Тәрбиенің құралдары, формалары мен әдістері түралы түсінік

Жоспар
Кіріспе

1 Тәрбиенің құралдары, формалары мен әдістері
2 Оқу процесінде негізгі әрекеттің түрі
3 Тәрбие әдістерінің жіктелуі.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Тәрбиенін құралдары, формалары мен әдістері түралы түсінік. Мектеп пен
жанұяның педагогикалық процесінде оқушылардың жеке тұлғасын қалыптастыру
жүзеге асады. Педагогикалық процесті сауатты ұйымдастыру үшін мұғалім оның
теориялық негіздерін түсініп, оның мақсаттарын, міндеттерін, мазмұнын,
құралдары, формалары жэне әдістерін, тәсілдерін ажырата білуі керек.

Құралдары формалар мен әдістер педагогикалық процеске қатысушылардың іс-
әрекетінің қозғаушы күші болып табылады, соның арқасында жеке тұлғаның
қалыптасуы жүзеге асады (Н. Д. Хмель).
Материалистік диалектика адам табиғатын биологиялык пен әлеуметтіктің
(тұқымқалаушылық мүмкіндіктер мен әлеуметтік ортаның) бірлігі деп
түсіндіреді. Адам, басқа да тіршілік иесі сияқты, табиғат және қоғаммен
өзара әрекеттестікте болады, оларды өзінше қабылдайды, яғни осы
әрекеттестіктің белсенді қатысушысы.
Қоршаған дүниені өзгерте отырып, адам өзін де өзгертеді (К. Маркс). Бұл
ретте әр түрлі іс-әрекеттің орны ерекше. Адамның психикасы мен санасы
қоршаған ортамен әрекеттестігі арқасында және нақты бір іс-әрекет барысында
дамиды. Бұл ретте индивидумның іс-әрекеті жеке дара емес, басқа адамдардың
(ата-ана, мұғалімдер, оқушылар т.б.) іс-әрекетімен тығыз байланыста жүзеге
асады. Сондықтан жалпы адамзаттық мәдениетті игеру үшін бала қоршаған
ортамен басқа адамдар арқылы әрекеттестікте болуы керек, яғни олармен қарым-
қатынас жасауы қажет. Осылайша, іс-әрекет пен қарым-қатынас жеке тұлғаның
қалыптасуының ең маңызды шарты болып табылады. Педагогикалық ықпал етудің
амалдары да осылар.
Педагогикалық ықпал ету тәсілдері дегеніміз жеке тұлғанын қоршаған ортамен
мақсатты әрекеттестігін ұйымдастыруға жағдай жасау. Сондықтан педагогикалық
құралға жеке тұлғаның әрекеттестік жасайтын ортасы (табиғи, әлеуметтік,
материалдызқ, рухани) және осы әрекеттестікті ұйымдастыратын іс-әрекеттің
түрлері (қарым-қатынас, таным, ойын, еңбек, т.б.) жатады.
Педагогикалық құралға қатысушылардың іс-әрекеті мен қарым-қатынасы
педагогикалық ықпал ету арқылы жүзеге асады. Оқу-тәрбие процесінің
субъектілері-әрекеттестігінің формалары мен әдіс-тәсілдер арқылы шешілетін
белгілі бір мақсаттары мен міндеттері, тиісті мазмұны бар, логикалық
тұрғыдан аяқталған, белгілі бір уақыт аралығындағы педагогикалық процесс.
Ұйымдастыру формалары тұтас педагогикалық процеске қатысушылардың қарым-
қатынасы мен әрекеттестігінің тәсілі ретінде де қарастырылады.
Педагогикалық процестің ұйымдастыру формаларын былай жіктеуге болады:
- қатысушылар құрамы (жеке даралық, шағын топтық, топтық, ұжымдық, жаппай);
- тұтас педагогикалық процестің оқу жұмысында қолданылуы (сабақ, семинар,
факультатив, экскурсия);
- таным іс-әрекетінің сыныпта және сыныптан тыс уақыттағы байланысы
(бірлесіп жасайтын жұмыс, аз топпен жұмыс, білімді тексеру, оқу
жағдайындағы кездесу т.б.)
- оқушылардың сыныптан тыс іс-әрекеті кезіндегі өзара әрекеттестігі
(ертеңгілік, пәндік кеш, конференция, олимпиада т.б.).
Тұтас педагогикалық процесті ұйымдастыру формалары әдістер мен әдістемелік
тәсілдер арқылы жүзеге асады. Тәрбие әдістері дегеніміз тәрбие мақсат-
міндеттерін шешуге бағытталған тәрбиеші мен оқушының өзара байланысты іс-
әрекеті. Педагогикалық процеске қатысушылардың тәсілдері мен нақты
әрекеттері, оқушылардың белсенді іс-әрекетінің ынталануы тәрбие мақсатына
бағытталуы керек. Тәсіл деген де ұғым бар. Әдістемелік тәсіл дегеніміз
әдістің жеке көрінісі. Әдіске қарағанда ол бағыныңқы сипатта болады.
Формалар, әдістер, тәсілдер сияқты ұғымдар шынайы педагогикалық процесте
өзара тығыз байланыста болады. Біріншіден, олар бір-біріне тәуелді
(формалар мен әдістер, әдістемелік тәсілдер құралдар арқылы жүзеге асады);
екіншіден, күнделікті тәжірибеде олардың арасында белгілі бір айырмашылық
жоқ. Тәрбие әдістері мен тәсілдері әрқашан бірін-бірі алмастырып отырады:
кей жағдайларда әдіс тәсілге айналады.
Педагогикалық процестің қозғаушы механизімінің негізгі компоненттерінің
өзара байланысы кесте түрінде 1 суретте.
Педагогикалық процестің қозғаушы тетігі сияқты құрал, форма әдістердің оқу
кезінде және оқудан тыс кезде қолдану аясына қарай өзіндік ерекшеліктері
бар. Оқу процесінде негізгі әрекеттің түрі таным болып табылады. Бірақ іс-
әрекеттің басқа түрлері (ойын, қарым-қатынас, еңбек т.б.) оқу кезінде
қолданылмасада керісінше әр түрлі іс-әрекет түрлері оқушының тұлғалық
интелектісіне ғана әсер етіп қоймайды. Оқу- танымдық іс-әрекетті
ұйымдастырудың әдістері ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.