Моғолстан

Жоспар
Кіріспе

1 Моғолстан мемлекетінің халқы
2 Моғолстанның бірінші билеушісі
3 Моғолстанның соңғы ханы

XIV ғ. ортасында Шағатай ұлысы екі бөлікке: шығыс және батыс болып бөлінді. Шығыс бөлігі Моғолстан, яғни "моғолдар" мемлекеті, ал батыс бөлігі Мауераннахрда Әмір Темір (Ақсақ Темір, Темірлан) басқарған мемлекеті болып құрылды.

Мұхаммед Хайдар Дулатидың "Тарихи Рашиди" еңбегінде Моғолстанның шекарасын былай көрсетеді: "... қазір Моғолстан деп аталатын мемлекеттің территориясының ені мен ұзындығы, қашықтығы 7-8 айлық жол. Моғолстанның шығыс бөлігі Барыскөл, Еміл мен Ертіс өзендерін қамти отырып, қалмақтардың жерімен шектесіп жатыр. Солтүстігінде Көкше-теңіз (Балхаш), Бум мен Қаратал өзендерімен шектеседі. Ал, оңтүстігінде Ферғана вилайеті, Қашқар, Ақсу, Чалыш және Турфанмен шектесіп, батысы Түркістан мен Ташкентке дейін созылып жатыр". Бұдан біз Моғолстанның басым бөлегін Оңтүстік Шығыс Қазақстан жері алып жатқандығын көреміз.

Моғолстан мемлекетінің халқы негізінен түркі халықтарынан, соның ішінде қазақ халқының құрамына кіретін тайпалар мен рулардан құралған. Моғолстан халқы осы өңірде тарихы қалыптасқан көшпелі және жартылай көшпелі тұрмыс кешті . Моғолстан мемлекетінің атауы "моғол", "могул" этнонимдерінен шыққан.

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Моғолстан

XIV ғ. ортасында Шағатай ұлысы екі бөлікке: шығыс және батыс болып бөлінді.
Шығыс бөлігі Моғолстан, яғни "моғолдар" мемлекеті, ал батыс бөлігі
Мауераннахрда Әмір Темір (Ақсақ Темір, Темірлан) басқарған мемлекеті
болып құрылды.

Мұхаммед Хайдар Дулатидың "Тарихи Рашиди" еңбегінде Моғолстанның
шекарасын былай көрсетеді: "... қазір Моғолстан деп аталатын мемлекеттің
территориясының ені мен ұзындығы, қашықтығы 7-8 айлық жол. Моғолстанның
шығыс бөлігі Барыскөл, Еміл мен Ертіс өзендерін қамти отырып, қалмақтардың
жерімен шектесіп жатыр. Солтүстігінде Көкше-теңіз (Балхаш), Бум мен Қаратал
өзендерімен шектеседі. Ал, оңтүстігінде Ферғана вилайеті, Қашқар, Ақсу,
Чалыш және Турфанмен шектесіп, батысы Түркістан мен Ташкентке дейін созылып
жатыр". Бұдан біз Моғолстанның басым бөлегін Оңтүстік Шығыс Қазақстан жері
алып жатқандығын көреміз.

Моғолстан мемлекетінің халқы негізінен түркі халықтарынан, соның ішінде
қазақ халқының құрамына кіретін тайпалар мен рулардан құралған. Моғолстан
халқы осы өңірде тарихы қалыптасқан көшпелі және жартылай көшпелі тұрмыс
кешті . Моғолстан мемлекетінің атауы "моғол", "могул" этнонимдерінен
шыққан.

Олай болса, "Моғолстан" тарихи-географиялық атау болып табылады. Моғолдық
этносқа кіретін рулар мен тайпалық бірлестіктердің ерекшелігі, олардың
түркі тілдестігінде. өйткені сырттан келген монғолдар жергілікті халықпен
араласып кеткен еді. Моғолстан мемлекеті орта ғасырлық тарихи шығармаларда
жергілікті түркі және түріктенген монғол тайпаларының ұзаққа созылған
араласу және өзара сіңісу барысында "моғол" атты этносаяси қауымдастыққа
біріккен мемлекеттік саяси бірлестік ретінде көрініс табады.

Моғолстанның бірінші билеушісі Тоғлық-Темір хан ұлыс-бектік басқару жүйесін
сақтай отырып, орталық басқару жүйесіне көңіл бөлді.

Тоғылық-Темір Алмалық қаласын хандықтың орталығына айналдыра отырып, алым-
салым жүйесін тәртіпке келтірді. Сондай-ақ, ол бір күнде 160 мың адамды
мұсылман дініне тарта отырып, мұсылман дінін мемлекеттік дәрежеге көтерді.
Бұл жайлы бірқатар деректерде, солардың ішінде алғашқы болып Мұхаммед
Хайдар Дулатидің "Тарихи Рашиди" еңбегінде айтылған .

Тоғылық Темір мемлекеттің сыртқы саясатында Мауераннахрды өзіне бағындыруды
басты мақсат етіп қойды. 1360 жылы қаңтар айында Тоғылық Темір әскері
Сырдарияның арғы бетіне өтіп, Шахрисябзға шабуыл жасады. өз ара жауласып
жатқан жергілікті әмірлер оған қарсылық жасай алмады, олардың ішінен Темір
атты жас әмір өз бетімен Тоғылық Темірдің билігін мойындады. Осы қызметі
үшін оған Кеш қаласы мен оған іргелес жерлер берілді. Моғол ханының саясаты
Әмір Темірдің билікке келуін жеңілдетті.

1361 жылы көктем айларында Тоғылық Темір Мауераннахр жаңа жорық
ұйымдастырды. Мауераннахрдағы ықпалды әмірлердің бірі қажы Барлас Хорасанға
қашты. Тоғылық Темір өз әскерімен оңтүстіктегі Құндыз қаласына дейін жетіп,
көктем-жаз айларын сонда өткізді. Күзде Самарқандқа оралды. Мауераннахрдың
билігіне баласы Ілиясты қалдырды. Моғолдар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.