Паскаль тілі программасының құрылымдары



І. Кіріспе. Паскаль тілі программасының құрылымы.
ІІ. Негізгі бөлім. Паскаль тілінің екі бөлігі.
1.Турбо паскальдың ішкі құрлымы.
ІІІ. Қорытынды.
While, do.while циклдері.
Паскаль тілінің бірінші версиясы Швейцария ғалымы профессор Никлаус Вирт тарапынан ( 1968ж) жаратылған. Қазірігі кезеңде Паскаль тілінің кеңейтілген ондаған диалектісі ( версиялары) бар, оның ішінде IBM PS – ке үйлесімді дербес компьютерлер жұмыс істей алатын Турба паскаль диалектісінің варианттары да жеткілікті.
Бейсик тілі сияқты, Паскаль тілі де оқып үйренуге жеңіл, түрлі сапалық информациямен жұмыс істеуді нәтижелі болғандықтан, дүние жүзінде көп тараған тілдердің бірі.
Оның ыңғайлылығы:
- Тіл алгоритм құрылымын сақтап құрылған.
Мұнда бағдарламаны бірте – бірте дамыту арқылы жинақты түрде
Құруға болады. Ол бағдарламау тәсілін үйрену үшін де қажет;
- Тілге дамытылған берілгендер типтері енгізілген.
Олар өңделетін берілгендер элементтердің толық сәйкестендіріп сипаттау және жаңа берілгендер типтерін енгізуге мүмкіндік береді;
- Мұнда кішігірім жеңіл бастамалар мен күрделі құрылымды бағдарламаларды да құ руға мүмкін;
- Тіл синтаксисі қиын емес; нұсқаулардың ( операторлардың) саны мүмкіндігінше азайтылған, т.б.
1. О. Камардинов. Информатика А 2005ж
2. П.Нортон П.Иао Программирование на
Borland C++ для Windows 95 Киев 1996.

Жоспар

І. Кіріспе. Паскаль тілі программасының құрылымы.
ІІ. Негізгі бөлім. Паскаль тілінің екі бөлігі.
1.Турбо паскальдың ішкі құрлымы.
ІІІ. Қорытынды.
While, do-while циклдері.

Паскаль тілі программасының құрылымы.
Паскаль тілінің бірінші версиясы Швейцария ғалымы профессор Никлаус
Вирт тарапынан ( 1968ж) жаратылған. Қазірігі кезеңде Паскаль тілінің
кеңейтілген ондаған диалектісі ( версиялары) бар, оның ішінде IBM PS – ке
үйлесімді дербес компьютерлер жұмыс істей алатын Турба паскаль
диалектісінің варианттары да жеткілікті.
Бейсик тілі сияқты, Паскаль тілі де оқып үйренуге жеңіл, түрлі сапалық
информациямен жұмыс істеуді нәтижелі болғандықтан, дүние жүзінде көп
тараған тілдердің бірі.
Оның ыңғайлылығы:
- Тіл алгоритм құрылымын сақтап құрылған.
Мұнда бағдарламаны бірте – бірте дамыту арқылы жинақты түрде
Құруға болады. Ол бағдарламау тәсілін үйрену үшін де қажет;
- Тілге дамытылған берілгендер типтері енгізілген.
Олар өңделетін берілгендер элементтердің толық сәйкестендіріп сипаттау
және жаңа берілгендер типтерін енгізуге мүмкіндік береді;
- Мұнда кішігірім жеңіл бастамалар мен күрделі құрылымды бағдарламаларды
да құ руға мүмкін;
- Тіл синтаксисі қиын емес; нұсқаулардың ( операторлардың) саны
мүмкіндігінше азайтылған, т.б.
Паскаль тілінде құрылған бағдарламаны мәшинелік кіріспе тілге аудару
үшін компьютерді пайдаланады.
1992ж. Borland Internaitional фирмасы Паскаль тіліне негізделген екі
пакет істеп шығарады: Borland Pascal 7.0 және Turbo Pascal 7.0. Бірінші
бағдарлама пакеті үш режимде жұмыс істей алады: Ms Dos операциялық
жүйесінің әдеттегі және қорғаныс режимдерінде және Windows жүйесінде. Ол
үшін қатты 30 мБайт және оперативтік жадтан 2 мБайт мөлшерде жай қажет.
Паскаль тілінің екі бөлігі
Паскаль тілінде программа екі бөліктен тұрады.
1) берілгендерді сипаттау ( бейнелеу)
2) алгоритмдік амалдарды бейнелеу немесе операторлық бөлік
Берілгендерді бейнелеу арқылы жазылса, амалдар операторлар арқылы жазылады.
Синтаксистік жағынан Паскаль программасын екі бөлікке бөлуге
болады:
А) программа тақырыбы;
Б) блок.
Рограмманың тақырыбында: программаның аты және пайдаланылатын стандартты
файлдардың аттары беріледі.
Программаның тақырыбын көрсету үшін Program қызмет сөзі
пайдаланылады. Программаның тақырыбын . символмен аяқталады. Программаға
түсініктеме беру үшін түсініктемені "(*"және "*)" белгілерінің арасына
келген жолдан, немесе кез келген позициядан бастап жазуға болады.
Блок: 1. белгілерді бейнелеу бөлігі
2. Тұрақтылықтарды бейнелеу бөлігі
3.Тектерді анықтау бөлігі
4. Функцияларды және процедураларды ббейнелеу бөлігі
5. Айнымалыларды анықтау бөлігі
6. Операторлар бөлігі

Паскаль тілі блокты құрылымдардан тұрады яғни бағдарлама жеке
блоктардан құралған. Әрбір блок мәлімет өңдеудің тәуелсіз бір жеке бөлігін
көрсетеді. Жалпы блок оның тақырыбынан, сонан соң сипаттамалық және
операторлық бөліктерінен тұрады. Блоктың тақырыбынан әркім өз қалауынша
қояды, бірақ ол сол блоктың ішкі мазмұнына байланысты болуы тиіс. Блок
бағдарлама, процедура немесе функцияны көрсетуі мүмкін.
Бағдарлама тақырыбы Program деген сөзден, бағдарламаның атынан
және жай жақшаға алынған параметрлердің тізімінен тұрады. Сипаттама беру
бөлігі бағдарламада кездесетін барлық мәліметерді хабарлауға және соларды
сипаттау арналған ( мәліметтер аты, олардың типі, мүмкін мәндері және т.б.)

Бұл сипаттау бөлігі паскальдағы обьектердің түрлеріне сәйкес
бірнеше тараулардан тұрады: белгілер, тұрақтылар ( константалды),
мәліметтер типі, айнымалылар, функциялар және процедуралар.
Турбо паскалда жазылған бағдарламада мына бөлімдер болуы мүмкін:
Program...;{ бағдарлама тақырыбы}
Uses ...;{модельдерді қосу }
Label...; {белгілерді сипаттау}
Type...; {жаңа типтерді сипаттау бөлімі}
Var ...;{айнымалыларды сипаттау бөлімі}
Procedure ...;{процедураларды сипатау бөлімі}
Function ...; {өзінің функцияларын сипаттау бөлімі}
Begin { негізгі бағдарлама басы}
...;
{операторлар}
...;
End. Ctrl + F9 Alt + F5

Мысалы
Program prim; {Бағдарлама структурасына үлгі}
Uses crt;
Begin clrscr;
Write ( Сәлем Дәулет);
End.
Бұл тараулардың ( яғни силатта бөлімдерінің ) бәрінің болуы міндетті
емес, сондықтан кейде бір – екі тараудың немесе бүкіл блоктың бөлігінің жоқ
та болуы ықтимал. Бағдарламаның операторлық бөлігі берілген алгоритмді
жүзеге асырады және ол бекітілген Begin түйінді сөзімен басталып, end
түйіні сөзімен аяқталады. Оларды операторлық жақша деп те атайды. Еnd
түйінді ( соңғы) сөзінен кейін нүкте қойылады.

Бағдарлама
тақырыбы

Program атауы

Берілгендерді
сипаттау
бөлігі

Begin { Операторлар бөлімінің басы}

Операторлар
бөлімі

Бағдарлама
соңы

End.

Берілгендерді сипаттау бөлімінде мына көмекші
Сөздер ітсетіледі; Label, Const, Var, Procedure, Function т.б.
Операторлар бөлімі BEGIN көмекші сөзінен басталады. Бағдарламаның әр
бір ; белгісімен аяқталады.
Бағдарлама тексті END көмекші сөзімен аяқталып, одан соң нүкте
қойылады.

2. Программаның ( бағдарламаның сипаттау ) бөлігі.
Бағдарламаның тақырыбынан кейін сипаттау бөлігі жазылып, онда
көрсетілген ретіне қарай белгілер, тұрақтылар, типтер, айнымалылар
сипатталады, одан кейін процедуралар, функциялар келтіріп, ең соңында
операторлар бөлігі тұрады.

Белгілерді сипаттау.
Бағдарламадағы белгі оның қатарларынынң тізбектеле орындала бермей,
бір жағдайларға байланысты кейде алға не артқа оралу керек екендігінің
айғағы болып есептеледі. Сондай басқа бір жолдардан сілтеуі бар қатарларда
ғана белгілер орналасады. Белгілердің сипаттамасы label ( белі, таңбалау,
метка) сөзінен басталады да одан соң бағдарламада қолданылатын белгілер
жазылады. Белгі ретінде таңбасыз бүтін сандар және идентификаторлар
пайдаланылады:
Мысалы:
Label 10,20, st, belgi;
Операторлар бөлігіндегі бір қатарға қойылған белгі келесі сөз
тіркестерінен қос нүкте (:) арқылы бөлініп жазылады. Егер бағдарламада
белгі жоқ болса, олардың сипаттамайтыны да өз - өзінен түсінікті.

Тұрақтыларды сипаттау.
Тұрақтыларды анықтау CONST түйінді сөзінен кейін оларды сипататп
жазудан басталады. Әр бір тұрақты сипатталған соң, нүктелі үтір қойылады
Турбо Паскаль тілінде мән ретінде осыған дейін анықтаған тұрақтылармен
стандартты функциядан тұратын өрнектерді де пайдалануға болады. Мысалы:
amin=0; amax=100; bmax=2*amax;
S = 'B'; n= ord ('R') ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Мектепте алгоритмдеу және Паскаль тілін оқыту әдістемесі
Delphi ортасынның графикалық мүмкіндіктерін сипаттайтын программа
Delphi бағдарламалау тілі
Паскаль программалау тілінің мүмкіншіліктері
Анықталған интегралды жуықтап шешу әдістері
Турбо Паскаль ортасымен танысу
Turbo Pascal 7.0 интегралдық программалау ортасын пайдалану
Турбо Паскалль тілінің негізгі элементтері
Turbo Pascal - дағы енгізу және шығару операторлары
ЭЕМ-нің қызметі,құрамы және жіктелуі
Пәндер