Қазақстандағы оккульттік ілімдер

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
I. Оккультизм тарихы
1.1 Шығу тарихы мен христиандағы орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.2 Кәзіргі кездегі оккультизм ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9

II. Қазақстандағы оккульттік ілімдер
2.1. Бахсылық шаманизм ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
2.2. Оккультизмның дін және ғылым мен арақатнасы ... ... ... ... ... ... ...20

Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29

Мен бұл қарастырған тақырыбымда жалпы оккульттизмнің шығу тарихыны, классификациясын, кәзіргі кездегісі оккультизмді және қазақстандағы бахсылық шаманизмді дін және ғылым мен арақатнасын қарастырдым. Жалпы пайдаланған әдебиеттерім интернет материалдарынан болды. Бұл тақырып өте қызықты ислмда оған қарсы аяттар мен хадистер болды. Мысалыға айтатын болсақ спиритизм рух жайлы ал рух жайлы исламда терең кетуге болмайтынын айтып, христиандықта оккултизмді қандай қарастырылғаны жайлы жазылады.
Сонғы бөліміні сиқыр, балгерлік, көріпкелдікке қарысы құран аяттарынан дәлел хадистерденде дәлелдер келтірілген. Кәзір елімізде көріпкелдер мен балгерлерге, сиқырға сенушілер дің саны күннен күнге көбейіп жатқанын есітіп немесе көріп өзіміз куә болып жатамыз.
Олардың бәрі исламды беттеріне жамылып теріс жолдар мен аламдарды өздерінің пайдасы үшін пайдаланып жатады. Осының бәріні еске алып отырып қолымнан келгенше ізденіп, ертеден бастап кәзірге дейнгі жағдайларды осы жұмысымда қарастырдым. Грамматикалық қаһәтелер болса кешірулеріңізді сұранамын.

1) http://esopedia.ru/Okkul'tizm?v=1e5u
2) http://sueverie.net/okkultizm/okkultnyie-yavleniya.html
3) Кандыба.В.М. "Магия", 1998г., стр. 394-409http://www.sktrance.ru/showthread.php?t=55
4)http://nasihat.ucoz.kz/load/siyr_men_kripkeldik_zhne_olara_bajlanysty_shariat_kimderi_2/1-1-0-14
5) Уахид Абдуссалам Бали.
Өткір қылыш. (сиқыр мен теріс дұғаға
қарсы күресу кітабы). «әл-Табиъин» баспаханасы.
Кайр. 1416 һижри жылы. 1996 ж. 25-33 беттер.
Дін-Ислам.kz
http://nurotau.kz/?p=630
6) ru.wikipedia.org/wiki/Оккультизм
7) ru.wikipedia.org/.../Категория:Оккультизм
8) fire70.ru/
9) ezoterik.org/
10) www.nodrugs.kz/sects-and-occultism.html

Пән: Дінтану
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Оккультизм
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
I. Оккультизм тарихы
1. Шығу тарихы мен христиандағы
орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
2. Кәзіргі кездегі
оккультизм ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...9

II. Қазақстандағы оккульттік ілімдер
2.1. Бахсылық
шаманизм ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
2.2. Оккультизмның дін және ғылым мен
арақатнасы ... ... ... ... ... ... . ..20

Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .29

Кіріспе

Мен бұл қарастырған тақырыбымда жалпы оккульттизмнің шығу тарихыны,
классификациясын, кәзіргі кездегісі оккультизмді және қазақстандағы
бахсылық шаманизмді дін және ғылым мен арақатнасын қарастырдым. Жалпы
пайдаланған әдебиеттерім интернет материалдарынан болды. Бұл тақырып өте
қызықты ислмда оған қарсы аяттар мен хадистер болды. Мысалыға айтатын
болсақ спиритизм рух жайлы ал рух жайлы исламда терең кетуге болмайтынын
айтып, христиандықта оккултизмді қандай қарастырылғаны жайлы жазылады.
Сонғы бөліміні сиқыр, балгерлік, көріпкелдікке қарысы құран аяттарынан
дәлел хадистерденде дәлелдер келтірілген. Кәзір елімізде көріпкелдер мен
балгерлерге, сиқырға сенушілер дің саны күннен күнге көбейіп жатқанын
есітіп немесе көріп өзіміз куә болып жатамыз.
Олардың бәрі исламды беттеріне жамылып теріс жолдар мен аламдарды өздерінің
пайдасы үшін пайдаланып жатады. Осының бәріні еске алып отырып қолымнан
келгенше ізденіп, ертеден бастап кәзірге дейнгі жағдайларды осы жұмысымда
қарастырдым. Грамматикалық қаһәтелер болса
кешірулеріңізді сұранамын.

Оккультизм (лат. Occualts - құпия, сыры ашылмаған) құпия нәрсені
үйрену – энергия мен энергиялық қарым – қатынастар ағымы, энергияның
қанаттануы, күштердің тартушы және итеруші аспектілері, олардың шығу тегі
мен әсері туралы ғылым. Оккультизмнің базалық негізі ретінде энергия мен
күштің бар нәрсенің бәрінлегі байланысты бейнелейтінін алуға болады.
Оккультизмдегі энергия сөзінің астарындағы рухани орталар мен
рухани болмыс – жанның, тірі белсенділігі жатыр ; ал күш сөзінің
астарында табиғаттың әртүрлі патшалығының аймағындағы табиғаттың
белсенділігі жатыр. Біріккен шынайылық түсінігінде сөйлейтін болсақ
Оккультизм Рух пен энергия - синонимдер және бір – бірінің оынын
ауыстыратын түсініктер дейді.
Оккультизм энергияны импульстік әсерге, магнетикалық әсерге, фокусты
әрекеттерге ие деп қарастыра отырып циклдік әсері бар эмоция немесе
энергиялық ағымдардың жеті түрлі негізгі аспектілерін немесе сапаларын
бөліп қарастырады: Еркіндік энергиясы бұл християндық әлемде Құдай Еркіннің
энергиясы деп аталады. Махаббат – Даналық энергиясы, бұл құдай махаббаты
деп аталады. Белсенді Интелект энергиясы – Құдай ақылдылығы деп аталады.
Адамзат әулетіне үлкен әсері бар Конфликтілік гормония энергиясы. Біздің
заманымыздағы ұлы күшке ие – Білім немесе Ғылым энергиясы. Бұл күндегі
билік етуші идеологияны қалыптастырған идеолизм немесе бағынушылық
энергиясы. Өркениеттің жаңа қалпына өндірген салтанатты реттілік энергиясы.
Оккультизм өмір заңдылықтарын және өзіне энергетикалық факторлар,
кармикалық (немеес себеп пен салдар заңдарына жақын) және сәулелік әсерлер
жанның психологиясы мен астралогиясы заңдар мен эзотерикалық емдеудің
ережелері туралы ақпараттарды қамтитын адамзат жаңалықтарын қамтиды,
табиғат заңдылықтарын олардың бүкіл әлемдегі қосымшалары мен бірге
түсіндіреді. Дәлелді түрде бұл әлем күштерінің шығу тегі мен қызметтері
сонымен қатар ондағы барлық заттар хақындағы ғылым.
Оккультік ғылым мен заманауи ғылымның айырмашылығы алғашқысы олардың
шынайы жағдайындағы табиғаттың күші және материялдары мен жұмыс істесе,
екіншісі оларды бөлек - бөлек пайдаланады.
Оккультизмді шынайы үйрену – бұл құбылыстардың қалай және неге болатын
үйрену болып табылады. Бұл жақсы нәтиже беретін әдісті іздеу және осы әдіс
арқылы оларды анықтайтын заңдарды табу.
Оккультизмді зерттеудің негізгі жұмысы күшті игеру және оның күштері
белсенді қозғалысқа ие болатын мәлемге ену. Бақылау мен энергияның бағытына
себептер мен жұмыстың, себептер элемінің табиғатын зерттеудің және оның
себебін тудырған салдарды анықтау қабілетінің дамуының арқасында қол
жетіледі.
Оккультік философияның негізгі кілттері ретінде келесі дәлелдемелерді
алайық:
А) жарияланған әлемде ұйымдастырылған энергиядан басқа ештене жоқ.
Б) энергия ақылдың ізімен жүреді немесе онымен келіседі.
В) оккультист энергия мен немесе энергиялар мен жұмыс істейді.
Бұған тағы бір заманауи оккультизмнің базалық негізін қосайық.
Г) дұрыс седеп, дұрыс әрекет тудырады және дұрыс қалып құрастырады.
Оккультизм Уақыттан даналықтың 4 постулатында негізделеді.[1]

1.1Шығу тарихы мен христиандағы орны.
Біздің жарияланған әлеміміз әртүрлі формалардың ьар болу себептерін
туғызушы болып табылатын өмір немеес энергияның бейнеленуі ретінде
көрінеді. Бұл гилозоизм теориясын сипаттайды, бірақ бұл термин тек
шатастырушы ғана. Бұл ұлы өмір монизм негізі болып табылады және ұлы
адамдардың бәрі - моноийф Құдайдың жалғыздығы - ақиқаттын
бейнеленуі. Біріккен өмір барлық қалыптарын толтырады және бұл
қалыптар уақыт пен кеңістіктегі орталық әлем энергиясының көрінуі болып
табылады. Жарыққа шыққан өмір болмысты өндіреді. Осылай ол екіліктің
негізгі түбірлік себебі болып табылады. Обективтіліктегі көрінуші және
қалыптың аспектілерінің жойылуы кезіндегі жоғалыт бұл екі жақтылық
әртүрлі терминдер мен мағыналас, олардың ішіндегі ең белгілері: Рух –
Материя, Өмір – Қалып, Әке – Ана, жағымды – жағымсыз, Қараңғы (жарыққа
шықпаған) - Жарық
I. Алғашқысынан шығып, біріккен өмір мареияда көріне отырып үшінші
фактор – сананы тудырады дейді. Сана екі полюстің байланысуының
нәтижесі болып табылады: рух пен материя, бар нәрсенің бәрінде
жан бар. Ол барлық субстанцияларды және объективті энергияны
тереңдете түседі. Ол біз атом деп атайтын энергиялық бірліктің
қалпы секілді барлық қалыптарда немесе адамның, планетаның немесе
күн жүйесінің қалпында жатыр. Бұл өзін-өзі анықтау теоремасы
немесе біріккен өмірдің құрамына кіретін барлық өмірлер өз
дәрежесінде және өз болмысы жағдайында материяда әшкерінелетін
және сананың нақты жағдайы анықталатын қалыптар жайындағы ғылым.
Осылай олар өзін тірі жан иесі ретінде тани алады. Осылай
біріккен өмір Бүкіл күн жүйесінен жарық көрген саналы және
тұрақты жан иесіне айналады. Гомогендік гетерогендікке айнала
отырып жалғыз болып қалады. Біріккен нәпселер әртүрлілікте
көрінеді және сонда да өзгермейді. Орталық бірлік кеңістік пен
уақытта құрылымдық және дифференциялдық ретінде жарық көреді және
уақыт пен кеңістік жоқ болса, олар тек сананың жағдайы ғана тек
бірлік және рух қана қалады, ал жарыққа шығудың циклі қайта
қайталанған кезде өскен вибрациялық белсенділік пайда болады.
Жарыққа шыққан біріккен өмірдің вибрациялық пульсына кішкене, аз
өмірлер боллмыстың процессін қайталайды. Құдайлар. Періштелер,
адамдар және өмірлердің материядағы эволюциялық процесс
барысындағы табиғат патшалықтарының барлық формаларын қамтиды.
Олардың бәрі өздігінен орталықтандырылған және өзін-өзі
анықтаушылар болып табылады.
II. Өмірдің бір форманы және жарыққа шыққан болмыстың қызметін
алуындағы мақсаты – бұл сананың дамуы немесе жанның ашылуы. Бұл
дәлелдемені Жарық эволюциясы теоремасы деп атауға болады. Жарық
пен материяның синоним сөздері екендігі анықталған да, полюстер
мен жұптар иесінің өзара байланысының нәтижесінде жарық пайда
болады. Эвалюция мақсатында жарық пайда болуының қатары шығады.
Кез – келген қалыптың соңында жарық жасырылған.Эвалюция процессі
барысында жарықты таратушы ретінде материя күшін береді.
III. Барлық өмірлер циклдік түрде пайда болады. Бұл қайта іске асыру
теориясы және кезеңдерінің заңдылығының жариялануы.
Бұл постулаттардың негізінде оккультизм адам санасының 6 фактісін
қатайтады.
1. Құдайдың барлық жайындағы факт
2. Адам мен құдайдың байланысы жайындағы факт
3. Ажалсыздық және мәңгілік өмір фактісі
4. Құдіретті жақындаулардың фактісі
5. Бір – бірімізбен бауырлас екендігіміздің фактісі
6. Құдайға барар жол фактісі
Қалыптардың әртүрлі және көп екендігіне қарамастан барлық жандар
жоғарғы жанмен тең екендігін айтады..[7]

Оккультизм эвалюция процесі барысында адам ойлап тапқап ерекше нәрсе
емес. Анықтамадан шыға отырып оккультизм – жасырын нәрсені зерттеу деп
айтцға болады. Тіпті, жер бетіндегі бір тірі жан иесі өзгеоерден бір
нәрсені жасырып істей алатындығын түсінгенде алғашқы оккульист пайда
болады.Біз осылай ұқсас нәрселерді Египеттің, Грецияның, Индияның
ежелгімистериялардан, әртүрлі философиялық мектептерден, шынайылықты
мойындайтын кез-келген ғылымнан көре аламыз.
Оккультизмнің пәнін қарастыра отырып, мына қөзқарасты ұстаған дұрыс.
Энергия мен күш – бұл барлық нәрсе және осы күштегі қуатты осы өзінің
эвалюциялық даму өлшемінде тани алады. Жер бетіне келген әрбір адам баласы
жасырын нәрсені ашуға өз үлесін қосқан – мыс , Терес, Кришина, Будда,
Христиан т.б.
Оккультизмде әдетте магия немесе спиртизм алға шығады – олар
оккультизмнің бір бөлшегі ғана орташа христиандық оккультизмді мыстандық
деп ойлап одан қорынады, өйткені ол егер шын мәнісінде болмыстық құпиясын
ашса өзі де оккульист болатынын түсінбейді.
Заманауи ғылыми конциркуляциясын ашты, оккультік ғылым өмірлік қуаттың
цуркуляциясын ашты. Заманауи тәнтану тек денемен ғана жұмыс істейді, ал
оккультизм – жанды, тәнді қоса зерттейді. Оккультизм дәстүрлері бұрынғыша
Үндістанда, басқа да Шығыс елдерінде қолдау тапқан.[6]

Қазіргі кездегі оккультизм
Заманауи ғылыми конциркуляциясын ашты, оккультік ғылым өмірлік қуаттың
цуркуляциясын ашты. Заманауи тәнтану тек денемен ғана жұмыс істейді, ал
оккультизм – жанды, тәнді қоса зерттейді. Оккультизм дәстүрлері бұрынғыша
Үндістанда, басқа да Шығыс елдерінде қолдау тапқан. Оккультизмде әдетте
магия немесе спиртизм алға шығады – олар оккультизмнің бір бөлшегі ғана
орташа христиандық оккультизмді мыстандық деп ойлап одан қорынады, өйткені
ол егер шын мәнісінде болмыстық құпиясын ашса өзі де оккульист болатынын
түсінбейді.
Заманауи ғылыми конциркуляциясын ашты, оккультік ғылым өмірлік қуаттың
цуркуляциясын ашты. Заманауи тәнтану тек денемен ғана жұмыс істейді, ал
оккультизм – жанды, тәнді қоса зерттейді. Оккультизм дәстүрлері бұрынғыша
Үндістанда, басқа да Шығыс елдерінде қолдау тапқан. Дэнни Корем және Пол
Мейер алдамшылар деп керемет аталған кітапта құдіретті күштің әрекеті деп
аталған бірқатар құбылыстарды келтірген. Авторлар жалғандық пен
құдіреттілікті ажыратып, шын мәнісінде жалғандықты көрсетеді. Жай
оккультті және жалған оккультті құбылыстардың айырмашылығы қандай?.
Оккульттік құбылыстар – бұл құдіреттің күшімен жасалады. Көпшіліктің
пікірінше бұған мысал ретінде жындануды алуға болады. ал жалған оккульттік
құбылыстар құлшылықпен шақырылған болып қана көрінеді, шын мәнінде ол
физикалық, психикалық себептермен шақырылған болып шығады. Кәзіргі кездегі
оккультизмге мантика , сиқыр спиритизмді жатқызамыз.
Кәзіргі кезде көріпкелдік пен балгерлерге сенушілердің саны көп мысалы:
екінің бірі таң атқаннан бастап көріпкелдер немесе балгерлердің
құзырында олардың проблемалары бой жеткен немесе үйленбеген жігіт болса
өз бахтыны табу саудагер болса саудасының болмауы сонда ол балгерлер
болашақты құдайданда артық білгеніма? Жоқ ол сенімдері адасушылық
Көріпкелдік ол мантикаға жатады мантика грек сөзінен алынып (mantis
пайғамбар) – сәуегейлік, көріпкелдік, түс жору, бал ашу және т.б түрлері
бар. Бұл әрекеттер сан алуан жолдармен әдіс тәсілдер арқылы жасалынады.
Балгерлік пен көріпкелдік бұл адамдардың көбіне жасырын болған,Аллаһқа
серік қосудың, яғни Құдайдан емес басқа заттардан шайтаннан көмек сұрау.
Онымен айналысатындардың көбі әйелдер олар үнемі жындармен байланыста
болады. Адамдардың кобіні арғы атасыны айтып немесе алдынғы істерін айтып
сендіреді. Негізінде олар жындармен байланыста болғандықтан жындар көп
жылдап өмір сүреді.Кемінде 500, 600 жыл өмір сүреді ол жын ол дамның жеті
атасын айтқан кезде діннен хабары жоқ адам коріпкелді құдаймен байланысы
бар деп ойлайды. Олардың бал құралдары көбінесе карта, құмалақ, т.б .
Болашақта не болатынын неболмаса не ойластырып жатқанын айтушы. Көріпкел
ол адамдардан тыс не болмаса адам көрмейтін , және адамдардың ол жайлы
хабары жоқ істерді айтушы болып табылады. Ғайыпты білеміз деушілердің
бәрі Аллаһқа серік қосушылар. Ғайыпты білуші тек Аллаһ Тағала. Аллаһтың
өзіне ғана тән қасиетін басқа біреуде бар деу ол Аллаһтың жалғыз
екеніне күмән келтірген, яғни серік қосу еткен болып саналады. Ал
спиритизм латын тілінендегі spiritus
Жан рух деген мағына береді ХІХ ғасырдың арасында Францияда Аллан
Кордектің христиан философиясында пайда болған. Спиритизмниң негізгі
мазмұны адамның рухани даму инкарнациялық шеңбер қөзғалысымен тұрады. О
дуниеге оралған рух тазаланып жетіліп қайтып оралып олар жаңа жаңа
сынақтардан өтеді. Бұл сенім спиритизмнің сенімі болып саналады. Ис ламда
өріне рух жайлы терең кетуге болматынын Аяттарда клтірген және хадистердеде
рух жайлы көп айтылмайды. [2]

II. Қазақстандағы оккульттік ілімдер
2.1 Бақсылық шаманизм
Шаман тұлғасын қарастыру үшін қазақ шамандығы туралы ақпараттар маңызды
әрі бағалы. 200жыл көлемінде қазақ бақсылары туралыжиналған хабарламалардың
иелері, ,ылыми концепциялармен таныспаған, өз гипотезаларын ұсынбаған,
әртүрлі мамандық адамдарының кездейсоқ бақылауларының арқасында туған. Олар
тек өз көргендері мен естігендерін айтады. Ғылымға ешқандай талқылауға
түспеген материал тиді. Бізге жеткен сипаттамалардан әдеттен тыс тұлға
немесе арқасында рухтары, әруақтары бар адам болуға тиіс шамандардың сапасы
туралы жалпы түсінікті құрасьтыруға болады. Бұл үшін ол өз талантына
қарыздар болды. Егер әруақтар шаманды тастап кетсе, ол қарапайым қатардағы
адам болып қалады екен. Мықты шаманның дәрежесіне жетіп оны сақтап қалу
үшін, бақсы өзіне көмектесуші әруақтардың күшін әрдайым жариялап отыруы
тиіс болады. Басқалай жағдайда оның өзін қоршаған адамдар арасында сый-
құрметке ие болуға деген үміті болмайтын еді. Оған дәрежесі төмен, үлкен
істерді атқара алмайтын шаман ретінде қарайтын еді.
Бәренен бұрын жақсы шаман жақсы музыкант және әнші бола білуі керек.
Егер біреу нағыз қырғыз (қазақ) әншілерін тыңдағысы келсе, бақсыларды
тыңдасын (Алекторов , 1900, с.35). Тұтқын қазақ шаманының ойымен былай
сипаттайды. Кенет Өкен ептеп әрі күшпен қобыздың пернелеріне ұштас тартып-
тартып жібереді. Жиылған топтың тынып тұрған жүректеріне аянышты –
тітіркендіретін дыбыстар құбылып жатты. Бақсының ойнынан бірде есепсіз
қайғы, ғашықтың мұң – зары естіліптұрды. Қырғыздар (қазақтар) тыныш қана
демдерін ішіне тартып ойға беріліп кететін. Барлығы осы біртәтті әуеннің
әуезіне беріліп ұйып отырса, тек кәрішалдардың бастары ғана көңілдері
көтерілгендіктен дірілдеп отырды. Өкен ұзақ және өзінің шынайы құрамында
шеберлікпен ойнады, онымен қобыз тартудан жеңетін адам бар болса, мен
қобызымды сындырып отқа тастаушы едім! деп жауап берді. Бақсы Қарабиеы
Қобызды жақсы ойнаушы еді. Қобыз тарту қабілетін шаманға рухтар
сипаттады. Бақсы Өкен айтушы еді: Бұрындары мен қобыз бен оның таяқшасын
қалай ұстау керектігін білмеуші едім. Бірақ кенеттен әруақтар қолдап бірден
ойнап кететін депті. Қобызда ойнаудың жоғарғыжақтан байланысы бар
екендігін Сүйменбай бақсының айтуларынан да көруге болады. Жындар оған
өзін олардың басшысы және шаманы ретінде таңдағанын айтады: Осы кезде
әкемнің қабырғада ілініп тұрған қобызы, қабырғадан алмақтап, өзінен -
өзіойнай бастады. Қобызда ойнау аруақтарына байланысты бір белгісі болып
табылады. Адай – бай есімді Қазақтын аруақтар бақсысы бол деген талап
қояды. Адай – бай олардың дегеніне келгенде, олар оған қолына қобызды алып
ойнауды бұйырады. Қобыз және онда ойнау шеберлігі шаман ролінен
ажырамайды.Құрғақ ағашқа байлап қойғандар! - деп бақсы өзінің көмекші
аруақтарын шақырады екен.
Бір қатар шамандар аузын қимылдатпай сөйлеудің құпиясын білген. А.
Диваев Аузын қимылдатпай керемет сөйлейтін; әруақтарды шақырға кіріскен
кезде, өзінен-өзі шошқалардың қырсылы, иттердің үруі, боталардың боздауы,
қозылардың маңырауы секілді дыбыстар шығара алатын бақсыны кездестірген.
Затаевичтің мәлімдеуінше бақсы қолына келсе осы әдіске жиі көшіп отырған,
бірақ бұл пікірдің өзі ойы немесе дәлелі екені белгісіз. Бірақ қоршаған
адамдардың таңданысын туғызған басты нәрсе – бұл салт – дәстүрді көрсету
кезіндегі әртүрлі әдіс-тәсілдерді көрсету қабілеті болып табылады. Бұл әдіс
– тәсілдерден әртүрлі нәрселерді түсінуге болады, сол себепті осы белгіміне
байланысты, әдіс – тәсілдер 3 топқа бөлінеді.
1.Денеені жақсы игеруге негізделген әдіс – тәсілдер. Олардың ішіне
шаманның күнбез дөңгелегінің тесігінен киіз үй шаңырағына өрмелеу саны мен
қатар, дененің бұтақтармен қисылуы кіреді. Мынадай әдіс-тәсіл сипатталған:
а) Бақсы кенжалды сермеп, одан сыз, балтаны алып, өз-өзін кездесінен
қатты ұрып, өлер халге түскен кейін танытып, сырылдып, соңғы уақыт
талғандай түр көрсетеді. Бір минуттан соң, шаман орнынан тұрып, көзін
ойсыз айналдырады.
б) Оның алдына кішкене астау алып келеді, оның тереңіне әлгі қанжарды
сұғады, сөйтіп қанжардың ұшын өзіне қаратып, астауға секіреді, қанжардың
ұшын аузына салып, қанжардың жүзі шерінбей кеткенше толмағанына тыға
береді. Сол кезде ол орнынан тұрып, аузында ілініп тұрған сапты жұрттың
бәріне көрсетіп, біртіндеп сабынан ұстап, Қанжарды шығара бастады. Содан
соң, оны бір шетке лақтырып, қанды көбін шығара отырып, адам қорқатындай
етіп қырылдайды оның осындай әрекеттері ең соңғы шекке дейін барады. Бұл
әдіс – тәсілдің бұлшық еттердің белгілі бір аймағын әлсіздендіруге
негізделгені көрініп тұр.
Бірқатар қазақ шамандары инені шайнай беретін болған. сүйенбай аузына
инені тығып, оны шайнай бастады, тіпті менің құлағыма тістердің
салқындағаны естілді. Ал кейбір бақсылар инені жұта алатын болған. Бұл
әрекет ұстараның лезбісін шайнап, одан шыққан майда бөлшектерді жүта алу
секілді әрекетке ұқсайды және бұл адам мүмкіндіктеріне сәйкес.
2. Сезім мүшелерінің жұмысын реттеу қабілетіне негізделген әдіс-тәсілдер,
мысалы: жарылған темірді қолға алып немесе оның үстіне жалаң аяқ шыға
алу мүмкіндігі. Біздің қолымыздағы бар материялға қарасақ, казақ
шамандарының біразы бөлшектелген темірге жалаң денелерімен жабыса алатын
болған. Бір бақсы туралы оның Қатты бөлшектелген қазанға отырып, қобыз
ойнап алады - деп айтылған.
Бұл әдіс шамандыққа қатысы жоқ әртүрлі мәдениеттерде аса белгілі. Жанып
тұрған көмірдің үстімен немесе майдаланған тастардың үстімен, Қытай,
Жапония, Оңтүстік Үндістан аралдарында жүре алатындар болған. Каподонияда
уақытында храмның абыздары көпшіліктің типтігін сақтау үшін ыстық көмірді
жалаң аяқ басып өтуі тиіс болды. Ал, Италияда бір әулеттің мүшелері елге
жанып тұрған көмірді жалаң аяқ баса алатындығынкөрсетіп отырған. Осы
әрекетке бір жыл ішіндегі халықтың тыныштығы тәуелді.
Испанияда XVIII ғ өзінде көмірдің үстімен жүре алу қабілетіне ие
адамдары бар әулеттердің қабірі артық болған. Бұл күндері Болгара-
нистионарлар осы ескі дәстүрді әлі күнге сақтап келеді. Жанып тұрған
көмірде жүрудің құпиясы ағзаның физиологиялық процесстерді психиалық
тұрғыдан басқара алу мүмкіндігіне негізделген секілді.
3. Қолдың ептілігі мен айналадағыларды гипноздауға негізделген әдіс-
тәсілдер. Бақсылардың іс-әрекетін тамашалау мүмкін емес. Күндері
шаманның қолының ептігімен гипнозды қалай пайдаланғанын айту оңай
емес. Мұндай әдіс-тәсілдер туралы біз көзбен көргендердің сөзі арқылы
біле аламыз. Жоғары көтерілген сол қолымен сұқ саусағында Сүйембай
басынан жоғары етіп қобыз ұстап тұрған, ал қобызға кесе-көлденең
жерде ескі семсер жатқан. Құлақ тұншықтандыратын жабайы дыбыстар
шықты. Бақсы атып тұрып, қасқырға ұқсас айқайлай бастады. Ал, қобыз
бен семеср өзінің бұрынғы жағдайын сақтап тұрды және бір секундқа да
тепе-теңдікті жоғалтқан жоқ. Өкен бақсының қобызы ойнауын кенеттен
тоқтатты, ол таяқшаны қанша үйкесе де шектері ешқандай дыбыс
шығармады. Сол кезде ол жынданып, қанжарды қолына алып шектерді
аралап кесе бастады. Барлығы қобыздың шектері үзілеме деп қорқып
отқан, бірақ жұрттың таң қалысына сейкес қалаған дыбыстар шыққан
кезде ол қанжарды тастап қайтадан қалқанды қолына алды. Басқа да бір
әжіс-тәсіл орындалған. Ауру әуйел көрінбей бұрыштағы киіздің астында
жатты. Бақсы киізге қарама – қарсы тұрып, жоғарыдан төменге қарай
қолын сермеді. Сол кезде киіз екі еселенді. Барлығы қатты таң қалды.
Батылдау әйелдер кесілген киізді ұстап тұрып бастарын шайқады. Мен
бұл фокусты түсіндіре алмадым.
Басқа бір мәлімдемеге қарасақ бақсы киізді қақ жарады және бұған
қарамастан дін-аман сақталады. Басқа бір автордың айтуынша бұл әдіс
тіптен әсерлі: Бақсы торнда отырып қолын сермейді , қай жаққа қарай
сермесе де одан 5-10 қадам алшақтықта тұрған заттар тура бір өткір кеседен
соққы алғандай қақ жарылып жатты. Не киіз үйдің қабырғасы не саздан
жасалған дуал ма айырмашылығы жоқ. Мұның бәрі жарғыш жынның еркімен жасалып
жатқан болып көрсетіледі. Ең кең тараған тәсілдердің бірі семсердің не
пышақтың денеге кіргізілуі немесе бақсының өткір семсерлерге секіруі.
Қазақ бақсылары емделушінің ішін жарып, қата тіге алатындығын көрсете
білетін. Кейбір бақсылар аналасындағыларға гипноздың әрекетімен
шеберқолдана білген.
Бақсы оған қонған жынның күшімен ауру әйелді ұйықтатады, ал ол әйел
сезімінен айырылып, жерге құлайды., үйлену тойларында қонақтардың коңілін
көтеруіе шамандар көз алдаушы болған. Мысалы , бақсы киіз үйде отырған
адамдарға ауру әйелдің жазылуы үшін , әрбір еркек шортан, әрбір әйел үйрек
алып келуді талап еткен. Көпшілік кенеттен толқи бастайды, бірнеше
минуттан кейін , олардың қолдарындағы су жоғалып , әр кімнің қолында не
болса сол қалады. Осындай әдіспен якут шамандары да айналысындағыларының
көңілін көтеріп отырады. Түркіменияда сиқыршылар мен тер – соқандар киіз
үйге жиналған адамдарды киіз үйдің су алатындығына сендіргендігін ,
шалдардан бір неше рет естігенін , әдетте шамандардың енгізетін бейнесі
дәстүрлі болған. Гипноздық әрекеттерге жүгіне отырып бақсы көрермендерге ең
қызықты әдіс – тәсілдерін көрсетіп отырған. Шамандардың бірі өзінің
дұғаларын оқыды және аурудың айналасында екі қолына пышақ алып , жүгіре
бастады. Кереуетте жатқан ауру әйел үш рет шаңыраққа дейінгі биіктікке
кереуетімен қоса көтерілді. Кейбіреулерінде ойые кезінде – ақ
маңдайларына, беттеріне, терім инелер және қолдарында тырнақтарының орнына
пышақтар өсе бастайтын , сірә бақсылар руластарын өзінің күшіне сендіретін
жағдайды жіберіп алмайтын болса керек, осы себепті олар қол ептілігіне,
гипнозға жүгінген. Қара шаман Аруун – бақилы 1870ж қайтыс болған. Ақ
тастарды шекерге, ал қой құмалағын конфетке немесе жүзімге араластыруға
құмар болған. Ол туралы достары мен туыстаы мен ауылдастары айтып отыратын.
Адамдар олардың қолындағы тәтті зат еместігін шаман кеткенде ғана біліп
отырған. Аррун – бақилы бір танысымен сөзге келіп қалып, оның қалтасына
жіп салып жіберді және оған қалтаңда жылан жүр деп айтқаны белгілі жайт.
Алгі танысы қалтасындағы жыланды көріп, қорқып жүгіре жөнеледі және сәл
уақыттан соң ес – түссіз құлайды.
Бірде Аруун- бақсы адамды түлкіге айналдырып жіберген. Тешбай есімді
шаман әйел екі көзі соқыр болса да гипнозға қабілеті бар еді. Оның
немересі бала кезінде оған ақ түсті кішкентай тастарды жинап беретіндігі
туралы айтқан. Шаман әйелге көмек сұрап келген бедеу әйелдер ақ тастарды,
шайға салып , қасықпен арластырып, шекердің қалай еритіндігін бақылар
отыратыгн болған. Сонымен қатар Тешбай емдеушілерін алдында тұрған заттың
қойдың құлағына емес жүзім екеніне сендіре білген. Қазақтар шамандарды
аттарды бағындыруду қабілеті бар екендігіне сенген. Берісбол – бақсы емделу
сеансын өткізу барысында өзінің атын асаулыққа шақырған. Ат алдыңғы
аяқтарын көтеріп, киіз үйге кіріп, ауру әйелдің жанына барып, оның
кеудесіне алдыңғы екі аяғын қойып қойған. Бақсы бұл уақытта өзінің
рухтарын айтып отырған.
Әдетте емделуші әуелдер аттың ауырлығын сезбейтін, керісінше бұл
оларға жеңілдік беретін. Шығыс Қазақстанның бірқатар басқа да шамандары
осы әдіспен емдейтін болған. Кармышева хабарлағандай, бұл сенімдер Оңтүстік
Алтай қазақтарында да болған. Түркімен порхондары жайлы былай дейтін: Олар
емдеу сеансын уақытында қой немесе ешкіні ес – түссіз жағдайға келтіріп,
одан соң қайта тірілткен. Ұйғыр шамандарының, жануарлардың қатынасуымен
әдіс жасау көргендермен куәландырылады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.