Мектепке дейінгі балаларға көркем шығарма арқылы эстетикалық талғамын қалыптастыру

Пән: Өнер, музыка
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 80 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Зерттеудің көкейкестілігі: Еліміздің төл Конституциясы, жаңадан қабылдаған Тіл туралы және Білім туралы Заңдарында бүкіл қоғамның, сол сияқты жеке тұлғаның мәдени және рухани дамуының басты құралы жас ұрпаққа білім беру мен ғылымды, мәдениет пен өнерді заман талабына сәйкес өркендете отырып, балалардың бойында имандылық, эстетикалық, адамгершілік, ізгілік қасиеттерді қалыптастыру мәселелеріне ерекше көңіл аударылған. Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының алдында тұрған жауапты міндеттердің бірі ел экономикасын жаңа бағытта жеделдетіп дамыту. Бұл жөнінде ел басы Н. Ә. Назарбаев «Қазақстан-2030» стратегиясында: « . . . барлық қазақстандықтардың өсіп өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы, экономиканы дамытудағы жетекші фактор», - деп атап көрсетті [1, - 5б] .

Балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтамасыз ету жөніндегі «Балапан» бағдарламасы Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 29 қаңтардағы «Жаңа онжылдық - Жаңа экономикалық өрлеу - Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» атты Қазақстан халқына Жолдауын және Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 1 қаңтардағы № 922 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарын іске асыру мақсатында әзірленген[2] .

Әр халықтың эстетикалық дүниетанымы, мәдениеті, эстетикалық талғамы өнер және әдеби туындыларымен ерекшеленетіні өмір шындығы. Ұрпақ тәрбиесінде халық көркем шығармалары баланы сұлулық заңдылықтарымен таныстыру және әсемдікке баулу құралы екені сөзсіз. Өйткені, көркем әдебиет жанрларын балалар бар жан-жүрегімен қабылдайды, сезінеді, сол арқылы өмірді танып, оған көзқарасы қалыптасады, мінез-құлық мәдениеті жетіліп, қоршаған орта туралы білімі дамиды.

Сондықтан, мектепке дейінгі мекемелерде, халықтың бай қазынасы көркем шығармаларға балалардың қызығушылығын дамыта отырып, ұлытымыздың салт-дәстүрі мен тұрмыс-тіршілігі жайында қарапайым түсініктер беріледі. Қазақ фольклоры материалдарын зерделеу, осы мәселе жөніндегі ғылыми-педагогикалық жұмыстармен танысу, отбасы тәрбиесінің ұлттық дәстүрлерін талдау балаларды ауыз әдебиетінің түрлеріне, ертегілерге, жұмбақтарға, мақал-мәтелдерге, жаңылтпаштарға, санамақтарға қызығушылығын ерте бастан оятып дамыту басты міндет. Бұл орайда көркем шығарма арқылы баланың эстетикалық талғамын, сезімін, қызығушылығын, қабылдауын, мәдениетін қалыптастырудың ғылыми-педагогикалық және тәжірибелік тұрғыдан зерттеу қажеттілігі туындап отыр.

Эстетикалық тәрбие - кең ұғым. Ол балаға өмір құбылыстарын терең қабылдауға, сенсорлық әрекетін дұрыс дамытуға, білімге құштарлығын арттыруға ықпал етеді, байқағыштығы мен әсерленгіштігін (қуану, қайғыру) жетілдіріп, олардың әсемдік жөніндегі түсінігін кеңейтеді, сұлулықты тану, сүйе білу, оны шығармашылықпен өмірге ендіре білу қабілетін, эстетикалық талғамын, қиялын дамытады. Сондықтан, эстетикалық тәрбиені бала дамуының алғашқы сатысы - мектепке дейінгі кезеңнен бастау жан-жақты жарасымды дамыған ұрпақ тәрбиелеуге алғы шарт жасайды.

Қазақ елі өзге халықтар арасындағы қарым-қатынастар көпірінің қалың ортасында тұншығып қалмай тең дәрежеде өмір сүріп, өзінің салт-дәстүрі мен ұлтты ерекшелендіретін қасиеттердің бәрін бойына сіңіре білді, сақтап қалды.

Қазақ халқының дәстүрлі тәрбие ісінің берік қорымен таныстыратын, фольклорлық мұрадағы халық педагогикасының тәлім-тәрбиелік маңызын ашатын еңбектер баршылық. Бірақ, қазақ этнопедагогикасы бұлайша бір қырынан ғана емес, оның этнографиялық, психологиялық фольклорлық астарларын тегіс қамтып зерттеуді қажет ететін күрделі сала. Ұлттық көркем шығарма мұралардың тәрбиелік мәнін саралауда ғылыми ізденістерді әлі де жетілдіруді қажет тұтады.

Филология ғылымында балалар фольклоры деп аталатын мазмұны кең, балалардың жас ерекшеліктеріне арналған және сол балалар аузымен ғана айтылып, өмірге талғам-сезімін дамытатын мөлдір бұлақтың бар екендігі. Яғни, балаларға арналған халық шығармалары сәбилер мен жеткіншектердің табиғи ерекшеліктеріне лайықтала тұрса да, олар халықтың кәсібімен, салт-дәстүрімен, діни наным-сенімімен өмірімен, өмірімен қайнасып, тарихи кезеңдер ерекшелігіне, қоғамдық даму сатыларына қарай жетіліп, атадан балаға ауысып отыратын ұлттық нәрі мол қастерлі мұра. Көркем шығарманың дүниетанымдық ықпалы, тәлім-тәрбиелік маңызы жайлы зерттеу дәстүрі ертеден қалып алып, дамып келеді. Кезінде қазақ даласындағы ұлы ғұламалар (Әл-Фараби, Жүсіп Баласағұн, Қожа Ахмет Иассауи, Махмұт Қашқари т. б. ) күміс көмей, жез таңдай ақын-жыраулар (Бұхар жырау, Шалкиіз, Доспамбет, т. б. ) болашақ жастарды имандылық, адалдық, шыншылдық, әсемдік, сұлулықты тани білуге шақырған халық даналығын жас ұрпақтарды тәрбиелеудің негізгі құралы деп есептеген[3] .

Олардың эстетикалық, рухани дамуына, қоршаған орта, табиғат, заттар мен құбылыстардың әсемдігі мен ерекшелігі, үлкендердің еңбегі, адамдардың тұрмысы жайындағы дүниетанымдық көзқарасының жарасымды қалыптасуына көркем шығарманың зор ықпалы туралы теориялық ой-пікрлер, ерте грек ойшылдарының (Аристотель, Платон) философиялық, этетикалық пікірлерінен, орта ғасыр ғұламаларының (А. Августин, Фома Аквинский) ой топшылауларынан, қайта өрлеу дәуіріндегі (Леонардо да Винчи, Л. Альберти, А. Дюрер т. б. ) қайраткерлердің еңбектерінен, француз ағартушыларының (Ф. М. Вольтер, Д. Дидро, Ж. Ж. Руссо), ағылшын философтарының (Э. Хатчесон, Г. Аддисон, Э. Брек, Д. Юм, Г. Хом) және бұдан кейінгілердің (И. Кант, Г. В. Гегель) философиялық, эстетикалық тұжырымдарынан бастау алады[4] .

Бұл саладағы ой-пікірлердің әрі қарай дамуына Н. А. Добролюбов, В. Г. Белинский, Н. Г. Чернышевский сияқты орыс-демократ жазушылары өз үлестерін қосты[5] .

Эстетикалық тәрбиенің педагогикалық негізі мен тәжірибелік мәселелерін зерттеуде К. Д. Ушинский, П. П. Блонский, А. С. Макаренко, А. П. Усова, С. Т. Щацкий, В. А. Сухомлинскийдің т. б. еңбектерін атауға болады. Сонымен қатар, мектеп жасына дейінгі балаларға бейнелеу өнері арқылы эстетикалық тәрбие беру мәселелерін ғалымдар Г. Н. Доронова, В. А. Езикеева, В. Б. Косминская, Т. С. Комарова, Т. Г. Казакова, Н. П. Сакулина, Н. Б. Халезова және т. б. зерделеп, зерттеу еңбектерін жазды[6] .

Ал, эстетикалық тәрбиенің психологиялық аспектілерін Л. С. Выготский, Б. Г. Ананьев, Е. И. Игнатов, А. Н. Леонтьев, Б. М. Теплов, П. М. Яковсон, А. В. Запорожец, В. С. Мухина, А. А. Люблинскаяның т. б. зерттеу еңбектерінде қарастырылады[7] .

Көршілес тәуелсіз мемлекеттерде мектепке дейінгі мекемелер мен бастауыш мектептердегі эстетикалық тәрбие беруді жетілдірудің жолдарын, әдіс-тәсілдерін: Р. Абдукадиров, З. Д. Киекбаев, Ғ. Х. Мурадов (Өзбекстан), А. М. Магомедов(Дағыстан), М. Рахимова, Ж. М. Оразбаева (Қырғызстан), С. Раймова( Татарстан) т. б. зерттеген[8] .

Бұл зерттеулердің біз үшін құндылығы, әр ұлттың эстетикалық тәрбие берудегі белгілі бір мақсатқа жету барысында пайдаланған мазмұндар мен әдіс-тәсілдерін мектеп жасына дейінгі балалардың эстетикалық сана сезімі мен талғамын, көзқарасы мен қызығушылығын дамытуда қолдануға болады.

Ұлттық мәдениет пен жеке тұлғаның рухани және жан-жақты дамуындағы көркем шығарманың әсері мен оқу, білімнің маңызы туралы Шоқан Уалиханов, Ыбырай Алтынсарин, Абай Құнанбаев, Мағжан Жұмабаев, Жүсіпбек Аймауытов, Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов сынды халқымыздың ағартушы - қайраткерлері құнды пікірлер айтқан[9] .

Елімізде қазақ әйелдерінің арасынан шыққан алғашқы педагогтар Н. Құлжанова, М. Бегалиева, М. Ниязова, Ш. Иманбаева т. б. ғылыми еңбектерінде эстетикалық тәрбиені, әсіресе, мектеп жасына дейінгі балалар тәрбиесінің өзекті мәселелері ретінде көтерген[10] .

Республика көлемінде мектепке дейінгі балалардың психологиялық мәселелері Т. Тәжібаева, С. Балаубаев, М. Мұқанов, Ә. Алдамұратов, Х. Шериазданова, Ғ. Ракимбеков, А. Нұрахұнова т. б. сияқты психолог-ғалымдардың еңбектерінде зерделенсе, балалар көркем шығармаларының тәлімдік мәнін М. Ғабдуллин, Б. Момышұлы, Б. Адамбаев, Ш. Ахметов, М. Әлімбаев, Қ. Жарықбаев, С. Қалиев, Ә. Табылдиев, М. Балтабаев, М. Бөлеев, З. Ахметова, М. Құрсабаев, М. Смайылова, М. Оразаев, С. Ұзақбаева, Қ. Қожахметова т. б. сияқты педагог-ғалымдар зерделеген[11] .

Елімізде мектепке дейінгі тәрбиенің ғылыми-теориялық және әдістемелік мәселелерін зерттеген: Б. Баймұратова, Қ. Меңдаяқова, М. С. Сәтімбекова, Р. Аралбаева, Р. М. Жұмағожина, А. К. Меңжанова, Ф. Жұмабекова, Г. Меңлібекова, Ә. С. Әмірова, М. Т. Тұрыскелдина, Н. Храпченкова, Т. Иманбеков, Т. А. Левченко, А. Е. Манкеш, С. Жиенбаева т. б. педагог-ғалымдардың еңбектерін атауға болады. Бұл ғылыми-педагогикалық еңбектердің құндылығы, республикадағы мектепке дейінгі мекемелердің тәрбиелеу және білім беру іс-тәжірибелері талданып оны ұйымдастарудың мазмұндарын, әдіс-тәсілдерін жаңартуда басшылыққа алатын ғылыми-әдістемелік ұсыныстар болып саналуымен қатар, зерттеу жұмысымыздың бағыт-бағдарын белгілеуге жағдай туғызды[12-14] .

Аталған еңбектерде мектепке жасына дейінгі балаларға эстетикалық тәрбие беру мәселесін алдарына мақсат етіп қоймағандықтан шолып өтіп, балалар дамуындағы көркем шығарманың маңызы әр қырынан қаралғанымен көркем шығарма арқылы эстетикалық тәрбие беру үрдісі кешенді зерттелмегенін анықтадық.

Демек, ұлттық балабақшаларында, көркем шығарма материалдарының эстетикалық тәрбие берерлік мүмкіндіктері мен оның мектепке дейінгі мекемелердің тәрбиелеу және білім беру үрдісіне ендіру деңгейінің таяздығы аралығында, балаларға эстетикалық тәрбие берудің бүгінгі өмір талабына сай ұйымдастыру қажеттілігі мен оның ғылыми - педагогикалық негіздері, мазмұндары және оны ұйымдастырудың ғылыми - әдістемелік жүйесінің толықсыздығы аралықтарында қарама-қайшылықтар туып отыр. Бұл қайшылықтардың шешімін табуға себепші болатын педагогикалық шарттарды қарастыру зерттеу жұмысымыздың өзекті мәселесі болмақ. Оның көкейкестілігі мен ғылыми-педагогикалық тұрғыдан зерттелмегендігі, тақырыпты « Мектеп жасына дейінгі балаларға көркем шығарма арқылы эстетикалық талғамын қалыптастыру » деп таңдауымызға негіз болды.

Зерттеудің мақсаты: мектепке дейінгі балаларға көркем шығарма арқылы эстетикалық талғамын қалыптастырудың теориялық тұрғыдан негіздеп, оның әдістемесін жасау.

Зерттеу нысаны: мектепке дейінгі мекеменің оқу-тәрбие үдерісі.

Зерттеу пәні: мектепке дейінгі балаларға көркем шығарма арқылы эстетикалық талғамын қалыптастырудың үрдісі.

Зерттеудің міндеттері:

- мектеп жасына дейінгі балаларға көркем шығарма арқылы эстетикалық талғамын қалыптастырудың жүйесін ғылыми-педагогикалық тұрғыдан негіздеу;

- мектепке дейінгі балаларға көркем шығарма арқылы эстетикалық тәрбие берудің мүмкіндіктерін ашып, моделін құрып, өлшемдерін, көрсеткіштерін және деңгейлерін айқындау;

- мектепке дейінгі балаларына көркем шығарма арқылы эстетикалық талғамын қалыптастырудың мазмұндарын сұрыптау, оны ұйымдастырып іске асырудың педагогикалық шарттарын саралау;

- балабақшалардағы тәрбиелеу және білім беру үрдісіне көркем шығарма материалдарын ендіруге байланысты ғылыми әдістемелік нұсқаулар беру.

Зерттеу әдістері: тақырыпқа байланысты философиялық, психологиялық, педагогикалық, әдістемелік әдебиеттерді ғылыми-теориялық тұрғыдан талдау, эстетикалық тәрбие мазмұны мен бағдарламаны сұрыптау, тәрбиешілер мен ата-аналар арасында сауалнама жүргізу, бақылау, озық

педагогикалық тәжірибелерді зерделеу, тәжірибелік-эксперимент жұмыстарының нәтижесіне баға беру, оларды математикалық тұрғыда өңдеу ұсыныстар беру.

Зерттеудің көздері: Қазақстан Республикасының « Білім беру туралы» Заңы, Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі Білім беруді дамыту тұжырымдамасында Президентіміздің Н. Ә. Назарбаевтың дәстүрлі Қазақстан Халқына Жолдауы, тағы басқа құжаттар, ресми материалдар, философтардың, психологтар мен педагогтардың еңбегі, зерттеу тақырыбына сәйкес оқу-әдістемелік құралдар, озат педагогтардың тәжірибелерін басшылыққа алу.

Зерттеудің базасы: Түркістан қаласы №31 мектеп балабақша, Балбөбек балабақшасында өтті.

Диплом жұмысының құрылымы: Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен, тұжырымдар мен қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімі мен қосымшадан тұрады.

Кіріспе бөлімінде: тақырыптың көкейкестілігі көрсетілді, жұмыстың мақсаты, міндеттері, зерттеудің нысаны, пәні сипатталды.

Дипломның «Мектеп жасына дейінгі балаларға көркем шығарма арқылы эстетикалық талғамын қалыптастырудың ғылыми практикалық негіздері» деген бірінші бөлімінде көркем шығарма қағидалары мен мұралары сипатталып, эстетикалық тәрбиенің ғылыми-теориялық негізі қарастырылды.

Мектеп жасына дейінгі балаларға көркем шығарма арқылы эстетикалық талғамын қалыптастырудың мәселесі педагогика, психология тұрғысынан теориялық және практикалық жағынан негізделіп, ерекшеліктері мен мүмкіндіктеріне тән тәрбиелік-мазмұндық сипаттама беріледі, сондай-ақ бүгінгі таңдағы жағдайы баяндалады.

« Көркем шығарма арқылы мектеп жасына дейінгі балаларға эстетикалық талғамын қалыптастырудың әдістемесі» деген екінші бөлімде мектеп жасына дейінгі балаларға көркем шығарма арқылы эстетикалық талғамын қалыптастырудың мүмкіндіктері тәжірибе арқылы зерттеліп, ғылыми тұрғыдан негізделді. Тәрбиешілерге арналған курстың бағдарламасы мен балабақша балаларына көркем шығарма арқылы эстетикалық талғамын қалыптастырудың қосымша бағдарламасы жасалды, көркем шығарма мүмкіндіктері ашылып, өлшемдері мен деңгейлері анықталды, тәжірибелік-эксперимент жұмыстарының нәтижелері қорытындыланды.

Қорытындыда мәселені зерттеудің нәтижесінде анықталған тұжырымдар және мектеп жасына дейінгі балаларға көркем шығарма арқылы эстетикалық талғамын қалыптастырудың мазмұндары мен оның құрылымын жетілдіру жайлы ұсыныстар берілді.

І. Мектеп жасына дейінгі балаларға көркем шығарма арқылы эстетикалық талғамын қалыптастырудың ғылыми практикалық негіздері

1. 1. Мектеп жасына дейінгі балаларға көркем шығарма арқылы эстетикалық талғамын қалыптастырудың міндеттері

Эстетикалық тәрбие - қоғамдық дамудың әрқилы кезеңдерін бастан өткізіп келе жатқан тарихи құбылыс. Адамға табиғатты және өнер мен сұлулық заңдылықтарын эстетикалық тұрғыдан түсіндірудің тұңғыш теориялық ұғымдары құл иеленуші қоғам кезеңіне жатады. Алғашқы эстетикалық тұжырымдар Индияның, Египеттің, Қытайдың, Мисопатомияның, Ассирияның, Вавилонның әдеби естеліктерінде бейнеленеді. Соның ішінде эстетикалық тәрбие туралы ең алдыңғы ой пікірлер Греция ойшыларының үлесіне тиіп, шығыс елінің тамаша ойшылдарының бірі - Әл-Фараби дәуірінен басталған. Ежелгі Грецияда эстетикалық тәрбие мәселесі философиялық жүйенің ажырамас бір бөлігі іспеттес қарастырылды.

Эстетиканың ғылым ретінде жеке философиялық пәнге айналу кезеңі ХҮІІІ ғасырдан басталады. Себебі, ХҮІІІ ғасырдың басында жарық көрген ғылыми еңбектердің көпшілігі сұлулық, әсемдік, талғам деген түсініктерге жауап берумен қатар, олардың адам өміріндегі маңызын ашуға бағытталған.

Неміс оқымыстысы А. Г. Баумгартен өз еңбегінде гректің «эстезис» (сезім, сезімдік қабылдау) деген сөзінен шыққан «эстетика» терминін тұңғыш қолданып, оған жаңа философиялық пән ретінде қарауды талап ететін сезімдік тану теориясы деп түсіндіреді[15] .

Бүгінде қоғамның жаңару дәуірінде эстетикалық тәрбиеге ерекше мән беріліп отыр. Мәселен: Б. Т. Лихачев ғылыми еңбегінде эстетикалық тәрбие - қоғамдық өмірдегі, табиғаттағы, адамдардың іс-әрекетіндегі сұлулықты, әсемдікті түсіне, қабылдай білу жүйесі деп анықтама берсе, ғалымдар Н. И. Киященко мен Н. И. Лейзеров: эстетикалық тәрбие сұлулық және эстетикалық даму заңдылықтарына сай, сұлулық пен әсемдікті бағалай алу қабілетін жетілдіруге бағытталған мақсатты жүйе деп санаған. Эстетикалық тәрбие дегеніміз - қоршаған дүниенің, өнердің сұлулығын баланың көру және сол сұлулықты жасау қабілетін дамыту мақсатымен оның жеке басына ықпал етудің мақсатты түрде бағытталған, жүйелі үдеріс[16] . Эстетикалық тәрбие дегеніміз - өте кең ұғым. Оған табиғатқа, еңбекке, қоғам өміріне, тұрмысқа, өнерге эстетикалық қатынасты тәрбиелеу кіреді. Алайда өнерді танып, білудің көп қырлы және өзіндік ерекшелігі мол екені соншалық, ол эстетикалық тәрбиенің жалпы жүйесінің ерекше бөлімі ретінде дараланады. Балаларды өнер құралдарымен тәрбиелеу көркемдік тәрбие пәнін құрайды. Тәрбиеші баланы сұлулықты қабылдауға, оған эмоциялық жауап беруге, сондай-ақ, эстетикалық ұғым, эстетикалық пікір, эстетикалық баға беру қасиетін қалыптастыруға жетелеп апаруға тиіс. Эстетикалық даму - баланың эстетикалық нәр алуға мүмкіндік тудыратын сезім мүшелері мен шығармашылық қабілетін ұштау, өмірдегі, көркемөнердегі әсемдікті түсінуіне, оны қабылдауына педагогикалық жағынан ықпал ету арқылы баланың эстетикалық сезімін дамыту.

Эстетикалық сезім дегеніміз - өмірдегі, көркем өнердегі әсемдікті қабылдаудан туатын эстетикалық нәр алу, толқу, рақаттану. Ол - адам табиғатына ғана тән жоғары сезім. Мектепке дейінгі балалардың қолынан көркем-өнердің барлық түрі: әңгіме құрастыру, өлең құрастыру, ән айту, сурет салу, жапсыру сияқты іс-әрекеттің бәрі келеді. Олардың орасан мол өзіндік ерекшелігі бар, ол ерекшелік балалардың шындықты соншалықты пәк, тікелей бейнелейтіндігінде, ғаламат шынайылығында, бейнелейтін нәрсенің шындығына сенетіндігінде, көрушілер мен тыңдаушылар жөнінде қам жемейтіндігінде. Осы кезеңнің өзінде балалардың, көркем-шығармашы-лық қабілеттері дами бастайды, бұл ойдың тууынан, оның іске айналуынан, өзінің білімі мен әсерін ұштастыра білуінен, сезімі мен ойын білдірген кездегі ғаламат шынайылығынан көрінеді. Бұл балалардың эстетикалық талғамын қалыптастыруға ықпал етеді. Эстетикалық талғам - кең ұғым, ол өнердің терең мағыналы, тамаша шығармаларын түсінуді, содан ләззат алуды ғана емес, табиғаттың, еңбектің, тұрмыстың, киімнің сұлулығын түсінуді де қамтиды. Балалардың эстетикалық талғамын қалыптастыруда оқыту үлкен рөл атқарады. Мектепке дейінгі жаста балалар оқу үстінде балалар әде-биетінің, музыканың, сурет өнерінің жасына лайық шынайы өнер шығармаларын тани білуді, сүюді үйренеді. Балалардың көркемдік қабілеттерін, олардың эстетикалық сезімдері мен ұғымдарын, әсемдікті бағалай білуін дамыта отырып, педагог кейінірек адамның рухани байлығы қалыптасатын негіздерді қалай береді.

Балаға өмір сұлулығын сезінуді және түсінуді үйрету - ересектердің ұзақ жұмысын керек ететін күрделі де қиын міндет.

Эстетикалық тәрбиенің міндеттері:

баланың эстетикалық қабылдауын жүйелі түрде дамыту;
балалардың эстетикалық түсінігі мен құштарлығын, сезімталдық қабілетін дамыту;

• балалардың көркемдік талғамын тәрбиелеу.
Эстетикалық тәрбиенің құралдары: қоршаған дүние, табиғи орта, күнделікті тұрмыс эстетикасы, табиғаттан, өмірден алған әсері, көркем әдебиет шығармалары, музыкалық туындылар, бейнелеу өнері, мерекелер мен са-уықтар. Мереке кездерінде балалар бақшасында өнердің әр түрі балаларға өзінің бар ерекшелігімен және бірлігімен ықпал жасайды. Мерекелер мектеп жасына дейінгі балаларға қатты әсер етеді, олардың есінде ұзақ сақталады да, эстетикалық тәрбиенің маңызды құралына айналады. Эстетикалық тәрбиені жүзеге асыруда балабақшаның алатын орны ерекше. Дегенмен де отбасы-ның рөлі де зор болмақ. Балабақша мен отбасының бірлескен ықпалының бірлігі жағдайында ғана эстетикалық тәрбие міндеттерін толық көлемде жүзеге асыруға болады. Балалардың әрқайсысы музыкант немесе суретші болмауы мүмкін бірақ, әрбір баланың өнерге сүйіспеншілігі мен ықыласын тәрбиелеуге, эстетикалық талғамын, көркемдік талғампаздығын, музыканы түсінуін, сурет салудың қарапайым дағдыларын қалыптастыруға болады. Ол арқылы эстетикалық тәрбиенің негізі қаланады.

Эстетикалық тәрбиенің әдістері: бақылауды ұйымдастыру, әңгімелесу, түсіндіру, өнер туындыларын көру, қызықтыру, серуен, үлгі көрсету, іс-әрекетті ұйымдастыру, бейнелеу өнеріндегі әрекеті үшін мадақтау жөне жетістіктерін бағалау.

Балалардың эстетикалық тәрбиесі тұрмыс эстетикасымен, еңбектегі, табиғаттағы, қоғамдық құбылыстардағы өсемдікпен таныстыру жолымен жөне өнер құралдары арқылы жүзеге асырылады. Балабақшадағы тұрмыс эстетикасы көркем қарапайымдылықтан, күнделікті тұтынылатын заттардың ақылмен таңдалып алынуынан, әр заттың өз орнында жарасып тұруынан, басы артық еш нәрсе болмауынан көрінеді. Қабырғалардың бояуы жайдары, ашық болуы тиіс. Балабақшаны безендіруге қойылатын талап балалардың өмірі мен денсаулығын қорғау міндеттерімен, олармен жүргізілетін тәрбие жұмысының мазмұнымен анықталады. Олардың ішіндегі ең бастылары:

Үй жиһаздарының пайдалылығы, жабдықтардың тәжірибелік тұрғыдан қажеттілігі.
Тазалық, қарапайымдылық, әдемілік.
Әрбір заттың көзге сүйкімді, анық көрінуін қамтамасыз ететіндей түс пен жарықтың дұрыс ұштасуы.
Безендірудің барлық компоненттері біртұтас ансамбль құрайтын болуға тиіс.

Эстетикалық тәрбиенің мәні мен міндеттері айқындалады. Сондай-ақ, эстетикалық тәрбиенің негізгі құралдары, көркемөнер құралдары, көркемөнер шығармалары, бейнелеу өнері, эстетикалық тәрбиенің әдістері қарастырылады. Эстетикалық тәрбиенің мектепке дейінгі жастағы жүйелі жүргізілуіне көңіл бөліп және оны ұйымдастырудың жолдарын меңгереді.

Дәрісте ұсынылған материалдарды студенттер толық меңгеру үшін төмендегідей мәселелерге басым көңіл бөлуі керек:

эстетикалық тәрбиеге байланысты негізгі тірек түсініктердің мәнін ашып, мағынасын түсіне білуі;
эстетикалық тәрбиенің мақсаты мен міндеттерін нақты білу;
эстетикалық тәрбиенің мазмұны мен құралдарын айқындай білу;
эстетикалық тәрбиенің шарттары мен қағидаларын және құралдарын жете түсінуі;
эстетикалық тәрбиенің негізгі құралдарына, әдіс-тәсілдеріне талдау жасай білуі, тәжірибелік жүмыстар жүргізуге жаттығуы қажет.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.