Мұғалім мәдениетінің мәні

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

1 Мұғалім мәдениетінің мәні

2. Болашақ мұғалімді даярлауда - басты назар

Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе

Мұғалім- мектептің айнасы, бәйтерегі. Мұғалім еңбегінің әлеуметтік мәніне, елдің мәдени өміріндегі белсенді рөліне кезінде қазақ зиялылары көп көңіл бөлген. Ахымет Байтұрсынұлы «Жақсы мұғалім мектепке жан кіргізеді, басқа кемшілігі болса, мұғалімнің жақсылығы жабады, біліндірмейді» деген болатын. Мұғалім білім нәрін себуші, мұғалім жақсы білімді болса, білген білімін алдында отырған шәкіртіне үйрете білсе, ол мектептен бала көбірек білім алып шығады.

Қазіргі таңда болашақ мұғалім тұлғасын қалыптастыруға жаңаша көзқараспен қарауға тиіспіз. Бұны қалай түсінуге болады? Бұрынғы жоғарыдан берілетін бұйрық арқылы іс істеп, оның нәтижесі жайында есеп беру мәселесі мүлдем жойылды. Олай болса білім беруді ізгіліктенліре отырып, болашақ маманның өз іс-әрекетіне өзі жауап беріп, білім мен білігін жалтақтамай жүзеге асыруына мүмкіндік туып отыр. Сондықтан да, педагогикалық практика кезіңде неғұрлым шығармашылықпен жұмыс істеуге мүмкіндік бкрілсе, соғұрлым болашақ маманның тұлға ретінде жетілуіне жағ, дай жасалады. Ьілім беруді игіліктендіру мұғалім мен оқушылардың қарым-қатысына өзгеріс енгізіп, болашақ маманның адамгершілігі мол, икемді де инабатты, кішіпейіл, әдепті тұлға ретінде қалыптасуына мүмкіндік тудырып отыр. Болашақ маман өзінің педагогикалық іс-әрекетінде бостандық шеңберінің кеңдігін сезінуге жағдай мол.

Ең бастысы, этнопедагогикалық мәдениеттілік мұғалімнің кәсібилігіне, оның ойлау және педагогикалық іс-қимылына «жол көрсеткіш» іспеттес. Өйткені ол мұғалімге республика азаматтарына білім беру мен тәрбиелеуде тікелей азаматтық борышын ойдағыдай орындауына игі ықпалын тигізеді. Дегенімен, этнопедагогикалық мәдениет міндеттерінің перспективасы осымен тұйықталады деуге болмайды. Бірақ мынау анық: мұғалімге оны игеру этникалық мәдени-тарихи аспектілерінің проблемаларын қоғамдық негізде реттеуіне белсене қатысуына жағдай туғызады, сөйтіп бүгінгі күн талабында педагогикалық зерттеу мен «халық», «ру», «этнос» түсінігі ( оған білім, мәдениет, өнер, қолөнер, кәсіпшілік, салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар және т. б. кіреді ) бөлшектертін өскелең ұрпаққа ұғындыру қанағаттандырылады.

Болашақ мұғалімге этнопедагогикалық мәдениетті қалыптастырудың басты мақсаты маңызды сол, ол жеке тұлғаның кәсіби-педагогикалық құрылымының барлық бөлшектері мазмұны құрайды, көпұлтты Қазақстан қоғамы талабындағы прогрессивті дәстүрлі, нормалар және практикалық ұсыныстарды іске асыратын этнопедагогиканың «жанды бастауын» байытып толықтыра түседі. Сондықтанда жоғары педагаогикалық оқу орындарының дидактикасы мен әдістемесіне «мұғалімнің этнопедагогикалық мәдениеті» түсінігін енгізу маңызды. Өйткені, ол педагогикалық ғылым мен білімді дамытудың озық бетбұрыстарына толық сай келе алады.

1 Мұғалім мәдениетінің мәні

Қазақстан Республикасының гуманитарлық білім тұжырымдамасында (1994 ж. ) « Республикадағы бұрынғы білім беру жүиесі адамның табиғаты, оның» өмірлік талапталғлы мен мәдениетінің шынайы бағасы есепке талынбастан ғылыми білімнің ескі сүрлеуінің үлгісі негізінде жасалған, сондықтан барлық құндылықтарды сақтай отырып, этникалық тұтынуға сәйкес реформалау, сөйтіп бүгінгі педагогика тұрғысынан қайта қарап бағдарлау қажеттігі» ерекше апта көрсетілгені мәлім.

Осы гуманитарлық тұжырымдаманың идеясын жүзеге асыру классикалық педагогика мен этнопедагогиканың өзара байланысын, -біріне тәуелділгін айқындайды. Тіпті айқындап қана қоймай, қайта оларды жақындасу объективтілігін көрсетеді . Ендеше көпұлты Қазақстанның өскелең ұрпақтарын оқыту мен тәрбиелеудің этномәдени міндеттерін мемілекеттік деңгейде іске асырып, ол арнайы білімдермен қаруландыруы тиіс. Қазіргі мұғалім (қандай тарихи кезеңде де) саясаттан тыс болуы мүмкін емес. Олай деуге негіз, ұлттық - саяси тұрғыдан оның қателік жіберуге ешқандай қақысы жоқ. Сол себепті де ол педагогикалық жоғары оқу орында қалыптасатын дүниетанымдық көзқарасын тұрақтандырып, одан әрі жетілдіріп отыруы тиіс. Өйткені білім берудің әлі түпкілікті ұлттық бағдары нақтыланбай тұрғанда Қазақстан үшін шығармашылықпен жұмыс істей алатын білікті де қабілетті мұғалімдер ауадай қажет. Ал азаматтық және кәсіби бағдарды таңдау көпұлтты Қазақстан қоғамына сай жүйеленіп, жоғары ұлттық - мемлекеттік тұрғыдан бағдарланса, көмегі коп болатыны даусыз.

Этнопедагогиканың мәні ұлттың дамуы мен қалыптасуының нақты проблемаларын шешуге бейім озық педагогиканың этикалық үлгілерін құрайтын арнайы білімдерден және практикалық ұсыныстардан тұрады. Мұнда халықтық педагогикалық мәдениеттіліктің маңызы үлкен мәнге ие. Олай дейтініміз, халықтық педагогика дәстүрі мен оның мазмұнын одан әрі байытып тереңдете түсуге, сонымен қатар жазылған не жазылмаған заң - ережелерін бұлжытпай сақтауға үйренуіміз керек. Оның өзектілігі сол, біз бастан кешіріп отырған әлеуметтік және саяси жағдайлардың объективті себеп - салдары. Оқушыларды тәрбиелеу үрдісіндегі көп жоспарлы міндеттерді ойдағыдай орындау, оның ішінде олардың этномәдени білімін қанағаттандыру негізінен жалпы білім беретін мектеп мұғалімдерінің даярлығына тікелей қатысты. Осыған байланысты педагогика білім беру болып табылатын күрделі жүйенің теориясы мен практикасын дамыту және одан әрі байыту талап етіледі. Оның бірден - бір сара жолы - мұғалімнің кәсіби этнопедагогикалық қызметі. Мұғалімнің этнопедагогикалық мәдениеттілігі оның жоғары кәсіби педагогикалық деңгейін көрсетеді.

Мұғалімнің кәсіби жеке этнопедагогикалық мәдениеттілігі өз - өзінен пайда бола қоймайды. Ол этнопедагогикалық бағыт - бағдардың, жоғары оқу орнына алған педагогикалық білігі мен кәсіби дәрежесінің негізінде орнығады. А. Н. Леоньтевтің бұл мәселе төңірегінде жүргізген зерттеулеріне сүйенсек, қателеспесіміз анық.

Қазіргі заман жағдайында мұғалімнің этнопедагогикалық мәдениетінің мәні күн санап өсіп келеді. Өйткені этномәдениет пен этнопедагогиканың күрт өсуі қоғамның барлық әлеуметтік - саяси және рухани өмірінде өзінің рөлін арттыра түсуде. Мұғалім осы этнопедагогикалық мәдениеттілік арқасында этнопедагогика және этномәдениетке бейімделудің қабілеттері мен кең ауқымды мүмкіндіктеріне ие бола алады, оның қызықты мәліметтері мен ақпараттарының сақтаушысына айналады, ең бастысы - этнопедагогиканың өзі үйреніп қана қоймай, Қазақстан халқының этномәдениетін өскелең ұрпаққа жеткізуші тұлға дәрежесіне көтеріледі. Этнопедагогикалық білімдердің толық пісіп - жетілмеген, этномәдениет пен этнопедагогиканың әлі жүйелене қоймаған қазіргі кезеңде оның негізінде орта және жоғары оқу орнында, отбасы тәрбиесінде, көпшілік ортасында, т. б. жерлерде білім берудің маңызы айрықша.

2. Болашақ мұғалімді даярлауда - басты назар

XXI ғасырдың табалдырығын білім мен ғылым дамуын салыстырумен аттауымыз үлкен үміт туғызады. Ұрпағы білімді халықтың болашағы бұлыңғыр болмайды дегендей, жас ұрпаққа салалы білім беру - бүгінгі күннің басты талабы.

Ел Президентінің "Қазақстан - 2030" стратегиясының бағдарламасында барлық қазақстандықтардың өсіп - өркендеуі, қауіпсіздігі және әл - ауқатының артуы, елдің денсаулығын жақсартумен бірге жас ұрпаққа білім мен тәрбие беру мәселесі атап көрсетілгендей, тәуелсіз мемлекетімізге еңбекқор, кәсібін терең түсінетін, өзінің білімі мен іскерлігін жан - жақты қолдана білетін мамандар қажет. Осы айтылған міндеттер мамандар дайындайтын жоғары оқу орындарының алдында тұрған негізгі мәселелер. Өйткені, халыққа білім беру реформасы "ғылыми негізге сүйенген пәнді оқытудың жоғары деңгейімен қамтамасыз етуді" міндеттеп отыр.

Оқытудың қазіргі заманғы тенденциялары жоғары білікті маман даярлаудың жаңартылған сапалы өзгғрістерін талап етеді. Осы орайда студенттерге жоғары білімнің сапасын арттыру мақсатында әр түрлі бағытта және жаңа әдістерді пайдалана отырып білім беру үлкен маңызға ие. Жоғарғы білімнің сапасы дегеніміз - жоғарғы оқу орынның қызмет бөліктерінің барлық қырларын қамти отырып оның негізгі сипаттамаларын анықтап беретін көп жақты ұғым. Осы ретте оқу үрдісінің сапасын қамтамассыз етуде оқыту әдістерінің атқарар қызметі зор, себебі ол оқу үрдісін ұйымдастырудың тиімділігін көрсететін фактор болып табылады.

Қазіргі білім беру жүйесін қоғамның даму мақсатына сай дүниеге этикалық жауапкершілікпен қарайтын, шығармашылық ойлауға дүниетанымдық мәдениеті жетілдірілген, адамгершілігі мол және білікті мамандардың жаңа ұрпағын қалыптастыруға бағыттау керек. Сонымен қатар, өндірістің әр саласында ішкі және сыртқы нарықтық қатынастарды тез игеріп икемделетін мамандарды әр түрлі кәсіби, қоғамдық, саяси - әлеуметтік, мәдени қызметкер етіп даярлау - бүгінгі күннің басты міндеттерінің бірі.

Білім беру жүйесінде әлемдік деңгейге жету үшін жасалынып жатқан талпыныстар, түрліше кәсіптік бағдарламаларға негізделген жаңа типтегі оқу орындарының пайда болуы болашақ мамандарды даярлау ісіне нақты талаптар қояды.

Мұғалім мамандық даярлау барысында білім беру жүйесінің жаңа бағыттарының бірі - болашақ мұғалімдердің ақпараттық мәдениетін қалыптастыру. Болашақ мамандар даярлау және оларды кәсіби - педагогикалық бағдарда оқытуға байланысты мәселелерге әрқашан педагогтер мен психологтердің зерттеулерінде басты назар аударып келеді.

Қазақстан Республикасын "Жоғар білім беру туралы" заңының 9-бабында "Жоғары оқу орны мамандар даярлауда білімді, ғылым мен білімді ұштастыру, оқытудың белсенді әдістері, жаңа ақпараттық технологиялар кешенін қолдана отырып дараландыру негізінде студенттердің шығармашылық және практикалық қабілеттерін де таныту, қалыптастыру және дамыту үшін мүмкіндіктер туғызу арқылы жүзеге асырылады" делінген.

Халыққа білім беру тұжырымдамасының негізгі бағытының бірі - жас ұрпақты тәрбиелеу және білім беру барысында бүкіл оқу - тәрбие үрдісін жаңаша құру. Осыған байланысты студенттердің білімінің дәрежесін, мұғалімдердің кәсіптік деңгейін мүмкіндігінше жоғары көтеру негізі қалануда. Жоғары оқу орындарында оқыту мен тәрбие беру үрдістерін бір - бірімен байланыстыра отырып студенттердің бойында ғылыми дүниетанымын, адамгершілік, саяси салаларын, еңбексүйгіштік қасиеттерін қалыптастыру қажет.

Бұл әрбір оқытушының міндеті болып табылады. Осыған байланысты студенттердің оқу мерзімінің барлық кезеңіне арналған тәрбие беру жұмысының біріңғай жоспарлар мен ұстанымдары құрылады. Мамандар дайындау міндеттерінің жылдам шешілуі үшін бізге оқу - тәрбие үрдісінің барлық жақтарын бірінші кезекте оқу және әдістемелік жұмысты қайта қарап және оны қайта іріктеуге тура келеді. Бұл үшін әр түрлі жолдарды қарастыру керек. Осындай әдістер, жолдар жасалынып, біз оны өзіміздің тәжірибелік қызметімізде басшылыққа алуымыз қажет.

Педагогика саласында білім беру үрдісінде жалпы танылған "оқу - тәрбие үрдісіне" ерекше көңіл бөлінуде. Бұл үрдісті Л. Занков жеке тұлғаға білім беруді "дамыта-оқыта-тәрбиелеу" үрдісі деп атау керектігін айтады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.