Сайлау құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету және қорғау

Жоспар
Кіріспе

Алғы сөз ... ... ... ..5
1. Сайлаудың конституциялық құқық негіздері...6
2. Сайлау құқығы мен бостандықтарын қамтамасыз ету және азаматтардың сайлауға қатысудағы құқықтарының қорғалуы ... ... ... .8
3. Сайлаушылар тізімінің тәртібі ... ... ... 10
4. Сайлау алдындағы үгіт маслихат және дауыс беру, оның қорытындыларын анықтау ... ... ... 12
5. Қазақстанда сайлау дауларын шешу тәсілдері, сайлау заңдарын бұзғаны үшін жауаптылық ..16
6. Электрондық сайлау жүйесінің ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Қорытынды сөз ... ... ... ... ...24

Сайлау мемлекет пен қоғам өміріндегі аса маңызды саяси науқан құралдарының сайлау жүйесі деп Қазақстан Республикасы Конституциясының және президенттің «Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы» констиутциялық күші бар жарлығында көзделгендей Қазақстан Республикасының президентін, Қазақстан Республикасы парламентінің мәжілісі мен сенатының депуттатарын, мәслихат депуттатарын Қазақстан Республикасының азаматтары тікелей де, сондай-ақ жанама да жасырын сайлау тәртібі. Осы конституциялық заңға 2004 жылы сәуірдегі енгізілген өзгерістер мен толықтырулар оған мүлде жаңа сипат берді.
Сайлау деморкатиялық, әділ жолмен жүретін халықтың нағыз еркін білдіретін саяси процеске айналуда. Конституциялық заңдарға елеуші өзгерістердің бірі электрондық сайлау жүйесін ендіру. Бұл жағдайда сенім білдірген адамдар, байқаушылар, БАҚ өкілдері конституциялық заңда көзделген құқықтары мен міндеттеріне толық көлемде ие болады. Электрондық сайлау жүйесімен сайлауда іске қосу мен талаптар заңда белгіленген. Облыс Орталықтарында Астана, Алматы қалаларындағы жергілікті атқарушы органдармен бірлесе отырып, электрондық дауыс беру жүйесіне қызмет көрсету мамандар (операторлар), учаскелік сайлау комиссияларының мүшелері мен сайлауышылар үшін «Сайлау» ААЖ-н пайдалануды үйрету курстарын ұйымдастыру жөнінде оқу орталықтары құрылды.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ.
Шымкент университеті

Балабекова Нұргүл Құрманбекқызы

Тақырыбы: Сайлау құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету және
қорғау. Сайлау даулары және оларды шешу тәсілдері.

Шымкент 2008
Авторы:
Шымкент уиверситеті
Күндізгі оқу бөлімі
Заңтану мамандығының ІҮ курс студенті: Балабекова Нұргүл
Құрманбекқызы
Ғылыми жетекші: Қожабергенова Набира Мықтыбайқызы

Тақырыбы: Сайлау құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету және
қорғау. Сайлау даулары мен оларды шешу тәсілдері.

Автордың тұрақты мекен жай: ОҚО Ордабасы ауданы Темірлан елді мекені
Шұбар ауылы. Индекс: 160614
Көшесі: Райымбек батыр № 38
Үй: 8 – (72530) 43-3-41 8 701 494 16 73

Мазмұны

Алғы сөз
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .5
1. Сайлаудың конституциялық құқық
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ...6
2. Сайлау құқығы мен бостандықтарын қамтамасыз ету
және азаматтардың сайлауға қатысудағы құқықтарының
қорғалуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
3. Сайлаушылар тізімінің тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
4. Сайлау алдындағы үгіт маслихат және дауыс беру,
оның қорытындыларын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
5. Қазақстанда сайлау дауларын шешу тәсілдері, сайлау заңдарын
бұзғаны үшін жауаптылық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
6. Электрондық сайлау жүйесінің ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Қорытынды
сөз ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..24

Алғы сөз

Сайлау мемлекет пен қоғам өміріндегі аса маңызды саяси науқан
құралдарының сайлау жүйесі деп Қазақстан Республикасы Конституциясының және
президенттің Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы констиутциялық
күші бар жарлығында көзделгендей Қазақстан Республикасының президентін,
Қазақстан Республикасы парламентінің мәжілісі мен сенатының депуттатарын,
мәслихат депуттатарын Қазақстан Республикасының азаматтары тікелей де,
сондай-ақ жанама да жасырын сайлау тәртібі. Осы конституциялық заңға 2004
жылы сәуірдегі енгізілген өзгерістер мен толықтырулар оған мүлде жаңа сипат
берді.
Сайлау деморкатиялық, әділ жолмен жүретін халықтың нағыз еркін
білдіретін саяси процеске айналуда. Конституциялық заңдарға елеуші
өзгерістердің бірі электрондық сайлау жүйесін ендіру. Бұл жағдайда сенім
білдірген адамдар, байқаушылар, БАҚ өкілдері конституциялық заңда көзделген
құқықтары мен міндеттеріне толық көлемде ие болады. Электрондық сайлау
жүйесімен сайлауда іске қосу мен талаптар заңда белгіленген. Облыс
Орталықтарында Астана, Алматы қалаларындағы жергілікті атқарушы органдармен
бірлесе отырып, электрондық дауыс беру жүйесіне қызмет көрсету мамандар
(операторлар), учаскелік сайлау комиссияларының мүшелері мен сайлауышылар
үшін Сайлау ААЖ-н пайдалануды үйрету курстарын ұйымдастыру жөнінде оқу
орталықтары құрылды. Халықтың электроттық мәдениетін дамытуға және
азаматтық белсенділігін арттыруға Ортасайлауком мен БҰҰДБ-ның
Қазақстандағы халықтың электроттық мәдениетін дамыту атты бірлескен
бағдарламасын іске асыру ықпал етті.
Дүние жүзі мемлекеттерінде сайлау жүйесінің тепе-тең және мажорлық екі
жүйесі бар. Тепе-тең сайлау жүйесі алған дауыстар мен жеңіп алған мандаттар
арасындағы тепе-теңдің принципінде құырлады. Бұл орайда мажорлық жүйеде,
1егер оларға сайлаушылар тізіміне енгізілген бірінші тур сияқты, екінші
турда да азаматтандардың 50 пайыздан астамы қатысса, сайлау өткен болып
есептеледі; 2 егер кандидатқа берілген дауыстар саны дауыс беруге қатысқан
сайлаушылар санының 50 пайызынан асса сайланған болып есептеледі.

1. Сайлаудың конституциялық халықаралық құқықтық негіздері

Қазақстан азаматтарының сайлау және сайлану құқығы Қазақстан
рсепубликасының конституциясында және Қазақстан Республиканың Қазақстан
Республикасындағы сайлау белгіленген. Бұл заң 1995 жылы 28 қыркүйекте
қабылданып, одан кейін бірнеше рет елеуші өзгерістер мен ттолықтыруларға
енгізілді.
Қазақстан Республикалық конституциясының 33 бабының 2-3 тармақтарыныда
сайлау құықығының конституциялық негіздері көрсетілген 33 баптың 2-тармағы
Қазақстан Республикасының азаматтарының мемлекеттік органдармен жергілікті
өзін-өзі басқару органдарын сайлауға және оларға сайлануға, сондай-ақ
республикалық референдумға қатысуға құқығы бар деп көрсетілген.
Сайлау құықығы белсенді сайлау құқығы және бәсең сайлау құқығы болып
бөлінеді.
Белсенді сайлау құқығы 18 жасқа толған азаматтың сайлауға, дауыс беруге
құқылы.
Бәсең сайлау құқығы азаматтың ҚР Президентігіне, ҚР Парламенті және
мәслихат депутаттығына және өзін-өзі басқару органына сайлану құқығы.
Бәсең сайлауға жас цензі (шектеуі) енгізілген ҚР Конститциясында
мәслихат депутаты үшін 20 жас, Парламент Мәжілісі депутаты үшін 25жас,
Парламент депутат сенаты үшін 30 жас, ҚР Президентіне 40 жас мөлшері
белгіленген.
Елімізде сайлау тек ҚР азаматтарына берілген. Шетел азаматтары,
азаматтығы жоқ тұлғалар, сот іс-әрекетке қабілетсіз деп таныған, сондай-ақ
сот үкімі бойынша бас бостандығының айыру орындарында отырған азаматтар
сайлау құқығына ие емес.
Сайлауға қатысу ерікті. Сайлауға, дауыс беруге қатысуды азамат өзі
шешеді. Ешкім оны біреу үшін дауыс беруге мәжбүрлей алмайды. Мұны сайлау
бостандығы деп атайды.
ҚРСТ КЗ 9-бабы бойынша Президенті және Парламент депутаттарын сайлау
кезінде дауыс санаудың мынадай жүйесі қолданылады:
-дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың (тыңдаушылардың) елу пайызы астам
дауысын алған:
-қайта дауыс беру кезінде басқа кандидатқа қарағанда дауыс беруге
қатысқан сайлаушылардың (таңдаушылардың) дауыс санының көпшілігін алған.
Бұл нормадан ҚР Президенті және Парламент Мәжілісі депутаттарын сайлау
екі турдан болуы мүмкін екендігі туындайды.
Ал мәслихат депутаттарын сайлау бір ғана турдан тұрады. Онда басқа
кандидаттарға қарағанда дауыс санын көп алған кандидат сайланады.
Қазақстан Республикасының Коснтитуциясы республика аумағына келген
шетел азаматтарының және азаматтығы жоқ адамадардың құқықтық мәртебесін
белгілейтін негізгі приницптерді бекітті.
Конституцияда, заңдарға және халықаралық шарттарда өзгеше көзделсе,
шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар республикада азаматтар үшін
белгіленген құқықтар мен бостандықтарды пайдаланады, сондай-ақ міндеттер
атқарады.. Қазақстан Республикасы президентінің шетелдік Азаматтың
құқықтық жағдайлары туралы жарлығында шетелдіктердің конституциялық
мәртебесі нақтыланды. Онда шетелдік азаматтардың республикасындағы
мәртебесі туралы халықаралық шарт нормаларының басымдағы орнықтырылды.
Президент жарлығында Қазақстан Республикасындағы шетелдік азаматтардың
құқықтық жағдайының принциптері берілді.

2. Сайлау құқығы мен бостандықтарын қамтамсыз ету және азаматтардың
сайлауға қатысудағы құқықтарының қорғалуы

Сайлауға қатысу ерікті. Сайлауға дауыс беруге қатысуды азамат өзі
шешеді. Ешкім оны біреу үшін дауыс беруге мәжбүрлей алмайды. Мұны сайлау
бостандығының басты негізгі өзге, материалдық, ұйымдық және заңдық
кепілдіктері де көздейді. Кандидаттар тіркелген күннен бастап сайлау
қорытындысы әскери қызметінен және әскери жиындардан босатылып, олардың
орташа жалақысы мөлшерінде шығындары өтеледі.
Мемлекеттік органдар ерікті сайлауды қамтамассыз етуге жұмылдырылады.
Дауыс берілетін күн және оның алдындағы күн сот, ішкі істер және
прокуратура органдарының жұмыс күні болып табылады.
Ішкі істер органдары қоғамдық тәртіпті сақтауда және дауыс берілген
кезде сайлаудың ерікті түрде жүргізілуін қамтамасыз етуде сайлау
комиссияларына қол ұшын беріп, көмектесулер керек. Сайлау құқығы мен сайлау
мәселелерін жария ететін қоғамдық саяси, ақпараттық, талдау басылымдарына
тұрақты түрде мониторинг жүргізіліп отырады.
Ортсайлаукомның интернетсайтымен жұмысқа үлкен көңіл бөлінді, бұл оның
мол ақпаратты болуы мен ақпарат агенттіктері арқылы ақпарат тарату
шұғылдығын арттыруға мүмкіндік берді. Сайттың дизайны мен құрылымы
жаңартылды, оған қызмет көрсету үшін техникалық мамандар тартылды, сондай-
ақ қорғалу дәрежесі артты.
Ортасайлауком веб-сайтының ағылшын тіліндегі нұсқасында кейіннен
орналастыру үшін сайлау алдындағы науқанның барысы туралы шетелдік
аудиторияға арналған іріктеу жүргізіледі.
Бұрын да айтылғандай, сайлаушылар, сайлауға қатысты басқа да адамдар
сайлау заңының бұзылғаны жөнінде сотқа прокуратура органдары сайлау заңының
бұзылғаны туралы комиссияларының мүшелерінен, қоғамдық бірлестіктердің
өкілдерінен түскен шағымдарды қабылдауға міндетті. Ортсайлауком мен барлық
төмен тұрған сайлау органдары үшін сайлау нақанын өткізу кезеңдегі басты
міндеттер болып мыналар айқындалады:
– еркін, әділ, бәсекелі және ашық сайлау өткізу;
– барлық сайлау процесіне қатысушылардың сайлау заңнамасының
нормаларының сақталуын қамтамасыз ету;
– азаматтардың сайлау құқықтарын түсіндіру және оларды комиссиялары
жұмысының ашықтығы мен анықтығын қамтамасыз ету;
– Сайлаушылар ьізімдерінің толық және сапалы болуын қамтамасыз ету,
азаматқа сайланушылардың тізімдерімен танысу және тізімде бар екенін
тексеру мүмкіндігін беру, сайлаушылар тізімдеріндегі қателерді шұғыл
түзету.
– сайлау электрондық дауыс беру жүйесін қолдану жөнінде ауқымды
түсіндіру жұмысын жүргізу, сайлаушыларға электрондық және қағаз
бюллетньмен дауыс беру арасында таңдау жасау құқығын қамтамасыз ету;

– Барлық сайлау партиялармен мәслихаттар депутаттарына кандидаттардың
тең жағдайлармен, оның ішінде бұқаралық ақпарат құралдарына қол
жеткізуін қамтамасыз ету;
– Шетелдік және жергілікті байқаушылардың қатысуын қуаттау және
олармен жұмыста алықтық таныту;
Қазақстан республикасындағы сайлау республика азаматтарының сайлау және
сайлану құқығын еркін жүзеге асыруына негізделеді.
Жалпыға бірдей сайлау құқығы сайлау құқығының шектелуін белгілеу
мүмкіндігін теріске шығармайды. Қазақстан республикасының конституциясы
сотпен қабілетсіз деп танылған азаматтардың сайлауға және сайлануға,
республикалық референдумға қатысуға құқығы бар.
Егер сот азаматты қабілетсіз деп таныса, тек сонда ғана азаматтың
сайлау құқығы шектеледі. Басқа ешбір мемлекеттік органның қандай
себептермен болсын азаматтың сайлау құқығын шектелуіне құқы жоқ.
Заң сайлау туралы заңдардың бұзылғаны үшін жауаптылық белгіленген
заңдық жауаптылыққа қандай адамдардың және қандай әрекеттері үшін жауапқа
тартатыны көрсетілген.
1. Жауаптылыққа кез келген:
а) республика азаматының өзінің сайлау құқығын еркін жүзеге асыруға
күштеу, алдау, қорқыту, сатып алу немесе өзге жолдармен кедергі
келтірілген.
ә) кандидат туралы әдейі жалған мәліметтер таратқан, оның ар-намысы мен
қадір қасиетіне нұқсан келтіретіне өзге де әрекет жасаған адамдар жауапқа
тартылады.
2. Жауаптылыққа сайлау күні және оның алдындағы күні үгіт жүргізген,
дауыс беруге кедергі келтірген, сайлау комиссиясының өз міндетін атқаруына,
кандидатты тіркеуге, дауыс санын есептеп, сайлаудың қорытындысын шығаруға
қатысты жұмысына араласып, кедергі келтірген, кондидаттардың сенім
білдірген адамадарын, сайлаудағы өкілдер мен байқаушылардың заңды қызметіне
кедергі келтірілгендер жауаптылыққа тартылады.
3. Сайлау құжаттарын қолдан жасаған, дауыстарды көрінеу қате санаған,
дауыс беру құпиясын бұзған сайлау комиссияларының, мүшелері, мемлекеттік
органдардың, ұйымдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының лауазымды
адамдары мен қоғамдық белсенділіктер жауаптылыққа тартылады.

3. Сайланушылар тізімінің тәртібі

Сайлаушы учаскелік сайлау комиссиясына барып алдын ала дайындалған
сайлаушылар тізімі бойынша дауыс береді. Бұдан дейін сайлаушылар тізімін
учаскелік сайлау комиссиясы мүшелері әр көшеге, үйге барып жасайтын.
Заңдағы өзгерістерге сәйкес мұндай тәртіп жойылады.
Енді азаматты сайлаушылар тізіміне ендіру үшін осы сайлау учаскесінің
аумағында тұрғылықты жер бойынша тіркеу фактісін негіз болады. Бұдан кіле
қай мекен-жай тіркелсе, сол жердегі сайлау учаскесінде дауыс береді деген
қорытынды шығады. Азамат өзінің нақты тұрып жатқан жерінде тіркеуде
тұрмаса, сол аумақтағы сайлау учаскесіндегі тізімге кірмейді. Сондықтан
әрбір азамат өзінің тіркеуде тұрған мекен-жайы бойынша тізімге кірген-
кірмегенін алдын-ала тексеруге тиіс. Ауылда тіркеліп, қалада тұрып жатқан
азамат, ауылдағы тізімге кіреді. Сайлаушылар тізімін кім жасайды? Заңда
сайлау жері бойынша тізімін тиісті жергілікті атқару органы халықты есепке
жүзеге асыратын органдар ұсынған мәліметтер негізінде жасайды деп
көрсетілген.
Мұндағы атқарушы органдардағы ауылдық (поселелік), аудандық, қалалық
(қала ішіндегі) аудандық әкімшілікктер жатады деп түсінген жөн. Сонда осы
органдар тізімді жасайды және тізімінің дұрыстығы үшін жауапты.
Әрбір сайлау учаскесі бойынша сайлаушылардың тізіміне әкім қол қояды
және ол дауыс бұрын тиісті сайлау комиссиясына акт бойынша тапсырылады.
Жатақханаларда тұратын күндізгі бөлімде оқитын студенттер мен
аспиранттар сайлаушылар тізіміне жатақхананың орналасқан жері бойынша
енгізіледі. Тізімдер учаскелік сайлау комиссияларына берілгеннен кейін
оларды нақтылау жөніндегі жұмыс әкімдіктермен және сайлау комиссияларымен
бірлесіп жалғастырады. Олар азаматтарды сайлаушылар тізімдеріндегі өздері
белсене шақырады.
Облыс орталықтары мен Астана және Алматы қалаларында қандай да бір
себептермен сайлаушылар тізімдеріне енгізілмеген сайлаушылардың тіркелген
орнын ізденістеруді қамтамасыз ететін анықтама қызметтері мен Call-
орталықтар ашылады. Барлық анықтама қызметтері тиісті жұмыс орындары
санымен, сондай-ақ компьютерлік техникамен жұмыс машықтары бар
қызметкерлермен қамтамасыз етіледі.
2007 жылдың 8-тамыздан бастап Ортсайлаукомның сайтында сайланушыға
деген бөлімде әр сайлау шыға өз тегінің сайлаушылар тізімдерінде бар екенін
тексеру мүмкіндігі беріледі. Сайттағы арнаулы іздестіру нысандарына жеке
сйәкестендіру мөлшерін немесе жеке куәлігінің нөмірін енгізу арқылы
сайлаушы Қазақстан республикасының сайлаушы азаматтарының біріңғай
электрондық тізімінің деректер базасына сұрау сала алатын болды.
Тізімге нақтылау енгізу соттың немесе жоғары тұрған сайлау комиссияның
шешімін орындауды қоспағанда, дауыс беретін күннің алдындағы күні сағат
жиырмада тоқтатылады. 21 бап 10 тармағында көрсетілген. Бұдан
сайлаушылардың көрсетілген күнге дейін сайлаушылар тізіміне нақтылау
енгізуге құқығы бар деген ұғым туады.
Сайлау учаскесіндегі тізімдермен сайланушылар дауыс беруге он бес күн
қолғанда таныса алады немесе тізімді тиісті сайлау комиссиялары танысуға
ұсынады. Әрбір азамат тізіммен танысып болған соң, өзінің тізімге
ілінбегені және тізімдегі деректердің жансақтағына шағымдана алады. Тізімге
түзетулер енгізу туралы арыздарды тиісті сайлау комиссиясы арыз түскен күні
қарауға міндетті. Арызданушы үшін дұрыс шешім қабылданбаса, сайлау
комиссиясы сайлаушылар тізіміне түзетуді немесе енгізілмеген сайлаушыны
дереу тізімге енгізеді.
Көрсетілген заң нормалары сайлауға қаттысуды өз парызы деп санайтын
азаматты сайлаудан тыс қалдырмайды.

4. Сайлау алдындағы үгіт насихат және дауыс беру, оның қорытындыларын
анықтау.

Сайлау алдындағы үгіт ережесінің асақтаун тиімді бақылауды жүзеге асыру
мақсатында ортсайлауком электрондық және баспа БАҚ материалдарына
мониторинг, сондай-ақ талдау жүргізеді.
Сайлау алдындағы үгітке (бұдан былай-үгіт) мынадай түсінік берілген.
Сайлау алдындағы үгіт – сайлаушының белгілі бір кандидатты, саяси
партияны жақтап немесе қарсы дауыс беруге қатысуына түрткі болу
мақсатындағы қызмет үгіттің кандидатқа, саяси партияға қарсы болуына да заң
кепілдік берген.
Үгіттің мерзімі де дәл көрсетілген. Үгіт кандидаттар дәл тіркелген
күннен басталады, сайлау болатын күннің алдындағы күнгі жергілікті уақыт
нөл сағатта аяқталады. Заң үгіттің қандай құралдар жәе әдіс амалдармен
жүретіндігін, формаларын анықтап берген.
Сайлау алдындағы үгіт:
1. Бұқаралық ақпарат құралдары арқылы;
2. Сайлау алдындағы іс-шараларды (сайлау алдындағы жиналысты және
сайлаушылармен (таңдаушылармен) кездесулерді, сайлау алдындағы жария
пікір таластар мен пікір алысуларды, митингілерді, шерулерді,
демонстрацияларды және осы констиутциялық заңда тиым салынбаған өзге
де сайлау алдындағы іс-шараларды), кандидаттардың және олардың сенім
білдірген адамдарының сайлаушылармен (тыңдаушылармен) жеке
кездесулерін өткізу жолымен;
3. Баспа, дыбыс – бейне және шығару, тарату жолымен жүреді.
Мына материалдарды: Сайлау науқаны үшін арнайы Әзірленген баспа
материалдары, соның ішінде безендірілген материалдар, омырауға тағатын
белгілер, жалаушаларды тегін таратуға (27-бап 9 т) болады.
Мынадай әрекеттер: сайлаушыға тегін немесе жеңілдік шарттарымен
тауарлар, бағалы қағаздар беріп, қызметтер көрсету, сондай-ақ лотереялар,
қайырымдылық акцияларын беру арқылы сайлау алдындағы жөнсіз үгіт деп
аталады. Сайлау алдындағы жөнсіз үгітті жүргізуге тиым салынады (27-б-9т).
Осы жердегі қайырымдылық акциясы деген ұғымының шеңбері үлкен. Ол жәрдем
ұйымдастыру, құдайы тамақ беру, тегін киімдер, тауарлар тарату түрінде
болуы мүмкін.
Заң мынадай екі нәрсеге рұқсат береді бірі – ойын-сауық, екіншісі –
спорттық іс шаралар. Осы екеуін кандидат, саяси партия немесе олардың
атынан оларды қолдан кез келген жеке қолдап кез келген жеке және заңды
тұлғалар жүргізе алады.
Орталық сайлау комиссиясы сайлау алдындағы үгітті бұқаралық ақпарат
құралдары арқылы іске асырудың және Қазақстан Республикасы парламент
мәжіліс депутаттарын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.