Мемлекеттің пайда болу сипаты


Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:   

Мемлекеттің пайда болуы.

Мемлекеттің пайда болуына өзінің сипатына, бағытталуы мен ерекшеліктсріне сәйкес, нысандарын қажет етпеген және мемлекет болғанға дейінгі, басқа нысандарды пайдаланып келген алғашқы қауымдық қоғамның даму кезеңдері тікелей ізашар болып отыр. Экономика мен басқа да тіршілік ету салаларының өте төмен деңгейімен ерекшеленетін алғашқы қауымдық қоғам алдын ала қоғамдық өмірдің жабайы сатысынан объектитві түрде өтіп, мемлекеттік деңгейіне дейін "өсуі" керек. Ол жануарлар әлемінен енді ғана бөлініп шыққан, өзінің өткен өмірінің ашық та анық таңбасы бар адамның көп жағдайда табиғаттың дүлей де соқыр күштерінің адында дәрменсіз болып қалатындығымен, жағдайды бірден бағдарлай алмайтындығымен, өзінің іс-әрекеті мен қылыптының аяғы неге апарып соғатындытын болжай алмайтындығымен сипатталатын. Ол тамақ, киім және басқа тіршілікке қажетті заттарды табудын жетілмеген, дерекі құралдарын пайдаланды, соған қарай қоғамда еңбек өнімділігі табыстың жинақталып, осынша қалып қалуына мүмкіндік жасай алмады ол қалдықсыз пайдаланылды.

Мемлекет дегеніміз бұл - адамзат қоғамы дамуының маңызды кезеңдері тән саяси ұйым.

а) қоғамды басқару міндетін атқару, адамдардың, топтардың,

және басқа да әлеуметтік субъектілердің қарым-қатынасын реттеп, бағыттау, олардың бірлескен іс-қимылына жағдай жасау жүктелген;

б) оның саясатын жүзеге асыру жүктелген кеңтармақты органдар жүйесі және биліктің ұйымдастырушылық күш құралдары бар;

в) тапсырмасының орындалуын қоғамдық өмірдің барлық суъбектілері қамтамасыз ететін әкімшілік-мәжбүрлеу өкілеттігі берілген.

Мемлекет функциясының сипаттамасы түрлі негіздер бойынша топтастыруға болады. Функцияларды қоғамдық өмірдің салаларына байланысты топтастыру неғұрлым кең тараған. Адамдардың өндіріс, орналастыру және алмастыру саласындағы қатынастарын қамтитын мемлекеттің экономикалық функциясы жетекші орындардың бірін алады. Экономикалық функцияның көлемі, масштабы және өрісі түрлі мемлекеттерде әр түрлі болады. Алайда қандай жағдайда да мемлекет мына төмендегі жағдайларға ықпал ете алады және әдетте, ықпал етеді де:

1) экономиканы дамытудың сара жолын талдау (мысалы, нарықтық, ди-рективалық жоспарлы немесе аралас экономиканы таңдау) ; 2) мемлекеттік реттеу дәрежесі, оның жетекші салаларын ынталандыру және қолдау;

3) экономикалық дамудың неғұрлым перспективалы бағыттары үшін жайлы жағдай тудыру; 4) жеке меншіктің түрлі нысандары мен шаруашылық қызметінің түрлі субъектілерінің мәртебесін анықтау; 5) экономикалық инфрақұрылым құралдарын (шаруашылық басқарудың қаржы ақша құралдары, несие беру, заем беру, инвестициялық саясат) пайдалану. Салық саясаты экономикалық функцияның айырықша компоненті болып табылады, өйткені мемлекет бюджетінің құралуы, мемлекеттің кірістері мен шығыстарының балансталуы осыған тікелей байланысты. Мемлекет функцияларын түрлі негіздер бойынша топтастыруға болады. Функцияларды қоғамдық өмірдің салаларына байланысты топтастыру неғұрлым кең тараған. Егер мұндай саланы ең ірі түрінде (қоғам мен мемлекеттің ішкі және сыртқы саладағы өмір тіршілігі) алатын болсақ, онда мұндай жағдайда мемлекеттің барлық функцияларын ішкі және сыртқы деп топтастыруға болады.

Мемлекеттің ішкі функциядарына қоғамның ішкі өмірінің ірі салаларына мемлекетгік ықпал ету немесе мемлекетгік басқару бағыттарың жатқызуға болады. Бұл функцияның мақсаты - халықтың арасында мемлекеттің саясатын түсіндіру, осы азаматтардың көпшілік тобының қолдауы мен мақұлдауын қамтамасыз ету, бұқаралық ақпарат құралдарын, ғылыми-білім беру, мәдени-ағарту және мекемелердің басқа да идеолгиялық бағытын аталған міңдеттерді шешуте жұмылдыр.

Сыртқы функциялар халықаралық қатынастар сапасына қатынасты және оның сыртқы саяси міндеттерін шешуді қамтамасыз ететін мемлекет қызметінің бағыттарын қамтиды. Ішкі функциямен салыстырғанда олар, әдетте, басымдық таныта алмайды; керісінше, ақыр соңында біріншісінен туындайды, олардың табысты жүзеге асырыуы үшін қолайлы жағдайлар жасауға бейім түрады.

Тарихқа көз жүгіртіп қарасақ Конституция ұғымын ерте заманда сонау Грецияда Аристотель қалыптастырған болатын. Ол кезде "конституция" деген сөз "саяси құрылыс" ұғымын білдіретін. Конституцияның ерекше белгілерін айқындай отырып, құқықтанушылар, оны ұлттық құқықтың басқа көздеріне қарағанда қоғам мен мемлекетте жоғары заңдық (күші бар, бір жа-

ғынан адам мен коғамның, екінші жағынан адам мен мемлекеттің арасындағы қатынастар негізін, қоғамдық және конституциялық құрылыстың негіздерін, адам азаматгың негізгі құқықтарын, бостандықтарын, міндеттерін, мемлекеттің құрылысын, ел басының екілетгілігін, өкіметтің заң шығарушы, атқарушы және сот органдарын, сондай-ақ жергілікті өзін-өзі басқару буындарын ұйымдастыру және олардың қызметі қағидаларын бекітушілері реттеуші. Негізгі Заң ретінде тұжырымдайды. Оның басты мақсаты-азамат-

тардың құқықтары мен бостандықтарын сақтауды, конституциялық құрылыстын мызғымайтындығын, еліміздің экономикалық және әлеуметтік дамуын оның халықаралық қатынастарын қамтамасыз ету болып табылады. Сондықтан Конституцияны орындау талабы бүкіл Қазақстаи үшін де, әрі оның әкімшілік-аумақтық қүрылымдары үшін де қажет. Тек осы мақсаттар ғана Конституцияның жоғарлылығын, ең жоғары заңдылық күші барын және

оның нормаларының Республиканың бүкіл аумағында тікелей қолдана тындығын нақтылай түседі.

Қазақстан Республикасының қазіргі Ата Заңы 1995 жылға 30 тамызда республикалық бүкілхалықтылық дауыс беру (референдум) арқылы қабылданды. Ата Заң қабылданған күн демалыс мелекеттік мереке - Қазақстан Республикасының Конституциясы күні дей жарияланды. Ата Заңды қабылдау әдісінің орасан зор маңызы бар, өйткені оның мазмұнын сайлаушылар көпшіліктің қатысуымен мақұдайды.

Қазақстан Республикасының қазіргі Конституциясы кіріспеден (преамбуладан), негізгі мәтіннен, қорытынды және өтпелі ережелерден тұрады. Кіріспеде, едетте, Ата Заңның мақсаты баяндалып, оны қабылдаудың тарихи жағдайы, кейде құқықтар мен бостандықтары немесе мемлекеттік саясатта басшылыққа алатын негіздер көрсетіледі. Қазақстан Республикасы Конституциясының кіріспесі Ата Завды қабылдаудың себептері мен мақсаттарын былай түсіндірген. "Біз, ортақ тарихи тағдыр бірілген Қазақстан халқы, байырғы қазақ жерінде мемлекетті құра отырып, өзімізді еркіндік, теңдік және татулық мұраттарына берілген бейбітшіл азаматтық қоғам деп ұғына отырып, дүниежүзілік қоғамдастықта лайықты орын алуды тілей отырып, қазіргі және болашақ ұрпақтар алдындағы тарихи жауапкершілігімізді сезіне отырып, өзіміздің егемендік құқығымызды негізге ала отырып, осы Конституцияны қабылдаймыз.

Ата Заңның негізгі белігіне азаматтардың құқықтары, бостандықтары мен міндеттері туралы, конституциялық құрылысы жайлы, мемлекеттік нысандар жөнінде, мемлекеттік буындардың жүйесі мен мәртебесі туралы (Президент, Парламент, Үкімет, Конституциялық Кеңес, соттар және сот төрелігі, жергілікті мелекетгік басқару және өзін-өзі басқару туралы) нормалар енген. Яғни, бұл нормалар Қазақстан Республикасы Конституциясының І-ҮІІІ бөлімдерінде баяндалған. Қорытынды және өтпелі ережелер бандалған ақырғы IX белімде Ата Заңға өзгерістер мен толық-тырулар енгізу төртібі туралы, конституциялық заңдар мен өзге де заңдарды кабылдау рәсімі мен басқалар жайлы сөз болады.

Cонымен қатар, мүліктік қатынастар байлянысы жоқ мүліктік емес жеке қатынастар да азаматтық зандармсн реттеледі, өйткені олар заң құжаттарында өзгеше көзделмеген, не мүліктік емес жеке қатынастар мәнінен туыңдамайды.

Жоғарыда көріп отырганымыздай, азаматтық құқығымен реттелінетін коғамдық қатынастардың негізгісі болып табылатыны - мүліктік қатынастар. Сондықтан да айтып кеткен жөн болар, кез келген мүліктік қатынастар емес, қоғамның негізін қалайтын тауар-ақша қатынастары, яғни азаматтық құқық субъектілерінің кез келгенінің қатысуымен және әр түрлі көріністерде (мүлік беру, жұмыс, қызмет) байқалатын мүліктік қатынастар.

Мүліктік қатынастарға негізінен, қоғамдағы өңдіріс құрал-жабдықтарына, мүліктік игілігіне және басқа да материалдық құндылықтарға байланысты туындайтын қоғамдық қатынастар жатады.

Мүліктік емес жеке қатынастар, муліктік қатынастарға тығыз байлаиысты мүліктік емес жеке қатынастар және мүліктік қатыиастарға байланысы жоқ мүліктік емес жеке қатынастар болып екі топқа бөлінеді. Азаматтық заңдармен реттелетін мүліктік қатынастарға байланысты мүліктік емес жеке қатынастарға құндық маңызы жоқ қатысушылардың қоғамдық сипатын белгілейтін материалдық емес құндылықтар жатады. Мәселен, әдеби шығармамен, ғылыми еңбекпен айналысушылар немесе өнертапқыш өзінің авторлығын анықтау арқылы мәселе қойса, өзінің жекелігін қорғай отырып, бұл мәселе бойынша қоғамдық дербес қатынасқа түседі. Бұл қатынас мүліктік болып табылмаса да, мүлікпен тығыз байланыеты, өйткені өнертабыс иесінің өнер-табысын пайдаланғаны үшін онда авторлық сый ақы алу қүқығы пайда болады.

Азаматтық қүқық қатынастарының субъектілері ретінде әрекет жасайтын азаматгардың басым көпшілігі - Қазақстан Республикасының азаматтары. Азаматтық құқық қатынастарына Казақстан Республикасының азаматтарымен қоса, шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар қатыса алады. Шетелдіктердің құқықтық мәртебесі Қазақстаң Республикасы Президентінің «Қазақстан Республикасында» шетелдік азаматтардың құқықтық жағдайы туралы" 2001 жылш 10 қарашадағы заң күші бар Жарлығымен белгіленген.

Қазақстаеда Қазақстан Рсспубликасының азаматтары болып табылмайтын және өзінің шет мемлекеттің азаматы екеніне айғағы бар адамдар шетелдік азаматтар деп танылады.

Азаматтық құқықтың жоғарыға келтірілген субъектілері азаматтық құқық қатынастарына құқықтың осы саласының субъектісі ретінде қатысады. Азаматтық кодексте субъектілердің әрбір түрінің ерекшеліктерін ескеріледі. Бұл орайда жалы (субъектілердің барлық санаттарына қолданылатын) нормалармен қатар, субъектілердің белгілі бір түріне ғана қатысты бірқатар арнаулы нұсқаулар белгіленеді. Мысалы, Азаматтық кодекстің 159-бабының 9-тармағында ауыр жағдайлардың тобылуының салдарынан жасалған мәміленің (кіріптарлық мәміле) шын екеніне дау туғызуға азаматтар ғана құқылы болатыны кезделген.

5. Азаматтық құқық қатынастардың белгілері. Әдетте құқык қатынастарының объектілері деп аталған құқық қатынасы бағатталған және белгілі бір ықпал жасайтым нәрсе түсініледі. Адамдар арасындағы олардың өзара іс-қимылы нетижесінде мемлекетің қоғамдық байланыс ретінде азаматтық құқық қатынасы адамның мінез-құлқына ғана ықпал ете алады. Сондықтан азаматтық құқық міндеттемелерге сәйкес бір тұлға (борышкер) басқа тұлғаның (несие Беруін) ақша төлеу және т. б. екі сияқты болып әрекеттерін жасауға не белгілі бір әрекет жасаудан тартынуға міңдетті, ал несие беруші борышке өз міндеттерін орындауын талап етуге құқықты. Несие беруші борышқордан атқарылғанды қабылдауға міңдетгі.

Міндеттеменің субъектері; немесе беруші және борышқор. Несие беруші құқықты тарап, яғни борышқордан белгілі әрекеттерді жасауды немесе белгілі әрекеттерден бас тартуды талап ете алатын жақ, ал борышқор, керісінше, несие берушінің пайдасына белгілі әрекеттерді жасауға немесе жасамауға міндетті тарап. Міндеттеме құкықтық қатынастың бір түрі болғандықтан мен қорғалуы тиіс, Борышқор өз міндеттемесін дұрыс орындамағаны үшін азаматтық-құқықтық жауапкершілікке тартылуы мүмкін.

Міндеттеменің мазмұны тараптардың, яғни несие беруші борышқордың құқықтары мен міндеттері арқылы баяндалады. Несие берушінің құқықтары борышқордың мінез-құлқы арқылы анықталғандықтан, міндеттемелік құқықтық катынастар заттық құқықтық қатынастардан осы көрсетілген белгінің нәтижесі ажыратылады. Заттық құқықтық қатынастарда меншік иесі өз әрекеттерінің нәтижесінде өзіне қажетті құқықтық жағдайды анықтауға мүмкіндігі бар.

Екі немесе одан көп тұлғаның азаматтық құқықтар мен міндеттерді белгілеу, өзгерту немесе тоқтату туралы келісімі шарт болып тақылады.

Шарттық қарым-қатынастарды қоғамдық қатынастардан айырып қарауға болмайды, өйткені олар соңғы аталған қатынастардың бір тармағы. Олардың табиғаты мен мазмұны қоғам өмірінің материалдық жағдайына байланысты. Сондықтан да болар нарықтық экономика жүйесінде шаруашылық қатынастарының негізгі реттеушісі ретінде азаматтық-қүкықтық шарттың қолданылуы. Азаматтық заңдармен реттелінетін шарттардың түрлері сан алуан міндеттері тараптар шарттың мәнді ережелеріне сәйкес келісімге жеткен кезден басталады. Мысалы: сатып алу-сату немесе өнім тапсыру және т. б. Нақты шартқа сәйкес тараптардың құқықтары мен міндеттері шар бойынша мүлік берілген кезден бастап анықталуы тиіс. Мәселен, қарыз беру шарты. Қарыз шарты ақшаны немесе заттарды берген кезден бастап жасалды деп саналады.

Қазіргі азаматтық заңдарымызға сәйкес шарттар төмендегі түрлерге де бөлінуі мүмкін. Алдын ала жасалатын шарт бойынша тараптар алдын ала жасалатын шартта көзделген жағдайларда мүлік беру, жұмыс орындау немесе қызмет көрсету туралы болашақта шарт жасауға міндеттенеді араптар заңдарда көзделген түрлі шарттардың элементтері бар шарт жасаса алады, яғни аралас шарт. Аралас шарт бойынша туындаған қатынастарға егер тараптардың келісімімен немесе аралас шарттың мәнінен өзгеше туыңдамаса, аралас шарты элементтері бар шарттар туралы заңдардың тиісті бөліктері қолданылуы. Коммерциялық ұйыммен жасалған және өз қызметін қарай оған өтінішпен келетін әркімге қатысты деуге асыратын тауарларды сату, жұмыстардытары немесе қызмет көрсету жөніндегі оның міндеттемелерін белгілейтін шарт жария шарт деп танылады. Ережелерін тараптардың бүкіл формулярларда немесе өзге стандартты нысандарда белгіленген және басқа тарап осы ұсынылған шартқа тұтастай қосылу арқылы жасалатын шарт қосылу шарты деп танылады.

Балаға ат ата-анасының (немесе олардың орнында адамдардың) келісімі бойынша қойылады. Баланың аты-жөні әкесінің аты бойынша не ұлттық дәстүрлер ескеріле отырып беріледі. Некеге отырмаған шешеден туған баланың аты-жөні, егер ата-аналарының бірлескен арызы немесе өкелікті белгілеу жөніндегі сот шешімі болмаған жағдайда анасыңың көрсетуі бойынша анықталады.

Баланың тегі ата-анасының көменгімен айқындалады. Егер ата-аналарының тегі ортақ болса, онда сол тек балаға да беріледі. Ал, ата-анасының тегі әртүрлі болған жағдайда балаға ата-анасының келісімі бойынша әкесінің немесе анасының тегі беріледі. Ата-анасының тілегі бойынша балалардың тегі ұлттық дестүрлер ескеріле отырып, әкесінің немесе атасының атынан шығарылуы мүмкін. Баланың атына және (немесе) тегіне қатысты ата-ананың арасында туындаған келіспеушілік сот тәртібімен шешіледі.

Егер ата-анасының екеуі де белгісіз болса, баланың тегін, атын, аты-жөнін қорғаншы және қамқоршы орган қояды.

Баланың ұлты ата-анасының ұлтымек айқындалады. Егер ата-анасының ұлты әртүрлі болса, ол баланың қалауы бойынша оган жеке басының куәлігі берілген кезде әкесінің немесе шешесінің ұлтымен айқындалады. Одан әрі баланың ұлты оның өтініші бойынша басқа ата-анасының ұлтына өзгертілуі мүмкін. Бала тәрбиелеуді ата-аналар бірлесіп жүзеге асырады. "Неке және отбасы туралы" Заңың 60-бабы ата-аналардың өз балаларына қатысты міидеттері тең құқықтары приициптерін жария етіп отыр. Бұрынғы заңдарға қарағанда жаңа Занда ата-аналар құқығының тең бөлу неке бұзылған кезде де сақталатындығы тікелей қарастырылмайды, сонымен бірге басқаша болуы да сөз болмайды. Ата-аналар құқығын баладан бөлек тұратын ата-аналардың жүзеге асыруы белгілі бір ерекшелік ретінде қабылданып отыр ("Неке және отбасы туралы" Заңныц 65-бабы) .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Тауар-ақша қатынасы және қаржы
ҚР-ның қаржы жүйесі және дүниежүзілік практика
Қаржы қатынастарының объектісі ретіндегі қаржы ресурстары мен қорлары
Қаржының мәні
Ақша теориясы, түрлері, даму кезеңдері қызметі
Мемлекеттің қаржысы
Ұдайы өндіріс процесінің түрлі стадияларында жеке экономикалық категориялардың қатысу дәрежесі
Қарастырылған процестер қаржы қатынастарының күрделі тоқайласуын
Қаржы – мақсатты ақша қаражат қорларының экономикалық негізі
Қаржы туралы жалпы ұғым және оны басқарудың негіздері
Пәндер



Реферат Курстық жұмыс Диплом Материал Диссертация Практика Презентация Сабақ жоспары Мақал-мәтелдер 1‑10 бет 11‑20 бет 21‑30 бет 31‑60 бет 61+ бет Негізгі Бет саны Қосымша Іздеу Ештеңе табылмады :( Соңғы қаралған жұмыстар Қаралған жұмыстар табылмады Тапсырыс Антиплагиат Қаралған жұмыстар kz