Мемлекеттік монополияға қарсы реттеу

Жоспар
Кіріспе

1 Мемлекеттің монополияға қарсы қызметінің қажеттілігі
2 Агробизнес жүйесіндегі мемлекеттік реттеудің маңызды бағыты
3 Салық жүйесі

Мемлекеттен келесі маңызды міндеті – монополияға қарсы реттеу және әділетті бәсекелестікті қолдау. Сыртқы тиімділікті реттеу мен қоғамдық тауарды қаржыландыруға, яғни жетілген ерікті бәсекелестік жағдайында мемлекет орындайтын фунцияларға қарағанда бұл міндет жетілдірілмеген бәсекелестіктің нақты жағдайындағы экономикалық теорияға негізделеді.
Мемлекеттің монополияға қарсы қызметінің қажеттілігі рыноқты монополияға қарсы қызметінің монополияландыру нәтижесінде қоғамға келетін шығындармен – сату көлемін азайтумен, бағаны көтерумен, жаңа фирмалар үшін кіру барьерлерімен түсіндіріледі. Мысалы, АҚШ-та трестерге қарсы саясаттың бастапқы акті 1890 жылы қабылданған «Шерман Заңы» болды. Бұл заң бойынша кез келген өндірісті монополияландыруға және сауданы шектеуге, сондай-ақ өндіріске тыйым салынды. Одан кейінгі актілер 1914 жылы Клейтон Заңы мен 1950 жылғы Седлер-Кесровер заңында арсыз бәсекелестік, монополиялық іс-қимыл, заңсыз сауда тәжірибесі ұғымдары нақтыландырылды және кеңейтілді.
Алайда, нақты өмірде бұл заңдардың түсіндірілуі және қолданылуы бар мағынада бола бермейді. Теориялық тұрғыдан алғанда проблема техникалық өркениет өндірістің сандық мәніне минимальді тиімді көлемді анықтауға әсер етуде қалып құтылмайтын түзетулер енгізуді есепке алсақ, әрбір нақты рыноктің монополиялығын рұқсат етілетін деңгейі анықталуда жатыр. Сондықтан да заң түрінде бір немесе бірнеше фирма үшін рұқсат етілген өндірісті концентрациялау деңгейі әр түрлі салаларда өмірбақи болмайды және ғылыми-техникалық өркениеттің өсуімен өзгеріп отырады.

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Мемлекеттік монополияға қарсы реттеу
Мемлекеттен келесі маңызды міндеті – монополияға қарсы реттеу және
әділетті бәсекелестікті қолдау. Сыртқы тиімділікті реттеу мен қоғамдық
тауарды қаржыландыруға, яғни жетілген ерікті бәсекелестік жағдайында
мемлекет орындайтын фунцияларға қарағанда бұл міндет жетілдірілмеген
бәсекелестіктің нақты жағдайындағы экономикалық теорияға негізделеді.
Мемлекеттің монополияға қарсы қызметінің қажеттілігі рыноқты
монополияға қарсы қызметінің монополияландыру нәтижесінде қоғамға келетін
шығындармен – сату көлемін азайтумен, бағаны көтерумен, жаңа фирмалар үшін
кіру барьерлерімен түсіндіріледі. Мысалы, АҚШ-та трестерге қарсы саясаттың
бастапқы акті 1890 жылы қабылданған Шерман Заңы болды. Бұл заң бойынша
кез келген өндірісті монополияландыруға және сауданы шектеуге, сондай-ақ
өндіріске тыйым салынды. Одан кейінгі актілер 1914 жылы Клейтон Заңы мен
1950 жылғы Седлер-Кесровер заңында арсыз бәсекелестік, монополиялық іс-
қимыл, заңсыз сауда тәжірибесі ұғымдары нақтыландырылды және кеңейтілді.
Алайда, нақты өмірде бұл заңдардың түсіндірілуі және қолданылуы бар
мағынада бола бермейді. Теориялық тұрғыдан алғанда проблема техникалық
өркениет өндірістің сандық мәніне минимальді тиімді көлемді анықтауға әсер
етуде қалып құтылмайтын түзетулер енгізуді есепке алсақ, әрбір нақты
рыноктің монополиялығын рұқсат етілетін деңгейі анықталуда жатыр. Сондықтан
да заң түрінде бір немесе бірнеше фирма үшін рұқсат етілген өндірісті
концентрациялау деңгейі әр түрлі салаларда өмірбақи болмайды және ғылыми-
техникалық өркениеттің өсуімен өзгеріп отырады.
Бұл әдетте треске қарсы істерді қарау бойынша нақты сот тәжірибесінде
есепке алынады. Бұл жерде треске қарсы заңдылық трактовкасы мемлекеттік
қолдау саясатына немесе белгілі бір салаларда өндірісті концентрациялаудың
өсуін тежеуге байланысты аумалы-төкпелі болыт отырады.
Бірқатар салаларда ірі корпорациялар билік құратын және
монополияландыру деңгейі жоғары тағам рыноктары бірнеше рет треске қарсы
заңды бұзушылар болып жарияланды. Іс қозғау мен соттың араласудың негізгі
себептері компаниялардың қосылуы және адал емес баға саясаты болды.
Сонымен қатар, ауыл шаруашылығы кооперативтік құралдарының мемлекеттік
құқықтары шексіз емес. Ауыл шаруашылығы министріне кооперативтер бағаны
негізсіз көтеруін шектеу құқы берілген. Сот тәжірибесінде белгіленгендей,
кооперативтер арсыз баға саясатын жүргізу арқылы бәсекелестерге құрту үшін
пайдаланған жағдайда монополияға қарсы заң күшіне еніп, олар сотқа
тартылады.
Агробизнес жүйесіндегі мемлекеттік реттеудің тағы бір маңызды бағыты
әлеуметтік-экономикалық укладта болғандықтан фермерлікті қолдау идеясы
болып табылады. Осы жақтаушылар жеке отбасылық фермаларды ауыл
шаруашылығында іскерліктің тиімді тәсілі ретінде әділетті қарастырады.
Өмірдің фермерлік укладта бостандық, саяси және әлеуметтік тұрақтылық,
еркін бәсекелестік сияқты әлеуметтік және экономикалық игіліктер ретінде
қабылданады.
Аталмыш концепцияның мемлекеттік саясатқа тікелей әсері жеке алғанда,
жоғарыда айтып кеткеніміздей АҚШ-тың 7 штатында ауыл шаруашылығы
корпорациялары қызметін жүргізуге ресми тыйым салынуынан, 8 штатында
олардың қызметін шектеуден көрінеді.
Отбасылқ фермаларды жақтаушылардың қарсыластары да бар. Олардың
пікірінше аталмыш концепция қазіргі замаңғы жағдайларды еске алмайды, ал
оның негізінде фермерлікті қолдау саясаты фермерлердің қосылу және
жинақталуының табиғи әлеуметтік-экономикалық процестерін танып, мемлекеттік
бюджет пен салық төлеушілердің мойнындағы үлкен жүк болып табылады.
Бұл екі бағыттың күресі фермерлікті мемлекеттік қолдау бағдарламасын
және тұтастай алғанда ауыл шаруашылығындағы ұйымдық-экономикалық
процестердегі мемлекеттік реттеудің тағдырын анықтайтын болады.
Фермерлік табысты қолдаудың басты бағыты өнеркәсіп және ауыл
шаруашылығы арасындағы айырбаста бағалы паритетті қамтамасыз ету болып
табылады. Оның қажеттілігі жоғарыда қарастырылған фермерлік бағаның
төмендеу тенденциясын, сондай-ақ агробизнестің аралас салаларының бағаға
монополиялық үстемдік жасау мүмкіндігінен туындайды.
Барынша жалпы тәсілде паритет ауыл шаруашылығы өнімнен бірлігіне
есепке турақты сатып алушылық, қабілетті қамтамасыз ететін бағаның осындай
қатынасын білдіреді. Бұл, егер өткен кезеңде жүгерінің бушей бір көлікке
ауыстырылса, мұндай айырбастың мүмкінділігі ауылдағы рыноктік баға бойынша
кейіннен де сақталуы тиіс екендігін білдіреді.
АҚШ-тағы көптеген ауыл шаруашылығы тауарлары бойынша паритетті
аяқтауға арналған базистік кезең 1909-1914 жылдар болды. Толық паритет ауыл
шаруашылық 1909-1914 жылдарда болған сатып алушылық қабілетті қамтамасыз
етуі тиіс болды.
Алайда, паритетті мұндай анықтау сұраныс, ұсыныс және уақыттың
өтеуімен әр түрлі салалардағы болатын еңбек өнімділігінің құрылымындағы
табиғи өзгерулерді есепке алмайды. Сондықтан да паритеттік бағаны анықтау
моделі бірнеше рет өзгерді.
Мемлекеттік реттеудің фермерлік қолдауға жанасатын және сонымен бірге
өзінше үлкен маңызы бар келесі түрі шолық даму жөніндегі бағдарламалар
болып табылады. Айталық АҚШ-та селолық даму жөніндегі бағдарламалардың
мақсаты ауыл шаруашылығының өзінің экономикалық өсуінен гөрі село
тұрғындары өмірінің сапасы мен игілігінің арту деңгейі болып табылады.
Бұл бағдарламалар тұрмыс дәрежесін арттыру, селолық жерлердің
салыстырмалы кедейлігінің проблемасы- селолық, құрылыс, коммуналдық қызмет,
еңбекпен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.