Пенитенциарлық мекемелерде адам құқықтарының сақталуы

Жоспар
Кіріспе

1 Пенитенциарлық мекемелердегі азаматтардың құқықтары
2 Баланың құқықтары туралы конвенция
3 Ұлттық жоспардың ұсынымдары мен іс.шараларында азаматтардың конституциялық құқықтарын жүзеге асыру

Пенитенциарлық мекемелердегі азаматтардың құқықтары Қазақстан қосылған бірқатар халықаралық шарттарда, атап айтқанда, Азаптауларға және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын және ар-намысын қорлайтын іс-әрекеттер мен жазалау түрлеріне қарсы конвенцияда, Бас бостандығынан айыруға сотталғандарды одан әрі жазасын өтеу үшін беру туралы конвенцияда, Грузиямен, Әзірбайжанмен, Украинамен, Түркіменстанмен бас бостандығынан айыруға сотталған адамдарды одан әрі жазасын өтеу үшін беру туралы екі жақты шарттарда бекітілген.
Соңғы жылдары Үкімет қылмыстық-атқару жүйесін реформалау жөнінде үлкен жұмыс жүргізуде. Оң қадам ретінде 2002 жылы қылмыстық-атқару жүйесін Әділет министрлігінің қарамағына беруді атауға болады, бұл жазаны орындау кезінде заңдылықты сақтау кепілдігін күшейтуге ықпал етті.
Қылмыстық-атқару жүйесі комитеті жазаны орындауды ізгілендіру жағына ведомстволық нормативтік құқықтық актілерді түзету жөнінде жұмыс жүргізді. Сотталғандардың құқықтық қорғалуы тиімді бола бастады. 1999 жылдан бастап Қылмыстық-атқару жүйесі комитетінің құрылымында сотталғандарды құқықтық қорғау жөніндегі бөлім жұмыс істейді. Сотталғандарды ұстау жағдайы халықаралық нормаларға сәйкес келтірілуде, Түзеу мекемелеріндегі тәрбие жұмыстары сотталғандардың әлеуметтік-құқықтық және әлеуметтік-психологиялық қорғалуын қамтамасыз етуге, оларға көмек пен қолдау көрсетуге бағытталған. Колониялардағы штатқа 57 аға нұсқаушы-психологтар лауазымы енгізілді. Бас бостандығынан айыру түрінде жазасын өтеп жатқан сотталғандардың құқығын іске асыру мақсатында 2000-2003 жылдар аралығында орта білім алу үшін түзеу мекемелерінде 42 жалпы білім беру мектептері ашылды. Ар-ождан бостандығы құқығын қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылданды.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Пенитенциарлық мекемелерде адам құқықтарының сақталуы

Версия для печати

Пенитенциарлық мекемелердегі азаматтардың құқықтары Қазақстан қосылған
бірқатар халықаралық шарттарда, атап айтқанда, Азаптауларға және басқа да
қатыгез, адамгершілікке жатпайтын және ар-намысын қорлайтын іс-әрекеттер
мен жазалау түрлеріне қарсы конвенцияда, Бас бостандығынан айыруға
сотталғандарды одан әрі жазасын өтеу үшін беру туралы конвенцияда,
Грузиямен, Әзірбайжанмен, Украинамен, Түркіменстанмен бас бостандығынан
айыруға сотталған адамдарды одан әрі жазасын өтеу үшін беру туралы екі
жақты шарттарда бекітілген.
Соңғы жылдары Үкімет қылмыстық-атқару жүйесін реформалау жөнінде үлкен
жұмыс жүргізуде. Оң қадам ретінде 2002 жылы қылмыстық-атқару жүйесін Әділет
министрлігінің қарамағына беруді атауға болады, бұл жазаны орындау кезінде
заңдылықты сақтау кепілдігін күшейтуге ықпал етті.
Қылмыстық-атқару жүйесі комитеті жазаны орындауды ізгілендіру жағына
ведомстволық нормативтік құқықтық актілерді түзету жөнінде жұмыс жүргізді.
Сотталғандардың құқықтық қорғалуы тиімді бола бастады. 1999 жылдан бастап
Қылмыстық-атқару жүйесі комитетінің құрылымында сотталғандарды құқықтық
қорғау жөніндегі бөлім жұмыс істейді. Сотталғандарды ұстау жағдайы
халықаралық нормаларға сәйкес келтірілуде, Түзеу мекемелеріндегі тәрбие
жұмыстары сотталғандардың әлеуметтік-құқықтық және әлеуметтік-психологиялық
қорғалуын қамтамасыз етуге, оларға көмек пен қолдау көрсетуге бағытталған.
Колониялардағы штатқа 57 аға нұсқаушы-психологтар лауазымы енгізілді. Бас
бостандығынан айыру түрінде жазасын өтеп жатқан сотталғандардың құқығын
іске асыру мақсатында 2000-2003 жылдар аралығында орта білім алу үшін түзеу
мекемелерінде 42 жалпы білім беру мектептері ашылды. Ар-ождан бостандығы
құқығын қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылданды. Барлық түзеу
мекемелерінде құлшылық ету бөлмелері жабдықталған, бірқатар мекемелерде
мешіттер мен храмдар салынды.
ЕҚЫҰ-мен, Түрме зерттеулерінің халықаралық орталығы (ТЗХО), Халықаралық
түрме реформасы (ХТР) сияқты үкіметтік емес құқық қорғау ұйымдарымен
бірлесіп, түзеу мекемелері қызметкерлерін адам құқықтары саласындағы
халықаралық нормалар мен стандарттарды оқып-үйрету жөнінде үлкен жұмыс
жүргізілуде, бұл моральдық-психологиялық ахуалға және қызметкерлер мен
сотталғандардың өзара қарым-қатынасының жақсаруына оң әсерін тигізеді.
Пенитенциарлық реформа және халықаралық нормалар мен стандарттар
контексінде адамның құқықтары, Қазақстан Республикасында пенитенциарлық
қызметке арналған білім беру бағдарламалары сияқты жобалар іске асырылды.
2002 жылғы 20 қыркүйектегі Қазақстан Республикасының Құқықтық саясат
тұжырымдамасында өлім жазасын қолдану саласын біртіндеп тарылту, сондай-ақ
өлім жазасына мораторий жариялау мүмкіндігін қарастыруға қылмыстық
саясаттың бағдары бекітілген.
Тұжырымдаманың ережелерін іске асыру аясында ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаев
2003 жылы 17 желтоқсанда Қазақстанда өлім жазасына мораторий енгізу туралы
Жарлыққа қол қойды.
Қабылданған шешімдер Азаматтық және саяси құқықтар туралы Халықаралық
пактіге және Экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтар туралы
Халықаралық пактіге қосылуына байланысты Қазақстан Республикасының
халықаралық міндеттемелерді орындауына сай келеді және Республиканың ұзақ
мерзімді ресми даму саясаты мен еліміздің Конституциясында жарияланған
мұраттарына толықтай жауап береді. Өлім жазасының баламасы ретінде өмір
бойы бас бостандығынан айыруды енгізу Әділет министрлігін түрмедегілердің
құқықтарын қорғау саласындағы халықаралық стандарттарға сай келетін
жағдайда осы санаттағы сотталғандарды ұстау жөнінде шаралар қабылдауға
міндеттейді.
Баланың құқықтары туралы конвенция мен Әйелдерге қатысты кемсітудің барлық
нысандарын жою туралы конвенцияның, Азаптауларға және басқа да қатыгез,
адамгершілікке жатпайтын және ар-намысты қорлайтын іс-әрекеттер мен жазалау
түрлеріне қарсы конвенцияның нормаларын орындауды бақылау қажеттігіне
байланысты Уәкілдің пенитенциарлық мекемелердегі адамдардың құқықтарын
қорғау саласындағы қызметі есеп беру кезеңінде бірінші кезекте, сотталған
кәмелетке толмағандар мен әйелдердің құқықтарын сақтауды қадағалау болып
табылды. Түзеу мекемелерін аралау кезінде 1955 жылы Біріккен Ұлттар Ұйымы
қабылдаған Сотталғандармен қарым-қатынастың минимальды стандарттық
ережелерінің нормаларының сақталуына көңіл бөлінді.
2003 жылы Уәкіл Шығыс Қазақстан және Солтүстік Қазақстан облыстарындағы
бірқатар түзеу мекемелерінде болып қайтты. Бұл бастаманы ЮНИФЕМ қолдады.
Уәкіл Шығыс Қазақстан облысында ОВ-15621 түзеу мекемесін (әйелдер
колониясы) және жалпы режимдегі ОВ-15618 түзеу мекемесін аралады. БҰҰ-ның
Баланың құқықтары жөніндегі Комитетінің Ұсынымдарын, БҰҰ-ның Азаптауларға
қарсы жөніндегі Комитетінің Ұсынымдарын жүзеге асыру бойынша бастау алған
шараларды жалғастыра отырып, 2003 жылдың 21 тамызында Уәкіл Петропавл
қаласында орналасқан ЕС-1646 мекемесі тәрбиелеу колониясына да барып
қайтты.
Көрсетілген түзеу мекемелерін аралауда сотталғандарды ұстау жағдайы оң
жағына өзгергені, сотталғандармен өрескел әрі ар-намысты қорлайтын қарым-
қатынас фактілерінің саны азайғаны анықталды. Сотталғандар Қазақстан
Республикасының нормативтік құқықтық актілерінде және халықаралық-құқықтық
құжаттарда бекітілген өз құқықтары туралы барлық қажетті ақпарттарды алады.

Шығыс Қазақстан облысы Өскемен қаласындағы кәмелетке толмағандарға арналған
ОВ-15622 мекемесінде сотталғандарды ұстау жағдайы жақсы деуге болады. Бұл
жерде жатын бөлмелер кең, табиғи жарығы жеткілікті. Мекемеде 15 медицина
қызметкері, олардың 5-еуі дәрігер, психиатр мен тіс дәрігері жұмыс істейді.
Сонымен қатар, колонияда флюорография кабинеті, клиникалық зертхана, тіс
қондырғылары, ультрадыбысты терапия аппараттары бар.
Орта білім алмаған тәрбиеленушілер кешкі жалпы білім беру мектебінің
бағдарламасы бойынша оқытылады. Сонымен қатар, кәмелетке толмағандардың
тұрақты түрде спортпен шұғылдануға мүмкіндіктері бар: колонияда футбол,
волейбол және баскетбол ойнау үшін жабдықталған спорт алаңы, сондай-ақ
спорт залы бар.
Сотталғандарға жақын туыстарымен кездесуге құқық берілген, заттар алу
құқығы да іске асырылады.
Осылайша, түзеу мекемелерінде ұстау жағдайы біртіндеп халықаралық
стандарттарға жақындауда.
Сонымен бірге ОВ-15618 мекемесін аралау қылмыстық-атқару жүйесінде түзеу
мекемелерін материалдық-техникалық қамтамасыз ету проблемалары, атап
айтқанда, бірқатар сотталғандарда аяқ киімдерінің жағдайы мәз емес, барлығы
бірдей арнаулы киіммен қамтамасыз етілмеген. Жатақханаларда жатын бөлмелері
22-24 адамға есептелген, ал Минимальды стандартты ереженің 9-тармағында
әрбір сотталғанды жеке бөлмеде ұстау көрсетілген. Бұдан басқа колонияда
сотталушының діни жораларды атқару жасау үшін үй-жай жоқ, осылайша
сотталғанның діни сенім бостандығына құқығы бұзылады.
Кейбір сотталғандардың киімінде қызыл жолақ түрінде кеуде белгілері (қашуға
бейім) бар, ал бұл Ішкі тәртіп ережелерінде көзделмеген.
ОВ-15622 мекемесінде тәрбиеленушілерге тиісті үй-жайдың жоқтығына
байланысты ұзақ мерзімге кездесу беру шектелген.
Уәкілмен әңгімелесу барысында кәмелетке толмаған сотталғандар мекемеде
күніне 4 рет тексерістің жүргізілетінін көрсетті, мұндай тексерістердің
саны мекеме жұмысын реттейтін қолданыстағы нормативтік құқықтық актілерде
реттелмеген.
Түзеу мекемелерін аралауды талдау пенитенциарлық мекемелердегі адамның
құқықтары мен бостандықтарының сақталуын шектейтін немесе кедергі
келтіретін мынадай проблемаларды бөліп көрсетуге мүмкіндік береді:
1.Пенитенциарлық мекемелердегі қызметкерлердің әлеуметтік проблемалары
шешімін таппаған. Қылмыстық-атқару жүйесінің қызметкерлерінің жалақысы
төмен, бұл да білікті кадрларды алуға теріс ықпалын тигізеді.
2.Маңызды міндеттердің бірі сотталғандардың еңбектерін пайдалану
(сотталғандардың жұмыспен қамтылуы шамамен 30% құрайды) болып табылады.
Қазіргі кезде түзеу мекемелерінде жұмыс орындарының қысқаруы мен жұмыссыз
отырған сотталғандар санының өсуі байқалып отыр. Бұл фактілер оларда жұмыс
істейтін кәсіптері мен бостандық жағдайында талап етілетін пайдалы
дағдылардың жоқтығынан бас бостандығынан айыру орындарынан босап шыққаннан
кейін олардың әлеуметтік оңалуына айтарлықтай қиындық тудырады.
3.Республиканың түзеу мекемелеріндегі туберкулездің алдын алу мәселесі
өзекті болып отыр. Статистикалық деректер бас бостандығынан айыру
орындарында туберкулезбен ауыратын адамдар санының азаймай отырғандығын
куәландырады. Сонымен қатар түрлі санаттағы туберкулезбен ауыратындарды
қатаң оқшаулауды қамтамасыз ету проблемасы шешілген жоқ, бұл, өз кезегінде,
бас бостандығынан айыру орындарында тікелей жыл сайын шамамен екі мың
сотталғандар туберкулезбен ауыратындықтан, түзеу колонияларының құрамындағы
мамандандырылған желілі учаскелерді нығайтуға айтарлықтай қаржы шығындарын
талап етеді.
4.2002 жылдан бастап АҚТҚ жұқтырған сотталғандарды ұстау проблемасына
қатынас өзгерген. "ЖҚТБ ауруының алдын алу туралы" Қазақстан
Республикасының Заңына сәйкес Әділет, ішкі істер және денсаулық сақтау
министрінің бірлескен бұйрықтарымен АҚТҚ инфекциясына күштеп тест өткізу
және АҚТҚ жұқтырғандарды сотталғандардың негізгі бөлігінен бөлек ұстау
тоқтатылды. Сонымен қатар, бұл аурудың алдын алу шаралары туралы
сотталғандар мен қызметкерлерді ақпараттандыру бойынша кең ауқымды жұмыс
жүргізілуде. Бұған қоса, АҚТҚ жұқтырғандарды сотталушылардың арасында
орналастыру проблемасының өткірлігі азаймай тұр.

Kaz

Rus

Eng

ПОИСК

Начало формы

Конец формы

Создание веб-сайта финансируется Проектом Европейского Союза Усиление
учреждения Омбудсмена в Казахстане
Сайт разработан студией Style-NT, 2006

23.11.10.

Тастемір ӘБІШЕВ, Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы Адам құқықтары
жөніндегі комиссияның хатшысы: АДАМ ҚҰҚЫҒЫ - ҚАЗАҚ ЕЛІНІҢ БАСЫМ БАҒЫТЫ,
ЖОҒАРЫ ҚҰНДЫЛЫҒЫ

Қазақ халқы ежелден халықтық демократияны ұстанған, адамның құқықтары мен
бостандықтарын жоғары құрметтеп, бұл тетіктерді ел басқарудағы үрдістерде,
ішкі және сыртқы саясатта шеберлікпен қолданған. Жалпы, адам құқығының,
соның ішінде әйел құқығының, бала құқығының, отбасылық құқықтың сақталуы
мен қорғалуына ерекше көңіл бөліп отырған.

Қазақ халқының кемеңгер төбе биі Төле би бабамыз Жолбарыс хан қайтыс
болғаннан кейін, 12 жылдай билікті өз қолына алған кезде, ел басқару ісінде
адам құқығын сақтау мен қорғауды басым бағыт етіп, әділдік пен
адамгершілікті атқарған қызметінің негізгі іргетасы ретінде қолданып, ел
тұтастығы мен бірлігін жырлап өткен. Сол Төле би бабамыздың:
Бірлігі мықты ел болса, барлығы бауыр болады,
Отқа иелік болмаса, жеріңді өрт шалады.
Әділ билік болмаса,
Халқыңды дерт алады, - деп айтқан қанатты сөздері қазіргі кезде де
өзектілігін, өміршеңдігін жойған жоқ.
Қазақ елі тәуелсіздік алғаннан кейінгі Елбасының тікелей ұсынуымен
жалпыхалықтық референдумда қабылданған Конституциямыздың бірінші бабы
адамның өмірін, құқықтары мен бостандықтарын ең қымбат қазына, құндылық
ретінде танып, Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық
және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтыратынын анық көрсеткен. Ата
заңымыздың ең үлкен бөлімі де 30 баптан тұратын адамның құқықтары мен
бостандықтарына арналған.
Адам құқығын қорғаудың халықаралық стандарттарына сәйкес келетін Ата
заңымыз, Мемлекет Басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың жүргізіп отырған парасатты
ішкі және сыртқы саясаты, Елбасының халықаралық аренадағы беделі Қазақ елін
құрамына 56 мемлекет мүше ретінде кіретін үлкен халықаралық ұйым -
Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымына төрағалық етіп, 11 жылдан
бері ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.