Мемлекеттің пайда болу себептері туралы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ...3
1.Мемлекеттің пайда болу себептері ... ... ... ... .4
2.Мемлекеттің мәні, функциясы және органдары...7
3.Мемлекет типологиясының түсінігі мен негіздері ... .8
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... .12
1.Мемлекеттің пайда болу себептері ... ... ... ... .4
2.Мемлекеттің мәні, функциясы және органдары...7
3.Мемлекет типологиясының түсінігі мен негіздері ... .8
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... .12
Еліміздің Ата заңы жүздеген жылдар бойы қалыптасқан адамзат баласының жалпы құндылықтарын өз бойына сіңірді. Конституциямызда адамдардың табиғи құқықтары мен бостандықтары, билік институттарын демократиялық жолмен қалыптасыру және дамыту; қазақстан аумағында азаматтық қоғам құру туралы дүниежүзі таныған прогрессивті идеялар бекітілді. Ол елімізде сан алуан идеологиялық, сенімдік, ұлттық, азаматтық ұжымдар мен топтардың бірлесіп бейбіт өмір сүруін қамтамасыз етуге бағытталған. Конституциямызда бекітілген нормалар Қазақстан Республикасын гүлдендіру мақсатында еліміздің барлық азаматтарының бірлесіп, бір жеңнен қол, бір жағадан бас шығарып қызмет етулері үшін жағдайлар жасайды.
Ең жоғары заңды күші бар Қазақстан Конституциясы, Республикада қолданылатын және қалыптасып жатқан құқық жүйесінің нормативтік бастауы бола тұра, қоғамдық және мемлекеттік құрылыстың маңызды жақтарын реттейді. Қазақстан республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2002 жылғы 20 қыркүйектегі Жарлығымен мақұлданған «Қазақстан Республикасының құқықтық саясат тұжырымдамасында» 1995 жылғы Конституцияның негізінде жаңа конституциялық құқық түзілді[1]. Оған дәлел ретінде соңғы уақыттағы Республикамыз қол жеткізіп жатқан жетістіктерді мақтанышпен көрсетете аламыз.
Ең жоғары заңды күші бар Қазақстан Конституциясы, Республикада қолданылатын және қалыптасып жатқан құқық жүйесінің нормативтік бастауы бола тұра, қоғамдық және мемлекеттік құрылыстың маңызды жақтарын реттейді. Қазақстан республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2002 жылғы 20 қыркүйектегі Жарлығымен мақұлданған «Қазақстан Республикасының құқықтық саясат тұжырымдамасында» 1995 жылғы Конституцияның негізінде жаңа конституциялық құқық түзілді[1]. Оған дәлел ретінде соңғы уақыттағы Республикамыз қол жеткізіп жатқан жетістіктерді мақтанышпен көрсетете аламыз.
1. Алексеев В.Н., Пернищ А.И. История первобытного общества. М 1990
2. Виноградов С.Л. Человек и общество. Алматы, 1994
3. Государство и социальные структуры на Древнем Востоке. М.; 1989
4. Котов А.К. Суверенный Казахстан: гражданин, нация, народ. Алматы. 1997
5. Ашитов Б., Ашитов С.Егемен Казакстан. Алматы, 1997
6. Жоламан Қ. , Мүхтарова А., Тәукелсв А. Мемлекет және құқық теориясы
7. Сапаргалиев І:., Ибраева А. Мемлекет және құқық теориясы. Алматы, 1998
8. Табанов С. Құқық теориясы мен сот жүйесінің конституциялық негіздері. А ста н a. 2001.
9. Сорокин 11. А. Человек и цивилизация. Общество. М..І998
10. Текен Ф. К теории общсствснных формации, М., 1975
11.Ушаков А.а. О понятии исторического типа государства и права Правоведение.1983.,
12. Хабибуллин A. Г. Научные основы типологии государства: запросы теории и практики 1997
13. Гуревич А.Я. Теория формации и реальности истории. Вопросы философии. 1999
2. Виноградов С.Л. Человек и общество. Алматы, 1994
3. Государство и социальные структуры на Древнем Востоке. М.; 1989
4. Котов А.К. Суверенный Казахстан: гражданин, нация, народ. Алматы. 1997
5. Ашитов Б., Ашитов С.Егемен Казакстан. Алматы, 1997
6. Жоламан Қ. , Мүхтарова А., Тәукелсв А. Мемлекет және құқық теориясы
7. Сапаргалиев І:., Ибраева А. Мемлекет және құқық теориясы. Алматы, 1998
8. Табанов С. Құқық теориясы мен сот жүйесінің конституциялық негіздері. А ста н a. 2001.
9. Сорокин 11. А. Человек и цивилизация. Общество. М..І998
10. Текен Ф. К теории общсствснных формации, М., 1975
11.Ушаков А.а. О понятии исторического типа государства и права Правоведение.1983.,
12. Хабибуллин A. Г. Научные основы типологии государства: запросы теории и практики 1997
13. Гуревич А.Я. Теория формации и реальности истории. Вопросы философии. 1999
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..3
1.Мемлекеттің пайда болу себептері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..4
2.Мемлекеттің мәні, функциясы және органдары ... ... ... ... .7
3.Мемлекет типологиясының түсінігі мен
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... .8
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .11
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 12
Кіріспе
Еліміздің Ата заңы жүздеген жылдар бойы қалыптасқан адамзат баласының
жалпы құндылықтарын өз бойына сіңірді. Конституциямызда адамдардың табиғи
құқықтары мен бостандықтары, билік институттарын демократиялық жолмен
қалыптасыру және дамыту; қазақстан аумағында азаматтық қоғам құру туралы
дүниежүзі таныған прогрессивті идеялар бекітілді. Ол елімізде сан алуан
идеологиялық, сенімдік, ұлттық, азаматтық ұжымдар мен топтардың бірлесіп
бейбіт өмір сүруін қамтамасыз етуге бағытталған. Конституциямызда
бекітілген нормалар Қазақстан Республикасын гүлдендіру мақсатында еліміздің
барлық азаматтарының бірлесіп, бір жеңнен қол, бір жағадан бас шығарып
қызмет етулері үшін жағдайлар жасайды.
Ең жоғары заңды күші бар Қазақстан Конституциясы, Республикада
қолданылатын және қалыптасып жатқан құқық жүйесінің нормативтік бастауы
бола тұра, қоғамдық және мемлекеттік құрылыстың маңызды жақтарын реттейді.
Қазақстан республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2002 жылғы 20
қыркүйектегі Жарлығымен мақұлданған Қазақстан Республикасының құқықтық
саясат тұжырымдамасында 1995 жылғы Конституцияның негізінде жаңа
конституциялық құқық түзілді[1]. Оған дәлел ретінде соңғы уақыттағы
Республикамыз қол жеткізіп жатқан жетістіктерді мақтанышпен көрсетете
аламыз.
Ғасырлар бойы тәуелсіздікті армандаған Қазақстан халқының бұл
Конституциясы, алдыңғыларына қарағанда, адамзат дамуының ғаламаттық
үрдісіне сай қазіргі заманғы либералды-демократиялық құндылықтарды
толығырақ бекітуімен ерекшеленеді. Конституция жеке тұлға және оның өмірін,
құқықтары мен бостандықтарын Республиканың ең қымбат қазынасы ретінде
танып, мемлекеттен олардың орындалуына жағдайлар жасалуын талап етеді. Адам
құқықтарының Жалпы Декларациясы, азаматтық және саяси құқықтар туралы
Халықаралық пакт, экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтар туралы
Халықаралық пакт сияқты жалпы жұрт таныған актілерден бастау алған
Конституцияның 2-бөлімі түбегейлі осы мақсаттарға қызмет етеді.
Зерттеудің маќсаты мен міндеттері. Елімізде болып жатқан саяси
өзгерістердің біз үшін басты мақсаты –биліктің бір мезгілде елде саяси
тұрақтылықты сақтап, біздің азаматтардың барлық Конституциялық құқықтары
мен еркіндіктерін қамтамасыз ете отырып, қоғам мен мемлекетті басқарудың
барынша тиімді жүйесін қамтамасыз ете алатын осы заманғы демократиялық
пішініне қарай адымдау. Зерттеу жұмысымыздың мақсаты Қазақстан Республикасы
Конституциясындағы қоғам, мемлекет және құқық мәселелерін айқындау.
1.Мемлекеттің пайда болу себептері.
Мемлекет адамзат дамуының белгілі бір кезеңінде пайда болып
қалыптасады. Мемлекет дегеніміз-қоғамдык саяси ұйым. Қоғамдык ұйымның
алғашқы түрі-рулык қауым. Ру дегеніміз-адамдардан тарихі қалыптасқан
бірлістігі, туысқан адамдардан туратын қауымдастық. Рулық қауымда ру
мүшелерінұйымға олардың туыстық қандастығы, бірлесіп істеген еңбегі және
мүліктің ортақ болуы біріктіреді. Рулық қауым әдетте екі сатыдан өтеді.
Алғашқы әйелдер үстемдік етіп тұрған аналық дәуірде ру топтары әиел
туыстық жағынан болса, кейінгі аталық дәуірде билік отбасының иесіне
айналған ерлерге ауысады. Рулық қауымдағы биліктің түбегейлі өзгеруі
егіншілік пен мал шаруашылығының пайда болуы, даму және еңбек құралдарын,
қару-жарақтарды көбірек өндіріп жетілдіре түсуімен тығыз байланысты болды.
Осындай өзгерістердің нәтижесіндс ерлер қоғамдық өндірісте маңызды орынға
ие болып, ру қауымында шешуші күшке аиналды. Miнe, содан бастап туыстық
ерлер тарапынан анықталып, ер адам ру басшысы болып саналды. Рулық қауымда
қауымдык билік жүзеге асырылды. Ру өміріне байланысты мәселелердін барлығын
рудын жалпы жиналысы қарап, шешіп отырған. Ру басшысына жасы толған азамат
тағайындалды. Ру басшысынының қызметі мұрагерлікке негізделмейді. Әдетте,
оны кез-келген уақытта ауыстырып отырған. Ру ағасына ру әдет-ғұрыптарын,
дәстүрін білетін, рудын қамын ойлайтын және қауымды басқара білетін адам
сайланған. Бірнеше рулар бірігіп тайпа құрады. Тайпаны басқару үшін ру
ағаларынан кеңес құрылды. Ру өмірінің маңызды мәселелері ру мушелерінің
жалпы жиналысында шешіліп, ел шешімінің жүзеге асырылуып ру басшысы
қадағалады.
Сонымеп рулық қоғам егіншіліктің, мал шаруашылығы, қолөнер кәсіптерінің
дамуына байланысты ыдырап, қоғам мүшелеріееенің жікке бөлінуіне алып келді.
Әрбір отбасының өзіндік шаруашылығы қалыптасып, мал, жер, құрал-жабдықтар
жеке меншікке айнала бастады. Рулық қауым ішінде мүлік теңсіздігі пайда
болды. Ру әскери басшылар ру мүшелері қатарынан бөлініп шығып, басқарушы
ерекше үстем тапқа аиналды. Рулық қауымның әскери демократиясы қалыптасып,
мемлекеттік құрылымның алғашқы негізі қаланды. Меншік иелері байлардың
айрықшіа мүдделері болғандықтан олар басқа ру мүшелерімен яғни кедей
шаруалармен қатар отырып мәселелерді бірге шешуге бармаиды. Сол себепті
байлар мен кедейлер арасында қарама-қашыылықтар туа бастады. Рулық биліктің
орнына саяси билік, жаңа саяси құрылым пайда бола бастады.
Алғашқы қауымдық қоғамның экономикасы мен құрылымы- экономиканың
негізгі сипаты қоғамдық еңбек, қоғамдық меншік, коғамдық бөліс, қоғамдық
өмір сүру. Қоғамның құрылысы: туысқандық ру, тайпа, одақ, бірлестіктер.
Алғашқы қауымдык коғамның экономикалык, әлеуметтік, құрылымдық,
басқарушылық салаларындағы объективтік даму процестері бір-бірімен тығыз
байланыста өзгеріп, жаңарып отырады. Бұл объективтік даму процестің күрделі
сатысы әлеуметтік революциялық төңкеріс-б.з.д. 10-15 мың жылдықтарда
болған. Ол төңкеріс кезінде малшылық пен егіншілік қалыптасты, ажарланған
тастам жасалған қарулар өмірге келді, адамның тәжірибесі өсіп, молайды.
Қоғамдык еңбек төрт күрделі тарауға бөлінді: Мал шаруашылық, жер игеру,
өндірістік және саудагерлер тобы. Бұның бәрі еңбектің өнімділігіе арттырды,
қоғамның шығысынан кірісін асырды, Қоғамдык байлык калыптаса бастады, оны
иемденетін топтар, таптар пайда болды. Экономикалық өзгерістер әлеуметтік
қайшылықтарды өмірге әкелді. 5-4 мың жылдықтарда сол қайшылықтарды реттеп,
қоғамды басқару үшін құқық пен мемлекет пайда болды. Мемлекет пен құқықтың
туынды тарихы- қоғамның антагонистік тапқа бөлінуінің нәтижесі болып
табылады.
Мемлекеттің рулык қауымнан айырмашылығын мынадай белгілері арқылы
ажыратамыз:
1. Мемлекеттік егемендік
2. Мемлекеттің халқы әкімшілік жүйеге бөлінеді.
З. Мемлекеттің әкімшілік билік жүргізетін органы болады. Басқару
ісімен шұғылданатын адамдар қызмет етеді.
4. Мемлекет заңдар шығарып, солардың күшімен коғамдык қатынастарды
реттейді.
5.Салык жүйесінің қалыптасуы.
Алғашкы қоғамның даму процесінде әлеуметтік мононормалар (бірігу-
бірлесу) қалыптасып, сол арқылы карым-қатынастарды реттеп, баскарып
отырғаң, Мононорманың негіздері әдеп-ғұрып, салт-дәстүр, мораль, діни
нормалар.
Әдет-ғұрып, ру әдеттері барлық ру мүшелерінің еркін білдіріп,
мүдделерін қорғайтын кағидалар деп танылып, оны мүлтіксіз орындау әрбір ру
мүшелерінің дағдысына айналды. Мораль, яғни имандылық қағидалары да қауым
ішіндегі адамдардың қатынастастарын реттейтін күш. Бұл арқылы зорлық-
зомбылық, ұрлык т.б. теріс қылықтар айыпталып, оған тиісті жазаны жұртшылық
пікіріне салып, тәртіп бұзғандарды қауым болып жазалап отырды.
Мемлекет пен құқықтың шығу себептері:
- жинау экономикасынан өндіру экономикасына көшу
- мал шаруашылығынан егіншіліктің бөлінуі
- еңбектің ірі қоғамдық бөлінісі
- алып-сатарлардың пайда болуы
Мемлекет пен құқықтың өмірге келуінің, калыптасуының негізгі
объективті заңдылықтары:
- еңбек өнімділігінің өсуі
- артық өнімнің пайда болуы
- жеке меншіктің пайда болуы
- таптардың пайда болуы
Мемлекет дегеніміз-жария өкіметтің пайда болуымен іс-әрекетінінң
нәтижесі ретінде қалыптасатын, қоғам өмірін ұйымдастырудың нысаны және оның
негізгі салаларына басшылық ететін, қажетті жағдайларда өкіметтің күш-
қуатына сүйенетін басқару жүйесі.
Мемлекеттің негізгі белгілері:
1.Баскару органдары мен мекемелерінің ерекше жүйсеінің болуы. 2.Қоғамдық
қатынас ережелерін белгілейтін құқықтың болуы.
Мемлекеттің қоғамдағы басқа да ұйымдардан айырмашылык белгілері:
-мемлекет қоғамдық көлемде бірден-бір билік жүргізетін ұйым;
-мемлекет қоғамдағы заңдылықты, гәртіпті бақылап отырады;
-мемлекеттің ішкі сыртқы істердегі тәуелсіздігі, басым үстемдігі;
Алғашқы қауымдық қоғамның экономикалық, әлеуметтік дамуы
1. Жабайы адам дәуірі - 40-12 мың жылдықтар арасы. Адамдар табиғаттың
даяр өнімдерін корек етті карулары дайын: тас, сүйек, ағаш. Жабайы аңшылық,
балықшылык қалыптасып қоғамның негізгі сипаты табиғаттың, қоршаған ортаның
адамдардың күн көрінісіне қолайлы жақтарын пайдалана отырып,
экономикалық, әлеуметтік жағдайын жақсарту. Қорыта айтқанда - дайынды
игерушілік дәуірі. Бқл кезеңде қиыншылык, ашаршылық жиі болды.
2. Экономикалық қолдан жасау дәуірі - 12-4 мың жылдықтар арасы. Бұл
кезеңдерде адамдардың тәжірибесі, паидаланатын қаруы дамыды. Рухани
санa - сезімі, білімі жоғарылады. Экономиканы қолдан жacayға
мүмкіншілік қалыптасты. Металлургия, керамика өмірге келді. Малшылык-
егіншілік арқылы рулық, тайпалық бірлестіктер, әлеуметтік нормалар өмірге
келді.
Шыгыс елдеріндегі мемлекеттің дамуы.
Шығыс елдерінде (Иран, Индия, Қытай, Араб елдерінде) мемлекеттің
қалыптасуы басым түрде қоғамдық меншікті қорғауга байланысты. Себебі, бұл
елдерде алғашқы қоғам ыдырау кезінде күрделі кұрылыстар болды; ірі су
каналдарын жасау, суармалы ирригациялық жуйелер қалыптастыру,
құрғақшылықпен күресу. Аталған күрделі жұмыстарды жақсы жүргізу үшін
қоғамдық мемлекеттік меншік қалыптасты. Сол меншіктін иелері: чиновниктер,
ру, тайпа басшылары, король, императорлар болды. Сөйтіп, бұл елдерде
көбінесе мемлекеттік деспотизм орнады. Бұл елдердің экономикасы, әлеуметтік
жағдайы, демократия өте бәсең дамыды. Мемлекеттік биліктің, қоғамдык
меншіктің басында - абсолюттік монарх болды.
Азия типті (шығыс типті) мемлекеттердің қалыптасу себептері: ірі
ирригациялық жүйелерді жасау; оны іске асыру үшін құралдарды, жұмысшыларды
жүйелі түрде топтастыру-біріктіру; барлық жұмыстарды бір орталықтан
баскару.
Мемлекеттік баскару аппараты бұрынғы ру-тайпалык аппарат қалың
бұхарадан алыстай түсіп, әділетсіздікті, қанаушылықты күшейтті. Азия типті
мемлекеттер өте баяу дамып, ХІХ-ХХ ғасырларға дейін көп өзгермей сақталып
келді (Қытай, Иран т.б.).
Европалық елдерде мемлекеттің қалыптасуы.
Мемлекет европалык елдерде жеке меншіктің шапшаң, күрделі дамуы,
қоғамнын топқа бөлінуі арқылы қалыптасты.
Афина мен Римде алғашқы қоғамның ыдырауы кезінде экономикалық күшті
топтар мен таптар мемлекетті өз қолдарына алып, өз мүдде-мақсаттарын
орындайтын мемлекеттік аппарат орнатты. Бұл мемлекеттер көбінесе
демократиялық жүйедегі саяси бірлестік болып қалыптасты. Спарта
аристократиялық республика болып қалыптасты. Мұнда құлдардың саны
жергілікті халыктан бірнеше есе көп болып, жаңа мемлекеттік басқару
аппараты құрылды. Жергілікті халықтың арасында қайшылыққа жол бермеу
саясаты қалыптасты. Республикада қатаң заңдылық, құқықтық тәртіп орналды.
Германияда мемлекеттің қалыптасуы басқаша болды. Мұнда құл иелену көп
дамымады. Kөп бұхара байларға тәуелді болды, феодалдық қатынастар дами
бастады. Рим империясының біраз жерін Германия өзіне қаратып,
феодалдық мемлекеттің дамуын тездетті. Осы типті мемлекеттер
Еуропаның бірнеше елдерінде, Ресейде, Ирландияда, Азияда, Орта Азия
елдерінде қалыптасты.
2. Мемлекеттің пайда болуы туралы теориялар
Мемлекет пен құқықтың шығуын таныстыратын бірнеше теориялар бар. Олар
мемлекеттің пайда болу құбылыстарын түрліше түсіндіреді. Атап айтсақ,
теологиялық теория - мемлекеттің шығуын құдайдың құдыретімен
байланыстырады. Әрбір ірі дін құдайдын әрекеті деген діни-құқықтық
қағидалар бар. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..3
1.Мемлекеттің пайда болу себептері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..4
2.Мемлекеттің мәні, функциясы және органдары ... ... ... ... .7
3.Мемлекет типологиясының түсінігі мен
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... .8
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .11
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 12
Кіріспе
Еліміздің Ата заңы жүздеген жылдар бойы қалыптасқан адамзат баласының
жалпы құндылықтарын өз бойына сіңірді. Конституциямызда адамдардың табиғи
құқықтары мен бостандықтары, билік институттарын демократиялық жолмен
қалыптасыру және дамыту; қазақстан аумағында азаматтық қоғам құру туралы
дүниежүзі таныған прогрессивті идеялар бекітілді. Ол елімізде сан алуан
идеологиялық, сенімдік, ұлттық, азаматтық ұжымдар мен топтардың бірлесіп
бейбіт өмір сүруін қамтамасыз етуге бағытталған. Конституциямызда
бекітілген нормалар Қазақстан Республикасын гүлдендіру мақсатында еліміздің
барлық азаматтарының бірлесіп, бір жеңнен қол, бір жағадан бас шығарып
қызмет етулері үшін жағдайлар жасайды.
Ең жоғары заңды күші бар Қазақстан Конституциясы, Республикада
қолданылатын және қалыптасып жатқан құқық жүйесінің нормативтік бастауы
бола тұра, қоғамдық және мемлекеттік құрылыстың маңызды жақтарын реттейді.
Қазақстан республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2002 жылғы 20
қыркүйектегі Жарлығымен мақұлданған Қазақстан Республикасының құқықтық
саясат тұжырымдамасында 1995 жылғы Конституцияның негізінде жаңа
конституциялық құқық түзілді[1]. Оған дәлел ретінде соңғы уақыттағы
Республикамыз қол жеткізіп жатқан жетістіктерді мақтанышпен көрсетете
аламыз.
Ғасырлар бойы тәуелсіздікті армандаған Қазақстан халқының бұл
Конституциясы, алдыңғыларына қарағанда, адамзат дамуының ғаламаттық
үрдісіне сай қазіргі заманғы либералды-демократиялық құндылықтарды
толығырақ бекітуімен ерекшеленеді. Конституция жеке тұлға және оның өмірін,
құқықтары мен бостандықтарын Республиканың ең қымбат қазынасы ретінде
танып, мемлекеттен олардың орындалуына жағдайлар жасалуын талап етеді. Адам
құқықтарының Жалпы Декларациясы, азаматтық және саяси құқықтар туралы
Халықаралық пакт, экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтар туралы
Халықаралық пакт сияқты жалпы жұрт таныған актілерден бастау алған
Конституцияның 2-бөлімі түбегейлі осы мақсаттарға қызмет етеді.
Зерттеудің маќсаты мен міндеттері. Елімізде болып жатқан саяси
өзгерістердің біз үшін басты мақсаты –биліктің бір мезгілде елде саяси
тұрақтылықты сақтап, біздің азаматтардың барлық Конституциялық құқықтары
мен еркіндіктерін қамтамасыз ете отырып, қоғам мен мемлекетті басқарудың
барынша тиімді жүйесін қамтамасыз ете алатын осы заманғы демократиялық
пішініне қарай адымдау. Зерттеу жұмысымыздың мақсаты Қазақстан Республикасы
Конституциясындағы қоғам, мемлекет және құқық мәселелерін айқындау.
1.Мемлекеттің пайда болу себептері.
Мемлекет адамзат дамуының белгілі бір кезеңінде пайда болып
қалыптасады. Мемлекет дегеніміз-қоғамдык саяси ұйым. Қоғамдык ұйымның
алғашқы түрі-рулык қауым. Ру дегеніміз-адамдардан тарихі қалыптасқан
бірлістігі, туысқан адамдардан туратын қауымдастық. Рулық қауымда ру
мүшелерінұйымға олардың туыстық қандастығы, бірлесіп істеген еңбегі және
мүліктің ортақ болуы біріктіреді. Рулық қауым әдетте екі сатыдан өтеді.
Алғашқы әйелдер үстемдік етіп тұрған аналық дәуірде ру топтары әиел
туыстық жағынан болса, кейінгі аталық дәуірде билік отбасының иесіне
айналған ерлерге ауысады. Рулық қауымдағы биліктің түбегейлі өзгеруі
егіншілік пен мал шаруашылығының пайда болуы, даму және еңбек құралдарын,
қару-жарақтарды көбірек өндіріп жетілдіре түсуімен тығыз байланысты болды.
Осындай өзгерістердің нәтижесіндс ерлер қоғамдық өндірісте маңызды орынға
ие болып, ру қауымында шешуші күшке аиналды. Miнe, содан бастап туыстық
ерлер тарапынан анықталып, ер адам ру басшысы болып саналды. Рулық қауымда
қауымдык билік жүзеге асырылды. Ру өміріне байланысты мәселелердін барлығын
рудын жалпы жиналысы қарап, шешіп отырған. Ру басшысына жасы толған азамат
тағайындалды. Ру басшысынының қызметі мұрагерлікке негізделмейді. Әдетте,
оны кез-келген уақытта ауыстырып отырған. Ру ағасына ру әдет-ғұрыптарын,
дәстүрін білетін, рудын қамын ойлайтын және қауымды басқара білетін адам
сайланған. Бірнеше рулар бірігіп тайпа құрады. Тайпаны басқару үшін ру
ағаларынан кеңес құрылды. Ру өмірінің маңызды мәселелері ру мушелерінің
жалпы жиналысында шешіліп, ел шешімінің жүзеге асырылуып ру басшысы
қадағалады.
Сонымеп рулық қоғам егіншіліктің, мал шаруашылығы, қолөнер кәсіптерінің
дамуына байланысты ыдырап, қоғам мүшелеріееенің жікке бөлінуіне алып келді.
Әрбір отбасының өзіндік шаруашылығы қалыптасып, мал, жер, құрал-жабдықтар
жеке меншікке айнала бастады. Рулық қауым ішінде мүлік теңсіздігі пайда
болды. Ру әскери басшылар ру мүшелері қатарынан бөлініп шығып, басқарушы
ерекше үстем тапқа аиналды. Рулық қауымның әскери демократиясы қалыптасып,
мемлекеттік құрылымның алғашқы негізі қаланды. Меншік иелері байлардың
айрықшіа мүдделері болғандықтан олар басқа ру мүшелерімен яғни кедей
шаруалармен қатар отырып мәселелерді бірге шешуге бармаиды. Сол себепті
байлар мен кедейлер арасында қарама-қашыылықтар туа бастады. Рулық биліктің
орнына саяси билік, жаңа саяси құрылым пайда бола бастады.
Алғашқы қауымдық қоғамның экономикасы мен құрылымы- экономиканың
негізгі сипаты қоғамдық еңбек, қоғамдық меншік, коғамдық бөліс, қоғамдық
өмір сүру. Қоғамның құрылысы: туысқандық ру, тайпа, одақ, бірлестіктер.
Алғашқы қауымдык коғамның экономикалык, әлеуметтік, құрылымдық,
басқарушылық салаларындағы объективтік даму процестері бір-бірімен тығыз
байланыста өзгеріп, жаңарып отырады. Бұл объективтік даму процестің күрделі
сатысы әлеуметтік революциялық төңкеріс-б.з.д. 10-15 мың жылдықтарда
болған. Ол төңкеріс кезінде малшылық пен егіншілік қалыптасты, ажарланған
тастам жасалған қарулар өмірге келді, адамның тәжірибесі өсіп, молайды.
Қоғамдык еңбек төрт күрделі тарауға бөлінді: Мал шаруашылық, жер игеру,
өндірістік және саудагерлер тобы. Бұның бәрі еңбектің өнімділігіе арттырды,
қоғамның шығысынан кірісін асырды, Қоғамдык байлык калыптаса бастады, оны
иемденетін топтар, таптар пайда болды. Экономикалық өзгерістер әлеуметтік
қайшылықтарды өмірге әкелді. 5-4 мың жылдықтарда сол қайшылықтарды реттеп,
қоғамды басқару үшін құқық пен мемлекет пайда болды. Мемлекет пен құқықтың
туынды тарихы- қоғамның антагонистік тапқа бөлінуінің нәтижесі болып
табылады.
Мемлекеттің рулык қауымнан айырмашылығын мынадай белгілері арқылы
ажыратамыз:
1. Мемлекеттік егемендік
2. Мемлекеттің халқы әкімшілік жүйеге бөлінеді.
З. Мемлекеттің әкімшілік билік жүргізетін органы болады. Басқару
ісімен шұғылданатын адамдар қызмет етеді.
4. Мемлекет заңдар шығарып, солардың күшімен коғамдык қатынастарды
реттейді.
5.Салык жүйесінің қалыптасуы.
Алғашкы қоғамның даму процесінде әлеуметтік мононормалар (бірігу-
бірлесу) қалыптасып, сол арқылы карым-қатынастарды реттеп, баскарып
отырғаң, Мононорманың негіздері әдеп-ғұрып, салт-дәстүр, мораль, діни
нормалар.
Әдет-ғұрып, ру әдеттері барлық ру мүшелерінің еркін білдіріп,
мүдделерін қорғайтын кағидалар деп танылып, оны мүлтіксіз орындау әрбір ру
мүшелерінің дағдысына айналды. Мораль, яғни имандылық қағидалары да қауым
ішіндегі адамдардың қатынастастарын реттейтін күш. Бұл арқылы зорлық-
зомбылық, ұрлык т.б. теріс қылықтар айыпталып, оған тиісті жазаны жұртшылық
пікіріне салып, тәртіп бұзғандарды қауым болып жазалап отырды.
Мемлекет пен құқықтың шығу себептері:
- жинау экономикасынан өндіру экономикасына көшу
- мал шаруашылығынан егіншіліктің бөлінуі
- еңбектің ірі қоғамдық бөлінісі
- алып-сатарлардың пайда болуы
Мемлекет пен құқықтың өмірге келуінің, калыптасуының негізгі
объективті заңдылықтары:
- еңбек өнімділігінің өсуі
- артық өнімнің пайда болуы
- жеке меншіктің пайда болуы
- таптардың пайда болуы
Мемлекет дегеніміз-жария өкіметтің пайда болуымен іс-әрекетінінң
нәтижесі ретінде қалыптасатын, қоғам өмірін ұйымдастырудың нысаны және оның
негізгі салаларына басшылық ететін, қажетті жағдайларда өкіметтің күш-
қуатына сүйенетін басқару жүйесі.
Мемлекеттің негізгі белгілері:
1.Баскару органдары мен мекемелерінің ерекше жүйсеінің болуы. 2.Қоғамдық
қатынас ережелерін белгілейтін құқықтың болуы.
Мемлекеттің қоғамдағы басқа да ұйымдардан айырмашылык белгілері:
-мемлекет қоғамдық көлемде бірден-бір билік жүргізетін ұйым;
-мемлекет қоғамдағы заңдылықты, гәртіпті бақылап отырады;
-мемлекеттің ішкі сыртқы істердегі тәуелсіздігі, басым үстемдігі;
Алғашқы қауымдық қоғамның экономикалық, әлеуметтік дамуы
1. Жабайы адам дәуірі - 40-12 мың жылдықтар арасы. Адамдар табиғаттың
даяр өнімдерін корек етті карулары дайын: тас, сүйек, ағаш. Жабайы аңшылық,
балықшылык қалыптасып қоғамның негізгі сипаты табиғаттың, қоршаған ортаның
адамдардың күн көрінісіне қолайлы жақтарын пайдалана отырып,
экономикалық, әлеуметтік жағдайын жақсарту. Қорыта айтқанда - дайынды
игерушілік дәуірі. Бқл кезеңде қиыншылык, ашаршылық жиі болды.
2. Экономикалық қолдан жасау дәуірі - 12-4 мың жылдықтар арасы. Бұл
кезеңдерде адамдардың тәжірибесі, паидаланатын қаруы дамыды. Рухани
санa - сезімі, білімі жоғарылады. Экономиканы қолдан жacayға
мүмкіншілік қалыптасты. Металлургия, керамика өмірге келді. Малшылык-
егіншілік арқылы рулық, тайпалық бірлестіктер, әлеуметтік нормалар өмірге
келді.
Шыгыс елдеріндегі мемлекеттің дамуы.
Шығыс елдерінде (Иран, Индия, Қытай, Араб елдерінде) мемлекеттің
қалыптасуы басым түрде қоғамдық меншікті қорғауга байланысты. Себебі, бұл
елдерде алғашқы қоғам ыдырау кезінде күрделі кұрылыстар болды; ірі су
каналдарын жасау, суармалы ирригациялық жуйелер қалыптастыру,
құрғақшылықпен күресу. Аталған күрделі жұмыстарды жақсы жүргізу үшін
қоғамдық мемлекеттік меншік қалыптасты. Сол меншіктін иелері: чиновниктер,
ру, тайпа басшылары, король, императорлар болды. Сөйтіп, бұл елдерде
көбінесе мемлекеттік деспотизм орнады. Бұл елдердің экономикасы, әлеуметтік
жағдайы, демократия өте бәсең дамыды. Мемлекеттік биліктің, қоғамдык
меншіктің басында - абсолюттік монарх болды.
Азия типті (шығыс типті) мемлекеттердің қалыптасу себептері: ірі
ирригациялық жүйелерді жасау; оны іске асыру үшін құралдарды, жұмысшыларды
жүйелі түрде топтастыру-біріктіру; барлық жұмыстарды бір орталықтан
баскару.
Мемлекеттік баскару аппараты бұрынғы ру-тайпалык аппарат қалың
бұхарадан алыстай түсіп, әділетсіздікті, қанаушылықты күшейтті. Азия типті
мемлекеттер өте баяу дамып, ХІХ-ХХ ғасырларға дейін көп өзгермей сақталып
келді (Қытай, Иран т.б.).
Европалық елдерде мемлекеттің қалыптасуы.
Мемлекет европалык елдерде жеке меншіктің шапшаң, күрделі дамуы,
қоғамнын топқа бөлінуі арқылы қалыптасты.
Афина мен Римде алғашқы қоғамның ыдырауы кезінде экономикалық күшті
топтар мен таптар мемлекетті өз қолдарына алып, өз мүдде-мақсаттарын
орындайтын мемлекеттік аппарат орнатты. Бұл мемлекеттер көбінесе
демократиялық жүйедегі саяси бірлестік болып қалыптасты. Спарта
аристократиялық республика болып қалыптасты. Мұнда құлдардың саны
жергілікті халыктан бірнеше есе көп болып, жаңа мемлекеттік басқару
аппараты құрылды. Жергілікті халықтың арасында қайшылыққа жол бермеу
саясаты қалыптасты. Республикада қатаң заңдылық, құқықтық тәртіп орналды.
Германияда мемлекеттің қалыптасуы басқаша болды. Мұнда құл иелену көп
дамымады. Kөп бұхара байларға тәуелді болды, феодалдық қатынастар дами
бастады. Рим империясының біраз жерін Германия өзіне қаратып,
феодалдық мемлекеттің дамуын тездетті. Осы типті мемлекеттер
Еуропаның бірнеше елдерінде, Ресейде, Ирландияда, Азияда, Орта Азия
елдерінде қалыптасты.
2. Мемлекеттің пайда болуы туралы теориялар
Мемлекет пен құқықтың шығуын таныстыратын бірнеше теориялар бар. Олар
мемлекеттің пайда болу құбылыстарын түрліше түсіндіреді. Атап айтсақ,
теологиялық теория - мемлекеттің шығуын құдайдың құдыретімен
байланыстырады. Әрбір ірі дін құдайдын әрекеті деген діни-құқықтық
қағидалар бар. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz