Мектепалды балаларының танымдылық қабілеттерінің дамуын зерттеу әрекеті арқылы жетілдіру

Жоспар
Кіріспе

1 Тұлғаның қызығушылық аумағы
2 Қызығушылықтың қалыптасуының түрлі жолдары
3 Балалардың танымдық қызығушылықтарының дамыту
4 Педагогикалық эксперимент
5 Қалыптастырылған тәжірибенің міндеттері

Мектепалды топтарындағы жас шамалық балаларының табиғи қасиетті зерттеулік дағдысын арттыра отара баланың танымдық қабілеттерін дамыту. Танымдық қабілеттерін дамыту, ол жеке тұлғаның жан-жақты толыққанды дамуының бір аймағы. Яғни, мектепалды топ балаларының жеке тұлға ретінде дамуында ең бастысы негізгі танымдық қабілеттерінің дамуы.
Баланың танымдық-қызығушылық аумағының қалыптасу механизмін түсінгеннен кейін, біз мақсатты түрде тәрбиелік әрекеттердің көмегі арқылы қызығушылықты арттыруға әсер ету.
Танымдық қабілетті баланың ортаға деген қызығушылығының және оның қайдан неден , не үшін керектігін түсіну, сонымен қатар бұл сұраққа жауап көбіне іздену барысында жүзеге асады. Осы жас шамада ең бастысы зерттеулік ізденушілік әрекет барысында баланы жан-жақты дамыту өте тиімді. Танымдық дамытудың ерекшелiктерiнiң мәселесi тиiмдi ықпал ететiн құрастыруларда мектепалды балаларының таным белсендiлiктері көптеген жылдар бойы педагогикалық және психологиялық зерттеулерде басты орын алады. Оған көптеген педагогтармен психологтар жолықты П.П Блонский, В.П. Вахтеров, П.Ф. Каптеров, Е.И. Конради, А.А. Смирнов және т.б.
Қазіргі заман психологтары әртүрлі тұрғыдан мектепалды балаларының дамуының жағдаяттарын шешті: әр түрлі жас шамадағы балалардың танымдық қызығушылықтарының құрастырылуын қарастырды. Зерттеушілер баланың қоршаған ортаға танымдық қатынасының ұйымдастырылуын ерекшелейді, онда ең өте мағыналы танымдық белсенділігі және танымдық қызығушылығы болып табылады деп есептейді.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Мектепалды балаларының танымдылық қабілеттерінің дамуын
зерттеу әрекеті арқылы жетілдіру.

Мектепалды топтарындағы жас шамалық балаларының табиғи қасиетті
зерттеулік дағдысын арттыра отара баланың танымдық қабілеттерін дамыту.
Танымдық қабілеттерін дамыту, ол жеке тұлғаның жан-жақты толыққанды
дамуының бір аймағы. Яғни, мектепалды топ балаларының жеке тұлға ретінде
дамуында ең бастысы негізгі танымдық қабілеттерінің дамуы.
Баланың танымдық-қызығушылық аумағының қалыптасу механизмін түсінгеннен
кейін, біз мақсатты түрде тәрбиелік әрекеттердің көмегі арқылы
қызығушылықты арттыруға әсер ету.
Танымдық қабілетті баланың ортаға деген қызығушылығының және оның
қайдан неден , не үшін керектігін түсіну, сонымен қатар бұл сұраққа жауап
көбіне іздену барысында жүзеге асады. Осы жас шамада ең бастысы зерттеулік
ізденушілік әрекет барысында баланы жан-жақты дамыту өте тиімді. Танымдық
дамытудың ерекшелiктерiнiң мәселесi тиiмдi ықпал ететiн құрастыруларда
мектепалды балаларының таным белсендiлiктері көптеген жылдар бойы
педагогикалық және психологиялық зерттеулерде басты орын алады. Оған
көптеген педагогтармен психологтар жолықты П.П Блонский, В.П. Вахтеров,
П.Ф. Каптеров, Е.И. Конради, А.А. Смирнов және т.б.
Қазіргі заман психологтары әртүрлі тұрғыдан мектепалды балаларының
дамуының жағдаяттарын шешті: әр түрлі жас шамадағы балалардың танымдық
қызығушылықтарының құрастырылуын қарастырды. Зерттеушілер баланың қоршаған
ортаға танымдық қатынасының ұйымдастырылуын ерекшелейді, онда ең өте
мағыналы танымдық белсенділігі және танымдық қызығушылығы болып табылады
деп есептейді.
Л.С. Выготский, М.И. Лисина, Е.И. Щербакова, Г.И. Щукиндардың
жұмыстарында балалардың танымдық белсенділіктерінің құрастырылуының
шарттары ерекшеленген: заттар мен танымдық қызығушылықтардың дер кезінде
және бірдей барлық сала қызметтерін ескеру, баланының жұмыс істеу мен
тәсілдердің таңдалуы, баланың тұлғалық ерекшеліктерін есепке алу.
Алға қойылған мақсат пен міндеттерге байланысты болжамды анықтауға болады.
Болжам: ересек топ балаларының танымдық әрекеті қалыптасады, егер:
- қолданылатын әдістер жас ерекшелігіне сай болса
- қолданылатын әдістер мақсатқа сәйкес болса
- қолданылатын құралдар қызықты және ересек жасындағы баларына қолайлы
болған жағдайда
- танымдық мотивация баланың тұлғалық ішкі сапасы болған кезде
Мақсаты:
Балалардың негізгі білімдеріне байланысты жаңашылықты ашу барысында зерттеу
әрекеттерін өздігінен (жеке немесе топпен) тәжірибе жинақтау арқылы таным
қабілеттерін дамыту.
Міндеттері:
• басқа білім беру мекемелерінің жүргізілетін зерттеу әрекеттеріне
байланысты тәжірибелерімен және әдебиеттермен танысу;
• балалардың танымдылық қабілеттерінің дамуын зерттеу әрекеттерін
қорытындылап жүйелеу;
• ғылыми-әдістемелік базасын жүйелеу (дидактикалық материалдар, сабақ
конспектілері, ата-аналар мен тәрбиешілерге арналған кеңестер,
балалардың жұмыстары, ұйымдастырылған оқу әрекетінің коспектілері
т.б.);
• балалардың зерттеу әрекеттерінен кейінгі білім білік дағдыларын
анықтау үшін диагностика жүргізу.
Зерттеу нысаны: № 5 сәбилер бақшасы.
Жұмыс барысы негізі үшін үш жылдық жұмыс жүйесі қалыптасты.
2008-2009 жылдар танымдық зерттеу әрекеті деген не және оны не үшін дамыту
қажет? Сұрағы қарастырылса, 2009-2010 жылдар мектеп алды балаларына
арналған танымдық зерттеу әрекеттері бойынша ұйымдастырылған әрекетінің
тақырыптық перспективтік жоспар жүйесін тудыру, 2010-2011 жылдардың
негізгі мақсаты табиғат бұрышында ғылым орталығын ұйымдастыру және қамту
мен танымдық зерттеу әрекетін ғылым орталығы оның ішіндегі зертхана арқылы
жүзеге асыру болды
Қызығушылық - бұл түрлі психологиялық ұстанымдарды қолданатын
психологтар арсында көптеген тартыс тудырған күрделі психологиялық
феномен.
Тұлғаның қызығушылық аумағы – тұлғаның бағытын көрсететін және
белгілі бір өсу реттілігі бар қызығушылықтардың тұрақты байланысы.
Қызығушылық деп әдетте тұлғаның ішкі дүниесінің белгілі бір қажеттілікті
қамтамасыз етумен байланысты қандай да бір белсенділік түріне (әрекет,
қатынас, өзін ұстауы) оянуын атайды. Қызығушылық ретінде идеалдар да,
тұлғаның қызығушылықтары да, сенімдері, әлеуметтік қалыбы, құндылықтары да
есепке алына алады.
Танымдық қызығушылықтың қалыптасуын әрине, оқыту процессімен
байланыстырады, бала өмірінің негізгі мазмұны жүйелі түрде білімнің бір
кезеңінен екінші бір кезеңіне өтуден тұратын болғандықтан, танымдық және
тәжірибелік деңгейді меңгере отырып келесісіне, одан да жоғарысына өтуге
болатынын көрсетуге болады.
Қызығушылықтың қалыптасуының түрлі жолдары анықталды:
1. Қызығушылықтың тұтас және ұсақ бөлікті қалыптасуын қамтамасыз ету;
(шынайы әрекет түрлерін ұйымдастыру арқылы, қатынасқа түсу және эталонды
түсіну арқылы, қызығушылық мөлшерлерін бекіту);
2. Қалыптасу барысында қызығушылықты зерттеудің мақсатқа лайықтылығын атап
көрсету(бастапқы кезеңді зерттеу, динамикасын, сапалық өзгерістердің пайда
болуы, құрылымдық жаңадан пайда болған түрлер және олардың беріктігінің
айқындау);
3. Қызығушылық аумақтағы өзгерістерді обьектендіруге мүмкіндік беретін
диагностикалық әдістемелік тәсілдер жиынтығын пайдалану. 4.Қызығушылықты
қалыптастыру барысында оны зерттеп қана қоймай, зерттеуді жүргізу және
тәрбие беру барысында да оның дамуының жеке жақтарын түзету, қызығушылықты
қалыптастыру стратегиясын салыстыру қажет.
Қызығушылықтың болуы жеке индивидтің тұтас ашылуынан және қоршаған әлеммен
және түрлі адамдармен байланысының күрделенуіне бағынышты. Зерттеу жұмысы
бұл жағыдайлардың көп өлшемді және көп деңгейлі иерархиясынан тұрады.
Қызығушылықтың қалыптасуына бәрінен бұрын қоғамдық тәрбиенің барлық
жолдары, отбасылық тәрбие құралы үлкен септігін тигізеді.
Сыртқы жағдайларға (балаға қатысты) мұғалім мен тәрбиешінің әрекетінің
сипаттамасы, оқытудың мазмұны, оқыту әдісі және тәрбие, педагогтың
педагогикалық шеберлігінің деңгейі мен жеке қасиеттері, МДМ-нің
материалдық –техникалық жабдықталынуы, таптағы және ұжымдағы психологиялық
климат, педагогикалық ұжымдағы талаптар бірлігі алынуы мүмкін. Сыртқы
жағыдайлар балалардың қатысымен жүргізілетін әрекет түрлерін айқындайды
(оқу, қоғамдық пайдалы, еңбек, қатынас), (осы жағдайда туған) тікелей және
(жағыдайға қатысы жоқ) қоршаған адамдармен балалардың қатынасқа түсуімен
кіріктірілген әрекеттер жүйесі.
Қызығушылықтың болуының ішкі жағдайларына психикалық дамудағы
сапалық өзгерістерді жатқызуға болады, психологиялық құрылымдағы жаңаның
пайда болуы, мектеп жасына дейінгі баланың түрлі әрекеттің (оқу, қоғамдық
пайдалы, еңбек) субьектісі ретінде қалыптасуы; өзге адаммен қатынасқа түсуі
және түрлі әрекеттестіктің қалыптасуы (өз құрбыларымен, ересектермен).
Баланың өсуі мен дамуы барысында оның танымдық белсенділігі танымдық
әрекетке ауыса бастайды. Сондықтан танымдық әрекетте балның танымдық
қызығушылығы дамиды, қалыптасады деген сөз.
Балалардың танымдық қызығушылықтарының дамытудың екі жолын
қарастырдық:
1.Дамыту процессі кезіндегі танымдылық белсенділігі
2.Балалардың зерттеушілік әрекетттерін ұйымдастыру.
Сонымен қатар танымдық қызығушылықтың қалыптасу шарттарын және оның
қалыптастыру критерийлары
Е.А.Коссаковская балалардың танымдық қызығушылықтарының дамуының
негізгі екі жүйесі бардеп көрсетеді:
1. Баланың тәжірибесінің біртіндеп көбеюі, ол тәжірибелердің қоршаған орта
туралы жаңа біліммен және ақпаратпен толықтырылып отырады, мектеп жасына
дейінгілердің танымдық белсенділіктерін шақырады.Бала алдында қоршаған орта
шындығының көп жақты болуы танымдық қызығушылықтың пайда болуы мен берік
бекуіне кең мүмкіндік береді.
2. Шындықтың сол аумағындағы танымдық қызығушылықтың тереңдеуі және
біртіндеп көбеюі, осы танымдық қызығушылықтардың даму жүйесін құрайды.
Мектепалды жас шамасында келесі дағдыларды меңгерту арқылы мақсатты түрде
әлемді тану және оның түрленуін тану үшін тікелей оған қатысты әдістерді
меңгертуге жоспарланды.
Дағдыларды меңгерту әдістері:
▪ мақсат қою және жоспарлау
▪ әрекеттердің мүмкіндік әсерлерін болжау
▪ әрекеттердің орындалуын басқару
▪ нәтижелерді бағалау және оларды түзету
Ақпарат құрамына: ақпараттың өзі, ақпарат көзі жатады. Ақпараттың өзі
жеке ақпараттардан, нақты дәйектерден, қоршаған ортадағы болып жатқан
жағыдайлар енеді. Ақпарат көзіне біз: адамның өзінің тікелей қабылдауын,
өзге адамның қабылдауын, кітаптарды, теледидарды, радио торабын,
компьютерді және т.б. мақсатына және қандай да бір ақпараттың қолданылуы
мүмкіндігіне байланысты жатқызамыз.
Ақпаратқа деген көзқарас құрылымы бала танымының
қалыптасуында алдыңғы орын алатындықтан, педагог жұмысында үлкен қиындық
туғызады. Егер ересектер үшін ақпарат бірінші орында, ал, оған деген
көзқарас екінші орында тұрса, балаларда керісінше көрініс байқалады.
Олар үшін әдетте ақпаратқа деген көзқарас бірінші орында тұрады да,
ақпараттың өзі екінші орында тұрады. Ересектер өз ойларын айта алады,
бір нәрсеге деген көзқарасын тиісті білімі, тәжірибесі, түсінігі бар
болған жағыдайда ғана анықтай алады. Балалар болса әрқашан өздеріне
ұнаған нәрсені танып білуге дайын тұрады. Ал өзіне ұнамайтын нәрсе туралы
тіпті естігілері де келмейді, теріс қарайды. Балалармен жұмыс істеу
барысыда ескеретін бір жағдай: әлемді эмоционалды-сезімталдықпен
меңгерудің арқасында балаларда таным процессі жедел жүреді. Ал, оның
қалыптасуы тек қоршаған ересектердің жігерлерінің арқасында ғана жүзеге
асады. Cондықтан да балаларды тәрбиелеп жатқан – ата-аналар, педагогтар,
үнемі еске сақтауы керек бір жай- баланың өзі өмір сүріп жатқан әлемге
деген көзқарасы процессінің қалыптасуы үнемі үздіксіз жүріп жатады.
Нәтижесінде, осы қатынастар келешекте баланың өз білімін және
мүмкіндіктерінің дамуын неге бағыттайтынын анықтайды.
Жағымды қатынастың екі түрі бар:
1.Әрекетке деген жағымды қатынас тудыру, әрекет нысанына қатысты,
әрекет процессі
2.Балаға қатысты адамдарға жағымды эмоциялар (кейінірек сезімді де)
қалыптастыру;
Бұл қатынастар педагогтың балаға және оның әрекетіне жағымды қатынас
орнатуынан, әрекеттің әдемі үлгілерімен таныстыру, баланың күші мен
мүмкіндіктеріне сену, қолдау, оның қолы жеткен жетістіктеріне жағымды
қатынас жасау және қолдау көрсету арқылы қалыптасады. Эмоционалды қатынас
жасау ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.