Сұраныс және оның факторлары

Сұраныс және оның факторлары. Сұраныс заңы
Сұраныс дегеніміз белгі бір бағамен сатып алушылардың төлем қабілетіне байланысты нарықтағы тауарлар мен қызметтер саны.
Нарықтық баға мен фоның сұранысқа ие санының арасында белгілі бір арақатынас болады, баға жоғары болған сайын, оны сатып алушылардың саны азаяды, яғни сұраныс деңгейі төмен, керісінше баға төмен болған сайын сатып алушылар саны мен сатылып алынған тауарлар саны көп болады.
Q — қисығын экономикалық әдебиетте сұраныс қисығы деп атайды. Бұған бағаны түсірсек, онда баға өзгергенде сұраныс көлемінің қалай өзгергенін көруге болады. Егер Р1 бағада сұраныс көлемі Q1 болса, Р2 дейін төмендегенде сұраныс көлемі Q2 дейін өседі және с.с.
Баға мен сұраныс көлемінің байланысының кері тәуелділігі ұсыныс заңы деп аталады. Суреттегі қисық сызықты сұраныс қисығы дейді.
Сұраныс қисығы — сатып алушылардың әртүрлі бағамен қанша тауар мен басқа да игіліктерді сатып ала алатын мүмкіншіліктерін көрсетеді.
Қисық сызық сұраныстың біртіндеп азаю заңын бейнелеп көрсетеді, ал ол заңды былай деп қорытындылауға болады, егер қайсыбір тауардың бағасы өссе (ал басқа шарттары тұрақты болса), онда осы тауардың аз санына сұраныс болады. Бұл тәуелділікті басқаша да қортындылауға болады, егер нарыққа қайсыбір тауардың үлкен тобы түссе, онда, тең шарттық жағдайда, ол онша жоғары емес бағамен өткізілуі мүмкін.
Сұраныстың біртіндеп азаюы заңының барлық тауарларға қатысы бар. Оның себептері төмендегіше: олар бәрінен бұрын сатып алушылардың табыстарының шектеулілігіне байланысты. Егер жоғары бағалы тауарды тек бай адамдар гана сатып алса, баганың төмендеуі, біріншіден, нарыққа жаңа сатып алушыларды әкеледі. Екіншіден, бағаның әрбір төмендеуі тауарды тұтынушыны қосымша сатып алуға итермелейді
Сұраныс және ұсыныс теориясының негіздері,сұраныс пен ұсыныстың бір-біріне әсер етуі.

Пайдаланылған әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы Алматы, 1995ж.
2. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (Жалпы бөлім). Алматы, 1995ж.
3. Ел Президентінің Қазақстан халқына жолдауы “Қазақстан - 2030”; 1-3 тараулар. Алматы,1997ж.
4. Президенттің Қазақстан халқына жолдауы “2004 жылғы ішкі және сыртқы саясаттың негізгі бағыттары” 2003ж. 4-сәуір.
5. Қазақстан Республикасында кәсіпкерліктің дамуы мен қолдау туралы мемлкеттің 1996-1998 жылғы Бағдарламасы, 10-шілде 1996ж. №1727.
6. “Жеке кәсіпкерлікті қолдау мен қорғау” туралы Қазақстан Республикасының Заңы. № 3 Х11, 4-шілде 1996ж.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе
Негізгі бөлім
1.Сұраныс және оның факторлары. Сұраныс заңы
2. Сұраным мен ұсыным өндіруші мен тұтынушы арасындағы қатынастардың
рыноктық түрі.
3.Ұсыныс туралы түсініктер
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Сұраныс және оның факторлары. Сұраныс заңы
Сұраныс дегеніміз белгі бір бағамен сатып алушылардың төлем қабілетіне
байланысты нарықтағы тауарлар мен қызметтер саны.
Нарықтық баға мен фоның сұранысқа ие санының арасында белгілі бір
арақатынас болады, баға жоғары болған сайын, оны сатып алушылардың саны
азаяды, яғни сұраныс деңгейі төмен, керісінше баға төмен болған сайын сатып
алушылар саны мен сатылып алынған тауарлар саны көп болады.
Q — қисығын экономикалық әдебиетте сұраныс қисығы деп атайды. Бұған бағаны
түсірсек, онда баға өзгергенде сұраныс көлемінің қалай өзгергенін көруге
болады. Егер Р1 бағада сұраныс көлемі Q1 болса, Р2 дейін төмендегенде
сұраныс көлемі Q2 дейін өседі және с.с.
Баға мен сұраныс көлемінің байланысының кері тәуелділігі ұсыныс заңы
деп аталады. Суреттегі қисық сызықты сұраныс қисығы дейді.
Сұраныс қисығы — сатып алушылардың әртүрлі бағамен қанша тауар мен
басқа да игіліктерді сатып ала алатын мүмкіншіліктерін көрсетеді.
Қисық сызық сұраныстың біртіндеп азаю заңын бейнелеп көрсетеді, ал ол
заңды былай деп қорытындылауға болады, егер қайсыбір тауардың бағасы өссе
(ал басқа шарттары тұрақты болса), онда осы тауардың аз санына сұраныс
болады. Бұл тәуелділікті басқаша да қортындылауға болады, егер нарыққа
қайсыбір тауардың үлкен тобы түссе, онда, тең шарттық жағдайда, ол онша
жоғары емес бағамен өткізілуі мүмкін.
Сұраныстың біртіндеп азаюы заңының барлық тауарларға қатысы бар. Оның
себептері төмендегіше: олар бәрінен бұрын сатып алушылардың табыстарының
шектеулілігіне байланысты. Егер жоғары бағалы тауарды тек бай адамдар гана
сатып алса, баганың төмендеуі, біріншіден, нарыққа жаңа сатып алушыларды
әкеледі. Екіншіден, бағаның әрбір төмендеуі тауарды тұтынушыны қосымша
сатып алуға итермелейді
Сұраныс және ұсыныс теориясының негіздері,сұраныс пен ұсыныстың бір-
біріне әсер етуі.

2. Сұраным мен ұсыным өндіруші мен тұтынушы арасындағы қатынастардың
рыноктық түрі.
Сұраныс – ақшалай қамтамасыз етілген, төлем қабілеттілігі бар тұтыныс.
Тауардың рыноктық бағасы мен сұраным көлемі арасында үнемі белгілі
арақатынасты көрсететін сызық сұраным қисығы деп аталады.
Сұраным заңы бойынша, әдетте тауарға баға төмендегенде, тұтынушы оны көп
мөлшерде сатып алады. Егер тауарға баға өссе, оған сұраныс азаяды.
Сұраныс қисығы бір орында тұрмайды: әр уақыт сайын қозғалып отырады.
Рыноктық сұраным көптеген факторлардың әсерімен: баға деңгейі, сатып
алушылардың ақшалай табысы, рынок көлемі, жинақталған мүлікпен сатып
алушылар санымен және басқалармен қалыптасады.
Тауарға деген сұраным мөлшері тұрғындардың ақшалай табыс деңгейіне
тура пропорционалды. Баға көтеріңкі болса, тауарды сатып алушылар сұранымы
төмен болады.
Сұранымның жай – күйіне көптеген: экономикалық сипаттарға ( сиректік,
бағалық, пайдалылық, жаңалықтық) ұлттық, аймақтық сипаттағы ( табиғи
–климаттық жағдайға байланысты әртүрлі аймақтағы сұранымның ерекшелігі),
демографиялық (әйел, еркек, балалардың өзіне тән ерекше
сұранымдары),кәсіпқойлық ( атқаратын қызметіне,айналысатын тіршілігіне),
дінилік, психологиялық сипаттағы факторлар әсер етеді.
Сұранымның икемділік коэффициенті былай белгіленеді – Е.
Егер Е көрсеткіші 1 – ден көп болса ( Е1), онда сұраным икемді, ал
егер аз болса, айталық, 0,5 сұраным икемсіз.
Әртүрлі топтағы тауарлар үшін сұраным икемділігі біркелкі емес.
Ұсыным – тауар өндірушілердің сатуға ұйғарған бағасы белгіленген тауар
жиынтығы.
Ұсынымның мөлшері алдымен өндіріс шығындарына, қолданатын өндіріс
технологиясының сипатына, дотация мен салыққа, тауарлар бағасына, баға
өзгеруін күтуге, сатушылар санына, табиғи – климаттық жағдайға байланысты.
Ұсыным заңына сәйкес, өндірушілер өндірілген өнімнің көбін жоғарғы
бағамен сатуды ұсынады.Қалыпты жағдайда баға жоғары болса, онда сатушылар
тарапынан тауарды ұсыну көбірек болады. Керісінше, тауар ұсынысы ұлғайған
сайын,оларға баға төмендей түседі.
Аталып отырған бөлім бір-бірімен бәсекелес көптеген сатушылар мен
сатып алушылар болатын нарықтың қызмет істеу механизмін талдауға арналған.
Сатылатын тауар біртектес (стандартты) және тауардың әр данасы
бірдей бағамен сатылады деп жорамалдаймыз. Тауардың бағасын жеке адам
белгілей алмайды, ол (баға) нарықтағы сатушылар мен сатып алушылардың өзара
бәсекеге түсуі нәтижесінде тағайындалады. Бәсеке жағдайында бағаның
қалыптасу механизмін түсіну үшін сұраныс және ұсынысқа негізгі талдау
жүргіземіз. Бұл талдау кезінде сатылатын және сатып алынатын тауарлардың
көлемі мен бағаларының арасындағы байлансықа көп көңіл бөлеміз, сонымен
қатар тауарлардың бағасы мен көлеміне басқа да, факторлардың қалай әсер
ететінің қарастырамыз.
Сұраныс деп тұтынушылардың белгілі бір өнімді таңдау және сатып
алу қабілетін айтады. Сұраныс тауардың бағасы мен көлемінің арасындағы
тікелей байланысты көрсетеді. Олардың бірнеше баламалы мүмкіндіктерін кесте
түрінде былай көрсетеді.
Онда бағаның өзгеруіне байланысты тұтынушылардың қалауы мен сатып алу
қабілеті де өзгеретінін көрсетіп тұр. Тұтынушының таңдауы және сатып алу
қабілеті деп неге айтамыз, мысалы, нарықта бір тауарды немесе өнімді қалап,
таңдауына болады, бірақ оны сатып алатын ақшасы болмаса, онда ол ойы іске
аспайды. Сондықтан тұтунышы тауардың бағасы өзгеруіне және өзінің сатып алу
қабілетіне қарай бірнеше мүмкіндіктерді қарастырады. 1-кестеге қарасақ баға
неғұрлым төмендеген сайын тауарға деген сұраныс көлемі солғұрлым көбейіп
отыр. Шұжықтың 1 кг-ының бағасы 900 теңге болса, онда тұтынушы айына 3,5 кг
шұжық ала алады, ал егер 400 теңге болса, онда ол айына 6 кг шұжық алуға
шамасы келер еді.
Бұл сұраныс кестесі осы 9 мүмкіндіктің қайсысы, нарықта нақты бар
екенін көрсетпейді, ол сұраныс пен ұсынысқа байланысты. Сұраныс – бұл
тұтынушының, сатып алушының бір тауарды сатып алу ойымен жасайтын жоспарын
кесте түрінде көрсету. Бұндай жағдайда белгілі бір уақытты көрсету керек,
мысалы, күніне, айына, жылына, және т.б.
Сұраныс қөлемі – сұранысқа әсер ететін басқа факторлар тұрақты деп
ұйғарғандағы, әр түрлі бағамен сатып алынатын тауардың санын көрсетеді.
Кестеде берілген көрсеткіштерді координаттар осіне түсіріп бейнелеуге де
болады. Бұл қисықты D әрпімен белгілеп, оны сұраныс қисығы деп атаймыз.

Сұраныс қисығы зерттеліп отырған тауардың сатып алынатын бағасы мен
оның сұраныс көлемінің арасындағы тәуелділікті көрсетеді. Егер баға 500-ден
600 теңгеге дейін жоғарыласа, онда сұраныс көлемі 5,5 кг-нан 5 кг-ға дейін
төмендейді. Бағаның төмендеуі сұраныс көлемін көбейтеді. Сұраныс қисығы
тауардың бағасы (Р) мен тұтынушылар қалап, сатып ала алатын тауарлар саны
арасындағы тәуелділікті көрсетеді. Сұраныс заңы бойынша тауардың бағасы
неғұрлым төмендеген сайын тұтынушының сатып алатын тауарларының саны
көбейеді немесе керісінше. Бұл заң нақты ақиқаттармен дәлелденген гипотеза
болып табылады. Мысалы:
1. Күнделікте өмірде адамдар тауарды төмен бағамен және көп мөлшерде
алғысы келеді. Бірақ тауарларды сатып алу кезінде тұтынушыға ең басты
кедергі болатын көрсеткіш – баға. Жоғары деңгейде баға сатып алушыға үлкен
кедргі болады да, ол өнімді көп алғысы келмейді, ал төмен деңгейдегі баға
оның сатып ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.