Алаштың бес арысы

Жоспар
Кіріспе

I. Алаш автономиясының құрылуы туралы деректі фильм
II. Баяндама «Алашорда үкіметінің құрылуы»
III. А.Байтұрсынов, Ж.Аймауытов жайлы
IV. М.Дулатов, М.Жұмабаев, Ш.Құдайбердіұлы жайлы

Алашорда үкіметінің өмірге келуіне тікелей себепші болған жағдай Уақытша үкіметтің басқа да шет аймақтардағыдай Қазақстанда да ұлт өміріне қатысты ең өзекті мәселелерді шеше алмаған әлжуаз, тұрақсыз саяси билікке айналуы, оның арты бүкіл империяны қамтыған анрхия, зорлық пен зомбылыққа ұласуы еді. Қазақ облыстарында асқынған жер мәселесін шешуге бағытталған әрекеттің болмауы, атты қазақ әскері, қарулы солдат пен қоныстанушылардың панасыз жергілікті халық үстінен жүргізген озбырлығының өрши түсуі соның айғағы болатын. Осындай жағдайда қазақ зиялылары арасында ұлттың мемлекеттілігі туралы мәселе талқылауға түсті. Сөйтіп, бұл мәселені қараған жалпы қазақ –қырғыз съезі 1917 жылы 5 желтоқсанда Орынбор қаласында ашылды. Оған барлық қазақ облыстарынан, сондай-ақ одан тыс жерде тұратын Алтай губерниясы мен Самарқан облысы қазақтарынан және Жетісу облысы қырғыздарынан барлығы 82 өкіл қатысты.Съездің күн тәртібінде тұрған ең негізгі мәселе, әрине, ұлттық автономия мәселесі еді. Міне осылайша ұлттық идеологияны ұстанғандар арасынан алғашқы Алашорда автономиясын құру қолға алынып, оның төрағасы болып Әлихан Бөкейханов сайланды.

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Бес арыс

Мақсаты: Оқушыларға алаштың бес арысын таныстыра отырып,
рухани тәрбиеге тәрбиелеу. Қазақ автономиясының құрылуын насихаттау.

Көрнекіліктері: фото суреттер, монтаждық фильмдер т.б.

Жоспары:

I. Алаш автономиясының құрылуы туралы деректі фильм
II. Баяндама Алашорда үкіметінің құрылуы
III. А.Байтұрсынов, Ж.Аймауытов жайлы
IV. М.Дулатов, М.Жұмабаев, Ш.Құдайбердіұлы жайлы

І бөлім. Алаш автономиясының құрылуы туралы деректі фильм бейне
түсіріліміне назар салайық .

ІІ бөлім.

1- оқушы Алашорда үкіметінің құрылуы атты баяндамасын қорғайды.

Алашорда үкіметінің өмірге келуіне тікелей себепші болған
жағдай Уақытша үкіметтің басқа да шет аймақтардағыдай Қазақстанда да ұлт
өміріне қатысты ең өзекті мәселелерді шеше алмаған әлжуаз, тұрақсыз саяси
билікке айналуы, оның арты бүкіл империяны қамтыған анрхия, зорлық пен
зомбылыққа ұласуы еді. Қазақ облыстарында асқынған жер мәселесін шешуге
бағытталған әрекеттің болмауы, атты қазақ әскері, қарулы солдат пен
қоныстанушылардың панасыз жергілікті халық үстінен жүргізген озбырлығының
өрши түсуі соның айғағы болатын. Осындай жағдайда қазақ зиялылары арасында
ұлттың мемлекеттілігі туралы мәселе талқылауға түсті. Сөйтіп, бұл мәселені
қараған жалпы қазақ –қырғыз съезі 1917 жылы 5 желтоқсанда Орынбор қаласында
ашылды. Оған барлық қазақ облыстарынан, сондай-ақ одан тыс жерде тұратын
Алтай губерниясы мен Самарқан облысы қазақтарынан және Жетісу облысы
қырғыздарынан барлығы 82 өкіл қатысты.Съездің күн тәртібінде тұрған ең
негізгі мәселе, әрине, ұлттық автономия мәселесі еді. Міне осылайша
ұлттық идеологияны ұстанғандар арасынан алғашқы Алашорда автономиясын құру
қолға алынып, оның төрағасы болып Әлихан Бөкейханов сайланды.
1918 жылы 5 қаңтарда Бүкілресейлік Құрылтай жиналысы күшпен
таратылған соң Алашорда мен Кеңестік биліктің арақатынасы күрделене түсті.
Кеңестік билік бұрынғы отарлық езгідегі халықтарға тек кеңестік негіздегі
автономия беретіндігін мәлім етті. Бұл белгілі бір ұлттық автономиялық
мемлекеттікті иемденуі емес, оның белгілі бір бөлігінің ғана, яғни жұмысшы
және шаруалардың өзін-өзі билеу мүмкіндігіне ие болғандығын білдіретін шара
еді. Мұстафа Шоқай 1918 жылдың көктемінде Алашорда мен Кеңес үкіметі
арасында өзара түсінушілікке ұмтылыстың нышандары байқалды. Осы жылдың
наурызында Оралдан Мәскеуге Алашорда үкіметінің тапсыруымен Халел және
Жаһанша Досмұхамедовтар аттанып, барған бетте Халық Комиссарлар Кеңесінің
Төрағасы В.И.Ленинмен және Ұлт істері бойынша Халық комиссары И.В.Сталинмен
кездесіп, оларға ІІ жалпы қазақ-қырғыз съезінің қаулысын табыс етеді
(Орынбор, 1917 ж. Желтоқсан).

Жүргізуші: Алғаш Алаш автономиясын құруда өз үлесін қосқан Ахмет
Байтұрсынов, Міржақып Дулатұлы, Жүсіпбек Аймауытов, Шәкәрім Құдайбердіұлы,
Мағжан Жұмабаевтардың қосқан еңбектері көп болды. Ендігі кезекті біз осы
алаштың бес арысы туралы білеміз. ХХ ғасырдың басында қазақ халқы аса ірі
қоғамдық-саяси өзгерістермен қатар ауқымды рухани жаңғыруларды да бастан
кешті. Ұлттық мәдениет пен әдебиеттің, білім мен ғылымның туын көтерген,
жұртшылықтың санасына демократиялық ойлар сіңіріп, алға жетелеуге ұмтылған
зиялы топ қалыптасты. Халықтың зердесіне сәуле түсіріп, санасын оятқан осы
топтың рухани көсемі Ахмет Байтұрсынов еді. Осы жайлы келесі оқушымыз
айтып отеді.
2-оқушы: Ахмет Байтұрсынов 1873 жылы 18 қаңтарда қазіргі Қостанай
облысының Торғай өңіріндегі Сартүбек деген жерде дүниеге келеді. Әкесі
Байтұрсын Шошақұлы намысқой, сергек, еті тірі адам болады. Сол себепті де
Байтұрсын мен оның ағайындары патша өкіметінің өкілі – уезд бастығын
соққыға жығып, түрмеге қамалады. Бұл оқиға он жасар бала Ахметтің санасына
қатты әсер етеді. Мәселенің түп негізін толық ұқпағанымен, ол өмірдегі
әділетсіздік пен зорлық-зомбылықты, әлеуметтік теңсіздікті көзімен көріп,
көңіліне ой ұялатады.
Ахмет Байтұрсынов – қоғам қайраткері, ақын, әдебиеттанушы,
лингвист, аудармашы, публицист, ағартушы – ғалым, ұлт ұстазы.
Әділетсіз орыс оязының зорлығына қарсы тұрған әкесі
Байтұрсынның 15 жылға Сібірге жер аударылуы он үш жасар бала Ахметтің
жүрегіне өшпестей жара салады. 1886-1891 жылдары Торғай қаласындағы екі
сыныптық мектепте, 1891-1895 жылдары Орынбордағы мұғалімдер даярлайтын
мектепте оқиды. 1895-1909 жылдары ұстаздықпен айналысып, бала оқытады. 1905
жылы жер мәселесі, қазақтың өз жерін өзіне қайтару жөнінде патшаның атына
хат жазушылардың бірі болады. Патша өкіметіне наразылығы үшін 1907-1909
жылдары абақтыға қамалады.1910 жылы қазақ жерінен қуғындалып, Орынбор
қаласына жер аударылады.
Халықтың ой-санасын оятуға бар күшін, қаламгерлік қуатын салып,
1909 жылы И.А.Крылов мысалдарын аударып, Қырық мысал жинағын шығарады.
Қазақ поэзиясына өзіндік жаңалық , ою-өрнек әкелген Мас жинағы
А.Байтұрсыновтың ағартушылық, демократтық, гуманистік идеяларын халыққа
жеткізеді.
Жүргізуші: ХХ ғасырдың басында ұлттық әдебиеттің барлық жанрында
бірдей өнімді еңбек еткен қаламгерлердің қатарында ақын әрі прозашы,
драмашы әрі аудармашы, сыншы әрі публицист Жүсіпбек Аймауытовтың есімі
айрықша орын алады. Әдебиеттің әр алуан жанрларында қалам сілтей жүріп, ол
қазақ әдебиетінің жаңа өріске шығуына мол еңбек сіңірді.
3-оқушы: Жүсіпбек Аймауытов 1889 жылы қазіргі Павлодар облысының
Баянауыл ауданында дүниеге келген. Он бес жасына дейін туған ауылында
болған ол әуелі ауыл молдасынан оқып, хат таниды. Бұдан кейін әр түрлі
молдалардың алдын көріп, ескіше едәуір білім жинайды. Соның нәтижесінде
ауыл арасында өзі де азды-көпті молдалық құрады. 1907 жылы молдалықты
тастап, Баянауылға барып орыс-қазақ мектебіне түседі.1911 жылы
Павлодардағы екі сыныпты орыс-қазақ мектебіне түсіп, оқуын жалғастырады.
1914-1919 жылдары Семейдегі мұғалімдер семинариясында оқиды. Семейде жүріп
алаш қозғалысына қатысады, Абай журналын шығаруға ат салысады. Әр түрлі
саяси жұмыстарға араласқан Ж.Аймауытов қайтыс болғаннан кейін оның өмірі
мен шығармашылығы алпыс жыл бойы ауызға алынбайды.
Жүсіпбек шығармашылығы әуел баста өлең жазудан басталады. Өзінің
деректері бойынша ол ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.