ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.