Құмкөл кен орнындағы тереңдігі 1600 метр пайдалану ұңғыма желісі
Мазмұны
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 3
1.1 Жұмыс ауданының климаттық.географиялық жағдайы 4
1.3 Тектоника 10
1.4 Мұнайгаздылығы 12
1.5 Сулылығы 15
1.6 Ұңғыны қазу кезінде кездезеуі мүмкін қиындықтар аймақтары 15
1.7 Керн алу аралықтары 15
2. ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 17
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдап алу 18
2.2 Ұңғы құрылмасын жобалау 19
2.3 Бұрғылау қондырғысын таңдап алу 30
2.4 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін жобалау 34
2.4.1 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты, әр тереңдік аралықтары үшін жуу сұйығының шығынын жобалау 34
2.4.2 Қашауға өстік салмақ пен оның айналу жиілігін жобалау 36
2.4.3 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін бақылау 38
2.5 Цементтеу тәсілін таңдау және тізбектерді цементтеуге есептеу 40
2.6 Ұңғыларды игеру 48
3 Еңбек қорғау бөлімі 50
Қорытынды 51
Қолданылған әдебиеттер 52
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 3
1.1 Жұмыс ауданының климаттық.географиялық жағдайы 4
1.3 Тектоника 10
1.4 Мұнайгаздылығы 12
1.5 Сулылығы 15
1.6 Ұңғыны қазу кезінде кездезеуі мүмкін қиындықтар аймақтары 15
1.7 Керн алу аралықтары 15
2. ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 17
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдап алу 18
2.2 Ұңғы құрылмасын жобалау 19
2.3 Бұрғылау қондырғысын таңдап алу 30
2.4 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін жобалау 34
2.4.1 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты, әр тереңдік аралықтары үшін жуу сұйығының шығынын жобалау 34
2.4.2 Қашауға өстік салмақ пен оның айналу жиілігін жобалау 36
2.4.3 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін бақылау 38
2.5 Цементтеу тәсілін таңдау және тізбектерді цементтеуге есептеу 40
2.6 Ұңғыларды игеру 48
3 Еңбек қорғау бөлімі 50
Қорытынды 51
Қолданылған әдебиеттер 52
1.1 Жұмыс ауданының климаттық-географиялық жағдайы
Жаңғыз-Тақырсай ауданы Қазақстан Республикасы Қарағанды облысы Ұлытау ауданының территориясындағы оңтүстік Торғай ойпаты, Арысқой ойпаты Ащысай горст-антиклиналының оңтүстік бөлігінде орналасқан.
Жұмыс ауданы шөлді және жартылай шөлді зонаға жатады. Аудан географиясы бойынша 80 м-ден 135 м-ге дейінгі рельеф белгісімен жазықты алып жатады; 200-230 м рельеф белгісімен күрделі көтеріңкі үстірт қиылысқан Ұлытаудың оңтүстік батыс бағытында.
Үстірт шекараларын көтермелер, жарықшақтанған жыралар сипаттайды. Қырлар құрғақ шабындықты шөппен жабылған.
Ауданның климаты үлкен мерзімдік және ауа температурасының тәуліктік өзгерісімен, жауын (континентал) шашынның аз мөлшерімен (жылына 150 мм) қатаң континентальды. Қысы бірыңғай суық, аз қарлы. Күндізгі температура —15 —20 °С қыста орташа температура —12 °С (-35 °С-дейін) ал жазда +27 °С (+42 °С-дейін). Желдің басым бөлігі шығыс және солтүстік-шығыстан, 3-4 м/с жылдамдықпен. Жел торабы жоқ. Жақын орналасқан елді-мекен пункттері мен темір жол станциялары Қызылорда қаласы (190 км), Жезқазған қаласы (200 км), Жусалы станциясы (200 км). Жалағаш (150 км), Құмкөл өндірісі — 20 км-де болып табылады.
Жобаланған жұмыс ауданынан шығысқа қарай 230 км ара қашықтықта Құмкөл кен орнының мұнай құбырымен байланысқан Павлодар — Шымкент мұнай құбырлары өтеді. ЛЭП Жусалы — Ленинск құрылым арқылы өтеді.
1.2 Литологиялық — стратиграфиялық қима
Жұмыстық бөліктің геологиялық құрылымында ерте (алғашқы) протерозой фундаментінің желмен өңделген терең бетінде жататын мезозой — кайнозой шөгінділері орын алады.
Төменгі протерозой PR1
Іздестіру, параметрлік және профильдік құрылымдық ұңғылармен ашылған, олар жобаланатын ауданның оңтүстік —батыстың оңтүстігіне қарай тікелей орналасқан. Құмкөл кен орнында жеткілікті жақсы зерттелген.
Олар кварцты-флюидті, кварц-хлорит серицитті; жасыл қоңыр, жасыл-сұр, жарық шақгы тақтатастармен және жасыл сұр түсті гнейстермен көрінген, барлық тау жыныстары қатты жылжыған, бұзылған, темірленген, әр бағыттағы жарықшақтардың көп мөлшері мен көрінеді, олардың қуыстары кварцпен және кальцитпен толтырылған. Жобаланған ұңғыдағы фундамент жыныстары желмен мүжілген қабықша арқаулық шағылу горизонты болып табылады. ОГ-PR байланысын зертеу үшін 130 м тереңдікте ашылады.
Мезозой — кайнозой Mz-Kz
Мезозой — кайнозой қабаты екі құрылымдық қабатқа бөлінеді: стратиграфиялық үйлесімсіздікпен бөлінген юра және бор төрттік.
Юра жүйесі J
Жобаланған жұмыс ауданында ал ортаңғы және жоғарығы бөлімдері ұсынылған.
Ортаңғы Юра J3
Ортаңғы юра жабынында арқаулық шағылу горизонты IV көзделеді. Сейсмобарлаудың мәліметтері бойынша және №1,2 ұңғыларын бұрғылаудың нәтижелері бойынша Жаңғыз-Тақырсай орта юра қабаты IV және PZ арасында ауданның солтүстігіне кіреді. Орта юра жасындағы шөгінділер Дощан және Қарағансай свиталарының рангесінде көрінеді.
Дощан свитасы - ол күңгірт-сұр аргилиттердің, алевралиттердің және құмтастардың жиі қатпарланған қалың қабаты мен басталады. Түсі ашық-сұрдан қараға дейін өзгереді. Грабенсинклинальдарда алевралиттер мен ұсақ түйірлі құмтастар, ал горст-антиклинальдық баурайы мен күмбезінде дөрекі
Жаңғыз-Тақырсай ауданы Қазақстан Республикасы Қарағанды облысы Ұлытау ауданының территориясындағы оңтүстік Торғай ойпаты, Арысқой ойпаты Ащысай горст-антиклиналының оңтүстік бөлігінде орналасқан.
Жұмыс ауданы шөлді және жартылай шөлді зонаға жатады. Аудан географиясы бойынша 80 м-ден 135 м-ге дейінгі рельеф белгісімен жазықты алып жатады; 200-230 м рельеф белгісімен күрделі көтеріңкі үстірт қиылысқан Ұлытаудың оңтүстік батыс бағытында.
Үстірт шекараларын көтермелер, жарықшақтанған жыралар сипаттайды. Қырлар құрғақ шабындықты шөппен жабылған.
Ауданның климаты үлкен мерзімдік және ауа температурасының тәуліктік өзгерісімен, жауын (континентал) шашынның аз мөлшерімен (жылына 150 мм) қатаң континентальды. Қысы бірыңғай суық, аз қарлы. Күндізгі температура —15 —20 °С қыста орташа температура —12 °С (-35 °С-дейін) ал жазда +27 °С (+42 °С-дейін). Желдің басым бөлігі шығыс және солтүстік-шығыстан, 3-4 м/с жылдамдықпен. Жел торабы жоқ. Жақын орналасқан елді-мекен пункттері мен темір жол станциялары Қызылорда қаласы (190 км), Жезқазған қаласы (200 км), Жусалы станциясы (200 км). Жалағаш (150 км), Құмкөл өндірісі — 20 км-де болып табылады.
Жобаланған жұмыс ауданынан шығысқа қарай 230 км ара қашықтықта Құмкөл кен орнының мұнай құбырымен байланысқан Павлодар — Шымкент мұнай құбырлары өтеді. ЛЭП Жусалы — Ленинск құрылым арқылы өтеді.
1.2 Литологиялық — стратиграфиялық қима
Жұмыстық бөліктің геологиялық құрылымында ерте (алғашқы) протерозой фундаментінің желмен өңделген терең бетінде жататын мезозой — кайнозой шөгінділері орын алады.
Төменгі протерозой PR1
Іздестіру, параметрлік және профильдік құрылымдық ұңғылармен ашылған, олар жобаланатын ауданның оңтүстік —батыстың оңтүстігіне қарай тікелей орналасқан. Құмкөл кен орнында жеткілікті жақсы зерттелген.
Олар кварцты-флюидті, кварц-хлорит серицитті; жасыл қоңыр, жасыл-сұр, жарық шақгы тақтатастармен және жасыл сұр түсті гнейстермен көрінген, барлық тау жыныстары қатты жылжыған, бұзылған, темірленген, әр бағыттағы жарықшақтардың көп мөлшері мен көрінеді, олардың қуыстары кварцпен және кальцитпен толтырылған. Жобаланған ұңғыдағы фундамент жыныстары желмен мүжілген қабықша арқаулық шағылу горизонты болып табылады. ОГ-PR байланысын зертеу үшін 130 м тереңдікте ашылады.
Мезозой — кайнозой Mz-Kz
Мезозой — кайнозой қабаты екі құрылымдық қабатқа бөлінеді: стратиграфиялық үйлесімсіздікпен бөлінген юра және бор төрттік.
Юра жүйесі J
Жобаланған жұмыс ауданында ал ортаңғы және жоғарығы бөлімдері ұсынылған.
Ортаңғы Юра J3
Ортаңғы юра жабынында арқаулық шағылу горизонты IV көзделеді. Сейсмобарлаудың мәліметтері бойынша және №1,2 ұңғыларын бұрғылаудың нәтижелері бойынша Жаңғыз-Тақырсай орта юра қабаты IV және PZ арасында ауданның солтүстігіне кіреді. Орта юра жасындағы шөгінділер Дощан және Қарағансай свиталарының рангесінде көрінеді.
Дощан свитасы - ол күңгірт-сұр аргилиттердің, алевралиттердің және құмтастардың жиі қатпарланған қалың қабаты мен басталады. Түсі ашық-сұрдан қараға дейін өзгереді. Грабенсинклинальдарда алевралиттер мен ұсақ түйірлі құмтастар, ал горст-антиклинальдық баурайы мен күмбезінде дөрекі
Қолданылған әдебиеттер
1. Аманқұлов А.С. Пайдалану құбырлар тізбегін есептеу әдісі Алматы КазПТИ 1993.
2. Булатов А.И., Аветисов А.Г. Справочник инженера по бурению Недра 1985
3. Караулов Ж. К. Расчет бурильной колонны Алма-Ата; КазПТИ 1992г.
4. Аманқұлов Ә.С. Ұңғыларды аяқтау. Курстық және дипломдық жобаларды орындауға арналған әдістемелік нұсқау. Алматы: ҚазҰТУ.1994.
5. Справочник инженера по бурению – Под редак. Булатова А.И. И Аветисова А.Г. –М: Недра. 1985.
6. Справочник по (бурению) креплению нефтяных и газовых скважин. Под редак. проф. А.И. Булатова –М: Недра. 1981.
7. Элияшевский И.В. Старонский М.Н. Типовые задачи и расчеты в бурении–М: Недра. 1982.
8. Панов Г.Е. и др. Охрана окружающих среды на предприятиях нефтяной и газовой промышленности –М: Недра. 1986.
1. Аманқұлов А.С. Пайдалану құбырлар тізбегін есептеу әдісі Алматы КазПТИ 1993.
2. Булатов А.И., Аветисов А.Г. Справочник инженера по бурению Недра 1985
3. Караулов Ж. К. Расчет бурильной колонны Алма-Ата; КазПТИ 1992г.
4. Аманқұлов Ә.С. Ұңғыларды аяқтау. Курстық және дипломдық жобаларды орындауға арналған әдістемелік нұсқау. Алматы: ҚазҰТУ.1994.
5. Справочник инженера по бурению – Под редак. Булатова А.И. И Аветисова А.Г. –М: Недра. 1985.
6. Справочник по (бурению) креплению нефтяных и газовых скважин. Под редак. проф. А.И. Булатова –М: Недра. 1981.
7. Элияшевский И.В. Старонский М.Н. Типовые задачи и расчеты в бурении–М: Недра. 1982.
8. Панов Г.Е. и др. Охрана окружающих среды на предприятиях нефтяной и газовой промышленности –М: Недра. 1986.
Аңдатпа
Өзекті сөздер: ұңғыма, бұрғылау, қашау, қима, ұңғыма
құрылмасы, бұрғылау ерітіндісі, тампонаждық
қоспалар, бұрғылау кезіндегі экология,
бұрғылаудың техника экономикалық
көрсеткіштері.
Осы жоба Құмкөл кен орнындағы тереңдігі 1600 метр пайдалану
ұңғыма желісін қамтиды.
Ауданның геологиялық сипаттамасы берілген, бұрғылаудағы техникалық
және технологиялық тиісті есептеулер жүргізілді, ұңғыма құрылысындағы
еңбекті және қоршаған ортаны қорғау қаралды.
Құмкөл кен орнындағы тереңдігі 1600 метр пайдалану ұңғыма желісі
Мазмұны
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 3
1.1 Жұмыс ауданының климаттық-географиялық жағдайы 4
1.3 Тектоника 10
1.4 Мұнайгаздылығы 12
1.5 Сулылығы 15
1.6 Ұңғыны қазу кезінде кездезеуі мүмкін қиындықтар аймақтары 15
1.7 Керн алу аралықтары 15
2. ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 17
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдап алу 18
2.2 Ұңғы құрылмасын жобалау 19
2.3 Бұрғылау қондырғысын таңдап алу 30
2.4 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін жобалау 34
2.4.1 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты, әр тереңдік аралықтары үшін жуу
сұйығының шығынын жобалау 34
2.4.2 Қашауға өстік салмақ пен оның айналу жиілігін жобалау 36
2.4.3 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін бақылау 38
2.5 Цементтеу тәсілін таңдау және тізбектерді цементтеуге есептеу 40
2.6 Ұңғыларды игеру 48
3 Еңбек қорғау бөлімі 50
Қорытынды 51
Қолданылған әдебиеттер 52
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Жұмыс ауданының климаттық-географиялық жағдайы
Жаңғыз-Тақырсай ауданы Қазақстан Республикасы Қарағанды облысы
Ұлытау ауданының территориясындағы оңтүстік Торғай ойпаты, Арысқой
ойпаты Ащысай горст-антиклиналының оңтүстік бөлігінде орналасқан.
Жұмыс ауданы шөлді және жартылай шөлді зонаға жатады. Аудан
географиясы бойынша 80 м-ден 135 м-ге дейінгі рельеф белгісімен жазықты
алып жатады; 200-230 м рельеф белгісімен күрделі көтеріңкі үстірт қиылысқан
Ұлытаудың оңтүстік батыс бағытында.
Үстірт шекараларын көтермелер, жарықшақтанған жыралар сипаттайды.
Қырлар құрғақ шабындықты шөппен жабылған.
Ауданның климаты үлкен мерзімдік және ауа температурасының тәуліктік
өзгерісімен, жауын (континентал) шашынның аз мөлшерімен (жылына 150 мм)
қатаң континентальды. Қысы бірыңғай суық, аз қарлы. Күндізгі температура
—15 —20 °С қыста орташа температура —12 °С (-35 °С-дейін) ал жазда +27 °С
(+42 °С-дейін). Желдің басым бөлігі шығыс және солтүстік-шығыстан, 3-4 мс
жылдамдықпен. Жел торабы жоқ. Жақын орналасқан елді-мекен пункттері мен
темір жол станциялары Қызылорда қаласы (190 км), Жезқазған қаласы (200 км),
Жусалы станциясы (200 км). Жалағаш (150 км), Құмкөл өндірісі — 20 км-де
болып табылады.
Жобаланған жұмыс ауданынан шығысқа қарай 230 км ара қашықтықта Құмкөл
кен орнының мұнай құбырымен байланысқан Павлодар — Шымкент мұнай құбырлары
өтеді. ЛЭП Жусалы — Ленинск құрылым арқылы өтеді.
1.2 Литологиялық — стратиграфиялық қима
Жұмыстық бөліктің геологиялық құрылымында ерте (алғашқы) протерозой
фундаментінің желмен өңделген терең бетінде жататын мезозой — кайнозой
шөгінділері орын алады.
Төменгі протерозой PR1
Іздестіру, параметрлік және профильдік құрылымдық ұңғылармен ашылған,
олар жобаланатын ауданның оңтүстік —батыстың оңтүстігіне қарай тікелей
орналасқан. Құмкөл кен орнында жеткілікті жақсы зерттелген.
Олар кварцты-флюидті, кварц-хлорит серицитті; жасыл қоңыр, жасыл-сұр,
жарық шақгы тақтатастармен және жасыл сұр түсті гнейстермен көрінген,
барлық тау жыныстары қатты жылжыған, бұзылған, темірленген, әр бағыттағы
жарықшақтардың көп мөлшері мен көрінеді, олардың қуыстары кварцпен және
кальцитпен толтырылған. Жобаланған ұңғыдағы фундамент жыныстары желмен
мүжілген қабықша арқаулық шағылу горизонты болып табылады. ОГ-PR байланысын
зертеу үшін 130 м тереңдікте ашылады.
Мезозой — кайнозой Mz-Kz
Мезозой — кайнозой қабаты екі құрылымдық қабатқа бөлінеді:
стратиграфиялық үйлесімсіздікпен бөлінген юра және бор төрттік.
Юра жүйесі J
Жобаланған жұмыс ауданында ал ортаңғы және жоғарығы бөлімдері
ұсынылған.
Ортаңғы Юра J3
Ортаңғы юра жабынында арқаулық шағылу горизонты IV көзделеді.
Сейсмобарлаудың мәліметтері бойынша және №1,2 ұңғыларын бұрғылаудың
нәтижелері бойынша Жаңғыз-Тақырсай орта юра қабаты IV және PZ арасында
ауданның солтүстігіне кіреді. Орта юра жасындағы шөгінділер Дощан және
Қарағансай свиталарының рангесінде көрінеді.
Дощан свитасы - ол күңгірт-сұр аргилиттердің, алевралиттердің
және құмтастардың жиі қатпарланған қалың қабаты мен басталады. Түсі ашық-
сұрдан қараға дейін өзгереді. Грабенсинклинальдарда алевралиттер мен ұсақ
түйірлі құмтастар, ал горст-антиклинальдық баурайы мен күмбезінде дөрекі
сынған материалдардың құмтастармен қоспалары басым болып келеді. Дощан
свитасы мұнайға қаныққан (ю-IV Құмкөл кен орнында) болуы мүмкін.
Жаңғыз-Тақырсай құрылымында күтілетін қалыңдық – 60 м.
Қарағансай свитасы
Қарағансай свитасының қабаттары Дощан свитасының қабаттарына
трансгресивті түрде орналасқан. Литологиялық түрде ол жеткілікті бірдей сұр
сазды алевролиттер мен сирек кездесетін құмтастардың аз қалыңдықты қатпарлы
қара түсте аргелиттермен қалыптасқан. Жыныстар тығыз, жиі корбонатты және
флюидұстаушы болып табылады. Жобаланған ұңғында күтілген қалыңдық 40 м
шегінде болады.
Жоғарғы юра J3
Жоғарғы юра қабаты шайылумен орталарының Қарағансай свитасы қабатына
орналасады, көбіне Қарағансай свитасының жоғарғы бөлігін кесіп өтеді, ал
күмбездің көтеріңкі бөлігі және бүйірлік бөлігі қатпарлы фундамент
түзілуіне тура және екі свитамен ұсынылған: Құмкөл және Ақшабұлақ. Құмкөл
свитасы Қарағансай свитасы қабатына шайылумен орналасқан. Жыныстар
көмірленген өсімдіктердің ұсақ қалдығы сұр күңгірт-сұр, массивті
алевролитті, карбонатты, ақшыл-сұр құмды ұсақтан орта түйішікті ізбестас
қосылған кесекті құмтастармен көрінген, қрітастар сазды әлсіз цементтелген.
Аргилиттер ашық-сұрдан күңгірт-сұрға дейінгі түсте, карбонатты емес.
Жалпы алғанда Құмкөл свитасының жыныстары көмірді фицирлейтін
қалдықгар қосылуын құрайды. Свита мұнай және газ кеніштерін құрайды
күтілетін қалыңдық -50 м.
Ақшабұлақ свитасы Құмкөл свитасы мен үйлесімді түрде, құмтасты
жыныстардың сазды жынысқа ауысуы есебінен онымен қатал байланыста бола
отырып орналасады. Ол жоғарғы юра мұнайлы горизонттар үшін флюид ұстағыш
жабын болып табылады. Қиманың төменгі бөлігі сұр, күңгірт-сұр, кей
жерлерінде көмірді фицирлейтін өсімдік қалдығының көп мөлшерде болуы
есебінен қара түске дейінгі аргилиттермен құралған, қимада жанғыш
тақтатастардың, алевролиттердің қабат арасындағы жіңішке қабаттары
кездеседі. Свитаның жоғарғы бөлігі теңбіл түсте (сұр, қоңыр, күлгін, сары-
сұр) саздармен, аргилиттермен, алевролиттермен құралған. Күтілген қалыңдық
50 м.
Бор жүйесі К
Жобаланған ауданда бор қабаты барлық жерде таралған және өз кезегінде
жас палеоген-төрттік шөгінділерінен басып оларды барлық бөлімдерінің
жасымен көрсетіліп, қабат фракциясы бойынша үлкен ауданды алып, керн
сынауынсыз бұрғыланған ұңғылардың каротажы бойынша оларды жеткілікті
сенімді түрде корреляциялауға мүмкіндік береді.
Бор қабаты континентальды (неоком) жағалаулық континентальдық және
теңіздік түзулермен құрылып, олар неокомның Дауыл свитасы, апт төменгі пата
төменгі-орта альбаның қарашатау свитасы жлғарғы альб-сеноманың қызылқия
свитасы құрамының төменгі бөлігінде және жоғарғы турон сенон қабатынан
бөлінген төменгі туронның басына свитасы құрамының жоғарғы бөлігінде
бөлінген. Дауыл свитасы шінара екіге бөлінеді төменгі (К1ПС) және
жоғарғы (К2ПС)
Төменгі дауыл свитасы өзгергенде екі горизонтқа бөлінеді оның
төменгісі (Арысқұлдық K1ПСar) жоғарғы юраның Ақшабұлақ свитасы
қабатыма бұрыштық және стратиграфия үйлесімсіздікпен жатқан төменгі бордың
базальды қалыңдығын көрсетті. Ол ұсақ түйірлі құмдардың басын және сазды
карбонат цементіндегі құмтас алевролиттер мен саздар қабаттарының жиі
қатпарланған тобынан тұрады. Негізінде сазды және сазды карбонатты
конлгомераттар жатады.
Қабаттың қалыңдығы 90 м шегінде болады деп күтіледі.
Төменгі дауыл свитасының аймақтық флюид ұстағыш деп табылатын жоғарғы
горизонты қызыл түсті саздармен және аргелиттер мен кей жерлерде
алевролиттер орналасқан.
Күтілетін қалыңдық 120 м шамасында жоғарғы дауыл свитасы
Қабат қызыл түсте саздармен және әлсіз цементтелген құмтастардың
қатпарлары мен көрсетілген жобаланған ұңғыда оның ашылуы 220 м-де күтіледі.
Қарашатау свитасы K1a-al1-2.
Бұл жастың қабаты төменде стратигарфиялық үйлесімсіздігі көрініп
жатқан күңгірт-сұр және сұрқым қабатымен көрінетін құмдармен, күңгірт-сұр
саздармен алевролиттердің қатпарлануынан тұратын гравелиттермен құралады.
Жобаланған ұңғыда 320 м қалыңдық күтіледі.
Қызылқия свитасы К1-2а-аlз-с
Ол теңбіл түсті (қоңыр, жасыл-сұр, сұр) сазды алевролиттер мен қоңыр
және сұр түсті құмтастардың қатпарынан құралған саздар, оның ортаңғы
бөлігінде басын күтілетін қалыңдық 310 м.
Балапан свитасы K2t1 -sh
Саз сұр түсті қабатымен, алевролит құм және құмтас
қатпарларымен көрінеді. Түсі жасыл-сұр. Күтілетін қалыңдық 60 м.
Палеоген жүйесі Р
Ол сұр-жасыл, ізбес тасты саздармен, құмайттасты және
карбонатты құмтастармен көрінеді. Болжау қалыңдық 150 м. Төрттік қабат.
Олар шектеулі түрде орналасып, құмдармен, құрдастармен гравелиттермен,
саздақтармен, құмдақтармен көрінеді.
1.3 Тектоника
Жобаланған барлау ұңғылары оңтүстік-Торғай ойпаты, Арысқұм ойпатының
солтүстік бөлігіндегі Ащысай горст-антиклиналын бөлетін сарыпан және
Ақшабұлақ грабен синклиналының солтүстік бөлігіндегі көтермелерде
орналасқан.
Шөгінді тыс табаны бойында барлық грабен-синклиналдар өте үлкен, ал
шөгінді тыстың табан қалыңдығы олардың өсі бойынша 3,0-6,0 км, бүйірінде
1,5-2,0 км-ге дейін шайылуына қарсы өзгереді. Фундаменттің көтермелерінде
платормалық шөгінді тыстың қалыңдығы 1,5 км ден аспайды және 500 м-ге дейін
қысқарады. Қиманың төменнен жоғары қарай горст-антиклиналдық бүйіріне ену
салдарымен қысқаруы әр түрлі ұстағыштардың пайда болуы үшін антиклинальды,
антиклинальды емес түрлері төменгі бордың, жоғарғы және артыңғы юрадағы
грабен - синклиналь қабатының қанатындағы терригенді коллекторлардың өндіру
зонасымен байланысы қолайлы жағдай.
Бұрын ТГФЭ-ның геофизикалық жұмыстарымен шөгінді қиманың әр түрлі
горизонты бойынша солтүстік Құмкөл кен орнында мұнайгаздықтың перспективті
жобасында едәуір орын алатын бірқатар объектілер бөлініп алынған.
1997 жылы ТГФЭ Жаңғыз — Тақырсай антиклинальды құрылымы жоғарғы Юра
қабаты (ОГ-Ш1) төменгі бор қабаты (ОГ-Паг) Арысқұм горизонты) және беттік
фундамент (ОГ-PZ) бойынша нақтыланып жүргізілген.
Нақтыланған құрылым пішіні, генезисі және қалыңдығы бойынша жоғарғы
және ортаңғы юра жабыны Құмкөл кен орнына жақын және жоғарғы перпективалық
объекті ретінде қарастырылуы мүмкін.
Жабыны бойынша фундамент бетінің құрылымы жайпақ көтермелер түрінде
солтүстік батыс бағытында, максимальды биіктігі 1130 м солтүстік бөлігінде,
амплитудалық жылжумен 75 м шығыс бөлігінде, шамалы аз амплитудалы
жарылыстармен суреттеледі.
Құрылымның өлшемдері ОГ- PZ бойынша 7,0x3,0 км 30 м биіктікпен Құмкөл
свитасының жабыны бойынша (ОГ-Ш) құрылым
7,0x3,5 км өлшемді антиклинальды, 40 м биіктікпен солтүстікке қарай
жылжыған, 1100 м изогипспен шектелген және күрделі солтүстік шығыс
бөлігіндегі жарықтар, солтүстік шайылудың амплитудалық жылжуы 25 м.
Арысқұм горизонтының жабыны бойынша (ОГ-Паг) құрылым екі жылжымалы,
брохиантиклинальдық қатпар 30 м биіктікпен алынып, 987 м изогипспен
шектелген 8,0x3,0 км өлшемммен солтүстік жылжуға шығыс бөлігіндегі
жарықтармен солтүстік шайылуы амплитудалық жылжумен 10 м маңайында
қосылған.
1.4 Мұнайгаздылығы
Арысқұм ойпатының мұнайгаздылығы жөнінде бірқатар мұнай, газды мұнай
және газды кен орындарының ашылуы бойынша бағалауға болады. (Құмкөл,
Нұралы, Ақшабұлақ, Бектас, Қоныс, Арысқұм және т.б.) Ойпатындағы Мезозой-
Кайнозой қабаттары өзінің литолого-орациялдық құрамы бойынша коллекторлық
қасиеті мен техтоникалық құрамын қалыптастыру мен көмірсутектерді белгілі
масштабқа аккумуляциялау үшін қолайлы. Олар үлкен Юра қабаты қалыңдығы мен
(4000 м) грабен — синклиналдарда органикалық заттың (ОВ) құрамдамасы мен
орташа 2,5% (J2-де) және 10% (J3); қимада мұнай менгаз сақтауға қолайлы
ұстағыштардың гидрогеологиялық түрде мұнай газдылықтың перспективалы
қабаттардың бөгеттерінің болуы. Ойпаңдағы мұнайгаздылықтың негізгі
көрсеткіші: мұнай газдың бор және Юра қабаттарында мол болуы,
гидрогеологиялық және люминисцентно битуминологияның дұрыс сипаттамасы,
қимада коллекторлар мен региональдық флюидтердің болуы болып табылады.
Арысқұм ойпатындағы қима қатынасы бойынша құмтасты коллекторлық қабат,
региональды және аймақтың төзімді сазды флюидтер басым, олардың арасында
мұнайгазды перспективалы қабаттар бөлінеді: төменгі Юра (сазбай свитасы)
орта Юра (дощан свитасы) жоғарғы Юра (құмкөл свитасы) және төменгі неоком
(Арысқұм горизонтыдағы төменгі дауыл подсвитасы) төменгі Юра горизонты тек
грабен-синклинальдардың ішкі бөлігінде дамып, газды перспективалы болып
табылады, жобаланған ауданда бұл горизонты қарастырылмайды. Орта Юра
горизонтында сол сияқты грабен — синклинальдарда басым дамыған, тек кей
жерлерде горст — антклинальдардың баурайы мен белдеулерінде дамыған.
Оның мұнайлығы Құмкөл кен орнындағы мұнай қабатының шығумен
дәлелденген (Ю-ІV - горизонты) мұнайдың фонтанды ағымы №35 (Дощан), №2
(шығыс Ақшабұлақ), №5 (Арысқұм және т.б. ұңғыларда алынған).
Болашақты ұқсас ұстағыштар антиклиналь емес түрі бүйірлік бөлігінде
грабен синклинальдар, сонымен бірге горст — антиклинальдар мен грабен —
синклинальдарындағы жекеленген құрылымдар, жоғарғы Юра горизонты жоғарғы
өнімділікті иеленіп Құмкөл, Арысқұм, Нұралы, Ақсай, Қызылқия Кеңлік және
т.б. Кен орындардағы мұнай қабатының шығуымен, сонымен бірге құрылымдық
тереңдік және параметрлік ұңғыларда кездескен мұнай белгілерімен
дәлелденеді. Жоғарғы Юра қабаты бойынша горст — антиклиналь құрылымының
перспективасы ("жылтыр" күмбездермен сақиналы кен орнын жасау үшін) сондай-
ақ грабен синклинальдардың жеке инверсті құрылымы және осы қабаттарға ену
зонасымен байланысты ұстағыштар төменгі неоком горизонты Құмкөл кен орында,
мұнай кен орнын (М-1 және М-2 горизонттары) Арысқұм кен орнында мұнаймен
жиектелген газды, Қызылқия, Нұралы және т.б. кен орындарда мұнайлы
қабаттарды ұстайды.
Мұнайлы қабаттың белгісі (керін бойындағы өткір иіс) ойпаңның әр
бөлігінде жүргізілген көптеген құрылымдық ұңғыларда айқындалған.
Жобаланған ауданға тікелей жақын жердегі ұңғы 30 —с, Жаңғыз — Тақырсай
құрылымында бұрғыланған, неоком және Юра қималарында коллекторлардың бар
еркіндігін анықтады. Жұмыс ауданының солтүстік батысында орналасқан. Жаңғыз
— Тақырсай құрылымының өзі бұрғылау жұмыстарынан теріс нәтижелі деп
шешілген, Арысқұм горизонтының екеуі мен Юра қабатында антиклиналдық
ұстағыштар жоқ болғандықтан мұнайлы қабаттың құрылымдық ұңғыларда пайда
болған белгілері иісі және басқада қасиеттері Арысқұм горизонтының
региональды өнімді екендігіне куәләндырады. Мұнайлы қабаттар әр түрлі
локальды көтермелерге ұштастырылған.
Арысқұм горизонтына жақын зонадағы мұнай белгілерінің бар болуы
фундамент көтермелі зонасындағы антиклиналь емес түрдегі ұстағыштарды дұрыс
бағалауға мүмкіндік береді. Бұл свиталардан баска мұнайгазды болып көне
кристаллы фундамент қабаттары болуы мүмкін.
Мұнайлығы
Мұнайдың пайда болуы Арысқұм горизонтында 1120-1190 м аралығындағы
мұнайдың мүмкін дебиті 100 м3тәу. 1240-1360 м аралығында құмкөл свитасында
мұнайдың еркін дебиті 150 м3тәу. 1450-1560 м Дощан свитасындағы мұнайдың
еркін дебиті 150 м3тәу.
Газдылығы
Газдың пайда болуы 1180-1210 м аралығында газдың еркін дебиті 150
м3тәу. 1250-1360 м J3KK газдың еркін дебиті 200 м3тәу. 1460-1560 м
аралығында Дощан свитасындағы газдың еркін дебиті 200 м3тәу.
1.5 Сулылығы
Судың пайда болуы Апт-альб ярусының 520-840 м-ге дейінгі аралығында
байқалды. Судың тығыздығы 1020150 кгм3 пайда болатын судың құрамында Cl- ,
SO4, HCO3, Na6 Mg, Ca аниондары мен катиондары кездеседі. Минералдану
дәрежесі 2863 мгэквл. Еркін дебиті 100 м3тәу. 1060 м-ден 1270 м-ге
аралығында төменгі неоком ярусында судың пайда болуы байқалады. Судың
минерал дамуы 63509 мгэквл. 1470 м-ден 1600 м аралығында судың бөлінуі
байқалды. Протерозой ярусында судың тығыздығы 1050 кгм3 оның минералдану
дәрежесі 93130 мгэквл. тығыздығы 1050 кгм3 еркін дебиті 50 м3тәу.
1.6 Ұңғыны қазу кезінде кездезеуі мүмкін қиындықтар аймақтары
Бұрғылау кезінде саз қабаттарының ісінуінен болатын қиындықтар ол 520-
750 м аралықтарында Апт-альб қабатында кездеседі бұрғылау сұйығының
тығыздығы 1150 150 кгм3 су бергіштігі 15 см330 мин. және неоком қабатында
840-1060 м аралыгындағы саз қабаттарының ісінуінен бұрғы құбырының ұсталуы
мүмкін жуу сұйығының тығыздығы 1200 кгм3. Су бергіштігі 15 см330 мин.
ұңғыны жуу саз 2 сағатқа дейін тұруға болады.
1.7 Керн алу аралықтары
Керн алу аймағы Арысқұм горизонтында 1100-1120 м аралығында 20 м, керн
10 метрден 2 рет алынған. Ақшабұлақ горизонтында 1 ISO-1200 м аралығында 20
м алынған. Құмкөл горизонтында 1230-1270 м аралығында 40 м кернге 8 м-ден 5
рет алынған. Қарағансай горизонтында 1320-1360 м аралығында 40 м керн
алынған ұзындығы 8 м-ден 5 рет көтерген. Досжан горизонтында 1440-1470 м
аралығында 30 м кернде 10 метрден 3 рет алынған. Протерозой қабатынан 1550-
1570 м аралығында 20 м керн 10 метрден 2 рет алынған.
2. ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдап алу
Қазіргі уақыттарда мұнай газ ұңғыларын бұрғылау айналмалы, яғни ротор
арқылы бұрғыларын құбырларын айналдырып тау жыныстарын бұзушы аспапқа
(қашауға) айналдыру ең көп таралған тәсілдердің бірі. Бұл бұрғылау тәсілі
өте тиімді болып саналады. Жобаланған ұңғыны және сол алаңның геологиялық
құрылымын зерттеп білгеннен кейін роторлық бұрғылау тәсілі тиімді
болғандықтан осы тәсіл таңдалынып алынған.
Бұрғылау аралықтарында орналасқан тау жыныстары берін болғандықтан,
опырылуға бейім, сонымен бірге бұрғылау ерітіндісінің жұтылуы байқалып
отырғаннан кейін жуу сұйығының шығынын 65 м3с тең деп алынған және
сұйықтық осындай шығынында сораптың қуаты турбобұрғы тәсіліне қарағанда
жетіңкіремейді. Ұңғыны бұрғылау барысында жуу сұйығының шығыны төмендейді,
сондықтан роторлық бұрғылау тәсілін тиімді деп санап қолдануға болады.
Турбобұрғымен бұрғылауда бұл тәсілдің рейстік жылдамдығы көп болады.
Турбиналы бұрғылау тәсілінде қашаудың үлкен жылдамдықпен айналуына
байланысты қашау тез тозып, көтеріп түсіру операцияларына көп уақыт кетеді.
Турбобұрғымен сенімді жұмыс жүргізу үшін мыналар керек: біріншіден бұрғылау
ерітінділерінің параметрлеріне жету керек, екіншіден қосымша бөлшектердің
жинағы болуы керек, үшіншіден анықталған айналдыру моментін қашауға беру
үшін жуу сұйығына керекті қысым жасап отыру қажет. Құмкөл кен орнының озық
тәжірибелі бригадаларымен бұрғыланған ұңғыларына және бұрғылау тәсілдеріне
талдау жасап жобаланған ұңғы үшін роторлық бұрғылау тәсілін таңдап аламыз.
2.2 Ұңғы құрылмасын жобалау
Ұңғылардың құрылмасын жобалау үшін төмендегі мәселелер шешімін табу
керек.
Өнімді қабатты ашудың әдісін таңдау, кестеде келтірілген қабаттың
қысымдарды (Рқ) жұту қысымдарының (Рж) мәндері арқылы, олардың
градиенттерін (ΔРҚ, ΔРЖ) анықтап, ΔРҚ мен ΔРЖ -ның тереңдікке байланысты
өзгеруінің біріктірілген графигін "тереңдік-қысымның эквиваленті
градиентті" координатында тұрғызу керек.
Қабат қысымның градиенті.
ΔРҚ =
(1)
жұту қысымының градиенті.
ΔРЖ =
(2)
мұңдағы: Z-ұңғы сағасынан қаралатын нүктеге дейінгі тереңдік, м.
Өнімді қабатты алғаш қазумен ашқанда, қабаттың сұйықтық ұңғыға
құйылысын болдырмау үшін, жуу сұйығының гидростатикалық қысымы Ргс қабаттық
қысым Рқ мөлшерінен артық болуы тиіс, немесе қабатқа депрессия төменгі
теңдеуден анықталады:
ΔР=РГС-РҚ
(3)
екінші жағынан, қазу кезінде жуу сұйығының қабатқа жұғылмауын
қамтамасыз ету үшін репрессия, мүмкін шектік шамасынан [Р] аспау керек.
ΔР=[Р] =0,8*РЖ
(4)
мұндағы: [Р] - қабаттарды ашу кезінде пайда болатын қысымның қосымша
динамикалық құраушыларының әсерін ескереді.
Жұту қысымдарының мөлшері жөнінен мәліметтер болмаған жағдайда олардың
мөлшерін өткізгіш қабаттар үшін шамамен төменгі эмпирикалық формуладан
анықтауға болады.
Рж=0,0083*Z+0,66*Рқ
(5)
Жоғарыда берілген түсініктеме - ұңғы құрылмасын жобалаудың-
қысымдарының градиенттерін пайдалану әдісіне жатады.
Ұңғылардың құрылмасын жобалаудың екінші әдісінде жатады. Мәндері
бойынша қабаттардағы қысымдардың ауытқулық (Ка) және жұту индексінің (Кж)
коэффициенттерінің тереңдікке байланысты мәндерін анықтап, Ка мен Кж
коэффициенттерінің тереңдікке байланысты өзгеруінің графигін тұрғызу;
графикті тұрғызғанда үлкен қалыңдығы бар қабаттарда КА, Кж мәндері, қабат
қалыңдығы бойынша елеулі өзгеру мүмкіншілігін ескеру қажет. Қабаттық
қысымның ауытқулық коэффициенті (Ка) - ұңғының сағасынан тереңдігіндегі
қабат қысымның (Рқ), биіктігі сондай тұщы су бағасының қысымының қатынасына
тең.
Ка=
(6)
Жұту қысымының индексі (Рж) - ұңғының сағасынан тереңдігіндегі жұту
қысымының (Рж), биіктігі сондай тұщы су бағанасының қысымының қатынасына
тең.
Кж=
(7)
Егер жұту қысымының индексі жөнінен мәліметтер болмаса, олардың ең аз
мүмкін мәнін, шамамен бұрғылау нәтижесі арқылы анықтауға болады.
Кж= + 0,1
(8)
мұндағы: - қазу кезінде жұтылу байқалған жуу сұйығының
тығыздығы;
— тұщы су тығыздығы.
Жұту қысымдары жөнінен нақтылы мәліметтер болмаған жағдайда - өткізгіш
қабаттар үшін жұту қысымы индексінің мәнін жуықталған эмпирикалық
формуладан анықтауға болады.
Кж =0,83*Z+0,66*Ka
(9)
Бұрғылау кезіндегі мүмкін қиыншылықтарды болдырмау үшін жуу сұйығының
салыстырмалы тығыздығын () тағайындаған жөн.
Таңдалған мәндері өнімді және перспективалы қабаттарды ашқанда
оларды елеулі ластанудан сақтап, бұрғы қашауларының тиімді жұмыс жасауын
қамтамасыз етуі қажет.
Жуу сұйығының салыстырмалы тығыздығы төмендегі формулалардан
анықталады:
= Rp *Ka
(10)
мұндағы: Кр-резервтік коэффициент "Мұнай, газ және газ коденсант
кеніштері құрылысындағы жүргізілетін жұмыстардың біріңғай техникалық
ережелеріне" сәйкес ΔР мен Кр мәндері
1-кесте. Тереңдікке байланысты ДР, Кр мәндері
Қабат тереңдігі, м Резервтік Кр Репрессия, ΔР, мПа.
коэффициент
0-1200 1,10 1,15 1,5
1200-2500 1,05 1,10 2,5
2500-жоғары 1,04 1,07 3,5
I - аралық 0 -150 м.
Рқ=1,5 мПа. Z=150 м
Рж=2,77 мПа. g=10 мс.
ΔР = = 1,0 * 104
ΔРұ =ΔРқ *(1,1 + 1,15)
(11)
ΔРұ =1,0 *104 *(1,1 1,15) =(1,1 1,15) *104
= (1100 1150) кгм3
(12)
= 1,85 * 104
ΔРҚ ΔРұΔРЖ
1000 1100 1150 1180
шарт орындалды.
Екінші әдіс бойынша есептейміз.
Ка , Кж, а
Ка = = 1,0
Кж = = 1,85
= Ка *Кр=1,0 * (1,1 1,15) =1,1 1,15
Қа Кж
1,0 1,1 1,15 1,85
шарт орындалды.
II - аралық 150 - 210.
Рқ=2,1 мПа Z=210м.
Рж=3,88 мПа
1- әдіс бойынша есептейміз.
ΔPқ = 1,0 * 104
ΔРұ =1,0 *104(1,1 1,15) = (1,1 1,15) *104
(1100 1150) кгм3
ΔРж = = 1,85 * 104 кгм3
1000 1100 1150 1850
2- әдіс
Ка = = 1,0
= 1,0 * (1,1 1,15) =1,1 1,15
Кж = = 1,85;
1,0 1,1 1,15 1,85 шарт орындалды
III – аралық 210 -520
Рқ=5,2 мПа Z=210м.
Рж=9,65 мПа
ΔPқ = 1,0 * 104
ΔРұ =1,0 *104(1,1 1,15) = (1,1 1,15) *104
(1100 1150) кгм3
ΔРж = = 1,85 * 104 кгм3
1000 1100 1150 1850
Ка = = 1,0
= 1,0 * (1,1 1,15) =1,1 1,15
Кж = = 1,85;
1,0 1,1 1,15 1,85 шарт орындалды
IV –аралық 520 -750м
Рқ=7,8 мПа Z=750м.
Рж=14,0 мПа
ΔPқ = 1,0 * 104
ΔРұ =1,0 *104(1,1 1,15) = (1,1 1,15) *104
(1100 1150) кгм3
ΔРж = = 1,86 * 104 кгм3
1000 1100 1150 1850
Ка = = 1,0
= 1,0 * (1,1 1,15) =1,1 1,15
Кж = = 1,85;
1,0 1,1 1,15 1,85 шарт орындалды
V –аралық 750- 1060
Рқ=11,7 мПа Z= 1060м.
Рж=19,61 мПа
ΔPқ = 1,0 * 104
ΔРұ =1,0 *104(1,1 1,15) = (1,21 1,26) *104
(1210 1260) кгм3
ΔРж = = 1,85 * 104 кгм3
1000 1210 1260 1850 шарт орындалды
Ка = = 1,1
= 1,1 * (1,1 1,15) ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Өзекті сөздер: ұңғыма, бұрғылау, қашау, қима, ұңғыма
құрылмасы, бұрғылау ерітіндісі, тампонаждық
қоспалар, бұрғылау кезіндегі экология,
бұрғылаудың техника экономикалық
көрсеткіштері.
Осы жоба Құмкөл кен орнындағы тереңдігі 1600 метр пайдалану
ұңғыма желісін қамтиды.
Ауданның геологиялық сипаттамасы берілген, бұрғылаудағы техникалық
және технологиялық тиісті есептеулер жүргізілді, ұңғыма құрылысындағы
еңбекті және қоршаған ортаны қорғау қаралды.
Құмкөл кен орнындағы тереңдігі 1600 метр пайдалану ұңғыма желісі
Мазмұны
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 3
1.1 Жұмыс ауданының климаттық-географиялық жағдайы 4
1.3 Тектоника 10
1.4 Мұнайгаздылығы 12
1.5 Сулылығы 15
1.6 Ұңғыны қазу кезінде кездезеуі мүмкін қиындықтар аймақтары 15
1.7 Керн алу аралықтары 15
2. ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 17
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдап алу 18
2.2 Ұңғы құрылмасын жобалау 19
2.3 Бұрғылау қондырғысын таңдап алу 30
2.4 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін жобалау 34
2.4.1 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты, әр тереңдік аралықтары үшін жуу
сұйығының шығынын жобалау 34
2.4.2 Қашауға өстік салмақ пен оның айналу жиілігін жобалау 36
2.4.3 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін бақылау 38
2.5 Цементтеу тәсілін таңдау және тізбектерді цементтеуге есептеу 40
2.6 Ұңғыларды игеру 48
3 Еңбек қорғау бөлімі 50
Қорытынды 51
Қолданылған әдебиеттер 52
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Жұмыс ауданының климаттық-географиялық жағдайы
Жаңғыз-Тақырсай ауданы Қазақстан Республикасы Қарағанды облысы
Ұлытау ауданының территориясындағы оңтүстік Торғай ойпаты, Арысқой
ойпаты Ащысай горст-антиклиналының оңтүстік бөлігінде орналасқан.
Жұмыс ауданы шөлді және жартылай шөлді зонаға жатады. Аудан
географиясы бойынша 80 м-ден 135 м-ге дейінгі рельеф белгісімен жазықты
алып жатады; 200-230 м рельеф белгісімен күрделі көтеріңкі үстірт қиылысқан
Ұлытаудың оңтүстік батыс бағытында.
Үстірт шекараларын көтермелер, жарықшақтанған жыралар сипаттайды.
Қырлар құрғақ шабындықты шөппен жабылған.
Ауданның климаты үлкен мерзімдік және ауа температурасының тәуліктік
өзгерісімен, жауын (континентал) шашынның аз мөлшерімен (жылына 150 мм)
қатаң континентальды. Қысы бірыңғай суық, аз қарлы. Күндізгі температура
—15 —20 °С қыста орташа температура —12 °С (-35 °С-дейін) ал жазда +27 °С
(+42 °С-дейін). Желдің басым бөлігі шығыс және солтүстік-шығыстан, 3-4 мс
жылдамдықпен. Жел торабы жоқ. Жақын орналасқан елді-мекен пункттері мен
темір жол станциялары Қызылорда қаласы (190 км), Жезқазған қаласы (200 км),
Жусалы станциясы (200 км). Жалағаш (150 км), Құмкөл өндірісі — 20 км-де
болып табылады.
Жобаланған жұмыс ауданынан шығысқа қарай 230 км ара қашықтықта Құмкөл
кен орнының мұнай құбырымен байланысқан Павлодар — Шымкент мұнай құбырлары
өтеді. ЛЭП Жусалы — Ленинск құрылым арқылы өтеді.
1.2 Литологиялық — стратиграфиялық қима
Жұмыстық бөліктің геологиялық құрылымында ерте (алғашқы) протерозой
фундаментінің желмен өңделген терең бетінде жататын мезозой — кайнозой
шөгінділері орын алады.
Төменгі протерозой PR1
Іздестіру, параметрлік және профильдік құрылымдық ұңғылармен ашылған,
олар жобаланатын ауданның оңтүстік —батыстың оңтүстігіне қарай тікелей
орналасқан. Құмкөл кен орнында жеткілікті жақсы зерттелген.
Олар кварцты-флюидті, кварц-хлорит серицитті; жасыл қоңыр, жасыл-сұр,
жарық шақгы тақтатастармен және жасыл сұр түсті гнейстермен көрінген,
барлық тау жыныстары қатты жылжыған, бұзылған, темірленген, әр бағыттағы
жарықшақтардың көп мөлшері мен көрінеді, олардың қуыстары кварцпен және
кальцитпен толтырылған. Жобаланған ұңғыдағы фундамент жыныстары желмен
мүжілген қабықша арқаулық шағылу горизонты болып табылады. ОГ-PR байланысын
зертеу үшін 130 м тереңдікте ашылады.
Мезозой — кайнозой Mz-Kz
Мезозой — кайнозой қабаты екі құрылымдық қабатқа бөлінеді:
стратиграфиялық үйлесімсіздікпен бөлінген юра және бор төрттік.
Юра жүйесі J
Жобаланған жұмыс ауданында ал ортаңғы және жоғарығы бөлімдері
ұсынылған.
Ортаңғы Юра J3
Ортаңғы юра жабынында арқаулық шағылу горизонты IV көзделеді.
Сейсмобарлаудың мәліметтері бойынша және №1,2 ұңғыларын бұрғылаудың
нәтижелері бойынша Жаңғыз-Тақырсай орта юра қабаты IV және PZ арасында
ауданның солтүстігіне кіреді. Орта юра жасындағы шөгінділер Дощан және
Қарағансай свиталарының рангесінде көрінеді.
Дощан свитасы - ол күңгірт-сұр аргилиттердің, алевралиттердің
және құмтастардың жиі қатпарланған қалың қабаты мен басталады. Түсі ашық-
сұрдан қараға дейін өзгереді. Грабенсинклинальдарда алевралиттер мен ұсақ
түйірлі құмтастар, ал горст-антиклинальдық баурайы мен күмбезінде дөрекі
сынған материалдардың құмтастармен қоспалары басым болып келеді. Дощан
свитасы мұнайға қаныққан (ю-IV Құмкөл кен орнында) болуы мүмкін.
Жаңғыз-Тақырсай құрылымында күтілетін қалыңдық – 60 м.
Қарағансай свитасы
Қарағансай свитасының қабаттары Дощан свитасының қабаттарына
трансгресивті түрде орналасқан. Литологиялық түрде ол жеткілікті бірдей сұр
сазды алевролиттер мен сирек кездесетін құмтастардың аз қалыңдықты қатпарлы
қара түсте аргелиттермен қалыптасқан. Жыныстар тығыз, жиі корбонатты және
флюидұстаушы болып табылады. Жобаланған ұңғында күтілген қалыңдық 40 м
шегінде болады.
Жоғарғы юра J3
Жоғарғы юра қабаты шайылумен орталарының Қарағансай свитасы қабатына
орналасады, көбіне Қарағансай свитасының жоғарғы бөлігін кесіп өтеді, ал
күмбездің көтеріңкі бөлігі және бүйірлік бөлігі қатпарлы фундамент
түзілуіне тура және екі свитамен ұсынылған: Құмкөл және Ақшабұлақ. Құмкөл
свитасы Қарағансай свитасы қабатына шайылумен орналасқан. Жыныстар
көмірленген өсімдіктердің ұсақ қалдығы сұр күңгірт-сұр, массивті
алевролитті, карбонатты, ақшыл-сұр құмды ұсақтан орта түйішікті ізбестас
қосылған кесекті құмтастармен көрінген, қрітастар сазды әлсіз цементтелген.
Аргилиттер ашық-сұрдан күңгірт-сұрға дейінгі түсте, карбонатты емес.
Жалпы алғанда Құмкөл свитасының жыныстары көмірді фицирлейтін
қалдықгар қосылуын құрайды. Свита мұнай және газ кеніштерін құрайды
күтілетін қалыңдық -50 м.
Ақшабұлақ свитасы Құмкөл свитасы мен үйлесімді түрде, құмтасты
жыныстардың сазды жынысқа ауысуы есебінен онымен қатал байланыста бола
отырып орналасады. Ол жоғарғы юра мұнайлы горизонттар үшін флюид ұстағыш
жабын болып табылады. Қиманың төменгі бөлігі сұр, күңгірт-сұр, кей
жерлерінде көмірді фицирлейтін өсімдік қалдығының көп мөлшерде болуы
есебінен қара түске дейінгі аргилиттермен құралған, қимада жанғыш
тақтатастардың, алевролиттердің қабат арасындағы жіңішке қабаттары
кездеседі. Свитаның жоғарғы бөлігі теңбіл түсте (сұр, қоңыр, күлгін, сары-
сұр) саздармен, аргилиттермен, алевролиттермен құралған. Күтілген қалыңдық
50 м.
Бор жүйесі К
Жобаланған ауданда бор қабаты барлық жерде таралған және өз кезегінде
жас палеоген-төрттік шөгінділерінен басып оларды барлық бөлімдерінің
жасымен көрсетіліп, қабат фракциясы бойынша үлкен ауданды алып, керн
сынауынсыз бұрғыланған ұңғылардың каротажы бойынша оларды жеткілікті
сенімді түрде корреляциялауға мүмкіндік береді.
Бор қабаты континентальды (неоком) жағалаулық континентальдық және
теңіздік түзулермен құрылып, олар неокомның Дауыл свитасы, апт төменгі пата
төменгі-орта альбаның қарашатау свитасы жлғарғы альб-сеноманың қызылқия
свитасы құрамының төменгі бөлігінде және жоғарғы турон сенон қабатынан
бөлінген төменгі туронның басына свитасы құрамының жоғарғы бөлігінде
бөлінген. Дауыл свитасы шінара екіге бөлінеді төменгі (К1ПС) және
жоғарғы (К2ПС)
Төменгі дауыл свитасы өзгергенде екі горизонтқа бөлінеді оның
төменгісі (Арысқұлдық K1ПСar) жоғарғы юраның Ақшабұлақ свитасы
қабатыма бұрыштық және стратиграфия үйлесімсіздікпен жатқан төменгі бордың
базальды қалыңдығын көрсетті. Ол ұсақ түйірлі құмдардың басын және сазды
карбонат цементіндегі құмтас алевролиттер мен саздар қабаттарының жиі
қатпарланған тобынан тұрады. Негізінде сазды және сазды карбонатты
конлгомераттар жатады.
Қабаттың қалыңдығы 90 м шегінде болады деп күтіледі.
Төменгі дауыл свитасының аймақтық флюид ұстағыш деп табылатын жоғарғы
горизонты қызыл түсті саздармен және аргелиттер мен кей жерлерде
алевролиттер орналасқан.
Күтілетін қалыңдық 120 м шамасында жоғарғы дауыл свитасы
Қабат қызыл түсте саздармен және әлсіз цементтелген құмтастардың
қатпарлары мен көрсетілген жобаланған ұңғыда оның ашылуы 220 м-де күтіледі.
Қарашатау свитасы K1a-al1-2.
Бұл жастың қабаты төменде стратигарфиялық үйлесімсіздігі көрініп
жатқан күңгірт-сұр және сұрқым қабатымен көрінетін құмдармен, күңгірт-сұр
саздармен алевролиттердің қатпарлануынан тұратын гравелиттермен құралады.
Жобаланған ұңғыда 320 м қалыңдық күтіледі.
Қызылқия свитасы К1-2а-аlз-с
Ол теңбіл түсті (қоңыр, жасыл-сұр, сұр) сазды алевролиттер мен қоңыр
және сұр түсті құмтастардың қатпарынан құралған саздар, оның ортаңғы
бөлігінде басын күтілетін қалыңдық 310 м.
Балапан свитасы K2t1 -sh
Саз сұр түсті қабатымен, алевролит құм және құмтас
қатпарларымен көрінеді. Түсі жасыл-сұр. Күтілетін қалыңдық 60 м.
Палеоген жүйесі Р
Ол сұр-жасыл, ізбес тасты саздармен, құмайттасты және
карбонатты құмтастармен көрінеді. Болжау қалыңдық 150 м. Төрттік қабат.
Олар шектеулі түрде орналасып, құмдармен, құрдастармен гравелиттермен,
саздақтармен, құмдақтармен көрінеді.
1.3 Тектоника
Жобаланған барлау ұңғылары оңтүстік-Торғай ойпаты, Арысқұм ойпатының
солтүстік бөлігіндегі Ащысай горст-антиклиналын бөлетін сарыпан және
Ақшабұлақ грабен синклиналының солтүстік бөлігіндегі көтермелерде
орналасқан.
Шөгінді тыс табаны бойында барлық грабен-синклиналдар өте үлкен, ал
шөгінді тыстың табан қалыңдығы олардың өсі бойынша 3,0-6,0 км, бүйірінде
1,5-2,0 км-ге дейін шайылуына қарсы өзгереді. Фундаменттің көтермелерінде
платормалық шөгінді тыстың қалыңдығы 1,5 км ден аспайды және 500 м-ге дейін
қысқарады. Қиманың төменнен жоғары қарай горст-антиклиналдық бүйіріне ену
салдарымен қысқаруы әр түрлі ұстағыштардың пайда болуы үшін антиклинальды,
антиклинальды емес түрлері төменгі бордың, жоғарғы және артыңғы юрадағы
грабен - синклиналь қабатының қанатындағы терригенді коллекторлардың өндіру
зонасымен байланысы қолайлы жағдай.
Бұрын ТГФЭ-ның геофизикалық жұмыстарымен шөгінді қиманың әр түрлі
горизонты бойынша солтүстік Құмкөл кен орнында мұнайгаздықтың перспективті
жобасында едәуір орын алатын бірқатар объектілер бөлініп алынған.
1997 жылы ТГФЭ Жаңғыз — Тақырсай антиклинальды құрылымы жоғарғы Юра
қабаты (ОГ-Ш1) төменгі бор қабаты (ОГ-Паг) Арысқұм горизонты) және беттік
фундамент (ОГ-PZ) бойынша нақтыланып жүргізілген.
Нақтыланған құрылым пішіні, генезисі және қалыңдығы бойынша жоғарғы
және ортаңғы юра жабыны Құмкөл кен орнына жақын және жоғарғы перпективалық
объекті ретінде қарастырылуы мүмкін.
Жабыны бойынша фундамент бетінің құрылымы жайпақ көтермелер түрінде
солтүстік батыс бағытында, максимальды биіктігі 1130 м солтүстік бөлігінде,
амплитудалық жылжумен 75 м шығыс бөлігінде, шамалы аз амплитудалы
жарылыстармен суреттеледі.
Құрылымның өлшемдері ОГ- PZ бойынша 7,0x3,0 км 30 м биіктікпен Құмкөл
свитасының жабыны бойынша (ОГ-Ш) құрылым
7,0x3,5 км өлшемді антиклинальды, 40 м биіктікпен солтүстікке қарай
жылжыған, 1100 м изогипспен шектелген және күрделі солтүстік шығыс
бөлігіндегі жарықтар, солтүстік шайылудың амплитудалық жылжуы 25 м.
Арысқұм горизонтының жабыны бойынша (ОГ-Паг) құрылым екі жылжымалы,
брохиантиклинальдық қатпар 30 м биіктікпен алынып, 987 м изогипспен
шектелген 8,0x3,0 км өлшемммен солтүстік жылжуға шығыс бөлігіндегі
жарықтармен солтүстік шайылуы амплитудалық жылжумен 10 м маңайында
қосылған.
1.4 Мұнайгаздылығы
Арысқұм ойпатының мұнайгаздылығы жөнінде бірқатар мұнай, газды мұнай
және газды кен орындарының ашылуы бойынша бағалауға болады. (Құмкөл,
Нұралы, Ақшабұлақ, Бектас, Қоныс, Арысқұм және т.б.) Ойпатындағы Мезозой-
Кайнозой қабаттары өзінің литолого-орациялдық құрамы бойынша коллекторлық
қасиеті мен техтоникалық құрамын қалыптастыру мен көмірсутектерді белгілі
масштабқа аккумуляциялау үшін қолайлы. Олар үлкен Юра қабаты қалыңдығы мен
(4000 м) грабен — синклиналдарда органикалық заттың (ОВ) құрамдамасы мен
орташа 2,5% (J2-де) және 10% (J3); қимада мұнай менгаз сақтауға қолайлы
ұстағыштардың гидрогеологиялық түрде мұнай газдылықтың перспективалы
қабаттардың бөгеттерінің болуы. Ойпаңдағы мұнайгаздылықтың негізгі
көрсеткіші: мұнай газдың бор және Юра қабаттарында мол болуы,
гидрогеологиялық және люминисцентно битуминологияның дұрыс сипаттамасы,
қимада коллекторлар мен региональдық флюидтердің болуы болып табылады.
Арысқұм ойпатындағы қима қатынасы бойынша құмтасты коллекторлық қабат,
региональды және аймақтың төзімді сазды флюидтер басым, олардың арасында
мұнайгазды перспективалы қабаттар бөлінеді: төменгі Юра (сазбай свитасы)
орта Юра (дощан свитасы) жоғарғы Юра (құмкөл свитасы) және төменгі неоком
(Арысқұм горизонтыдағы төменгі дауыл подсвитасы) төменгі Юра горизонты тек
грабен-синклинальдардың ішкі бөлігінде дамып, газды перспективалы болып
табылады, жобаланған ауданда бұл горизонты қарастырылмайды. Орта Юра
горизонтында сол сияқты грабен — синклинальдарда басым дамыған, тек кей
жерлерде горст — антклинальдардың баурайы мен белдеулерінде дамыған.
Оның мұнайлығы Құмкөл кен орнындағы мұнай қабатының шығумен
дәлелденген (Ю-ІV - горизонты) мұнайдың фонтанды ағымы №35 (Дощан), №2
(шығыс Ақшабұлақ), №5 (Арысқұм және т.б. ұңғыларда алынған).
Болашақты ұқсас ұстағыштар антиклиналь емес түрі бүйірлік бөлігінде
грабен синклинальдар, сонымен бірге горст — антиклинальдар мен грабен —
синклинальдарындағы жекеленген құрылымдар, жоғарғы Юра горизонты жоғарғы
өнімділікті иеленіп Құмкөл, Арысқұм, Нұралы, Ақсай, Қызылқия Кеңлік және
т.б. Кен орындардағы мұнай қабатының шығуымен, сонымен бірге құрылымдық
тереңдік және параметрлік ұңғыларда кездескен мұнай белгілерімен
дәлелденеді. Жоғарғы Юра қабаты бойынша горст — антиклиналь құрылымының
перспективасы ("жылтыр" күмбездермен сақиналы кен орнын жасау үшін) сондай-
ақ грабен синклинальдардың жеке инверсті құрылымы және осы қабаттарға ену
зонасымен байланысты ұстағыштар төменгі неоком горизонты Құмкөл кен орында,
мұнай кен орнын (М-1 және М-2 горизонттары) Арысқұм кен орнында мұнаймен
жиектелген газды, Қызылқия, Нұралы және т.б. кен орындарда мұнайлы
қабаттарды ұстайды.
Мұнайлы қабаттың белгісі (керін бойындағы өткір иіс) ойпаңның әр
бөлігінде жүргізілген көптеген құрылымдық ұңғыларда айқындалған.
Жобаланған ауданға тікелей жақын жердегі ұңғы 30 —с, Жаңғыз — Тақырсай
құрылымында бұрғыланған, неоком және Юра қималарында коллекторлардың бар
еркіндігін анықтады. Жұмыс ауданының солтүстік батысында орналасқан. Жаңғыз
— Тақырсай құрылымының өзі бұрғылау жұмыстарынан теріс нәтижелі деп
шешілген, Арысқұм горизонтының екеуі мен Юра қабатында антиклиналдық
ұстағыштар жоқ болғандықтан мұнайлы қабаттың құрылымдық ұңғыларда пайда
болған белгілері иісі және басқада қасиеттері Арысқұм горизонтының
региональды өнімді екендігіне куәләндырады. Мұнайлы қабаттар әр түрлі
локальды көтермелерге ұштастырылған.
Арысқұм горизонтына жақын зонадағы мұнай белгілерінің бар болуы
фундамент көтермелі зонасындағы антиклиналь емес түрдегі ұстағыштарды дұрыс
бағалауға мүмкіндік береді. Бұл свиталардан баска мұнайгазды болып көне
кристаллы фундамент қабаттары болуы мүмкін.
Мұнайлығы
Мұнайдың пайда болуы Арысқұм горизонтында 1120-1190 м аралығындағы
мұнайдың мүмкін дебиті 100 м3тәу. 1240-1360 м аралығында құмкөл свитасында
мұнайдың еркін дебиті 150 м3тәу. 1450-1560 м Дощан свитасындағы мұнайдың
еркін дебиті 150 м3тәу.
Газдылығы
Газдың пайда болуы 1180-1210 м аралығында газдың еркін дебиті 150
м3тәу. 1250-1360 м J3KK газдың еркін дебиті 200 м3тәу. 1460-1560 м
аралығында Дощан свитасындағы газдың еркін дебиті 200 м3тәу.
1.5 Сулылығы
Судың пайда болуы Апт-альб ярусының 520-840 м-ге дейінгі аралығында
байқалды. Судың тығыздығы 1020150 кгм3 пайда болатын судың құрамында Cl- ,
SO4, HCO3, Na6 Mg, Ca аниондары мен катиондары кездеседі. Минералдану
дәрежесі 2863 мгэквл. Еркін дебиті 100 м3тәу. 1060 м-ден 1270 м-ге
аралығында төменгі неоком ярусында судың пайда болуы байқалады. Судың
минерал дамуы 63509 мгэквл. 1470 м-ден 1600 м аралығында судың бөлінуі
байқалды. Протерозой ярусында судың тығыздығы 1050 кгм3 оның минералдану
дәрежесі 93130 мгэквл. тығыздығы 1050 кгм3 еркін дебиті 50 м3тәу.
1.6 Ұңғыны қазу кезінде кездезеуі мүмкін қиындықтар аймақтары
Бұрғылау кезінде саз қабаттарының ісінуінен болатын қиындықтар ол 520-
750 м аралықтарында Апт-альб қабатында кездеседі бұрғылау сұйығының
тығыздығы 1150 150 кгм3 су бергіштігі 15 см330 мин. және неоком қабатында
840-1060 м аралыгындағы саз қабаттарының ісінуінен бұрғы құбырының ұсталуы
мүмкін жуу сұйығының тығыздығы 1200 кгм3. Су бергіштігі 15 см330 мин.
ұңғыны жуу саз 2 сағатқа дейін тұруға болады.
1.7 Керн алу аралықтары
Керн алу аймағы Арысқұм горизонтында 1100-1120 м аралығында 20 м, керн
10 метрден 2 рет алынған. Ақшабұлақ горизонтында 1 ISO-1200 м аралығында 20
м алынған. Құмкөл горизонтында 1230-1270 м аралығында 40 м кернге 8 м-ден 5
рет алынған. Қарағансай горизонтында 1320-1360 м аралығында 40 м керн
алынған ұзындығы 8 м-ден 5 рет көтерген. Досжан горизонтында 1440-1470 м
аралығында 30 м кернде 10 метрден 3 рет алынған. Протерозой қабатынан 1550-
1570 м аралығында 20 м керн 10 метрден 2 рет алынған.
2. ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдап алу
Қазіргі уақыттарда мұнай газ ұңғыларын бұрғылау айналмалы, яғни ротор
арқылы бұрғыларын құбырларын айналдырып тау жыныстарын бұзушы аспапқа
(қашауға) айналдыру ең көп таралған тәсілдердің бірі. Бұл бұрғылау тәсілі
өте тиімді болып саналады. Жобаланған ұңғыны және сол алаңның геологиялық
құрылымын зерттеп білгеннен кейін роторлық бұрғылау тәсілі тиімді
болғандықтан осы тәсіл таңдалынып алынған.
Бұрғылау аралықтарында орналасқан тау жыныстары берін болғандықтан,
опырылуға бейім, сонымен бірге бұрғылау ерітіндісінің жұтылуы байқалып
отырғаннан кейін жуу сұйығының шығынын 65 м3с тең деп алынған және
сұйықтық осындай шығынында сораптың қуаты турбобұрғы тәсіліне қарағанда
жетіңкіремейді. Ұңғыны бұрғылау барысында жуу сұйығының шығыны төмендейді,
сондықтан роторлық бұрғылау тәсілін тиімді деп санап қолдануға болады.
Турбобұрғымен бұрғылауда бұл тәсілдің рейстік жылдамдығы көп болады.
Турбиналы бұрғылау тәсілінде қашаудың үлкен жылдамдықпен айналуына
байланысты қашау тез тозып, көтеріп түсіру операцияларына көп уақыт кетеді.
Турбобұрғымен сенімді жұмыс жүргізу үшін мыналар керек: біріншіден бұрғылау
ерітінділерінің параметрлеріне жету керек, екіншіден қосымша бөлшектердің
жинағы болуы керек, үшіншіден анықталған айналдыру моментін қашауға беру
үшін жуу сұйығына керекті қысым жасап отыру қажет. Құмкөл кен орнының озық
тәжірибелі бригадаларымен бұрғыланған ұңғыларына және бұрғылау тәсілдеріне
талдау жасап жобаланған ұңғы үшін роторлық бұрғылау тәсілін таңдап аламыз.
2.2 Ұңғы құрылмасын жобалау
Ұңғылардың құрылмасын жобалау үшін төмендегі мәселелер шешімін табу
керек.
Өнімді қабатты ашудың әдісін таңдау, кестеде келтірілген қабаттың
қысымдарды (Рқ) жұту қысымдарының (Рж) мәндері арқылы, олардың
градиенттерін (ΔРҚ, ΔРЖ) анықтап, ΔРҚ мен ΔРЖ -ның тереңдікке байланысты
өзгеруінің біріктірілген графигін "тереңдік-қысымның эквиваленті
градиентті" координатында тұрғызу керек.
Қабат қысымның градиенті.
ΔРҚ =
(1)
жұту қысымының градиенті.
ΔРЖ =
(2)
мұңдағы: Z-ұңғы сағасынан қаралатын нүктеге дейінгі тереңдік, м.
Өнімді қабатты алғаш қазумен ашқанда, қабаттың сұйықтық ұңғыға
құйылысын болдырмау үшін, жуу сұйығының гидростатикалық қысымы Ргс қабаттық
қысым Рқ мөлшерінен артық болуы тиіс, немесе қабатқа депрессия төменгі
теңдеуден анықталады:
ΔР=РГС-РҚ
(3)
екінші жағынан, қазу кезінде жуу сұйығының қабатқа жұғылмауын
қамтамасыз ету үшін репрессия, мүмкін шектік шамасынан [Р] аспау керек.
ΔР=[Р] =0,8*РЖ
(4)
мұндағы: [Р] - қабаттарды ашу кезінде пайда болатын қысымның қосымша
динамикалық құраушыларының әсерін ескереді.
Жұту қысымдарының мөлшері жөнінен мәліметтер болмаған жағдайда олардың
мөлшерін өткізгіш қабаттар үшін шамамен төменгі эмпирикалық формуладан
анықтауға болады.
Рж=0,0083*Z+0,66*Рқ
(5)
Жоғарыда берілген түсініктеме - ұңғы құрылмасын жобалаудың-
қысымдарының градиенттерін пайдалану әдісіне жатады.
Ұңғылардың құрылмасын жобалаудың екінші әдісінде жатады. Мәндері
бойынша қабаттардағы қысымдардың ауытқулық (Ка) және жұту индексінің (Кж)
коэффициенттерінің тереңдікке байланысты мәндерін анықтап, Ка мен Кж
коэффициенттерінің тереңдікке байланысты өзгеруінің графигін тұрғызу;
графикті тұрғызғанда үлкен қалыңдығы бар қабаттарда КА, Кж мәндері, қабат
қалыңдығы бойынша елеулі өзгеру мүмкіншілігін ескеру қажет. Қабаттық
қысымның ауытқулық коэффициенті (Ка) - ұңғының сағасынан тереңдігіндегі
қабат қысымның (Рқ), биіктігі сондай тұщы су бағасының қысымының қатынасына
тең.
Ка=
(6)
Жұту қысымының индексі (Рж) - ұңғының сағасынан тереңдігіндегі жұту
қысымының (Рж), биіктігі сондай тұщы су бағанасының қысымының қатынасына
тең.
Кж=
(7)
Егер жұту қысымының индексі жөнінен мәліметтер болмаса, олардың ең аз
мүмкін мәнін, шамамен бұрғылау нәтижесі арқылы анықтауға болады.
Кж= + 0,1
(8)
мұндағы: - қазу кезінде жұтылу байқалған жуу сұйығының
тығыздығы;
— тұщы су тығыздығы.
Жұту қысымдары жөнінен нақтылы мәліметтер болмаған жағдайда - өткізгіш
қабаттар үшін жұту қысымы индексінің мәнін жуықталған эмпирикалық
формуладан анықтауға болады.
Кж =0,83*Z+0,66*Ka
(9)
Бұрғылау кезіндегі мүмкін қиыншылықтарды болдырмау үшін жуу сұйығының
салыстырмалы тығыздығын () тағайындаған жөн.
Таңдалған мәндері өнімді және перспективалы қабаттарды ашқанда
оларды елеулі ластанудан сақтап, бұрғы қашауларының тиімді жұмыс жасауын
қамтамасыз етуі қажет.
Жуу сұйығының салыстырмалы тығыздығы төмендегі формулалардан
анықталады:
= Rp *Ka
(10)
мұндағы: Кр-резервтік коэффициент "Мұнай, газ және газ коденсант
кеніштері құрылысындағы жүргізілетін жұмыстардың біріңғай техникалық
ережелеріне" сәйкес ΔР мен Кр мәндері
1-кесте. Тереңдікке байланысты ДР, Кр мәндері
Қабат тереңдігі, м Резервтік Кр Репрессия, ΔР, мПа.
коэффициент
0-1200 1,10 1,15 1,5
1200-2500 1,05 1,10 2,5
2500-жоғары 1,04 1,07 3,5
I - аралық 0 -150 м.
Рқ=1,5 мПа. Z=150 м
Рж=2,77 мПа. g=10 мс.
ΔР = = 1,0 * 104
ΔРұ =ΔРқ *(1,1 + 1,15)
(11)
ΔРұ =1,0 *104 *(1,1 1,15) =(1,1 1,15) *104
= (1100 1150) кгм3
(12)
= 1,85 * 104
ΔРҚ ΔРұΔРЖ
1000 1100 1150 1180
шарт орындалды.
Екінші әдіс бойынша есептейміз.
Ка , Кж, а
Ка = = 1,0
Кж = = 1,85
= Ка *Кр=1,0 * (1,1 1,15) =1,1 1,15
Қа Кж
1,0 1,1 1,15 1,85
шарт орындалды.
II - аралық 150 - 210.
Рқ=2,1 мПа Z=210м.
Рж=3,88 мПа
1- әдіс бойынша есептейміз.
ΔPқ = 1,0 * 104
ΔРұ =1,0 *104(1,1 1,15) = (1,1 1,15) *104
(1100 1150) кгм3
ΔРж = = 1,85 * 104 кгм3
1000 1100 1150 1850
2- әдіс
Ка = = 1,0
= 1,0 * (1,1 1,15) =1,1 1,15
Кж = = 1,85;
1,0 1,1 1,15 1,85 шарт орындалды
III – аралық 210 -520
Рқ=5,2 мПа Z=210м.
Рж=9,65 мПа
ΔPқ = 1,0 * 104
ΔРұ =1,0 *104(1,1 1,15) = (1,1 1,15) *104
(1100 1150) кгм3
ΔРж = = 1,85 * 104 кгм3
1000 1100 1150 1850
Ка = = 1,0
= 1,0 * (1,1 1,15) =1,1 1,15
Кж = = 1,85;
1,0 1,1 1,15 1,85 шарт орындалды
IV –аралық 520 -750м
Рқ=7,8 мПа Z=750м.
Рж=14,0 мПа
ΔPқ = 1,0 * 104
ΔРұ =1,0 *104(1,1 1,15) = (1,1 1,15) *104
(1100 1150) кгм3
ΔРж = = 1,86 * 104 кгм3
1000 1100 1150 1850
Ка = = 1,0
= 1,0 * (1,1 1,15) =1,1 1,15
Кж = = 1,85;
1,0 1,1 1,15 1,85 шарт орындалды
V –аралық 750- 1060
Рқ=11,7 мПа Z= 1060м.
Рж=19,61 мПа
ΔPқ = 1,0 * 104
ΔРұ =1,0 *104(1,1 1,15) = (1,21 1,26) *104
(1210 1260) кгм3
ΔРж = = 1,85 * 104 кгм3
1000 1210 1260 1850 шарт орындалды
Ка = = 1,1
= 1,1 * (1,1 1,15) ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz