Педагогикалық шеберлік туралы ақпарат
Кіріспе
1. «Педагогикалық шеберлік» туралы түсінік
2. Мұғалім әрекетіндегі педагогикалық шеберліктің қалыптасуы
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
1. «Педагогикалық шеберлік» туралы түсінік
2. Мұғалім әрекетіндегі педагогикалық шеберліктің қалыптасуы
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Жас ұрпақ тәрбиесі қай заманда болмасын уақыт сөресінен түскен емес. «Бір баланы адам етіп өсіргенше бір шаһар апат болады» дейді Шығыс даналығы. Ал, жеке тұлғаның адамгершілігін қалыптастыру үшін қыруар уақыт пен тер төгетін үлкен жауапкершілік қажет. Халық мұғалімі – жас ұрпақтың рухани дүниесінің мүсіншісі, ол- өзінің ең қымбаттысы, ең құндысы саналатын балаларға өзінің үмітін артып, болашағын сеніп тапсыратын қоғамның сенімді өкілі. Осы аса ізгі және өте қиын кәсіп ұстаздан өз өмірін оқу- тәрбие ісіне арнаған тұрақты шығармашылықты талап етеді.
Мұғалімнің сыртқы келбет мәдениеті, өзін- өзі басқару шеберлігі, мұғалімнің моральдық қасиеттеріне қойылатын талаптар оқу- тәрбие жұмысының табиғатына қарай күн сайын жаңарып, жаңа сипатқа ие болуда. Мұның өзі қоғамның үздіксіз дамуынан, ғылым мен техниканың өркенд екеуінентуындап отыр. Ахмет Байтұрсынов: «Ең әуелі мектепке керегі - білімді, педагогика әдістемесінен хабары мол, оқыта білетін мұғалім»,- деген болатын.
Мұғалімнің кәсіптік мәдениеті туралы Н.К. Крупская, С.Т.Шацкий, А.С.Макаренко, К.Жарыкбаев, Ш.Т.Таубаева еңбектерінде кеңінен сөз болып, мұғалімнің әдеби, сөйлеу шеберлігі, шешендік қасиеті, дауыс дикциясы, сыртқы бейнесі жөнінде келелі әңгіме қозғалады. Мұғалімге қарапайымдылық, ұқыптылық, жинақтылық тән болуы тиіс. Мұғалімнің киімі, қозғалысы, шаш үлгісі сәнді болып келгені абзал. Мұғалімнің әлеуметтік беделін көтеруде оның сабырлылығы, сергектілігі, мейірімділігі мен кішіпейілділігі де зор рөл атқарады. Білімдар мұғалімнің сөйлеу техникасы мен адамды түсіне білуі, басқа адамды елітіп әкетуі басым болады.
Мұғалімнің сыртқы келбет мәдениеті, өзін- өзі басқару шеберлігі, мұғалімнің моральдық қасиеттеріне қойылатын талаптар оқу- тәрбие жұмысының табиғатына қарай күн сайын жаңарып, жаңа сипатқа ие болуда. Мұның өзі қоғамның үздіксіз дамуынан, ғылым мен техниканың өркенд екеуінентуындап отыр. Ахмет Байтұрсынов: «Ең әуелі мектепке керегі - білімді, педагогика әдістемесінен хабары мол, оқыта білетін мұғалім»,- деген болатын.
Мұғалімнің кәсіптік мәдениеті туралы Н.К. Крупская, С.Т.Шацкий, А.С.Макаренко, К.Жарыкбаев, Ш.Т.Таубаева еңбектерінде кеңінен сөз болып, мұғалімнің әдеби, сөйлеу шеберлігі, шешендік қасиеті, дауыс дикциясы, сыртқы бейнесі жөнінде келелі әңгіме қозғалады. Мұғалімге қарапайымдылық, ұқыптылық, жинақтылық тән болуы тиіс. Мұғалімнің киімі, қозғалысы, шаш үлгісі сәнді болып келгені абзал. Мұғалімнің әлеуметтік беделін көтеруде оның сабырлылығы, сергектілігі, мейірімділігі мен кішіпейілділігі де зор рөл атқарады. Білімдар мұғалімнің сөйлеу техникасы мен адамды түсіне білуі, басқа адамды елітіп әкетуі басым болады.
1. А.А. Люблинская. Мұғалімге мектеп оқушысының педагогикасы жөнінде.
2. Берикханова А.Е. Педагогикалық мамандыққа кіріспе. Кәсіби құзіретті ұстаздарды даярлау негіздері: Оқу құралы. – Алматы: 2009. – 240 бет.
2. Бержанов Қ., С. Мусин. Педагогика тарихы,-Мектеп, 1984
4. Бержанов Қ. Оқу-ағартудағы халықтар достығы. Алматы, 1976
5. Оданова Р.К. Социология тарихы және теориясы. Шымкент., 2005 ж.
Педагогикалық шеберлік / оқу - әдістемелік құрлы / П 23 / Құраст.авт.Л.Қ.Рысбекова / А.Ясауи атын.Халықаралық қазақ-түрік унив. Түркістан: 2010- 107 бет.
2. Берикханова А.Е. Педагогикалық мамандыққа кіріспе. Кәсіби құзіретті ұстаздарды даярлау негіздері: Оқу құралы. – Алматы: 2009. – 240 бет.
2. Бержанов Қ., С. Мусин. Педагогика тарихы,-Мектеп, 1984
4. Бержанов Қ. Оқу-ағартудағы халықтар достығы. Алматы, 1976
5. Оданова Р.К. Социология тарихы және теориясы. Шымкент., 2005 ж.
Педагогикалық шеберлік / оқу - әдістемелік құрлы / П 23 / Құраст.авт.Л.Қ.Рысбекова / А.Ясауи атын.Халықаралық қазақ-түрік унив. Түркістан: 2010- 107 бет.
Жоспар
Кіріспе
1. Педагогикалық шеберлік туралы түсінік
2. Мұғалім әрекетіндегі педагогикалық шеберліктің қалыптасуы
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Жас ұрпақ тәрбиесі қай заманда болмасын уақыт сөресінен түскен емес.
Бір баланы адам етіп өсіргенше бір шаһар апат болады дейді Шығыс
даналығы. Ал, жеке тұлғаның адамгершілігін қалыптастыру үшін қыруар уақыт
пен тер төгетін үлкен жауапкершілік қажет. Халық мұғалімі – жас ұрпақтың
рухани дүниесінің мүсіншісі, ол- өзінің ең қымбаттысы, ең құндысы саналатын
балаларға өзінің үмітін артып, болашағын сеніп тапсыратын қоғамның сенімді
өкілі. Осы аса ізгі және өте қиын кәсіп ұстаздан өз өмірін оқу- тәрбие
ісіне арнаған тұрақты шығармашылықты талап етеді.
Мұғалімнің сыртқы келбет мәдениеті, өзін- өзі басқару шеберлігі,
мұғалімнің моральдық қасиеттеріне қойылатын талаптар оқу- тәрбие жұмысының
табиғатына қарай күн сайын жаңарып, жаңа сипатқа ие болуда. Мұның өзі
қоғамның үздіксіз дамуынан, ғылым мен техниканың өркенд екеуінентуындап
отыр. Ахмет Байтұрсынов: Ең әуелі мектепке керегі - білімді, педагогика
әдістемесінен хабары мол, оқыта білетін мұғалім,- деген болатын.
Мұғалімнің кәсіптік мәдениеті туралы Н.К. Крупская, С.Т.Шацкий,
А.С.Макаренко, К.Жарыкбаев, Ш.Т.Таубаева еңбектерінде кеңінен сөз болып,
мұғалімнің әдеби, сөйлеу шеберлігі, шешендік қасиеті, дауыс дикциясы,
сыртқы бейнесі жөнінде келелі әңгіме қозғалады. Мұғалімге қарапайымдылық,
ұқыптылық, жинақтылық тән болуы тиіс. Мұғалімнің киімі, қозғалысы, шаш
үлгісі сәнді болып келгені абзал. Мұғалімнің әлеуметтік беделін көтеруде
оның сабырлылығы, сергектілігі, мейірімділігі мен кішіпейілділігі де зор
рөл атқарады. Білімдар мұғалімнің сөйлеу техникасы мен адамды түсіне білуі,
басқа адамды елітіп әкетуі басым болады.
Мектепте білім алу–бала өмірінің маңызды кезеңдерінің бірі. Қандай
білім беру жүйесінен және қандай мұғалімнен білім алғаны баланың үлгеріміне
және жеке тұлғалық қалыптасуына байланысты болады.Кәсіби шеберліктің
құрылу процесі, білімінің жүзеге асуы мен қалыптасуын ғана емес, сонымен
қатар оның тұлғалық қалыптасуын да қарастырады. Мұғалімнің кәсіби
шеберлігіне байланысты мәселелер көптеген жауапкершілікті талап етеді.
Қазақстандағы жалпы білім беретін және кәсіби білім беретін мектептердегі
жүргізіліп жатқан реформалар өзінің педагогикалық жүйесінде принципті
өзерістерді қажет етеді.Қазіргі кезеңде білім беру мақсаттары өзгеруде,оқу
ақпаратының мазмұны жаңаруда, педагогикалық коммуникация құралдары, және
педагогикалық әсер етудің объектісі- оқушылар да айтарлықтай өзгеруде. Осы
факторлардың барлығы педагогикалық кәсіби шеберлігінің деңгейін
жоғарлатуды талап етеді. Оқу процесінің жаңаруына қажетті шарт кез-келген
педагогикалық жүйенің басты тұлғасы болып табылатын оқытушылардың
педагогикалық шеберлігін арттыру болып саналады.
Жаңа әлеуметтік тұрғыда мұғалімнің кәсіби шеберлігінің қалыптасуы –
оның кәсіби шеберлігі мен білімінің жоғарғы сапасын қамтамасыз етеді.
Педагогтардың жалпы және кәсіби шеберлігін дамыту мәселелеріне Н.
Кузьмина, А. Щербаков көңіл аударған.
Қазіргі заманғы білім беру жүйесі оқытушылардың кәсіби шеберлігі
мәселесін күрделендіріп отыр. Өйткені дәл қазіргі таңда оқушылардың жалпы
және рухани мәдениетін мұғалім анықтайды. Педагогикалық энциклопедияда
педагогикалық шеберлікке мынадай анықтама береді. Өзінің аты бойынша
балаларды сүйетін және өзнің тәрбиелеу және білім беруін барлық уақытта
жоғары деңгейде жаңалап отырады. Педагог- өз ісінің шебері.Бұл дегеніміз
жоғары мәдениетті, өз пәнін терең білетін, өзіне тиісті ғылым және мәдениет
салаларымен жақсы таныс, психологиялық мәселелерін практикалық түрде
талдай білетін , тәрбиелеу мен білім беру әдістемесін терең меңгерген
маман. Осылайша, педагогикалық шеберліктің маңыздылығын кәсіби әрекеттерді
ұйымдастырудың жоғарғы деңгейін қамтамасыз етуші жекелік қасиеттердің
жиынтығы деп көрсетеді. Бұл қасиеттерге оқытушы әрекетінің гуманистік
бағытталуы, кәсіби білімі, педагогикалық ерекшеліктері және педагогикалық
техникасы жатады.
1. Педагогикалық шеберлік туралы түсінік
Заман ағысына сай біліммен қаруланған ой-өрісі жоғары, зерделі, жан-
жақты дамыған маман - уақыт талабы. Кеше ғана көк туын желбіретіп шаңырақ
көтерген егемен елімізді өркениетке жетелейтін білім бастауында мектеп, ал
сол мектепте жас ұрпақ бойына білім негізінің мәңгілік іргетасын қалаушы-
ұстаз тұрады. Мұғалімдер- қоғамның ең білімді, ең отаншыл, білгілеріңіз
келсе, ең сынампаз бөлігі болып табылады, - деп Елбасы Н. Ә. Назарбаев
бекер айтпаса керек. Сондықтан да бүгінгі таңда тәуелсіз елімізге білікті
маман, өз ісінің шебері қажет. Ал педагогикалық шеберліктің негізі неде?
Шебер педагог - білімді, тәжірибесі мол, жан-жақты бола отырып,
оқушыларды жеке тұлға етіп қалыптастыру мақсатында білім мен тәрбиені
ұштастыра алуы қажет. Әр оқушының дарындылығын айқындау, олардың дамуына
қолайлы жағдайлар жасау, мектеп, жанұя, мұғалімнің ролін анықтау,
студенттер мен мұғалімдер ұжымын қалыптастыру - педагогикалық шеберлікті
жетілдіруге негізделеді деп есептейміз.
Тәуелсіз елге - білікті маман демекші, педагогикалық шеберліктің
негізі, өткен пікірімізде айтып кеткеніміздей, білім мен тәрбиені
ұштастырумен қатар – педагогтардың жаңа технологияны меңгере білуінде және
оны өз тәжірибесінде қолдана алуында. Педагогикалық көзқарас бойынша,
технология ұғымы – дәстүрлі оқыту әдістерінен басқа, ерекше үлгіде
ұйымдастырылған педагогикалық өндіріс деген пікір өз уақытында педагог-
ғалымдар тарапынан сынға алынғаны белгілі. Осы сыннан соң бірте-бірте
педагогикалық технологияны оқыту үрдісінің құрамдас бөлігі ретінде
сипаттап, оны дидактикалық үрдістер мен оқыту құралдарымен жабдықтауда жаңа
ақпараттық технологияға негіздеу туралы мәселе қозғалады.
Педагогикалық шеберлік – мұғалімнің шығармашылық іс-әрекеті, яғни оның
тұлға ретінде жеке-даралығы және адамның индивид ретіндегі кейбір
ерекшеліктерінің өзгеріске ұшырауы. Осыдан шығарар қорытындымыз: әрбір
педагог мұғалім мамандығын таңдап алған соң, ол жауапкершілігін бірге ала
жүруі керек. Ұстаз өз пәнін ғана емес, дүние сырын, қоғамдағы өзгерістерді,
адам мінездерін, өнердің қуат әсерін білетін жан болуы қажет.
Біздің ойымызша, инновациялық технологиялар оқытуды ізгілендіру, яғни
оқу құралдарын оқушылардың өздігінен танымдық іс-әрекетінде пайдалануға
көмектеседі. Оқытудың инновациялық әдіс-тәсілдерін пайдаланудың шарттарының
өзі мұғалімнің әрдайым ізденісте, өздігінен білім алудың жағдайын туғызады.
Ол педагогикалық шарттарға: инновациялық ізденіс қажеттілігі; инновациялық
әдіс-тәсілдер жайлы білім; инновациялық әдіс-тәсілдерінің тиімді жолдарын
қарастыру; инновациялық әдістерді меңгеру; инновациялық әдіс-тәсілдерді
пайдалану және білім беруді ұйымдастыру формалары; инновациялық әдіс-
тәсілдерінін нәтижесінің болуы; инновациялық әдіс-тәсілдердің озық
тәжірибелерін бекіту жатады. Инновациялық іс-әрекетті басшылыққа ала
отырып, педагогикалық шеберліктің басқа құрауыштарының маңыздылығын жоққа
шығармаймыз.
Адам қажырлы еңбегімен табиғатты өзгертсе мұғалім жалпы жасампаз
еңбегімен жаңа адамды қалыптастырып, дамытып, жетілдіріп өмірге дайындайды.
Оқушыларын тек біліммен қаруландырып қана қоймай, назарын, білгендерін
жадында сақтауға, қабілетін, ойлауын, тіл шеберлігін ұштауға, дүниеге деген
құштарлығын, өмірге деген көзқарасын дұрыс қалыптастырып, ықыласын,
сенімін, төзімділігін, іскерлігін, ізденімпаздығын тағы басқадай танымдық
қасиеттерін жетілдіріп, адамгершілігі мол азамат етіп тәрбиелеуді өзінің
өмірлік мақсаты, ізгілік мұраты деп санайды.
Талант деген сөзді әркім әр түрлі ұғынуы мүмкін. Талант көбіне, ақын
– жазушылырда, әртістерде, өнер адамдарда кездеседі. Ал, мұғалім болу –
талант па, ол әркімнің қолынан келе бермей ме? - деген сұрақ туады.
Ұстаздың барлығы талант болып тумайды. Егер кез келген мұғалім ынта –
ықылас қойып, табандылық танытатын болса, өз бетімен көп еңбектенсе,
идеялық жағынан сенімді, саяси жағынан есейген азамат болса, өз пәнін жақсы
білсе, оқытудың әдістемесін меңгеріп, бала психологиясын жете білсе,
педагогикалық техниканы қалыптастыра алса, педагогикалық шеберлікке жету
қасиеттеріне ие бола отырып, педагогикалық кәсіпті меңгерсе, педагогикалық
әдепті бойына сіңірсе, онда талантты, шебер ұстаз бола алады.
Педагогикалық шеберлік – ұстаздық талантпен тығыз байланысты.
К.Д.Ушинский: Педагогика теориясын қаншама жетік білгенмен, педагогикалық
әдептің қыр – сырын меңгермейінше бұған оның оның қолы жетпейтіндігін, -
айтады.
Педагогикалық шеберлік – тек қана мұғалімнің жалпы, жан – жақты және
әдістемелік сауаттылығы ғана емес, ол – әр сөзді оқушылырға жеткізе білу,
олардың толық қабыл алуы. Ұстаздық шеберлік: 1) мұғалімнің өмірге
көзқарасы, оның идеялық нанымды, моральды бойына сіңірген адам екендігі; 2)
пәнді жетік білген, ойын толық жеткізетін және оқушылардың бойында әдеп,
әдет, дағды сияқты моральдық нормаларды сіңіре білгендігі; 3) оқыту мен
тәрбиелеудің әдіс – тәсілдерін меңгерген, білгенін қызықты да, тартымды
өткізе алатын, педагогикалық әдеп пен талантын ұштастырған адам ғана
шеберлікке ие болады. Педагогикалық шеберлікте педагогикалық техника деп
аталатын мәселеге мән беріледі. Мұғалім әр сөзін дұрыс сөйлеп, нық айтуы
тиіс, оның жүріс – тұрысы, қозғалысы, отырып – тұруы оқушыларға ерсі
болмайтындай дәрежеде болуы керек.
Педагогикалық шеберліктің негізі – балалардың өз еркімен дамуына жол
ашу, оқу – тәрбие процесінде оқушылармен педагогикалық ынтымақтастықтар
жұмыс атқарудың формаларын, әдістерін дамыту, шәкіртке деген қамқорлық пен
сүйіспеншілікті арттыру педагогикалық шеберліктерінің басты сипаты болып
табылады.
Болашақ ұстаздың педагогикалық мамандыққа өзін-өзі бағыттап, жұмысты
ұйымдастыруы педагогикалық шеберлік негіздерін білумен шарттас. Бұл саланы
зерттеуші ғалымдардың пікірінше педагогикалық шеберлік мынадай жүйелерге
бөлінеді:
- педагогикалық іс - әрекеттегі гуманистік бағыттылығы;
- педагогикалық кәсіби білгірлігі;
- педагогикалық іс- әрекеттеке бейімділігі;
- педагогикалық техникасы.
Бұл аталған педагогикалық шеберлік жүйелері бір-бірімен тығыз
байланыста жүзеге асады.
Зерттеу жүргізген ғалымдардың пікірінше, педагогикалық шеберлік
жөніндегі ғылыми – зерттеу пайымдаулар мыналар:
- пеадагогикалық мақсаттылық, бағыттылық;
- тәрбие мен білім беру ісінің нәтижелілігі;
- әдістерді, құралдарды қолдана білудегі үйлесімділік;
- іс - әрекет мазмұнының шығармашылық сипат алуы.
Сонымен қатар әлеуметтік – қоғамдық өмірдің жаңаруына байланысты
кәсіптік педагогикалық шеберлік деңгейіде дамуы тиіс. Педагогикалық
кәсіптік шеберлікті дамыту міндеттер:
1. Педагогикалық білім бірлігі;
2. Педагогикалық кәсіпке бейімділігі;
3. Ситуацияларды меңгеру;
4. Балалардың психологиялық жағдайын меңгеру.
Педагог - өзіне қажетті әрекетті анықтап алғаннан кейін ғана
педагогиалық еңбектің құрылымын, оның ұйымдастырылуын дұрыс бағалауға
болады. Педагогикалық әрекеттің шығармашылық тұсы оның объективті маңызды
қасиеті болып табылады. Оның маңыздылығы сол, педагогикалық жағдайлардың
көптүлілігі, олардың бір мағаналық еместігі олардан шығатын тапсырмалардың
шешілуіне және анализіне вариативтілікті қажет етеді.
Педагогтың шығармашылық потенциалы оларда қордаланған әлеуметтік
тәжірибенің психологиялық- педагогикалық және пәндік білім, жаңа ойлар,
талаптар мен қабілеттер негізінде қалыптасады. Тәжірибе мынаны көрсетеді:
Шығармашылық -еңбекке деген қатынасы құнды болатын адамдарға тән,
және ол кәсіби жіктелуін жоғарлатуға және алған тәжірибесін , білімін
толықтыруға тырысатын адамға ғана келеді
Педагогтың шығармашылығының пайда болу аясына педагогикалық
тапсырманың еріксіз түрде стандартсыз, нақты шешілуін жатқызады. Сонымен
қатар педагогтың шығармашылығы коммуникативті тапсырмаларды шешуде де аз
көрінбейді.В. А. Кан-Калик мұғалімнің шығармашылық әрекетінің логикалық
–педагогикалық аспектісімен қатар эммоционалдықты бөле отырып,
коммуникативті шығармашылықтағы педагог әрекетінің ерекшелігін атап
көрсетеді жаңа коммуникативті тапсырмаларды табу және іздестіру,
оқушылармен топтық жұмыста қарым-қатынастың жаңа формасын орнату.)
Педагогикалық шығармашылықтың жекелік аясында педагогтың өзін-өзі
шығармашылық тұлға ретінде анықтауы жүзеге асады. [2]
Батыс елдерінде білім беру жүйесінде қабылдаған ерекшеліктер бар. Ол
культтехнологиялар тек білім саласында ғана емес. Мұғалім жұмысының
нәтижелілігі балалар кірістірілген процестің алгоритмімен анықталады.
Олжақта яғни батыс елдерінде нәтижеге кепілдік беретін технологиялар
әлдеқашан жарияланған. Есесіне шығыста барлық уақытта мұғалімнің тұлғалық
роліне басты назар аударған. Ол жақта білім алуға дайындық Гуруға сену
деңгейімен анықталады. Бірақ біз Шығыс пен Батыстың ортасында қалып қойдық.
Және де қазіргі таңда біздің білім жолайрықта. Біз барлық елдермен тату
түрде білім беру жүйесмен олай-бұлай жүрміз.
Мұғалімнің педагогикалық өмірбаяны өзіндік ерекшелікке ие. Және де
әркім бірден шебер бола алмайды. Кейбіреулердің бұған көп уақыты кетеді.
өкінішке орай жеке педагогтар қатардағы разрядта қалып қоятыны да болады.
Шебер болып, бір нәрсені жүзеге асыру үшін мұғалім педагогикалық
процестің заңдылықтары мен механизмін игеруі керек. Бұл мұғалімге
педагогикалық түрде ойлап әрекет етуге мүмкіндік береді. Яғни,
педагогикалық құбылыстарды өзінше саралап, оларды құрылымдық элементтерге
жіктеу, әр бөлктің тұтаспен байланысын негіздеу, оқыту теориясы мен
тәрбиелеу ойларынан тұжырымдар ж-әне принциптер табу, құбылысты дұрыс
анықтау, оның психологиялық- педагогикалық категорияның қай түріне
жататындығын анықтау, негізгі педагогикалық тапрсырманы табу және оның
шешілу жолдарын табу. Кәсіби шеберлік өзінің әрекетінде ғылыми теорияға
сүйенетін мұғалімге келкді. Әрине, ол бұл жолда түрлі қиындықтарға
ткездеседі.Біріншіден, ғылыми теория-бұл заңдар, принциптер мен
ережделердің жиынтығы. Ал практика теорияның іс жүзінде қолданылуы. Бұл
кезде мұғалімннен теориялық ойлау қабілет талап етіледі. Екіншіден,
педагогикалық әрекет- бұл білім негізіне сүйенген біртұтас процес. Ол
мұғалім білімінің квалификациямен орналасуы. Яғни педагогикалық процесті
меңгеруге қажетті жалпылама қабілеттер деңгейіне жіктеу. Бұл мынаны
білдіреді: мұғалім педагогикалық қабілеттерді теорияның әсерімен ғана емес,
одан тәуелсіз меңгереді. [3]
2. Мұғалім әрекетінің педагогикалық шеберлігінің қалыптасуы
Мұғалімнің жұмысының нәтижелілігінің өлшемі деп мыналарды оқыту-
тәрбиелеу процесінде санауға болады:
Белсенді ірекетін ұйымдастыру; алдағы тұрған әрекеттің мотивін
қалыптастыру; ақпараттарды пайдалану; оқушыларды ақпаратты әртүрлі
тәсілмен саралауға үйрету, оқушының мықты тұстарына сүйену; оқушының өз-
өзімен болуына сүйену. Осы тұста мұғалім-оқушы жүйесінде әрекет етудің
нәтижесінің негізгі көрсеткіші ретінде не әлеуметтік Мұғалім ретінде
қалыптасу процесі мына жағдайда нәтижелі болады: түрде өз-өзімен болуы.
Әрекеттің өзіндік стилі асырудағы күрделі тапсырма, және егер, оларды
педагогикалық дайындау кезеңі жалпы педагогикалық - психологиялық
заңдылықтардан ғана емес, сонымен қатар, индивидуалдық ерекшеліктерін
ескеру негізінде жүргізіледі.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1. Педагогикалық шеберлік туралы түсінік
2. Мұғалім әрекетіндегі педагогикалық шеберліктің қалыптасуы
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Жас ұрпақ тәрбиесі қай заманда болмасын уақыт сөресінен түскен емес.
Бір баланы адам етіп өсіргенше бір шаһар апат болады дейді Шығыс
даналығы. Ал, жеке тұлғаның адамгершілігін қалыптастыру үшін қыруар уақыт
пен тер төгетін үлкен жауапкершілік қажет. Халық мұғалімі – жас ұрпақтың
рухани дүниесінің мүсіншісі, ол- өзінің ең қымбаттысы, ең құндысы саналатын
балаларға өзінің үмітін артып, болашағын сеніп тапсыратын қоғамның сенімді
өкілі. Осы аса ізгі және өте қиын кәсіп ұстаздан өз өмірін оқу- тәрбие
ісіне арнаған тұрақты шығармашылықты талап етеді.
Мұғалімнің сыртқы келбет мәдениеті, өзін- өзі басқару шеберлігі,
мұғалімнің моральдық қасиеттеріне қойылатын талаптар оқу- тәрбие жұмысының
табиғатына қарай күн сайын жаңарып, жаңа сипатқа ие болуда. Мұның өзі
қоғамның үздіксіз дамуынан, ғылым мен техниканың өркенд екеуінентуындап
отыр. Ахмет Байтұрсынов: Ең әуелі мектепке керегі - білімді, педагогика
әдістемесінен хабары мол, оқыта білетін мұғалім,- деген болатын.
Мұғалімнің кәсіптік мәдениеті туралы Н.К. Крупская, С.Т.Шацкий,
А.С.Макаренко, К.Жарыкбаев, Ш.Т.Таубаева еңбектерінде кеңінен сөз болып,
мұғалімнің әдеби, сөйлеу шеберлігі, шешендік қасиеті, дауыс дикциясы,
сыртқы бейнесі жөнінде келелі әңгіме қозғалады. Мұғалімге қарапайымдылық,
ұқыптылық, жинақтылық тән болуы тиіс. Мұғалімнің киімі, қозғалысы, шаш
үлгісі сәнді болып келгені абзал. Мұғалімнің әлеуметтік беделін көтеруде
оның сабырлылығы, сергектілігі, мейірімділігі мен кішіпейілділігі де зор
рөл атқарады. Білімдар мұғалімнің сөйлеу техникасы мен адамды түсіне білуі,
басқа адамды елітіп әкетуі басым болады.
Мектепте білім алу–бала өмірінің маңызды кезеңдерінің бірі. Қандай
білім беру жүйесінен және қандай мұғалімнен білім алғаны баланың үлгеріміне
және жеке тұлғалық қалыптасуына байланысты болады.Кәсіби шеберліктің
құрылу процесі, білімінің жүзеге асуы мен қалыптасуын ғана емес, сонымен
қатар оның тұлғалық қалыптасуын да қарастырады. Мұғалімнің кәсіби
шеберлігіне байланысты мәселелер көптеген жауапкершілікті талап етеді.
Қазақстандағы жалпы білім беретін және кәсіби білім беретін мектептердегі
жүргізіліп жатқан реформалар өзінің педагогикалық жүйесінде принципті
өзерістерді қажет етеді.Қазіргі кезеңде білім беру мақсаттары өзгеруде,оқу
ақпаратының мазмұны жаңаруда, педагогикалық коммуникация құралдары, және
педагогикалық әсер етудің объектісі- оқушылар да айтарлықтай өзгеруде. Осы
факторлардың барлығы педагогикалық кәсіби шеберлігінің деңгейін
жоғарлатуды талап етеді. Оқу процесінің жаңаруына қажетті шарт кез-келген
педагогикалық жүйенің басты тұлғасы болып табылатын оқытушылардың
педагогикалық шеберлігін арттыру болып саналады.
Жаңа әлеуметтік тұрғыда мұғалімнің кәсіби шеберлігінің қалыптасуы –
оның кәсіби шеберлігі мен білімінің жоғарғы сапасын қамтамасыз етеді.
Педагогтардың жалпы және кәсіби шеберлігін дамыту мәселелеріне Н.
Кузьмина, А. Щербаков көңіл аударған.
Қазіргі заманғы білім беру жүйесі оқытушылардың кәсіби шеберлігі
мәселесін күрделендіріп отыр. Өйткені дәл қазіргі таңда оқушылардың жалпы
және рухани мәдениетін мұғалім анықтайды. Педагогикалық энциклопедияда
педагогикалық шеберлікке мынадай анықтама береді. Өзінің аты бойынша
балаларды сүйетін және өзнің тәрбиелеу және білім беруін барлық уақытта
жоғары деңгейде жаңалап отырады. Педагог- өз ісінің шебері.Бұл дегеніміз
жоғары мәдениетті, өз пәнін терең білетін, өзіне тиісті ғылым және мәдениет
салаларымен жақсы таныс, психологиялық мәселелерін практикалық түрде
талдай білетін , тәрбиелеу мен білім беру әдістемесін терең меңгерген
маман. Осылайша, педагогикалық шеберліктің маңыздылығын кәсіби әрекеттерді
ұйымдастырудың жоғарғы деңгейін қамтамасыз етуші жекелік қасиеттердің
жиынтығы деп көрсетеді. Бұл қасиеттерге оқытушы әрекетінің гуманистік
бағытталуы, кәсіби білімі, педагогикалық ерекшеліктері және педагогикалық
техникасы жатады.
1. Педагогикалық шеберлік туралы түсінік
Заман ағысына сай біліммен қаруланған ой-өрісі жоғары, зерделі, жан-
жақты дамыған маман - уақыт талабы. Кеше ғана көк туын желбіретіп шаңырақ
көтерген егемен елімізді өркениетке жетелейтін білім бастауында мектеп, ал
сол мектепте жас ұрпақ бойына білім негізінің мәңгілік іргетасын қалаушы-
ұстаз тұрады. Мұғалімдер- қоғамның ең білімді, ең отаншыл, білгілеріңіз
келсе, ең сынампаз бөлігі болып табылады, - деп Елбасы Н. Ә. Назарбаев
бекер айтпаса керек. Сондықтан да бүгінгі таңда тәуелсіз елімізге білікті
маман, өз ісінің шебері қажет. Ал педагогикалық шеберліктің негізі неде?
Шебер педагог - білімді, тәжірибесі мол, жан-жақты бола отырып,
оқушыларды жеке тұлға етіп қалыптастыру мақсатында білім мен тәрбиені
ұштастыра алуы қажет. Әр оқушының дарындылығын айқындау, олардың дамуына
қолайлы жағдайлар жасау, мектеп, жанұя, мұғалімнің ролін анықтау,
студенттер мен мұғалімдер ұжымын қалыптастыру - педагогикалық шеберлікті
жетілдіруге негізделеді деп есептейміз.
Тәуелсіз елге - білікті маман демекші, педагогикалық шеберліктің
негізі, өткен пікірімізде айтып кеткеніміздей, білім мен тәрбиені
ұштастырумен қатар – педагогтардың жаңа технологияны меңгере білуінде және
оны өз тәжірибесінде қолдана алуында. Педагогикалық көзқарас бойынша,
технология ұғымы – дәстүрлі оқыту әдістерінен басқа, ерекше үлгіде
ұйымдастырылған педагогикалық өндіріс деген пікір өз уақытында педагог-
ғалымдар тарапынан сынға алынғаны белгілі. Осы сыннан соң бірте-бірте
педагогикалық технологияны оқыту үрдісінің құрамдас бөлігі ретінде
сипаттап, оны дидактикалық үрдістер мен оқыту құралдарымен жабдықтауда жаңа
ақпараттық технологияға негіздеу туралы мәселе қозғалады.
Педагогикалық шеберлік – мұғалімнің шығармашылық іс-әрекеті, яғни оның
тұлға ретінде жеке-даралығы және адамның индивид ретіндегі кейбір
ерекшеліктерінің өзгеріске ұшырауы. Осыдан шығарар қорытындымыз: әрбір
педагог мұғалім мамандығын таңдап алған соң, ол жауапкершілігін бірге ала
жүруі керек. Ұстаз өз пәнін ғана емес, дүние сырын, қоғамдағы өзгерістерді,
адам мінездерін, өнердің қуат әсерін білетін жан болуы қажет.
Біздің ойымызша, инновациялық технологиялар оқытуды ізгілендіру, яғни
оқу құралдарын оқушылардың өздігінен танымдық іс-әрекетінде пайдалануға
көмектеседі. Оқытудың инновациялық әдіс-тәсілдерін пайдаланудың шарттарының
өзі мұғалімнің әрдайым ізденісте, өздігінен білім алудың жағдайын туғызады.
Ол педагогикалық шарттарға: инновациялық ізденіс қажеттілігі; инновациялық
әдіс-тәсілдер жайлы білім; инновациялық әдіс-тәсілдерінің тиімді жолдарын
қарастыру; инновациялық әдістерді меңгеру; инновациялық әдіс-тәсілдерді
пайдалану және білім беруді ұйымдастыру формалары; инновациялық әдіс-
тәсілдерінін нәтижесінің болуы; инновациялық әдіс-тәсілдердің озық
тәжірибелерін бекіту жатады. Инновациялық іс-әрекетті басшылыққа ала
отырып, педагогикалық шеберліктің басқа құрауыштарының маңыздылығын жоққа
шығармаймыз.
Адам қажырлы еңбегімен табиғатты өзгертсе мұғалім жалпы жасампаз
еңбегімен жаңа адамды қалыптастырып, дамытып, жетілдіріп өмірге дайындайды.
Оқушыларын тек біліммен қаруландырып қана қоймай, назарын, білгендерін
жадында сақтауға, қабілетін, ойлауын, тіл шеберлігін ұштауға, дүниеге деген
құштарлығын, өмірге деген көзқарасын дұрыс қалыптастырып, ықыласын,
сенімін, төзімділігін, іскерлігін, ізденімпаздығын тағы басқадай танымдық
қасиеттерін жетілдіріп, адамгершілігі мол азамат етіп тәрбиелеуді өзінің
өмірлік мақсаты, ізгілік мұраты деп санайды.
Талант деген сөзді әркім әр түрлі ұғынуы мүмкін. Талант көбіне, ақын
– жазушылырда, әртістерде, өнер адамдарда кездеседі. Ал, мұғалім болу –
талант па, ол әркімнің қолынан келе бермей ме? - деген сұрақ туады.
Ұстаздың барлығы талант болып тумайды. Егер кез келген мұғалім ынта –
ықылас қойып, табандылық танытатын болса, өз бетімен көп еңбектенсе,
идеялық жағынан сенімді, саяси жағынан есейген азамат болса, өз пәнін жақсы
білсе, оқытудың әдістемесін меңгеріп, бала психологиясын жете білсе,
педагогикалық техниканы қалыптастыра алса, педагогикалық шеберлікке жету
қасиеттеріне ие бола отырып, педагогикалық кәсіпті меңгерсе, педагогикалық
әдепті бойына сіңірсе, онда талантты, шебер ұстаз бола алады.
Педагогикалық шеберлік – ұстаздық талантпен тығыз байланысты.
К.Д.Ушинский: Педагогика теориясын қаншама жетік білгенмен, педагогикалық
әдептің қыр – сырын меңгермейінше бұған оның оның қолы жетпейтіндігін, -
айтады.
Педагогикалық шеберлік – тек қана мұғалімнің жалпы, жан – жақты және
әдістемелік сауаттылығы ғана емес, ол – әр сөзді оқушылырға жеткізе білу,
олардың толық қабыл алуы. Ұстаздық шеберлік: 1) мұғалімнің өмірге
көзқарасы, оның идеялық нанымды, моральды бойына сіңірген адам екендігі; 2)
пәнді жетік білген, ойын толық жеткізетін және оқушылардың бойында әдеп,
әдет, дағды сияқты моральдық нормаларды сіңіре білгендігі; 3) оқыту мен
тәрбиелеудің әдіс – тәсілдерін меңгерген, білгенін қызықты да, тартымды
өткізе алатын, педагогикалық әдеп пен талантын ұштастырған адам ғана
шеберлікке ие болады. Педагогикалық шеберлікте педагогикалық техника деп
аталатын мәселеге мән беріледі. Мұғалім әр сөзін дұрыс сөйлеп, нық айтуы
тиіс, оның жүріс – тұрысы, қозғалысы, отырып – тұруы оқушыларға ерсі
болмайтындай дәрежеде болуы керек.
Педагогикалық шеберліктің негізі – балалардың өз еркімен дамуына жол
ашу, оқу – тәрбие процесінде оқушылармен педагогикалық ынтымақтастықтар
жұмыс атқарудың формаларын, әдістерін дамыту, шәкіртке деген қамқорлық пен
сүйіспеншілікті арттыру педагогикалық шеберліктерінің басты сипаты болып
табылады.
Болашақ ұстаздың педагогикалық мамандыққа өзін-өзі бағыттап, жұмысты
ұйымдастыруы педагогикалық шеберлік негіздерін білумен шарттас. Бұл саланы
зерттеуші ғалымдардың пікірінше педагогикалық шеберлік мынадай жүйелерге
бөлінеді:
- педагогикалық іс - әрекеттегі гуманистік бағыттылығы;
- педагогикалық кәсіби білгірлігі;
- педагогикалық іс- әрекеттеке бейімділігі;
- педагогикалық техникасы.
Бұл аталған педагогикалық шеберлік жүйелері бір-бірімен тығыз
байланыста жүзеге асады.
Зерттеу жүргізген ғалымдардың пікірінше, педагогикалық шеберлік
жөніндегі ғылыми – зерттеу пайымдаулар мыналар:
- пеадагогикалық мақсаттылық, бағыттылық;
- тәрбие мен білім беру ісінің нәтижелілігі;
- әдістерді, құралдарды қолдана білудегі үйлесімділік;
- іс - әрекет мазмұнының шығармашылық сипат алуы.
Сонымен қатар әлеуметтік – қоғамдық өмірдің жаңаруына байланысты
кәсіптік педагогикалық шеберлік деңгейіде дамуы тиіс. Педагогикалық
кәсіптік шеберлікті дамыту міндеттер:
1. Педагогикалық білім бірлігі;
2. Педагогикалық кәсіпке бейімділігі;
3. Ситуацияларды меңгеру;
4. Балалардың психологиялық жағдайын меңгеру.
Педагог - өзіне қажетті әрекетті анықтап алғаннан кейін ғана
педагогиалық еңбектің құрылымын, оның ұйымдастырылуын дұрыс бағалауға
болады. Педагогикалық әрекеттің шығармашылық тұсы оның объективті маңызды
қасиеті болып табылады. Оның маңыздылығы сол, педагогикалық жағдайлардың
көптүлілігі, олардың бір мағаналық еместігі олардан шығатын тапсырмалардың
шешілуіне және анализіне вариативтілікті қажет етеді.
Педагогтың шығармашылық потенциалы оларда қордаланған әлеуметтік
тәжірибенің психологиялық- педагогикалық және пәндік білім, жаңа ойлар,
талаптар мен қабілеттер негізінде қалыптасады. Тәжірибе мынаны көрсетеді:
Шығармашылық -еңбекке деген қатынасы құнды болатын адамдарға тән,
және ол кәсіби жіктелуін жоғарлатуға және алған тәжірибесін , білімін
толықтыруға тырысатын адамға ғана келеді
Педагогтың шығармашылығының пайда болу аясына педагогикалық
тапсырманың еріксіз түрде стандартсыз, нақты шешілуін жатқызады. Сонымен
қатар педагогтың шығармашылығы коммуникативті тапсырмаларды шешуде де аз
көрінбейді.В. А. Кан-Калик мұғалімнің шығармашылық әрекетінің логикалық
–педагогикалық аспектісімен қатар эммоционалдықты бөле отырып,
коммуникативті шығармашылықтағы педагог әрекетінің ерекшелігін атап
көрсетеді жаңа коммуникативті тапсырмаларды табу және іздестіру,
оқушылармен топтық жұмыста қарым-қатынастың жаңа формасын орнату.)
Педагогикалық шығармашылықтың жекелік аясында педагогтың өзін-өзі
шығармашылық тұлға ретінде анықтауы жүзеге асады. [2]
Батыс елдерінде білім беру жүйесінде қабылдаған ерекшеліктер бар. Ол
культтехнологиялар тек білім саласында ғана емес. Мұғалім жұмысының
нәтижелілігі балалар кірістірілген процестің алгоритмімен анықталады.
Олжақта яғни батыс елдерінде нәтижеге кепілдік беретін технологиялар
әлдеқашан жарияланған. Есесіне шығыста барлық уақытта мұғалімнің тұлғалық
роліне басты назар аударған. Ол жақта білім алуға дайындық Гуруға сену
деңгейімен анықталады. Бірақ біз Шығыс пен Батыстың ортасында қалып қойдық.
Және де қазіргі таңда біздің білім жолайрықта. Біз барлық елдермен тату
түрде білім беру жүйесмен олай-бұлай жүрміз.
Мұғалімнің педагогикалық өмірбаяны өзіндік ерекшелікке ие. Және де
әркім бірден шебер бола алмайды. Кейбіреулердің бұған көп уақыты кетеді.
өкінішке орай жеке педагогтар қатардағы разрядта қалып қоятыны да болады.
Шебер болып, бір нәрсені жүзеге асыру үшін мұғалім педагогикалық
процестің заңдылықтары мен механизмін игеруі керек. Бұл мұғалімге
педагогикалық түрде ойлап әрекет етуге мүмкіндік береді. Яғни,
педагогикалық құбылыстарды өзінше саралап, оларды құрылымдық элементтерге
жіктеу, әр бөлктің тұтаспен байланысын негіздеу, оқыту теориясы мен
тәрбиелеу ойларынан тұжырымдар ж-әне принциптер табу, құбылысты дұрыс
анықтау, оның психологиялық- педагогикалық категорияның қай түріне
жататындығын анықтау, негізгі педагогикалық тапрсырманы табу және оның
шешілу жолдарын табу. Кәсіби шеберлік өзінің әрекетінде ғылыми теорияға
сүйенетін мұғалімге келкді. Әрине, ол бұл жолда түрлі қиындықтарға
ткездеседі.Біріншіден, ғылыми теория-бұл заңдар, принциптер мен
ережделердің жиынтығы. Ал практика теорияның іс жүзінде қолданылуы. Бұл
кезде мұғалімннен теориялық ойлау қабілет талап етіледі. Екіншіден,
педагогикалық әрекет- бұл білім негізіне сүйенген біртұтас процес. Ол
мұғалім білімінің квалификациямен орналасуы. Яғни педагогикалық процесті
меңгеруге қажетті жалпылама қабілеттер деңгейіне жіктеу. Бұл мынаны
білдіреді: мұғалім педагогикалық қабілеттерді теорияның әсерімен ғана емес,
одан тәуелсіз меңгереді. [3]
2. Мұғалім әрекетінің педагогикалық шеберлігінің қалыптасуы
Мұғалімнің жұмысының нәтижелілігінің өлшемі деп мыналарды оқыту-
тәрбиелеу процесінде санауға болады:
Белсенді ірекетін ұйымдастыру; алдағы тұрған әрекеттің мотивін
қалыптастыру; ақпараттарды пайдалану; оқушыларды ақпаратты әртүрлі
тәсілмен саралауға үйрету, оқушының мықты тұстарына сүйену; оқушының өз-
өзімен болуына сүйену. Осы тұста мұғалім-оқушы жүйесінде әрекет етудің
нәтижесінің негізгі көрсеткіші ретінде не әлеуметтік Мұғалім ретінде
қалыптасу процесі мына жағдайда нәтижелі болады: түрде өз-өзімен болуы.
Әрекеттің өзіндік стилі асырудағы күрделі тапсырма, және егер, оларды
педагогикалық дайындау кезеңі жалпы педагогикалық - психологиялық
заңдылықтардан ғана емес, сонымен қатар, индивидуалдық ерекшеліктерін
ескеру негізінде жүргізіледі.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz