Сопылық жайында түсінік

Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Сопылық жайында түсінік
2. Сопылықтың бастау алар бұлағы
3. Сопылықтың алғашқы қадамы
4. Сопылық жолдары
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер

«Сопылық» – Ислам әлемінде кеңінен тараған діни қозғалыс. Сопылықты уағыздайтын тәлімді «тасаууф» деп атайды. Тасаууф – тәңіртанудан, адамзаттың этика-эстетикалық құндылықтарын терең түсіндіретін, рухани, ішкі дүниенің талаптарына жауап беретін білім ретінде қалыптасқан. Осыған орай тақуалыққа үндеушілер, Алланың ақ жолына, Пайғамбарымыздың сахабалары сияқты салиқалы қарапайым шариғат шеңберінде өмір сүруге шақыратын топ пайда болды. Содан бұл діни қозғалыс тариқат деп атала бастады. Алғашқыда нәпсі тәрбиесіне ұмтылған сопылардың көбі кейіндеу тақлид «яғни, бұрынғылар ұстанған Құран мен сүннет) жолымен емес, бірте-бірте өздерін үнді, парсы, грек сияқты христиандық мифология араласқан философия арқылы тәрбиелеуге, Алланы тануға ұмтылып, нәтижеде ислам шариғатынан ауытқыды.
Сопы деген сөзге түрліше түсінік берілген. Мысалы: һижри жылдың 597 жылы дүние салған Ибн Жаузий ал-Бағдадий «Сопылық ислам дініне дейін пұтқа табынушы болған, жаһилдің ғасырда өмір сүрген Әл-Ғус бин Мурр деген кісінің атымен аталады» десе, Әл-Бируний және Фун Хаммер: «Тасаууф сөзінің түбірі «саффа», Бұл философия сөзінің екінші қосындысы «сафия» сөзімен түбірлес. «Сафия» грекше «даналық», «фила» латынша «ғылым» дегенді білдіреді. Сонда сопылық сөзінен «даналық ғылымы» деген мағына шығады»,-деп түсіндіреді.

1. Намыс Кемал Зейімбек. Яссауи жолы. Анкара 1998ж
2. А.Е Ғазалли. Дінтану негіздері Алматы 2001ж

Пән: Дінтану
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Сопылық жайында түсінік
2. Сопылықтың бастау алар бұлағы
3. Сопылықтың алғашқы қадамы
4. Сопылық жолдары
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе
Сопылық – Ислам әлемінде кеңінен тараған діни қозғалыс. Сопылықты
уағыздайтын тәлімді тасаууф деп атайды. Тасаууф – тәңіртанудан,
адамзаттың этика-эстетикалық құндылықтарын терең түсіндіретін, рухани, ішкі
дүниенің талаптарына жауап беретін білім ретінде қалыптасқан. Осыған орай
тақуалыққа үндеушілер, Алланың ақ жолына, Пайғамбарымыздың сахабалары
сияқты салиқалы қарапайым шариғат шеңберінде өмір сүруге шақыратын топ
пайда болды. Содан бұл діни қозғалыс тариқат деп атала бастады. Алғашқыда
нәпсі тәрбиесіне ұмтылған сопылардың көбі кейіндеу тақлид яғни, бұрынғылар
ұстанған Құран мен сүннет) жолымен емес, бірте-бірте өздерін үнді, парсы,
грек сияқты христиандық мифология араласқан философия арқылы тәрбиелеуге,
Алланы тануға ұмтылып, нәтижеде ислам шариғатынан ауытқыды.
Сопы деген сөзге түрліше түсінік берілген. Мысалы: һижри жылдың 597
жылы дүние салған Ибн Жаузий ал-Бағдадий Сопылық ислам дініне дейін пұтқа
табынушы болған, жаһилдің ғасырда өмір сүрген Әл-Ғус бин Мурр деген кісінің
атымен аталады десе, Әл-Бируний және Фун Хаммер: Тасаууф сөзінің түбірі
саффа, Бұл философия сөзінің екінші қосындысы сафия сөзімен түбірлес.
Сафия грекше даналық, фила латынша ғылым дегенді білдіреді. Сонда
сопылық сөзінен даналық ғылымы деген мағына шығады,-деп түсіндіреді.
Сопылықты суф-жүн деген сөзбен байланыстыратындары да бар. Өйткені
алғашқы сопылар үнемі жүннен тоқылған киім киген екен.
Сондай-ақ, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) заманында үй-күйі жоқ адамдар
мешіттерді паналаған. Оларға мұсылман бауырлары көмек көрсетіп отырған.
Олар әтқашан мешіттен табалдырықтан намазда алдыңғы сапта тұратын, сол
себепті кейбір ғалымдар сопылықтың саф әл-аууәл – бірінші саптағылар,
яғни мешіттердегі бірінші қатарды иемденгендер немесе саффа-таза, пәк,
дінге шынай берілу яғни, діннен басқасында шаруасы жоқ деген мағынаны
білдіреді деушілер де болды.
Сопылық жайында түсінік

Сопылық – исламның дәл өзі, негізгі шариғаттың ішкі жағы, толыққанды,
жетілген мұсылман болудың жолы. Осы мағынада істелген, бастан кешірілген
хал болып табылады. Ол әдебиетте емес, сөз де емес. Сопылықтың қайнарын,
сопылырдың халдерін, әдістерін, тәжрибелерін, дүниеге адамға деген
көзқарастарын сопылық ілім зеріттейтін болса, іштің сырытқы жағын
сопылықтың сырытқы жағы болып табылады. Сопылық ілімін білмейтіндердің
көпшілігі оның дәмін біле бермейді, хабарсызда болуы мүмкін. Бұған қарсы
көп сопылар да жолда кеткенімен ғылымнан бейқабар. Олар теңізде жүзіп,
теңіздің не екенін білмейтін балықтар сияқты. Бұлардың алғашқылары балдың
құрамын оның қалай пайда болатындығын пайдасын біле тұра бал жемеген
адамдарға ұқсайды. Ал екіншілері болса балдың дәмін татқан жеген
пайдаланғандар бірақ балдың не екендігінен қалай пайда болғандығынан,
қайдан келгендігінен бейхабар қалғандар. Рабыта мен зікір салу кездерінде
таңқаларлық халдер пайда болады. Жасырын нәрселер ортаға шығады,
көрінбейтіндер көрінеді, адам өзінің ішкі байлығынан хабары бола бастайды.
Адам – ұлы зат оның ішінде әр нәрсе жазулы. Бірақ ішіндегі байлықты оқуға
оның қараңғылығымен перделері кедергі болады да отырады. Сопылық халдерден
сөз қозғаудағы мақсатымыз, осы жолдың талапкерлеріне көмектесу жөн сілтеу
болатын. Бұл жолға сенбейтіндердің бәрі бос сөз деу мүмкін. Кейбіреулеріне
дұрыс жолды көрсетеді ал кейбіреулердің адасуына себеп болады.
Құран мен хадисте намаз сөзінің кездеспей оның орнына салат сөзінің
болуы сияқты исламның алғашқы дәуірлерінде де сопы сөзі болмаған еді.
Ұғымдардың жаңа сөздермен қолданылуы жаңа мағыналарға ие болуы белгілі жай.
Ол дәуірлерде сопылықты білдіретін ихсан сөзі болатын. Ихсанның не екнін
хазреті Мұхаммед пайғамбар (с.а.у) әйгілі Жабрейіл оқиғасында анықтап
береді. Онда мұсылмандық үш сатыдан бірінші – ислам екінші – иман үшінші-
ихсаннан тұрады. Ихсанның нәтижесінде жоғалмайтын үздіксіз ықылас пайда
болады. Бұл дегенің өздігінен пайда болатын жоғалмайтын адалдық құлшылық
халі. Бұл жолда ілгерілеген мұсылман тақлиди иманнан тахқиқи имана ұласады.
Нақылмен ақылға сүйенген иманнан кешиф пен мукашафадан қуаттанған иманға
көтеріледі де иман жайындағы қрытылған пікірлер көбейіп кеңейе бастайды.
Сопылық сапардың мақсаты ықылас мақамына ұласу. Ол мақамға жету үшін
субъективтік және объективтік құдыреттерге сиынудан құтылу керек. Ықылас
шариғаттың үш бөлігінің бірі: білім , іс және ықылас. Тарихатпен ақиқат
шариғаттың бір бөлігін құрайтын, ықыласты қолында ұстауға қабылетті,
шариғаттың көмекшілері болып табылады. Аспан әлемінің күннің айдың
жұлдыздардың бар екенін оған қамқоршы адамдардан естіп білген туғаннан көзі
көрмес адамның иманы мен дүниенің барлығын өз көзімен көрген жорамалдан
адамның иманы арсындағы айырмашылық сияқты көп парық бар.
Сопылықтың бастау алар бұлағы.
Сопылықтың бастау алар бұлағы – Құран мен хадис. Пайғамбардың серіктерімен
ғұламалардың діннің ішкі сырытқы жетік білген білгірлер мен факихшылар
ледуни білімдеру арқасында сопылық жолдың ауқымы кеңейді. Тереңдеді.
шариғаттың сырытқы мағынасына жорамал жасайтын факихшылардың әр түрлі
жорамал түсініктерін әр түрілі ағымдардың ортаға шыққаны сияқты, сопылық
ағымдардың метод, принциптерінің әр қилылығы да түрлі-түрлі тарихаттардың
шығуына себеп болды. Ағымдар да, тарихаттарда Хақ кемерінен негізгі
ақиқаттардан адаспау айырылмау үшін бір-бірлеріне түснікті сүйіспеншілікпен
қараған. Олар бір-бірлерін еш уақытта қисық жолда, қателесті деп ойламаған.
Қағбаға барудың мың сан жолы бар. Олай болса белгілі бір жолмен жүргендер
басқалары жайында да дұрыс пікірде болуы керек дейміз. Хз Пайғамбар үнемі
жоғары әлеммен байланысты болды. Бұл байланыстың екі жолы бар. Бірі-
пайғамбарлық жол, бұл пайғамбарлық жолмен құдайдың әлемінің қақпалары
ашылса, екіншісі әулиелік жолмен о әлемнен хабар алынды. Хз адамнан бері
ашылған пайғамбарлық жол Хз Мұхаммед Пайғамбарымызбен аяқталған еді. Міне
сондықтан Хз Мұхаммедке Пайғамбардың мөрі дейді бұдан кейін қиамет күніне
дейін пайғамбар келмейді. Ал әуліиелік жол жабылған жоқ. Сахаба-Хз Мұхаммед
пайғамбарымыздың мәжілісіне болған, оның рухани тәрбиесін алған достары.
Олар сопылықты басқаларға үйретті. Сахабалардың ішіндегі жолы ең үлкені Әбу
Бәкір мен Әлидің жолдары әлі күнге дейін өмір сүріп келеді. Бұл күнде де
осы екі өзеннен келген жолдардың пірілерінің, әулиелік жолы ашық тұр. Ол
әлемнің қақпасын қаққандарға әр қашан есік ашық болады. Бірақ бұл рухани
ұзақ жолшылықтың өзіне тән әдіс техникасы бар. Ең алдымен жігермен көп
аңсаумен ұмытылатын нәрсе-Аллаға қауыштыратын жолды табу. Адам
дүниеқорлыққа салынып тек ғана бұл дүние қажеттіліктеріне көңіл бөлулерінен
барып, кірленіп тат басып ең төменгі сатыға төмендейді. Алла тағала жан
жақты жетілген, ол әрқашан өте жоғарғы әлемде және бүкіл нұқсандық
атаулардан жарақта тұр. Одан бір нұрдың келуі үшін және келген нұрлардан
мағрифатын алу үшін, алушы мен беруші арасында бір байланыс жақындығы
болуы керек. Сондықтан бұл жолдың маңызын көре білетін бір жолбасшы керек-
ақ. Бұл жол сілтеуші алушымен де берушімен де байланысы болуы керек. Алушы
берушіге жақындасқанда жол көрсетуші-муршид арадан шегіне бастайды.
Талапкермен матлуп толық байланысқан кезде муршид арадан жоқ болып,
талапкерді берушіге делдалсыз қауыштырады. Кейбіреулерге мағуна рухани
әлемнен көмек келеді.Оларды пайғамбарды көрмеседе одан үлес алған байс-ал
каранидан яғни, кинайе мүшесі дейді. Жол көрсетуші ұстазды мүштид дейді. Ол
толыққанды жан-жақты жетілген болуы керек.

Сопылықтың алғашқы қадамы.
Махаббат яғни Аллаға қауышу жолының жолшыларын сүю бірінші баспалдақ болып
табылады. Бұларға махиб дейміз. Бір мүршидтің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.