Су тапшылығы

Жоспар
Кіріспе

1 Ылғалдылықтың ең жиі өзгерісі
2 Атмосфералық қуаңшылық

Өсімдік пен топырақ, өсімдік пен атмосфера арасында үздіксіз су байланысы болып отыратындықтан, мұның бірінде байқалатын кез келген ауытқушылық системадағы барлық ылғалдың қайтадан бөлініп таралуын қажет етеді. Ылғалдылықтың ең жиі өзгерісі
атмосферада, ең аз езгерісі топырақта болады. Табиғатта атмосфералық және топырақ қуаңшылығы байқалады. Әдетте, атмосфералық қуаңшылық топырақ қуаңшылығын туғызады. Ылғал жетіспеушілігі жағдайында атмосфералық қуаншылық біртіндеп топырақ қуаңшылығына айналады. Қуаңшылықтың соңы көп жағдайда аптап жел — аңызаққа ұштасады.
Әдеттегі жағдайдың өзінде өсімдіктердің суды сіңіруі мен буландыруы арасында алшақтық туады. Күн радиациясы мен ауа температурасы барынша жоғары болатын тал түсте өсімдіктер транспирациясы күшейеді, осының нәтижесінде жапырақтар ылғал қорының едәуір бөлігін жұмсайды да, тургорынан айрылып, сола бастайды. Топырақтан сіңірілетін су өсімдіктің жер бетіндегі бөліктерінің жұмсайтын су шығынының орнын толтыра алмайды. Сейтіп, су тапшылығы пайда болады.

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Су тапшылығы
Өсімдік пен топырақ, өсімдік пен атмосфера арасында үздіксіз су байланысы
болып отыратындықтан, мұның бірінде байқалатын кез келген ауытқушылық
системадағы барлық ылғалдың қайтадан бөлініп таралуын қажет етеді.
Ылғалдылықтың ең жиі өзгерісі
атмосферада, ең аз езгерісі топырақта болады. Табиғатта атмосфералық және
топырақ қуаңшылығы байқалады. Әдетте, атмосфералық қуаңшылық топырақ
қуаңшылығын туғызады. Ылғал жетіспеушілігі жағдайында атмосфералық
қуаншылық біртіндеп топырақ қуаңшылығына айналады. Қуаңшылықтың соңы көп
жағдайда аптап жел — аңызаққа ұштасады.
Әдеттегі жағдайдың өзінде өсімдіктердің суды сіңіруі мен буландыруы
арасында алшақтық туады. Күн радиациясы мен ауа температурасы барынша
жоғары болатын тал түсте өсімдіктер транспирациясы күшейеді, осының
нәтижесінде жапырақтар ылғал қорының едәуір бөлігін жұмсайды да, тургорынан
айрылып, сола бастайды. Топырақтан сіңірілетін су өсімдіктің жер бетіндегі
бөліктерінің жұмсайтын су шығынының орнын толтыра алмайды. Сейтіп, су
тапшылығы пайда болады. Өсімдіктің толық қанығуына жетпей тұрған су
мөлшері су тапшылығы деп аталады. Су тапшылығы өсімдіктің әр түрлі
органдарында түрліше болуы мүмкін. Түнде өсімдіктің барлық бөлігінде су
тапшылығы бірдей болады. Ең жоғары су тапшылығы транспирация қарқынды жүріп
жатқан жапырақтарға тән. Күн сәулесі тікелей түспейтін жапырақтарда, сендай-
ақ, әдетте транспирациясы аз жемістерде де су тапшылығы шамалы болады.
Мәселен, жаздың әдеттегі күнінде темекінің ұшы мен тамыр маңы
жапырақтарының су тапшылығы шамасының айырмашылығы 8—22% болатыны
анықталған.
Су органдар мен тканьдер арасында бөлініп таралады. Суды аз буландыратын
жемістер белгілі дәрежеде ылғал резервуары болып табылады. Мақта
өсімдігінде су қауашақтардан жапырақтарға ағып келеді. Жас жапырақтар суды
кәрі жапырақтардан, одан соң сабақтардың өсіп келе жатқан ұштары мен
тамырлардан сорып алады. Судың жекелеген еркендер арасында да бөлініп тара-
латъшдығы анықталған. Қатарласа өскен өсімдіктердің тамырлары бір-біріне
шырмалып есіп, олардың арасында да ылғал бөлінісі болады. Осындай әдіспен
өсімдіктердің тұтас бір тобы өзара байланыса алады.
Су тапшылығы тіпті бір жапырақтың көлемінде де байқалуы мүмкін, бұл оның
пішініне, жартылай көлеңкеленуіне байланысты.
Түнге қарай транспирацияның кемуі немесе толық тоқтауы нәтижесінде
өсімдіктердегі ылғал қоры толықтырылады, сөйтіп су тапшылығы жойылады.
Күндіз пайда болып, кешке қарай немесе түнде толықтырылатын су
тапшылығы күндізгі су тапшылығы деп аталады. Ол қатаң метеорологиялық
жағдайларда күндізгі транс-пирацияның күшейе түсуінің нәтижесі болып
табылады.
Атмосфералық қуаңшылық күннен-күнге арта отырып, өсімдіктер мен топырақтың
бойындағы ылғалдың едәуір қорын әкетеді, сөйтіп топырақ
қуаңшылығы басталады. Мұндай жағдайдағы су тапшылығының орны түнгі мезгілде
толықтырыла алмайды. Таңертең өсімдіктің бойында біраз қалдық су
тапшылығы болады, ол күндіз одан әрі арта түседі. Бұл кезде ұзақ мерзімдік
су тапшылығы пайда болады. Күн сайын қайталанып, күші арта түсетін ұзақ
мерзімдік су тапшылығы тургордың толық жойылуына, өсімдіктің солып қалуына
әкеп соғады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.