Психикалық денсаулық

Кіріспе
1. Психикалық саулық
2. Эмоция туралы түсінік
3. Эмоция ерекшеліктері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Психикалық денсаулық – индивидтің толыққанды психологиялық жағдайының интегральді сипаттамасы. Психикалық денсаулықтың табиғатын түсіну және оның қолдау тетіктері, оның зақымдалуы мен қайта қалпына келуі тұлға туралы ұғым, оның даму механизмдерімен тығыз байланысты. Психология мен медицина саласында психикалық денсаулық мәселесіне тең қадам қарастырылған. Дәстүрлі медициналық модель психикалық денсаулықты ауру дамуының ықтималдық шарасы ретінде қарастырады.
Эмоцияның қазіргі тарихы У. Джемстің 1884 ж. Жарияланған «Эмоция деген не?» атты мақаласынан бастаоды. У. Джемс және бұған байланыссыз Г. Ланге пайымдаған теория бойынша: сезімнің туындау себебі – сыртқы ырықты қозғалыстар, сонымен қатар, ішкі ырықсыз жүрек толғаныстарынан болатын адамның кейіп өзгерістерінен. Осы өзгерістерден туындайтын адамәсерлернің бәрі – эмоциялық күйді танытады. «Біздің қайғыруымыз – жылағанымыздан, қорқуымыз – қалтырауымыздан, қуанышымыз күлгенімізден» (У. Джемс). Сонымен эмоция салдары болған дене шетіндегі органикалық өзгерістер, ғалымдар ойынша, сезімдер себебіне ауысады. Осыдан эмоциялардың ырықты реттелуінің қарадүрсін түсініктемесі беріледі: мысалы, ұнамды эмоцияға тән әрекеттерді әдейі жасаумен қажетболмаған қасірет сезімін басуға болады – мыс.

1. Алдамуратов. Ә. Жалпы психология Алматы «Білім» баспасы 1996 ж.
2. Жарықбаев – психология жан тану негіздері.
3. Сәбет Бабаев - жантану негіздері Алматы 2001
4. Намазбаева Ж.И. Психология, оқулық Алматы-2005.- 430 бет
5. Алдамұратов А. Жалпы психология,Алматы,1996. – 300 бет
6. http://www.google.kz/

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
Кіріспе
1. Психикалық саулық
2. Эмоция туралы түсінік
3. Эмоция ерекшеліктері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Психикалық денсаулық – индивидтің толыққанды психологиялық жағдайының
интегральді сипаттамасы. Психикалық денсаулықтың табиғатын түсіну және оның
қолдау тетіктері, оның зақымдалуы мен қайта қалпына келуі тұлға туралы
ұғым, оның даму механизмдерімен тығыз байланысты. Психология мен медицина
саласында психикалық денсаулық мәселесіне тең қадам қарастырылған. Дәстүрлі
медициналық модель психикалық денсаулықты ауру дамуының ықтималдық шарасы
ретінде қарастырады.
Эмоцияның қазіргі тарихы У. Джемстің 1884 ж. Жарияланған Эмоция
деген не? атты мақаласынан бастаоды. У. Джемс және бұған байланыссыз Г.
Ланге пайымдаған теория бойынша: сезімнің туындау себебі – сыртқы ырықты
қозғалыстар, сонымен қатар, ішкі ырықсыз жүрек толғаныстарынан болатын
адамның кейіп өзгерістерінен. Осы өзгерістерден туындайтын адамәсерлернің
бәрі – эмоциялық күйді танытады. Біздің қайғыруымыз – жылағанымыздан,
қорқуымыз – қалтырауымыздан, қуанышымыз күлгенімізден (У. Джемс). Сонымен
эмоция салдары болған дене шетіндегі органикалық өзгерістер, ғалымдар
ойынша, сезімдер себебіне ауысады. Осыдан эмоциялардың ырықты реттелуінің
қарадүрсін түсініктемесі беріледі: мысалы, ұнамды эмоцияға тән әрекеттерді
әдейі жасаумен қажетболмаған қасірет сезімін басуға болады – мыс.

1. Психикалық саулық
Психикалық саулық – ауруды болдырмау, қайтсе де одан арылуға
ұмтылуды, адам өмірінің мақсатына айналдыру. Әлеуметтік саулық – адам
белсенділігінің, яғни жеке адамның айналадағы өмірмен біте қайнасу
дәрежесі. Денсаулық, қалып (норма) деген ұғымдар бір-біріне ұқсас. Қалып –
дені сау адамның бәріне бірдей тұрақты мақсат, үлгі болатындай денсаулықтың
көрсеткіштері. Денсаулық жағдайын бағалау үшін жасқа байланысты жеке
адамдардың қалып көрсеткіштері пайдаланылады. Оны анықтау үшін әрбір
жастағы адам топтарының орташа көрсеткіші есептеліп шығарылады да, осы
орташа көрсеткіш қалыпты стандарт ретінде алынады. Бір топқа енетін
адамдардың көрсеткіштерінің бірбірінен айырмашылығы едәуір болуы мүмкін.
Өйткені олардың жыныстық, кәсіптік, тұрған жерінің, өмір салтының, т.б.
айырмашылықтары болады. Орташа көрсеткіштер анықталғанда, осы
айырмашылықтар да ескеріледі. Денсаулыққа залал келтіретін әсерлерге жалпы
мәдениеттің төмендігі, денсаулықты сақтау, салауатты өмір сүрудің негізін
құрайтын санитарлық-гигиена туралы мәліметтерді көпшіліктің жете білмеуі,
гиподинамия (қимыл жеткіліксіздігі), дене салмағының қалыптан көп
жоғарылауы, тиімсіз және жөнсіз тамақтану, қоршаған ортаның (ауаның,
жердің, судың) хим. заттармен ластануы, үйде және жұмыста күйзеліс (стресс)
тудыратын жағдайлардың болуы, залалды әдеттерге әуесқойлық (арақ-шарап ішу,
шылым шегу, есірткі заттарды қолдану, т.б.) жатады.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының анықтамасы бойынша Денсаулық
– организмде аурудың не болмаса физикалық кемістіктің жоқтығы ғана емес, ол
табиғи (физикалық), рухани және әлеуметтік толық аман-есендік. Сондықтан
денсаулық сақтау ісі – физикалық, психикалық, рухани және әлеуметтік
жағдайларға жіктеледі. Физикалық саулық – адам организміне тән
функциялардың өздігінен реттелуі, функциялық процестің келісімді өтуі,
сыртқы орта әсерлеріне бейімделу қасиеттерінің жоғары дәрежеде болуы.

2. Эмоция туралы түсінік.
Сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының адамның қажеттеріне сәйкес
келу – келмеуінің нәтижесінде пайда болып отыратын психикалық процестің
түрін сезім деп атайды. Қажеттердің түрлі жағдайларға байланысты түрліше
өтелуі адамда көптеген ұнамды және ұнамсыз сезімдерді туғызып жек
көрушілік, шошыну, абыржу, наздану, іш пысу, зерігу т.б. осындай сезімдер
мен эмоциялардың сан алуан түрлері.
Сезімдер - өте күрделі психикалық процестердің бірі. Сезімдер адамның
тіршілік қажетіне, өзара қарым – қатынасына байланысты сан алуан формаларда
көрінеді. Адам сезімдері тарихи - әлеуметтік сипатта болады. Демек, адамның
өмірі қоғамға байланысты, оның әрекеті де қоғамдық саналы әрекет. Олай
болса, адамның сезімдері де қоғамдық сипатта болып, сезімнің мазмұнын
қоғамдық болмыс белгілеп отырады. Сезімдерден эмоцияларды айыра білу қажет.

Сезімдерді эмоциялардан дұрыс айыр білмеушілік бұл екеуінің мәнін
бірдей деп ұғу, кейде қате түсініктерге де соқтырады. Мәселен, осындай
түсінік жануарлар мен адам психикасының арасындағы айырмашылықтарды
бүркемелеуі мүмкін. Жануарлар эмоциясы түгелдей биологиялық сипаттағы
құбылыс, бұл жануарлардың сыртқы ортаға бейімделу көрінесінен, әр түрлі
шартсыз рефлекстердің тізбегінен немесе инстинктерінен байқалады.
Сезімдер мен эмоциялардың бірнеше сапалық ерекшеліктері бар. Олардың
сапасын көрсететін осындай ерекшеліктерінің бірін – қарама – қарсы,
полярлық сапалықтар деп атайды. Мәселен, сүйсіну, сүйсінбеу, көңілдену,
қажу, шаттық, уайым т.б. осы секілді сапалар өз ара екі полюске ажырасып
біріне – бірі қарама – қарсы мағынада болады.
Сезімдердің екінші ерекшелігі – олардың актив (қажырлы) және пассив
(солғын) болып бөлінуінен көрінеді. Адамға күш беріп, әрекетке
ұмтылдыратын, көтеріңкі сезімдер мен эмоцияларды стеникалық, ал бұлардың
баяу, солғын түрлерін астеникалық деп атайды. Біріншісіне: жауапкершілік,
жолдастық, достық, айбаттылық т.б. жатса, екіншісіне: уайым, енжарлық,
көңілсіздік т.б. сезімдер жатады. Бұл жерде мынадай бір жағдай есте болсын.
Түрлі нақтылы жағдайлардың ретіне қарай адамдарда бір сезімнің өзі бірде
қуатты, бірде әлсіз болып көрінуі мүмкін. Мәселен, қорқыныш сезімі кейде
бір адамның буынын босатып, нәрменсіз етсе, енді бірде қауіп – қатерге
қарсы тұрғызатын айбаттылыққа (күшті сезім) ауысуы мүмкін.
Сезімдердің үшінші бір ерекшелігі – жігерлену және кернеуден босану
немесе шешілу. Бұл да сезімдердің қарама – қарсы сапаларының бірі. Мәселен,
студенттердің емтиханнан өтуі, спортпен айналысатын адамның мәреге жетуі
шешуші кезеңдер болып табылады. Мәреге тақалғанда адам барлық күш – жігерін
жұмылдырады. Мұны кернеуден босану (шешілуі) сезімі дейді.
Шамадан тыс күшті тітіркендіргіштер адамда көбінесе қолайсыз
эмоциялар туғызады. Кісі ұдайы қинала беретін болса, оның діңкесі құрып,
берекесі кетеді. Адамның осылайша шамадан тыс зорлануын психологияда стресс
деген терминмен белгілейді. Стресс үш түрлі жағдайда байқалып отырады. Оның
алғашқы көрінісін мазасыздану кезеңі дейді. Организнің күшті
тітіркендіргіштермен айқасқа түсуін күш салып немесе зорлану кезеңі деп
атайды. Адам сыртан келетін әсерге төтеп беруге шамасы келмеген жағдайда
титықтап, әрекет жасаудан қалады. Мұндай қолайсыз әсер нерв жүйесінің
жұмысына да, дене күшіне де нұсқан келтіретіндіктен адам өзінің сыртқы
ортамен байланысын үнемі қадағалап, реттеп отыру қажет. Сезімнің жоғарыда
айтылған ерекшеліктерінің барлығы да нақтылы әрекет үстінде, кездесетін
қиыншылықтарды қарсы алу кезіңде айқын көрініп отырады.
Сезім адамның бүкіл өмірін, оның жеке баснының ерекшеліктерімен
тығыз байланысты. Адамның әртүрлі эмоцияларын мен сезімдері оның қажеті мен
қызығуы ерекшеліктері дүниеге көз қарасы мен сеніміне мінез – құлқы мен
білім көлеміне, санасы мен ерік сапаларына байланысты қалыптасып отырады.
Сезімдер мен эмоциялардың адамның практикалық әрекетінде алатын орны
зор. Алдағы мақсатты орындау жолында, өмір үшін күресте күшті сезімдерсіз
табысқа жету қиынға соғады. Сезімнің қораш, солғын, селсоқ болуы іске
кедергі келтіреді. Адам не үшін күрессе соны жан – тәнімен жақсы көріп,
неге қарсы күрессе, соны өлердей жек көріп отыруы керек. Эмоциялар мен
сезімдердің адамның дүние танудағы алатын орнын В.И.Ленин орыс, библиографі
Н.А. Рубакиннің (1862 – 1946) Кітаптар әлемінде (М., 1913) атты кітабына
берген рецензиясында адамның шындықты іздеуі адам эмоциясынсыз еш
уақытта болмағанын, жоғын және болу мүмкін емес деп өте жақсы көрсеткен.
Эмоцияларды бірнеше топқа жіктеуге болады. Олардың бір тобы жағымды
және ұнамды эмоциялар деп аталады. Бұлар адамның тіршілік қажетін орайлас,
оның ішкі өмірінің шарықтап, жан – жақты өсу шарттарының бірі болып
табылады. Мәселен, қуаныш, сүйіспеншілік, көңіл қоштық т.б. осындай
Эмоциялардың енді бір тобы жағымсыз не ұнамсыз эмоциялар делінеді. Бұлар –
белсенді әрекетке азды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.