Педагогика пәнінен дәрістер кешені
№1 Дәріс. Педагогика ғылымы, білімнің ерекше саласына бөлінуі және зерттейтін нәрселері
№2 Дәріс. Әлеуметтік . педагогикалық теория мен практиканың пайда болуы
№3. Дәріс Әлеуметтік педагог кәсіби стандарт
№4. Дәріс Әлеуметтік тәрбие
Дәріс №5. Отбасы . адамды әлеуметттендірудің алғашқы институты
№6. Дәріс Әлеуметтік педагогтың диагностикалық функциясын жүзеге асыру технологиясы
№ 7. Дәріс. Балалар мен жас өспірімдер бейімделусіздігінің әлеуметтік.педагогикалық сауықтырулары
№8. Дәріс Арнайы мекемелердегі панасыз балалар мен жасөспірімдерді әлеуметтік сауықтырудағы педагогикалық проблемалар
№2 Дәріс. Әлеуметтік . педагогикалық теория мен практиканың пайда болуы
№3. Дәріс Әлеуметтік педагог кәсіби стандарт
№4. Дәріс Әлеуметтік тәрбие
Дәріс №5. Отбасы . адамды әлеуметттендірудің алғашқы институты
№6. Дәріс Әлеуметтік педагогтың диагностикалық функциясын жүзеге асыру технологиясы
№ 7. Дәріс. Балалар мен жас өспірімдер бейімделусіздігінің әлеуметтік.педагогикалық сауықтырулары
№8. Дәріс Арнайы мекемелердегі панасыз балалар мен жасөспірімдерді әлеуметтік сауықтырудағы педагогикалық проблемалар
Педагогика - тәрбие туралы ғылым. Педагогика ғылым ретінде ол жеке бір тұлғаның немесе қоғамның дамуы, қалыптасуын блім алуын зерттейді. Педагогикалық ғылымның негізгі міндеті ол білім беру, үйрету. Педагогика ол философиямен ғылым ретінде ХҮІІ ғасырда бөлініп шықты. Педагогикалық ғылым басты назарды адам және қоғамды оқыту үшін оқу-тәрбие ісін жандандыруға бөлді. Педагогикалық ғылым әрбір адамға білім береді. Мемлекет даму үшін педагогикалық ғылым өте қажет. Себебі, экономиканы дамыту үшін берілетін білім көлемін ұлғайту қажеттілігі туады. Педагогикалық ғылым мемлекетті ілгері дамыту үшін де қажет.
Ф. Бэкон (1561-1626) педагогика ғылым ретінде ХҮІІ ғасырда қалыптастырды. Я.А. Каменский (1592-1670), ДЖ. Локк (1632-1704), Ж.Ж. Руссо (1712-1778), И.Ф. Гербарт, Дистерверг, Песталоции. М.В. Ломоносов “Риторика”, “Грамматика” деген кітап жазды. К.Д.Ушинский, Н.И.Пирогов педагогиканың дамуына үлес қосты.
Жас ұрпақты өмірге бейімдеуде қоғамның әлеуметтік – экономикалық қажеттілігі экономикалық теорияның пайда болуының және дамуының объективті алғышарты. Педагогиканың ерекше ғылыми білім саласына бөлінуі және оның көрнекті қайраткерлері. Саясат пен қоғамдық идеяның педагогикалық теорияның дамуына әсері. Халық педагогикасының қалыптасуы. Педагогиканың адам туралы ғылым жүйесіндегі ролі мен орны және оның басқа ғылымдармен байланысы (философия, психология, әлеуметтану және физиология)
Ф. Бэкон (1561-1626) педагогика ғылым ретінде ХҮІІ ғасырда қалыптастырды. Я.А. Каменский (1592-1670), ДЖ. Локк (1632-1704), Ж.Ж. Руссо (1712-1778), И.Ф. Гербарт, Дистерверг, Песталоции. М.В. Ломоносов “Риторика”, “Грамматика” деген кітап жазды. К.Д.Ушинский, Н.И.Пирогов педагогиканың дамуына үлес қосты.
Жас ұрпақты өмірге бейімдеуде қоғамның әлеуметтік – экономикалық қажеттілігі экономикалық теорияның пайда болуының және дамуының объективті алғышарты. Педагогиканың ерекше ғылыми білім саласына бөлінуі және оның көрнекті қайраткерлері. Саясат пен қоғамдық идеяның педагогикалық теорияның дамуына әсері. Халық педагогикасының қалыптасуы. Педагогиканың адам туралы ғылым жүйесіндегі ролі мен орны және оның басқа ғылымдармен байланысы (философия, психология, әлеуметтану және физиология)
№1. Дәріс
Педагогика ғылымы, білімнің ерекше саласына бөлінуі және зерттейтін
нәрселері. (2 сағ)
Дәрістің мақсаты: Әлеуметтік жұмыс тәжірибесіндегі педагогикалық
білімдердің жалпы адамдық маңыздылығын табу.
Дәрістің жоспары:
1. Педагогика ғылым ретінде.
2. Педогогикалық теорияның дамуына қоғамның саясаты мен идеологиясының
әсері
3. Педогогиканың басқа ғылымдармен байланысы.
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Педагогика - тәрбие туралы ғылым. Педагогика ғылым ретінде ол жеке бір
тұлғаның немесе қоғамның дамуы, қалыптасуын блім алуын зерттейді.
Педагогикалық ғылымның негізгі міндеті ол білім беру, үйрету. Педагогика
ол философиямен ғылым ретінде ХҮІІ ғасырда бөлініп шықты. Педагогикалық
ғылым басты назарды адам және қоғамды оқыту үшін оқу-тәрбие ісін
жандандыруға бөлді. Педагогикалық ғылым әрбір адамға білім береді.
Мемлекет даму үшін педагогикалық ғылым өте қажет. Себебі, экономиканы
дамыту үшін берілетін білім көлемін ұлғайту қажеттілігі туады.
Педагогикалық ғылым мемлекетті ілгері дамыту үшін де қажет.
Ф. Бэкон (1561-1626) педагогика ғылым ретінде ХҮІІ ғасырда қалыптастырды.
Я.А. Каменский (1592-1670), ДЖ. Локк (1632-1704), Ж.Ж. Руссо (1712-1778),
И.Ф. Гербарт, Дистерверг, Песталоции. М.В. Ломоносов “Риторика”,
“Грамматика” деген кітап жазды. К.Д.Ушинский, Н.И.Пирогов педагогиканың
дамуына үлес қосты.
Жас ұрпақты өмірге бейімдеуде қоғамның әлеуметтік – экономикалық
қажеттілігі экономикалық теорияның пайда болуының және дамуының объективті
алғышарты. Педагогиканың ерекше ғылыми білім саласына бөлінуі және оның
көрнекті қайраткерлері. Саясат пен қоғамдық идеяның педагогикалық теорияның
дамуына әсері. Халық педагогикасының қалыптасуы. Педагогиканың адам туралы
ғылым жүйесіндегі ролі мен орны және оның басқа ғылымдармен байланысы
(философия, психология, әлеуметтану және физиология)
Педагогика жеке адамдардың дамуын зерттейді.
Педагогиканың категориялары:
- даму;
- білім;
- білім алу;
- тәлім-тәрбие.
Даму – жеке адамдардың ішкі және сыртқы әлеуметтік және табиғи
факторлардың әсерінен қалыптасу процесі
Білім – ғылыми білімді игере білудің қорытында процесі.
Білім алу – мақсатқа жету жолындағы, оқушы мен мұғалім арасындағы
түсіністігі сол жолда адамдардың білім деңгейінің өсуі.
Тәрбие – қоғамдағы адамдардың жеке дамуының оның жақсы жақтары,
көзқарасы, сапасына, жеке дамуына әсер етеді.
Педагогиканың зерттеу әдістері:
- педагогикалық бақылау;
- әңгімелесу арқылы зерттеу;
- педагогикалық эксперимент;
- педагогикалық тәжірибені оқыту;
- әлеуметтік әдіс;
- математикалық статистика.
Педагогикалық практика
Торенци: “Екі адам бір нәрсені істегенде әр түрлі болып шығады” деген.
Педагогикалық практика жұмыс істегенде көрінеді. Педагогикалық практика
ол адамдардың міндетті жұмысы алдағы өмірді дамыту, өзгерту жақсылыққа
апару.
Педагогикалық мәселе ол педагогикалық процесте шығатын сұрақ қалай
адамды дұрыс тәрбиелеп оқыту? Педагогикалық процесте сұрақтарға шешім
шығару, сауықтырушылық бағдарлама жазу оны әрі қарай дамыту өзгерту.
Педагогикалық процестердің айырмашылығы оның объектісі “адам”.
Педагогикалық шешім ол әлеуметтік жұмыскердің өте қиын, өте тығыз міндеті.
Педагогикалық шешім әр кезде адамгершілікке ары қарай дамытуға тырысу
керек.
Өздік бақылауға арналған сұрақтар:
1. Қандай объективті қоғамдық-экономикалық алғы шарттар педагогикалық
теория дамуына және тәрбиелеудің қажеттілігіне ескерілді?
2. Неліктен тәрбие жалпы және мәңгі категорияға жатады?
3. Педогогикалық тәрбие туралы ғылым атауы қалай пайда болды және ол
қашан жеке ғылым саласы ретінде бөлініп шықты?
4. Дүниежүзілік педагогикалық ғалымдар тәрбиелеу теориясын дамытуда
қандай өз еңбектерін қалдырды?
5. Педогогикалық теорияның өңделуіне, тәрбиенің мінездемесіне қоғамның
идеологиясы және саясаты қалай әсер етеді?
6. Этнопедогогиканың өңделуі және халық педогогикасының құрылуы немен
негізделеді?
7. Педогогикалық зерттеу қалай құрылады және қандай мәселелерді ол
шешеді?
8. Жеке адамның дамуына және тәрбиенің қоғамдағы өсуін көрсету үшін
қазіргі заманғы фактілерді қолданып көруге тырысыңыз.
№2 Дәріс. Әлеуметтік – педагогикалық теория мен практиканың пайда болуы.
(2 сағ)
Дәрістің мақсаты: Әлеуметтік педагогиканың дамуының және құрылуының негізгі
кезеңдерін қарастыру.
Дәрістің жоспары:
1. Қайрымдылық әлеуметтік - педагогикалық қызметтің мәдени - тарихи
дәстүрі ретінде.
2. Ресей мен Қазақстандағы қайырымдылықтың даму кезеңдері.
3. Ресейде және Қазақстанда “ Әлеуметтік педагог” мамандығының қызметке
енуі.
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Мейірбандық пен қайырымдылық әлеуметтік – педагогикалық қызметтің
мәдени және тарихи дәстүрі. Қазақстан мен Ресейдегі қайырымдылықтың даму
кезеңдері. Ресейде “Әлеуметтік педагог” мамандығын енгізу.
К.Д.Ушинский, И.Ф.Лесгафт, П.Ф.Каптеров, И.Н.Венцель т.б. әлеуметтік
педагогика саласының дамуына үлес қосты. В.Н.Сороки-Росинскийдің,
С.Т.Шацскийдің, А.С.Макаренканың негізгі әлеуметтік педагогикалық
идеялары.
Өздік бақылауға арналған сұрақтар
1. Ресейде қандай дәстүрлі мәдени–тарихи қайырымдылық орныдары бар?
2. Х-XXI ғасырларда ежелгі орыс мемлекеттерінде балаларға қандай негізгі
бағыттар және әлеуметтік көмек түрлері болды?
3. Кеңестік дәуірде әлеуметтік сферада балалармен жұмыс жасау ерекшелігі.
№3. Дәріс Әлеуметтік педагог кәсіби стандарт. (2 сағ)
Дәрістің мақсаты: әлеуметтік-педагогикалық қызметте маманның негізгі
сипатты.
Дәрістің жоспары:
1. Маман дайындауда маманның кәсіптік талаптарына жалпы сипаттама
2. Әлеуметтік педагогика мамандығында түлектерді дайындау деңгейіндегі
талаптары.
3. Әлеуметтік жұмысты мамандандыру.
Маманның жалпы мінездемесі және оның кәсіби дайындығына қойылатын
талаптар. “Әлеуметтік педагогика” мамандығын дайындау деңгейі бойынша оқу
бітірушілерге қойылатын талаптар.
Әлеуметтік педагогтың кәсіби портреті. Маманды тағайындау. Этикалық
және кәсіптік кодекс. Кәсіби қызметтің құрылымы. Әлеуметтік педагог –
кәсіби қызметтің субъектісі: жеке сипаттама және кәсіби жете білушілігі.
Әлеуметтік педагог - өзінің негізгі жұмыс бағытын оқушылардың сабақтың
бос уақытын тиімді пайдалану мәселесімен айналысады. Олар ата-аналармен
бірлесе отырып, мектептен тыс көптеген қызықты жұмыстар жүргізе алады.
Оқушылардың сабақтың бос уақыттағы іс-әрекеттері әлеуметтік педагогтың
үлесіне тиеді.
Әлеуметтік жұмыспен айналысатын маман-педагог белгілі бір білім
жиынтықтарымен қаралған болуы қажет. Олар – психология, ұйымдастырушылық
дағдысы, адамдармен сөйлесе білу қабілеті, педагогикалық іскерлігі,
балалар ұжымымен жұмыс істей білушілігі, сонымен қатар, әлеуметтік
педагогтың сапалық ерекшелігінің, адамгершілігінің, ізгілік және рухани
қасиетініңжоғары деңгейде болуы тиіс.
Әлеуметтік педагогтың жұмыс объектілері оқушылар мен ата-аналар ғана
емес, сонымен қатар, әртүрлі жастағы адамдар, клубтар, секциялар, топтар
және қоғамдық бірлестіктер. Мұндай ортада барлығы өздерін еркін ұстайды,
тәуелсіз сезінеді. Сондықтанда бұл ортада барлығы өздерін еркін ұстайды,
тәуелсіз сезінеді. Сондықтанда бұл ортада жұмыс істеп, оқушының бос
уақыттағы тәрбиесін дұрыс ұйымдастыру қиын да күрделі жұмыс.
Жоғарыдағы айтылған сан алуан, қиын да және жауапты қызметті атқаратын
әлеуметтік педагогтың жұмысы ауқымды, бағыты да әр алуан. Оған негізінен
мына төмендегідей бағыт-бағдарларды жатқызуға болады:
- сыныпта, топта, жатаханада, қоғамдық бірлестіктерде және мектептен
тыс білім мекемелерінде тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру;
- жеке бастың психолого-педагогикалық ерекшелігін, ата-анасының
жағдайын, қызығушылығын, талап-тілектерін, қиындықтарын, кездейсоқ
жағдайларын, тәртіп бұзушылығын тексеріп, зерттеу және дер кезінде
тиісті педагогикалық көмек көрсету;
- салауатты өмір салтын насихаттау, оқушының еркіндігіне, денсаулығына
қамқорлық жасау, қауіпсіз өмір сүруге көмектесу, жасы келгендерді
білім алуға тарту;
- бос уақытта дарын қабілетінің дамуына ақыл-ой және дене құрылысының
өсуіне жағдай жасау;
- оқушының жеке басына тәне ерекшеліктерін мұғалімдерімен бірлесіп
шешу, кемістігі бар балалардың жағдайын ойластыру және оларға
қажетті мүмкіндіктерді жасау.
Сонымен қатар, әлеуметтік педагог оқушылардың білім алуын
гуманизациялауда ерекше роль атқарады. Ол көпшілік қоғамдық ұйымдар мен
мектептің өзара байланыстарын қамтамасыз етеді. Екеуінің арасын
байланыстыратын звено болып саналады.
Қазіргі жағдайда мектептің, отбасының және көпшіліктің өзара байланысын
жақсартатын әлеуметтік педагогтар даярлаудың ауқымын кеңейту керектігі
өте айқын сезілуде. Мұндай категориядағы кәсіби білікті мамандарды
даярлауға ерекше көңіл аудару керек. Міне, сонда ғана бала тәрбиесіндегі
мектеп, отбасы және көпшілік ұйымдардың арасындағы байланысты жақсартатын
мамандар саны көбейіп, сапасы артады. Мұны өмір талап етіп отыр.
Өздік бақылауға арналған сұрақтар
1. Әлеуметтік педагог пен педагогиканың кәсіптік қызметін салыстырыңдар.
2. Әлеуметтік педагогтың кәсіптік қызметінің құрылымын сипатта.
3. Әлеуметтік ұстаз кәсіпшілік қызметі құрылымын сипаттаңыздар.
4. Әлеуметтік педагогика мен әлеуметтік жұмыстың қандай өзара
байланыстары бар?
5. Әлеуметтік педагогқа кәсіптік қызметінде ерекше қабілеттілік қажет пе?
6. Әлеуметтік педагогқа кәсіптік жете білушілік не үшін қажет?
7. Әлеуметтік педагогты кәсітік дайындауда– теориялық білім әлде кәсіптік
іскерлік маңызды ма?
№4. Дәріс Әлеуметтік тәрбие (1 сағ)
Дәрістің мақсаты: әлеуметтік тәрбиелеудің маңыздылығын ашу.
Дәрістің жоспары:
1. Әлеуметтік тәрбиелеу маңызы.
2. Әлеуметтік тәрбиелеудің түрлері, мақсаты.
3. Әлеуметтік тәрбиелеу және олардың орындалу принциптері.
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Әлеуметтік тәрбиенің мәні. Әлеуметтік тәрбиенің мақсаты, міндеті,
мазмұны түрлері. Әлеуметтік тәрбиенің принциптері және оларды жүзеге
асыру.
Әлеуметтік тәрбие – қоғамға қамқорлық болашақ ұрпаққа, қоғамдарда
адамдарды көтермелеу, ұжыммен басқа адамдардың өнегелі қоғамдық қабылдауы,
жанұяда қоғамда болған, экономикалық және азаматтық тұрмыстық. Адамға көмек
беру – бұл өмірінде жаңа жол табуына үйрету, жаңа өмірлік жағдайларға дайын
тұрды. Тәрбие ол баланы трең түсіну жетістікке жету үшін баланы білуіміз
керек, бақылай білуіміз керек. Оның істеген қылығына анализ жасай білуіміз
керек, бала өмір сүретін ортаны түсіну. Әлеуметтік тәрбие ол адамға
көмектесу процестегі дамуына, жетістікке жетуіне, қоғамдық қарым-қатынасты
бағдарлай білуін білдіреді. Әлеуметтік тәрбие жанұяда, мектепте барлықбілім
беруде еңбек етеді. Әлеуметтік жұмыс термині адамға, топқа көмек көрсетуді
оның әлеуметтік жағдайын жақсартуда оның кәсіби қызметін білдіреді.
Жеке адамдарды қалыптастыру және оны әлеуметтендіру әлеуметтік тәрбиемен
байланысты. Әлеуметтік тәрбие дегеніміз не? Бұл қоғамдағы өсіп келе
жатқан ұрпақты қамқорлыққа алу. Қазақстандағы тәрбиелеу адамның мінез-
құлқын, жүріс-тұрысын қадағалайды. Физикалық, психикалық әлеуметтік даму
қоғамдық, мемлекеттік және жеке оқу тәрбие орындарында құрылады. Бұл
құрылым әлеуметтік қараусыз қалған жанұялармен балалардың дамуына
бағытталған көмек; балалардытәрбиелеуде адамдар мен табиғатпен қарым-
қатынас жасай білуді, кризистік жағдайда жанұямен балаларға көмек;
әлеуметтік тәрбие білім мен оқумен баланың өзіндік білім алуымен тығыз
байланысты.
Әлеуметтік тәрбие
Әлеуметтік тәрбиені қалай ұйымдастыру керек?
Бірінші тапсырма болып тұлғаның жеке басына көмек.
1. Оны кризистік жағдайларда, мысалы: жанұяда, мектепте, баланың
денсаулығын, физикалық, психикалық және баланың әлеуметтік жағдайын
қалпына келтіру.
2. Оның қоғамдық өміріндегі профессионалды өзіндік анықтаудың қорғану
құқығын ұйымдастыру оның әлеуметтік, физикалық, танымдық,
шығармашылық жұмысында, денсаулығын қорғауға алуды ұйымдастыру.
Жеткіншектер бозбалалар мен бойжеткендер өмірінде өзіндік шешімге
келудегі көмектестіруді ұйымдастыру.
Әлеуметтік тәрбиеге анализ жасай отырып, педагог баланың жеке басын
қалыптастыруда:
- табиғат пен ана тілі;
- жанұядағы, мектептегі, қоршаған ортадағы қарым-қатынас оның іс-әрекеті;
- БАҚ, әдебиет өнер;
- Балалардың өз өмірі мақсатқа жету жоспары, кіші қоғамдағы баланың
орындайтын ролі.
Психологтар мен педагогтардың зерттеулерінде әлеуметтік тәрбиенің негізгі
принципі қарастырылған:
Табиғи жинақталу принципі –баланың дамуын қабілетін зерттеу
Халықтық принцип – ұлттық мәдениетпен дәстүрлі ана тілін оқытуды ұсынады.
Адамгершілік принципі - әр бір баланың жеке басын қалыптастыруда оның
физикалық, эмоциалық, қайырымды, әлеуметтік дамуын,кризистік жағдайда
жылы жүзбен қарап көмек көрсетудің негізін қарастырады.
Әлеуметтік жауапкершілік принципі – адамдардың шығармашылықта, білім
алуында, қарым-қатынас қанағаттандырады. Ол мынадай жағдай жасауға мысалы,
дарынды балалар физикалық әлсіз балалар ойының дамымай қалуынан, мінез-
құлықтарда ақаулары бар, жетім балалар, мүгедек балалардың қатыгездік
жағдайда қиналған баланың даму жағдайын жасау.
Өздік бақылауға арналған сұрақтар
1. Тәрбиелеудің мақсаттары және шешімді тарихи келісуі?
2. Ресейде 90 жылдары Әлеуметтік тәрбиелеу термині қалай аталды?
3. Әлеуметтік тәрбиелеу теорияларын өңдеу мәселелері.
4. Әлеуметтік педагогтың кәсіптік қызметінің негізі ретінде әлеуметтік
тәрбиелеудің ерекшелігі неде?
Дәріс №5. Отбасы – адамды әлеуметттендірудің алғашқы институты.
Әлеуметтік педагогтың отбасымен жұмыс әдістемесі. (2 сағ)
Дәрістің мақсаты: отбасы- адам әлеуметтендірудің алғашқы институт
ретінде әлеуметтік - педагогикалық көмек түрлерін көрсету.
Дәрістің жоспары:
1. Отбасының негізгі функциялары.
2. Отбасының әлеуметтік статусы және оның типологиясы.
3. Әлеуметтік педагогтың отбасымен жұмыс жасау қызметі
4. Отбасыға әлеуметтік - педагогикалық көмек түрлері
Қазіргі отбасының мәні, міндеті және мәселелі. Отбасыларының негізгі
түрлері, олардың сипаттамасы және баланың жеке басын әлеуметтендіруге
әсері.
Балалы жанұя. Жанұялық тәрбие дәстүрі әр ғасыр сайын қалыптасып отырды.
Платон заманынан осы заманғы ғалымдармен педагогтардың пайымдауынша
адамдардың қалыптасып дамуына, оның адам болуына, оның ақыл-ойы
физиологиялық және рухани қабілеті, оның денсаулығы мен моральдық
принциптары тек қана ата-анасына әсер етеді.
Егерде ата-анасы оның денсаулығына жаны мен жүрегін беріп, қамқор жасаса
қоршаған ортаның зиянды әсерінен баласы қорғанып жүреді. Бірақта қандай
байлықта, комфортта, физикалық мықты қылып өсірсе де баланы түзу жолмен
ғана, ғылымды игерген, егерде онда рухани дамымаған жеке адамдардың
гуманды ерекшеліктері болмаса ортаға жақсылық әкелмейді.
Өнегелі тәрбие, психологиялық дамыту, мұғалімнің қарым-қатынастық, өмір
жағдайы – жанұяда қалыптасады.
В.А.Сухомолинский жазғандай баланы көп қуанышқа бөлеу керек. Ата-ананың
жалғыз дұрыс курсы.
Ата-ананың тәрбие қорытындысы қатыгездігімен жұмсағына байланыстыемес,
олардың балаға деген ыстық сезімі. Бала жеткіншек кезінде жанұядағы
жағдайы бойынша сіңіреді. Ата-анаға үнемі өз іс-әрекеттеріне бағалап
отыруынмектепке дейінгі жаста бұл баланы сыйлау, еркелету, т.б. Бұл оған
мораль, білім мен ақыл, батылдылық. Баланың беделін түсірмей оны үнемі
көтеріп отыру керек. Баламен үнемі қарым-қатынаста болса баласы туралы
көп нәрсе біледі. Жеткіншек кезінде ата-анасына баламен ерекше қарым-
қатынаста болу керек. Оны сыйлау, пікірін ескере отыру. Әлеуметтік
педагогикада ата-ана қарым-қатынаста кеңес жүргізуде баланың басындағы
тәрбиесіне көңіл аудару керек. Оның негізгі ерекшеліктері жанұяда баланы
тыңдау. Оны кішкентай жасынан бастап сыйлау және ата-анаға көңіл аударуға
үлкен адамдарды сыйлауға үйрету керек.
Баланы жанұяда тәртіппен тәрбиелеген дұрыс, баланың ақыл-ой қабілеті
дұрыс дамуына әсер етеді. Осы тәртіпке үйреніп алған бала, өімр бойы
қайталап әдет алады. Бұнда күнделікті тәртібі маңызды роль атқарады,
үйдегі міндеті және т.б.
Отбасымен жұмыс. Әлеуметтік педагогикада жанұямен жұмыс істегенде оны
білуден бастайды. Бұл қолайсыз жанұялар, бала ата-ананың арасындағы
ұрыста жүретін, ата-ана маскүнем, нашақор, мүгедек немесе аурулар.
Қазіргі заман жағдайы - ата-ана жұмыссыздығында қосты.
Әлеуметтік педагогика баланы күнделікті қарауға талап етеді, жанұяда
әкесі немесе шешесі жоқ немесе туыстарында апасының қолында тәрбиеленсе
де олар тойлатып кеткенде жалғыз қалып қояды. Дәл осындай жанұяда бала
мінез-құлқының ауытқуы байқалады. Жанұяда баламен контакт болмағанда, оны
тек материалды қамтамасыз етуі. Жанұядағы психологиялық климат түсінігі
бар. Бұл тұрақты эмоциялық балаға мейірбандық пен әсер етуі, махаббаты
жатады. Әлеуметтік педагогика жанұяны қарастырарда жанұя типін анықтауы
тиіс, қалалық және ауылдық жанұя, дәстүрлі, қазіргі заманғы, көп балалы,
толық емес, қашқын жанұясы, эмиграт, асырап алушы ма, ұлты және т.б.
Әлеуметтік педагогикадағы жанұяда әр түрлі мәселелерді көздейді:
- ауру бала, мүгедек бала;
- қарт ата-ана, мүгедек, зейнеткер;
- жезөкшелік;
- алқаш, нашақор;
- ата-ана ажырасу.
Әлеуметтік педагогикада жанұя жұмыстағы бірінші орындағы тапсырмасы –
мәселелерді шешуге рұқсат алу, сонымен қатар, олардың ескерулерімен
нейтрализациясына көңіл аударуы. Ескертулерге жанұяларға мемлекет
тарапынан төлем ақы, жеңілдіктер алу, әлеуметтік көмек.
Әлеуметтік педагог педагогикалық мәселелерді басқа жанұямен жұмыс
істегенде әлеуметтік, экономикалық, медициналық және психологиялық
тапсырмаларды шешеді.
Басты мақсаты – жанұяның ішкі күшін толықтыру дағдарыстарының алдын алу.
Ол үшін:
1) мәселеге анализ жасау қажет;
2) мамандардан кеңес алу қажет;
3) дағдарыстан шығуға жол іздеу.
Әлеуметтік педагог жанұяға көмек көрсеткенде мынадай жұмыстарды атқарады:
1) жанұямен кеңес жүргізу, әртүрлі төлемақылар және әлеуметтік
жеңілдіктер алу мүмкіндегіне көмек;
2) жанұяға табыстың кірісін үлкейту, үлкендердің пайда табуға кәсіптік
орын алатын болса, кредит алып беру;
3) жұмыссыз жалғыз басты анаға көмек;
4) көптеген ата-аналар педагогикалық көмегін қажет етеді. Кеңесті жеке
және топ түрінде өткізуге болады. Ауру баласымен ата-анасын қосып
немесе ата-анасы яғни, 1 сыныпқа баратын немесе қиын баламен қарым-
қатынас.
Ата-анасы лекторя жүргізгенде келесі тақырыпта өтеді:
- педагогика мен психологияның – баланы тәрбиелеу мен дамыту туралы
ғылым;
- баланы тәрбиелеудегі ата-ана ролі;
- қиын баланы тәрбиелеу;
- физиологиялық және ақыл-ойы кеміс баланы тәрбиелеу;
- баланы мектепке дайындау;
- жанұядағы баланы эстетикаға тәрбиелеу;
- жыныстық тәрбие;
- діни тәртіпке тәрбиелеу;
- шылым шегу мен нашақорлықтың зияндығы.
5) жанұямен жұмыс істегенде баланың жанұядағы жағдайына көңіл аудару
керек. Жанұя туралы барлық ақпараттарды жинау: мектептен,
көршілерінен, поликлиникадан;
6) маскүнем және нашақор эанұямен жұмыс істегенде бірінші орында
балалар үйімен анықтап алу керек. Ата-аналық құқығынан айырылғанда –
дұрыс жанұяға беру.
Осыдан кейін ата-анасын емдеуге кіріседі. Әлеуметтік педагогикада баласы
мүгедек жанұяға көңіл аударады, арнайы мектепке орналастыру, балаларға
арбалар алуға, жаздағы демалысқа жолдама алуға көмектеседі. Әлеуметтік
педагог заңгерлермен байланысады, жанұядағы кеңесі ұйымдарға, үнемі дауда
болады.
Өздік бақылауға арналған сұрақтар
1. Отбасының қандай классификациялары бар?
2. Қазір Ресейде әлеуметтік институт ретінде отбасының негізгі даму
мәселелері.
3. Қазіргі мемлекеттік отбасылық саясат.
4. Асоциалды отбасыға әлеуметтік – педагогикалық көмектің негізгі
түрлері.
5. Қауіпті топ отбасына сипаттама.
6. Қауіпті топ отбасының әлеуметтік статусына сипаттама.
7. Қауіпті топ отбасындағы балалардың негізгі мәселелері .
8. Әлеуметтік педагогтың қауіпті топ отбасымен жұмыс істеу ерекшілігі.
№6. Дәріс Әлеуметтік педагогтың диагностикалық функциясын жүзеге
асыру технологиясы. (2 сағ)
Дәрістің мақсаты: Әлеуметтік педагогтың диагностикалық функциясын
орындау маңыздылығы.
Дәрістің жоспары:
1. Әлеуметтік-педагогикалық диагностика ұғымы.
2. Әлеуметтік - педагогикалық диагностиканың әдісі және олардың
сипаты.
... жалғасы
Педагогика ғылымы, білімнің ерекше саласына бөлінуі және зерттейтін
нәрселері. (2 сағ)
Дәрістің мақсаты: Әлеуметтік жұмыс тәжірибесіндегі педагогикалық
білімдердің жалпы адамдық маңыздылығын табу.
Дәрістің жоспары:
1. Педагогика ғылым ретінде.
2. Педогогикалық теорияның дамуына қоғамның саясаты мен идеологиясының
әсері
3. Педогогиканың басқа ғылымдармен байланысы.
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Педагогика - тәрбие туралы ғылым. Педагогика ғылым ретінде ол жеке бір
тұлғаның немесе қоғамның дамуы, қалыптасуын блім алуын зерттейді.
Педагогикалық ғылымның негізгі міндеті ол білім беру, үйрету. Педагогика
ол философиямен ғылым ретінде ХҮІІ ғасырда бөлініп шықты. Педагогикалық
ғылым басты назарды адам және қоғамды оқыту үшін оқу-тәрбие ісін
жандандыруға бөлді. Педагогикалық ғылым әрбір адамға білім береді.
Мемлекет даму үшін педагогикалық ғылым өте қажет. Себебі, экономиканы
дамыту үшін берілетін білім көлемін ұлғайту қажеттілігі туады.
Педагогикалық ғылым мемлекетті ілгері дамыту үшін де қажет.
Ф. Бэкон (1561-1626) педагогика ғылым ретінде ХҮІІ ғасырда қалыптастырды.
Я.А. Каменский (1592-1670), ДЖ. Локк (1632-1704), Ж.Ж. Руссо (1712-1778),
И.Ф. Гербарт, Дистерверг, Песталоции. М.В. Ломоносов “Риторика”,
“Грамматика” деген кітап жазды. К.Д.Ушинский, Н.И.Пирогов педагогиканың
дамуына үлес қосты.
Жас ұрпақты өмірге бейімдеуде қоғамның әлеуметтік – экономикалық
қажеттілігі экономикалық теорияның пайда болуының және дамуының объективті
алғышарты. Педагогиканың ерекше ғылыми білім саласына бөлінуі және оның
көрнекті қайраткерлері. Саясат пен қоғамдық идеяның педагогикалық теорияның
дамуына әсері. Халық педагогикасының қалыптасуы. Педагогиканың адам туралы
ғылым жүйесіндегі ролі мен орны және оның басқа ғылымдармен байланысы
(философия, психология, әлеуметтану және физиология)
Педагогика жеке адамдардың дамуын зерттейді.
Педагогиканың категориялары:
- даму;
- білім;
- білім алу;
- тәлім-тәрбие.
Даму – жеке адамдардың ішкі және сыртқы әлеуметтік және табиғи
факторлардың әсерінен қалыптасу процесі
Білім – ғылыми білімді игере білудің қорытында процесі.
Білім алу – мақсатқа жету жолындағы, оқушы мен мұғалім арасындағы
түсіністігі сол жолда адамдардың білім деңгейінің өсуі.
Тәрбие – қоғамдағы адамдардың жеке дамуының оның жақсы жақтары,
көзқарасы, сапасына, жеке дамуына әсер етеді.
Педагогиканың зерттеу әдістері:
- педагогикалық бақылау;
- әңгімелесу арқылы зерттеу;
- педагогикалық эксперимент;
- педагогикалық тәжірибені оқыту;
- әлеуметтік әдіс;
- математикалық статистика.
Педагогикалық практика
Торенци: “Екі адам бір нәрсені істегенде әр түрлі болып шығады” деген.
Педагогикалық практика жұмыс істегенде көрінеді. Педагогикалық практика
ол адамдардың міндетті жұмысы алдағы өмірді дамыту, өзгерту жақсылыққа
апару.
Педагогикалық мәселе ол педагогикалық процесте шығатын сұрақ қалай
адамды дұрыс тәрбиелеп оқыту? Педагогикалық процесте сұрақтарға шешім
шығару, сауықтырушылық бағдарлама жазу оны әрі қарай дамыту өзгерту.
Педагогикалық процестердің айырмашылығы оның объектісі “адам”.
Педагогикалық шешім ол әлеуметтік жұмыскердің өте қиын, өте тығыз міндеті.
Педагогикалық шешім әр кезде адамгершілікке ары қарай дамытуға тырысу
керек.
Өздік бақылауға арналған сұрақтар:
1. Қандай объективті қоғамдық-экономикалық алғы шарттар педагогикалық
теория дамуына және тәрбиелеудің қажеттілігіне ескерілді?
2. Неліктен тәрбие жалпы және мәңгі категорияға жатады?
3. Педогогикалық тәрбие туралы ғылым атауы қалай пайда болды және ол
қашан жеке ғылым саласы ретінде бөлініп шықты?
4. Дүниежүзілік педагогикалық ғалымдар тәрбиелеу теориясын дамытуда
қандай өз еңбектерін қалдырды?
5. Педогогикалық теорияның өңделуіне, тәрбиенің мінездемесіне қоғамның
идеологиясы және саясаты қалай әсер етеді?
6. Этнопедогогиканың өңделуі және халық педогогикасының құрылуы немен
негізделеді?
7. Педогогикалық зерттеу қалай құрылады және қандай мәселелерді ол
шешеді?
8. Жеке адамның дамуына және тәрбиенің қоғамдағы өсуін көрсету үшін
қазіргі заманғы фактілерді қолданып көруге тырысыңыз.
№2 Дәріс. Әлеуметтік – педагогикалық теория мен практиканың пайда болуы.
(2 сағ)
Дәрістің мақсаты: Әлеуметтік педагогиканың дамуының және құрылуының негізгі
кезеңдерін қарастыру.
Дәрістің жоспары:
1. Қайрымдылық әлеуметтік - педагогикалық қызметтің мәдени - тарихи
дәстүрі ретінде.
2. Ресей мен Қазақстандағы қайырымдылықтың даму кезеңдері.
3. Ресейде және Қазақстанда “ Әлеуметтік педагог” мамандығының қызметке
енуі.
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Мейірбандық пен қайырымдылық әлеуметтік – педагогикалық қызметтің
мәдени және тарихи дәстүрі. Қазақстан мен Ресейдегі қайырымдылықтың даму
кезеңдері. Ресейде “Әлеуметтік педагог” мамандығын енгізу.
К.Д.Ушинский, И.Ф.Лесгафт, П.Ф.Каптеров, И.Н.Венцель т.б. әлеуметтік
педагогика саласының дамуына үлес қосты. В.Н.Сороки-Росинскийдің,
С.Т.Шацскийдің, А.С.Макаренканың негізгі әлеуметтік педагогикалық
идеялары.
Өздік бақылауға арналған сұрақтар
1. Ресейде қандай дәстүрлі мәдени–тарихи қайырымдылық орныдары бар?
2. Х-XXI ғасырларда ежелгі орыс мемлекеттерінде балаларға қандай негізгі
бағыттар және әлеуметтік көмек түрлері болды?
3. Кеңестік дәуірде әлеуметтік сферада балалармен жұмыс жасау ерекшелігі.
№3. Дәріс Әлеуметтік педагог кәсіби стандарт. (2 сағ)
Дәрістің мақсаты: әлеуметтік-педагогикалық қызметте маманның негізгі
сипатты.
Дәрістің жоспары:
1. Маман дайындауда маманның кәсіптік талаптарына жалпы сипаттама
2. Әлеуметтік педагогика мамандығында түлектерді дайындау деңгейіндегі
талаптары.
3. Әлеуметтік жұмысты мамандандыру.
Маманның жалпы мінездемесі және оның кәсіби дайындығына қойылатын
талаптар. “Әлеуметтік педагогика” мамандығын дайындау деңгейі бойынша оқу
бітірушілерге қойылатын талаптар.
Әлеуметтік педагогтың кәсіби портреті. Маманды тағайындау. Этикалық
және кәсіптік кодекс. Кәсіби қызметтің құрылымы. Әлеуметтік педагог –
кәсіби қызметтің субъектісі: жеке сипаттама және кәсіби жете білушілігі.
Әлеуметтік педагог - өзінің негізгі жұмыс бағытын оқушылардың сабақтың
бос уақытын тиімді пайдалану мәселесімен айналысады. Олар ата-аналармен
бірлесе отырып, мектептен тыс көптеген қызықты жұмыстар жүргізе алады.
Оқушылардың сабақтың бос уақыттағы іс-әрекеттері әлеуметтік педагогтың
үлесіне тиеді.
Әлеуметтік жұмыспен айналысатын маман-педагог белгілі бір білім
жиынтықтарымен қаралған болуы қажет. Олар – психология, ұйымдастырушылық
дағдысы, адамдармен сөйлесе білу қабілеті, педагогикалық іскерлігі,
балалар ұжымымен жұмыс істей білушілігі, сонымен қатар, әлеуметтік
педагогтың сапалық ерекшелігінің, адамгершілігінің, ізгілік және рухани
қасиетініңжоғары деңгейде болуы тиіс.
Әлеуметтік педагогтың жұмыс объектілері оқушылар мен ата-аналар ғана
емес, сонымен қатар, әртүрлі жастағы адамдар, клубтар, секциялар, топтар
және қоғамдық бірлестіктер. Мұндай ортада барлығы өздерін еркін ұстайды,
тәуелсіз сезінеді. Сондықтанда бұл ортада барлығы өздерін еркін ұстайды,
тәуелсіз сезінеді. Сондықтанда бұл ортада жұмыс істеп, оқушының бос
уақыттағы тәрбиесін дұрыс ұйымдастыру қиын да күрделі жұмыс.
Жоғарыдағы айтылған сан алуан, қиын да және жауапты қызметті атқаратын
әлеуметтік педагогтың жұмысы ауқымды, бағыты да әр алуан. Оған негізінен
мына төмендегідей бағыт-бағдарларды жатқызуға болады:
- сыныпта, топта, жатаханада, қоғамдық бірлестіктерде және мектептен
тыс білім мекемелерінде тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру;
- жеке бастың психолого-педагогикалық ерекшелігін, ата-анасының
жағдайын, қызығушылығын, талап-тілектерін, қиындықтарын, кездейсоқ
жағдайларын, тәртіп бұзушылығын тексеріп, зерттеу және дер кезінде
тиісті педагогикалық көмек көрсету;
- салауатты өмір салтын насихаттау, оқушының еркіндігіне, денсаулығына
қамқорлық жасау, қауіпсіз өмір сүруге көмектесу, жасы келгендерді
білім алуға тарту;
- бос уақытта дарын қабілетінің дамуына ақыл-ой және дене құрылысының
өсуіне жағдай жасау;
- оқушының жеке басына тәне ерекшеліктерін мұғалімдерімен бірлесіп
шешу, кемістігі бар балалардың жағдайын ойластыру және оларға
қажетті мүмкіндіктерді жасау.
Сонымен қатар, әлеуметтік педагог оқушылардың білім алуын
гуманизациялауда ерекше роль атқарады. Ол көпшілік қоғамдық ұйымдар мен
мектептің өзара байланыстарын қамтамасыз етеді. Екеуінің арасын
байланыстыратын звено болып саналады.
Қазіргі жағдайда мектептің, отбасының және көпшіліктің өзара байланысын
жақсартатын әлеуметтік педагогтар даярлаудың ауқымын кеңейту керектігі
өте айқын сезілуде. Мұндай категориядағы кәсіби білікті мамандарды
даярлауға ерекше көңіл аудару керек. Міне, сонда ғана бала тәрбиесіндегі
мектеп, отбасы және көпшілік ұйымдардың арасындағы байланысты жақсартатын
мамандар саны көбейіп, сапасы артады. Мұны өмір талап етіп отыр.
Өздік бақылауға арналған сұрақтар
1. Әлеуметтік педагог пен педагогиканың кәсіптік қызметін салыстырыңдар.
2. Әлеуметтік педагогтың кәсіптік қызметінің құрылымын сипатта.
3. Әлеуметтік ұстаз кәсіпшілік қызметі құрылымын сипаттаңыздар.
4. Әлеуметтік педагогика мен әлеуметтік жұмыстың қандай өзара
байланыстары бар?
5. Әлеуметтік педагогқа кәсіптік қызметінде ерекше қабілеттілік қажет пе?
6. Әлеуметтік педагогқа кәсіптік жете білушілік не үшін қажет?
7. Әлеуметтік педагогты кәсітік дайындауда– теориялық білім әлде кәсіптік
іскерлік маңызды ма?
№4. Дәріс Әлеуметтік тәрбие (1 сағ)
Дәрістің мақсаты: әлеуметтік тәрбиелеудің маңыздылығын ашу.
Дәрістің жоспары:
1. Әлеуметтік тәрбиелеу маңызы.
2. Әлеуметтік тәрбиелеудің түрлері, мақсаты.
3. Әлеуметтік тәрбиелеу және олардың орындалу принциптері.
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Әлеуметтік тәрбиенің мәні. Әлеуметтік тәрбиенің мақсаты, міндеті,
мазмұны түрлері. Әлеуметтік тәрбиенің принциптері және оларды жүзеге
асыру.
Әлеуметтік тәрбие – қоғамға қамқорлық болашақ ұрпаққа, қоғамдарда
адамдарды көтермелеу, ұжыммен басқа адамдардың өнегелі қоғамдық қабылдауы,
жанұяда қоғамда болған, экономикалық және азаматтық тұрмыстық. Адамға көмек
беру – бұл өмірінде жаңа жол табуына үйрету, жаңа өмірлік жағдайларға дайын
тұрды. Тәрбие ол баланы трең түсіну жетістікке жету үшін баланы білуіміз
керек, бақылай білуіміз керек. Оның істеген қылығына анализ жасай білуіміз
керек, бала өмір сүретін ортаны түсіну. Әлеуметтік тәрбие ол адамға
көмектесу процестегі дамуына, жетістікке жетуіне, қоғамдық қарым-қатынасты
бағдарлай білуін білдіреді. Әлеуметтік тәрбие жанұяда, мектепте барлықбілім
беруде еңбек етеді. Әлеуметтік жұмыс термині адамға, топқа көмек көрсетуді
оның әлеуметтік жағдайын жақсартуда оның кәсіби қызметін білдіреді.
Жеке адамдарды қалыптастыру және оны әлеуметтендіру әлеуметтік тәрбиемен
байланысты. Әлеуметтік тәрбие дегеніміз не? Бұл қоғамдағы өсіп келе
жатқан ұрпақты қамқорлыққа алу. Қазақстандағы тәрбиелеу адамның мінез-
құлқын, жүріс-тұрысын қадағалайды. Физикалық, психикалық әлеуметтік даму
қоғамдық, мемлекеттік және жеке оқу тәрбие орындарында құрылады. Бұл
құрылым әлеуметтік қараусыз қалған жанұялармен балалардың дамуына
бағытталған көмек; балалардытәрбиелеуде адамдар мен табиғатпен қарым-
қатынас жасай білуді, кризистік жағдайда жанұямен балаларға көмек;
әлеуметтік тәрбие білім мен оқумен баланың өзіндік білім алуымен тығыз
байланысты.
Әлеуметтік тәрбие
Әлеуметтік тәрбиені қалай ұйымдастыру керек?
Бірінші тапсырма болып тұлғаның жеке басына көмек.
1. Оны кризистік жағдайларда, мысалы: жанұяда, мектепте, баланың
денсаулығын, физикалық, психикалық және баланың әлеуметтік жағдайын
қалпына келтіру.
2. Оның қоғамдық өміріндегі профессионалды өзіндік анықтаудың қорғану
құқығын ұйымдастыру оның әлеуметтік, физикалық, танымдық,
шығармашылық жұмысында, денсаулығын қорғауға алуды ұйымдастыру.
Жеткіншектер бозбалалар мен бойжеткендер өмірінде өзіндік шешімге
келудегі көмектестіруді ұйымдастыру.
Әлеуметтік тәрбиеге анализ жасай отырып, педагог баланың жеке басын
қалыптастыруда:
- табиғат пен ана тілі;
- жанұядағы, мектептегі, қоршаған ортадағы қарым-қатынас оның іс-әрекеті;
- БАҚ, әдебиет өнер;
- Балалардың өз өмірі мақсатқа жету жоспары, кіші қоғамдағы баланың
орындайтын ролі.
Психологтар мен педагогтардың зерттеулерінде әлеуметтік тәрбиенің негізгі
принципі қарастырылған:
Табиғи жинақталу принципі –баланың дамуын қабілетін зерттеу
Халықтық принцип – ұлттық мәдениетпен дәстүрлі ана тілін оқытуды ұсынады.
Адамгершілік принципі - әр бір баланың жеке басын қалыптастыруда оның
физикалық, эмоциалық, қайырымды, әлеуметтік дамуын,кризистік жағдайда
жылы жүзбен қарап көмек көрсетудің негізін қарастырады.
Әлеуметтік жауапкершілік принципі – адамдардың шығармашылықта, білім
алуында, қарым-қатынас қанағаттандырады. Ол мынадай жағдай жасауға мысалы,
дарынды балалар физикалық әлсіз балалар ойының дамымай қалуынан, мінез-
құлықтарда ақаулары бар, жетім балалар, мүгедек балалардың қатыгездік
жағдайда қиналған баланың даму жағдайын жасау.
Өздік бақылауға арналған сұрақтар
1. Тәрбиелеудің мақсаттары және шешімді тарихи келісуі?
2. Ресейде 90 жылдары Әлеуметтік тәрбиелеу термині қалай аталды?
3. Әлеуметтік тәрбиелеу теорияларын өңдеу мәселелері.
4. Әлеуметтік педагогтың кәсіптік қызметінің негізі ретінде әлеуметтік
тәрбиелеудің ерекшелігі неде?
Дәріс №5. Отбасы – адамды әлеуметттендірудің алғашқы институты.
Әлеуметтік педагогтың отбасымен жұмыс әдістемесі. (2 сағ)
Дәрістің мақсаты: отбасы- адам әлеуметтендірудің алғашқы институт
ретінде әлеуметтік - педагогикалық көмек түрлерін көрсету.
Дәрістің жоспары:
1. Отбасының негізгі функциялары.
2. Отбасының әлеуметтік статусы және оның типологиясы.
3. Әлеуметтік педагогтың отбасымен жұмыс жасау қызметі
4. Отбасыға әлеуметтік - педагогикалық көмек түрлері
Қазіргі отбасының мәні, міндеті және мәселелі. Отбасыларының негізгі
түрлері, олардың сипаттамасы және баланың жеке басын әлеуметтендіруге
әсері.
Балалы жанұя. Жанұялық тәрбие дәстүрі әр ғасыр сайын қалыптасып отырды.
Платон заманынан осы заманғы ғалымдармен педагогтардың пайымдауынша
адамдардың қалыптасып дамуына, оның адам болуына, оның ақыл-ойы
физиологиялық және рухани қабілеті, оның денсаулығы мен моральдық
принциптары тек қана ата-анасына әсер етеді.
Егерде ата-анасы оның денсаулығына жаны мен жүрегін беріп, қамқор жасаса
қоршаған ортаның зиянды әсерінен баласы қорғанып жүреді. Бірақта қандай
байлықта, комфортта, физикалық мықты қылып өсірсе де баланы түзу жолмен
ғана, ғылымды игерген, егерде онда рухани дамымаған жеке адамдардың
гуманды ерекшеліктері болмаса ортаға жақсылық әкелмейді.
Өнегелі тәрбие, психологиялық дамыту, мұғалімнің қарым-қатынастық, өмір
жағдайы – жанұяда қалыптасады.
В.А.Сухомолинский жазғандай баланы көп қуанышқа бөлеу керек. Ата-ананың
жалғыз дұрыс курсы.
Ата-ананың тәрбие қорытындысы қатыгездігімен жұмсағына байланыстыемес,
олардың балаға деген ыстық сезімі. Бала жеткіншек кезінде жанұядағы
жағдайы бойынша сіңіреді. Ата-анаға үнемі өз іс-әрекеттеріне бағалап
отыруынмектепке дейінгі жаста бұл баланы сыйлау, еркелету, т.б. Бұл оған
мораль, білім мен ақыл, батылдылық. Баланың беделін түсірмей оны үнемі
көтеріп отыру керек. Баламен үнемі қарым-қатынаста болса баласы туралы
көп нәрсе біледі. Жеткіншек кезінде ата-анасына баламен ерекше қарым-
қатынаста болу керек. Оны сыйлау, пікірін ескере отыру. Әлеуметтік
педагогикада ата-ана қарым-қатынаста кеңес жүргізуде баланың басындағы
тәрбиесіне көңіл аудару керек. Оның негізгі ерекшеліктері жанұяда баланы
тыңдау. Оны кішкентай жасынан бастап сыйлау және ата-анаға көңіл аударуға
үлкен адамдарды сыйлауға үйрету керек.
Баланы жанұяда тәртіппен тәрбиелеген дұрыс, баланың ақыл-ой қабілеті
дұрыс дамуына әсер етеді. Осы тәртіпке үйреніп алған бала, өімр бойы
қайталап әдет алады. Бұнда күнделікті тәртібі маңызды роль атқарады,
үйдегі міндеті және т.б.
Отбасымен жұмыс. Әлеуметтік педагогикада жанұямен жұмыс істегенде оны
білуден бастайды. Бұл қолайсыз жанұялар, бала ата-ананың арасындағы
ұрыста жүретін, ата-ана маскүнем, нашақор, мүгедек немесе аурулар.
Қазіргі заман жағдайы - ата-ана жұмыссыздығында қосты.
Әлеуметтік педагогика баланы күнделікті қарауға талап етеді, жанұяда
әкесі немесе шешесі жоқ немесе туыстарында апасының қолында тәрбиеленсе
де олар тойлатып кеткенде жалғыз қалып қояды. Дәл осындай жанұяда бала
мінез-құлқының ауытқуы байқалады. Жанұяда баламен контакт болмағанда, оны
тек материалды қамтамасыз етуі. Жанұядағы психологиялық климат түсінігі
бар. Бұл тұрақты эмоциялық балаға мейірбандық пен әсер етуі, махаббаты
жатады. Әлеуметтік педагогика жанұяны қарастырарда жанұя типін анықтауы
тиіс, қалалық және ауылдық жанұя, дәстүрлі, қазіргі заманғы, көп балалы,
толық емес, қашқын жанұясы, эмиграт, асырап алушы ма, ұлты және т.б.
Әлеуметтік педагогикадағы жанұяда әр түрлі мәселелерді көздейді:
- ауру бала, мүгедек бала;
- қарт ата-ана, мүгедек, зейнеткер;
- жезөкшелік;
- алқаш, нашақор;
- ата-ана ажырасу.
Әлеуметтік педагогикада жанұя жұмыстағы бірінші орындағы тапсырмасы –
мәселелерді шешуге рұқсат алу, сонымен қатар, олардың ескерулерімен
нейтрализациясына көңіл аударуы. Ескертулерге жанұяларға мемлекет
тарапынан төлем ақы, жеңілдіктер алу, әлеуметтік көмек.
Әлеуметтік педагог педагогикалық мәселелерді басқа жанұямен жұмыс
істегенде әлеуметтік, экономикалық, медициналық және психологиялық
тапсырмаларды шешеді.
Басты мақсаты – жанұяның ішкі күшін толықтыру дағдарыстарының алдын алу.
Ол үшін:
1) мәселеге анализ жасау қажет;
2) мамандардан кеңес алу қажет;
3) дағдарыстан шығуға жол іздеу.
Әлеуметтік педагог жанұяға көмек көрсеткенде мынадай жұмыстарды атқарады:
1) жанұямен кеңес жүргізу, әртүрлі төлемақылар және әлеуметтік
жеңілдіктер алу мүмкіндегіне көмек;
2) жанұяға табыстың кірісін үлкейту, үлкендердің пайда табуға кәсіптік
орын алатын болса, кредит алып беру;
3) жұмыссыз жалғыз басты анаға көмек;
4) көптеген ата-аналар педагогикалық көмегін қажет етеді. Кеңесті жеке
және топ түрінде өткізуге болады. Ауру баласымен ата-анасын қосып
немесе ата-анасы яғни, 1 сыныпқа баратын немесе қиын баламен қарым-
қатынас.
Ата-анасы лекторя жүргізгенде келесі тақырыпта өтеді:
- педагогика мен психологияның – баланы тәрбиелеу мен дамыту туралы
ғылым;
- баланы тәрбиелеудегі ата-ана ролі;
- қиын баланы тәрбиелеу;
- физиологиялық және ақыл-ойы кеміс баланы тәрбиелеу;
- баланы мектепке дайындау;
- жанұядағы баланы эстетикаға тәрбиелеу;
- жыныстық тәрбие;
- діни тәртіпке тәрбиелеу;
- шылым шегу мен нашақорлықтың зияндығы.
5) жанұямен жұмыс істегенде баланың жанұядағы жағдайына көңіл аудару
керек. Жанұя туралы барлық ақпараттарды жинау: мектептен,
көршілерінен, поликлиникадан;
6) маскүнем және нашақор эанұямен жұмыс істегенде бірінші орында
балалар үйімен анықтап алу керек. Ата-аналық құқығынан айырылғанда –
дұрыс жанұяға беру.
Осыдан кейін ата-анасын емдеуге кіріседі. Әлеуметтік педагогикада баласы
мүгедек жанұяға көңіл аударады, арнайы мектепке орналастыру, балаларға
арбалар алуға, жаздағы демалысқа жолдама алуға көмектеседі. Әлеуметтік
педагог заңгерлермен байланысады, жанұядағы кеңесі ұйымдарға, үнемі дауда
болады.
Өздік бақылауға арналған сұрақтар
1. Отбасының қандай классификациялары бар?
2. Қазір Ресейде әлеуметтік институт ретінде отбасының негізгі даму
мәселелері.
3. Қазіргі мемлекеттік отбасылық саясат.
4. Асоциалды отбасыға әлеуметтік – педагогикалық көмектің негізгі
түрлері.
5. Қауіпті топ отбасына сипаттама.
6. Қауіпті топ отбасының әлеуметтік статусына сипаттама.
7. Қауіпті топ отбасындағы балалардың негізгі мәселелері .
8. Әлеуметтік педагогтың қауіпті топ отбасымен жұмыс істеу ерекшілігі.
№6. Дәріс Әлеуметтік педагогтың диагностикалық функциясын жүзеге
асыру технологиясы. (2 сағ)
Дәрістің мақсаты: Әлеуметтік педагогтың диагностикалық функциясын
орындау маңыздылығы.
Дәрістің жоспары:
1. Әлеуметтік-педагогикалық диагностика ұғымы.
2. Әлеуметтік - педагогикалық диагностиканың әдісі және олардың
сипаты.
... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz