Су ресурстарының экологиялық проблемалары

Жоспар
Кіріспе

1. Су тіршіліктің қажетті шарты
2. Жердегі су қорлары
3. Судың ластану мәселесі
4. Суды ластанушы заттар

Жердегі барлық су біртұтас. Атмосферамен литосферамен қатар жәке қабат – гидросфераға бөлінеді. Ол тіршілік ортасы ретінде ерекше қасиеттермен сипатталады.
Судың қасиеттері. Биосферадағы маңызы процестерге әсерін анықтайтын судың өзіне тән қасиеттері:
1. Табиғат ресурсы және зт ретіндегі сарқылмайтын, шашырайтын болса, ал су әр түрлі күйге: сұйыққа өтуіне байланысты мұндай жағдайда ұшырамайды. Су мұндай қасиетке ие болатын бірден-бір ресурс.
2. Суға қату кезінде көлемнің артуы және сұйыққа өтуі кезінде көлемнің кемуі тән.
3. Ең жоғарғы тығыздығы +4С – да байқалады. Табиғи және процестердің маңызды қасиеттері осыған байланысты болады. Мысалы, су қоймаларына терең қатуының болмауы.
4. Жылу сыйымдылығының және жылу өткізгіштігінің жоғары болуы.
5. Тек оң ғана емес, теріс температурада да, жеңіл газ тәріздес күйге өтуге қабілеттілігі. Теріс температурада қатты күйден (мұз, қар) бірден бу тәрізді күйге өтеді. Мұндай құбылыс - сублимация деп аталады.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

8-дәріс

Тақырыбы: Су ресурстары және оны қорғау

Жоспар

1. Су тіршіліктің қажетті шарты
2. Жердегі су қорлары
3. Судың ластану мәселесі
4. Суды ластанушы заттар
Су ресурстарының экологиялық мәселелері

Су тіршіліктің қежетті шарты, тіршілік факторы
Жердегі барлық су біртұтас. Атмосферамен литосферамен қатар жәке
қабат – гидросфераға бөлінеді. Ол тіршілік ортасы ретінде ерекше
қасиеттермен сипатталады.
Судың қасиеттері. Биосферадағы маңызы процестерге әсерін
анықтайтын судың өзіне тән қасиеттері:
1. Табиғат ресурсы және зт ретіндегі сарқылмайтын, шашырайтын болса,
ал су әр түрлі күйге: сұйыққа өтуіне байланысты мұндай жағдайда
ұшырамайды. Су мұндай қасиетке ие болатын бірден-бір ресурс.
2. Суға қату кезінде көлемнің артуы және сұйыққа өтуі кезінде
көлемнің кемуі тән.
3. Ең жоғарғы тығыздығы +4С – да байқалады. Табиғи және процестердің
маңызды қасиеттері осыған байланысты болады. Мысалы, су қоймаларына
терең қатуының болмауы.
4. Жылу сыйымдылығының және жылу өткізгіштігінің жоғары болуы.
5. Тек оң ғана емес, теріс температурада да, жеңіл газ тәріздес күйге
өтуге қабілеттілігі. Теріс температурада қатты күйден (мұз, қар)
бірден бу тәрізді күйге өтеді. Мұндай құбылыс - сублимация деп
аталады.
6. Булану мен еру кезінде жылу сіңіріледі және бұдан конденсацияланумен
қату кезінде жылудың бөлініп шығуы тән.
7. Дисперсті ортада, мысалы, ұсақ саңлаулы топырақтар немесе
биологиялық құрылымдарда байланысқан немесе таралған күйге өтуі.
Мұндай жағдайда судың қасиеттері өте күшті өзгереді.
(қозғалғыштығы, тығыздығы, қату не булану температурасы, беттік
керілуі және т.б.). Бұлардың табиғи және биологиялық жүйелердегі
процестердің жүруі үшін маңызы зор.
8. Әмбебап еріткіш. Сондықтан, табиғатта абсолютті таза су жоқ. Судың
аталған және де басқа да қасиеттері т биосфералық процестерге, тірі
ағзалармен олардың мекен ету орталарына орасан зор әсер етеді.
Су атмосфераның оттегінің толығуының (фотосинтез процесінде) бірден-
бір көзі. Ол биологиялық (үлкен) және биологиялық (кіші) зат айналымдардағы
химиялық элементтер мен қосылыстардың миграциясының шарты болып табылады.

Қазіргі түсінік бойынша тіршілік суда пайда болған. Алғашқы
кезеңдерде тірі ағзалар судан өте әлсіз бөлінген еді. Кейін ағзалар
тәуелсіз су байланысына өте бастады. Ағзалардың денесіндегі судың сапалық
құрамымен ондағы судың мөлшерін белгілі бір деңгейде ұстап тұратын
құрылымдар пайда болды. Қазіргі күнге дейін денесіндегі судың мөлшері
қоршаған ортаның ылғалдылығына тәуелді балдырлар сақталған. Бірақ,
қандай топқа жатпасын денесіндегі судың 50% -тен кем болмайды.
Көптеген пойкилогидрильді ағзалардағы судың мөлшері 90 % жоғары болуы
мүмкін. Неғұрлым ағза жоғары ұйымдасса, соғұрлым оның денесіндегі судың
мөлшері тұрақты болады.
Адам ағзасындағы судың үлесі 60%-ға жуық, бірақ жекеленген
мүшелермен ұлпаларда ол 1% -тен 90%-ға дейін ауытқиды.
Адам денесіндегі судың мөлшері

Заттар, ұлпалар Дене немесе ұлпа салмағына қатысты
судың %
Ағзада 60
Соның ішінде ұлпаларда:
Май 20
Сүйек 25
Бауыр 70
Бұлшық ет 75
Қан 79
Ми 85
Лимфа 95

Гамойгидрлі ағзалардың 10% - 12 % суды жоғалтуы, өлімге әкеліп
соқтырады. Пойкилогидрилі ағзалар денесіндегі судың 90 %-ке дейін
мөлшерін жоғалта алады.
Судың көптеген биологиялық маңызды қасиеттері нашар зеттелген.
Еріген қар суының жақсы қасиеттерін адам ерте кезден байқаған. Мұндай су
өсімдіктердің тіршілік күшін арттырады, өнімділігінің артуына әкеледі.
Тау қабаттарының ұзақ өмір сүруі еріген қар суын пайдаланумен
байланыстырылады.
Оттексіз су тірі ағзалардың өліміне әкеледі. Бірақ, қыздыру
арқылы белгілі-бір дәрежеде оттегінен айрылған суды қысқа
уақытаралығында пайдалану өсімдіктердің өнімділігін арттырған.
Байланысқан күйге өткен су өзінің төменгі температураға қатынасын
өзгертеді. Ол тек 15 С – 20 С қатады. Бұл өсімдікке қыстағы судың мөлшерін
ұстап тұра отырып, үсіп кетуден сақтауға мүмкіндік береді.
Жылу сыйымдылығының жоғары болуы және булану кезіндегі жылуды
сіңіруге қабілеттілігі биологиялық (өсімдіктердің трансперациясы,
жануарлардың терлеуі) техникалық жүйелердегі салқындатушы агент болып
табылады. Ол планетаның шектен тыс ысып кетуінен қорғаудың кепілі,
ғаламдағы термодинамикалық дағдарыстың баламасы бола тұрып, қоршаған
ортаның жергілікті жылулық ластануының негізгі агенті болып табылады.
Табиғи экожүйелердің тіршілігіндегі судың маңызы туралы онда
түзілетін өнімнің су сыйымдылығына қарап, қорытынды жасауға болады. Ол
транспирациялық коэффициент арқылы сипатталуы мүмкін.
Бидайдың 1 тоннасын алуға 2500 тонна су, күрішке 4560 тонна,
мақтаға 10000 тн, сиыр етіне 30000 мың тонна су жұмсалады екен. Су адам
үшін тек биологиялық ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік те фактор болып
табылады. Биологиялық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін адамға тәулігіне
2-5 литр су қажет. Алғашқы кезде адам осы мөлшермен қанағаттанған.
Шаруашалық қызметіне өтуге байланысты қажетті судың мөлшері арта түсті.
Су шаруашылығын ұйымдастырудың қажеттілігі, мысалы, суармалы егіншілікке
байланысты туады.
Мәліметтерге қарағанда ертедегі өркениеттер су шаруашылығын
ұйымдастыра алмауы, суды дұырс пайдалана алмауы себепті жойылып кеткен.
Су барлық дерлік технологиялық процестердің бөлінбес элементі және шарты
болып табылады. Оған пайдалану жылдамдығының жоғары болуы тән. Мысалы, 1
тонна болат өндіру үшін 30 тонна су, спиртке – 300 тонна, целуллюлозаға –
500 тонна, синтетикалық талшықтарды алуға 5000 тонна су қажет.
Қазір дүние жүзінде орташа шамамен алғанда тәулігіне әр адамға
шаққанда 1500-2000 литр су қолданылады. Олардың ішінде 100-150 л су
тұрмыстық - коммуналдық қажеттіліктерге жұмсалынады. Судың негізгі бөлігі
өнеркәсіптік және ауылшаруашылық мақсатында қолданылады. Жылдан-жылға
судың бағасы артып барады. Кларктың АҚШ мәліметтері бойыша соңғы 50 жылда
мұнайдың бағасы 10 есе, ал тұрмыстық қажетті суға - шамамен 100 есе,
ауыз суға 1000 есе артқан. Ауыз суды шыны бөтелкелерде сату әдеттегі
көрініске айналды. Табиғи таза су маңызды ұлттық байлық көзіне айналып
отыр.
Қазірдің өзінде су халықаралық қатынастардың шиеленісуі себебіне
айналып отыр. Мысалы, Колумбия өзенінің суы үшін АҚШ пен Канада арасында,
Дунай өзенің суын пайдалану үшін бірнеше мемлекетер арасындағы
шиеліністердің тууы белгілі.
Жердегі су қоры
Жердегі судың әлемдік қоры орасаң зор. Олар 1353985100 км3
егер гидросферадағы барлық суды біртекті етіп Жер бетіне жайсақ,
оның қалындығы шамамен 2,5 км болар еді. Әлемдік мұхит шегінде орташа
тереңдік 3,96 км, ал ең терең ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.