Нотариаттық қызмет субъекьтілерінің пәндік дәрістер
3. Лекция тақырыбы: Нотариаттық қызмет субъектілерінің құзіреті.
4. Лекция тақырыбы Нотариаттық әрекеттерді жасаудың негізгі ережелері.
5.Лекция тақыры: Нотариаттық іс жүргізу
6. Лекция тақырыбы: Мәмілелерді куәландыру.
7. Лекция тақырыбы: Мәмілелерді куәландыру.
8. Лекция тақырыбы:Даусыз құқықтарды куәландыруға бағытталған нотариатты әрекеттер.
9. Лекция тақырыбы: Құжаттарға атқару күшін беру туралы нотариаттық әрекеттер.
10.Қорғаушы нотариаттық әрекеттер.
11.Лекция тақырыбы:Басқа мемлекеттердің құқық нормаларын нотариустың қолдануы тәртіптері.
1. ҚР "Нотариат туралы"Заны,1997.
4. Лекция тақырыбы Нотариаттық әрекеттерді жасаудың негізгі ережелері.
5.Лекция тақыры: Нотариаттық іс жүргізу
6. Лекция тақырыбы: Мәмілелерді куәландыру.
7. Лекция тақырыбы: Мәмілелерді куәландыру.
8. Лекция тақырыбы:Даусыз құқықтарды куәландыруға бағытталған нотариатты әрекеттер.
9. Лекция тақырыбы: Құжаттарға атқару күшін беру туралы нотариаттық әрекеттер.
10.Қорғаушы нотариаттық әрекеттер.
11.Лекция тақырыбы:Басқа мемлекеттердің құқық нормаларын нотариустың қолдануы тәртіптері.
1. ҚР "Нотариат туралы"Заны,1997.
ҚР "Нотариат туралы"заны және Қазакстан Республикасы Әділет министрінің бұйрығымен бекітілген 1998 жылғы 28 шілдедегі N 539. Қазакстан Республикасында нотариаттык іс-әрекеттерді жасаудың тәртібі туралы Нұскаулыққа сәйкес
белгіленген кұзыреттер шегінде нотариаттык іс-әрекеттер жасауы кезінде мемлекеттік нотариустардың және жеке практикамен айналысатын нотариустардың , сондай-ақ нотариаттык іс-әрекеттер жасауға уәкілдік берілген жергілікті атқарушы органдардың лауазымды адамдарының және консульдық міндетті аткарушы адамдардың Қазакстан Республикасы атынан нотариаттык іс-әрекеттер жасау тәртібін белгілейді.
Қазакстан Республикасының әкімшілік-аймақтык бөлінісіне сәйкес бір облыстың, республикалык маңызы бар каланың және астананың аумагы нотариаттык округ болып танылады.
Нотариустың қызмет ету аумағы
Заңға сәйкес нотариаттық округ шегіндегі мемлекеттік нотариустың қызмет ету ау-мағын аумақтық әділет органы белгілейді.
Нотариаттық аумақ шегіндегі жекеше нотариустың қызмет ету аумағын нотариаттық палатамен бірлесе отырып, аумақтық әділет органы белгілейді. Аумақтык әділет органы халыққа мемлекеттік және жекеше нотариустардың қызмет ету аумағын үнемі хабарлап отырады.
Нотариус кызметінің аумағы мынадай нотариаттық іс-әрекеттер жасаған кезде сақталады:
1) мұраға сенімгерлік басқарушыны тағайындайды;
2) мұраға құқық туралы куәліктер береді;
3) ерлі-зайыптылардың және ортак бірлескен меншік құқығындағы мүлкі бар өзге адамдардың ортак мүліктегі үлеске меншік кұқыгы туралы куәліктер береді;
4) тіркелуге жататын мүлікті иеліктен алу және кепілге салу туралы шарттарды куәландыру
Ал басқа жағдайлардың бәрінде жеке және заңды тулғалардың нотариаттық іс-әрекегтер жасату үшін кез келген нотариусқа жүгінуге қүқығы бар.
белгіленген кұзыреттер шегінде нотариаттык іс-әрекеттер жасауы кезінде мемлекеттік нотариустардың және жеке практикамен айналысатын нотариустардың , сондай-ақ нотариаттык іс-әрекеттер жасауға уәкілдік берілген жергілікті атқарушы органдардың лауазымды адамдарының және консульдық міндетті аткарушы адамдардың Қазакстан Республикасы атынан нотариаттык іс-әрекеттер жасау тәртібін белгілейді.
Қазакстан Республикасының әкімшілік-аймақтык бөлінісіне сәйкес бір облыстың, республикалык маңызы бар каланың және астананың аумагы нотариаттык округ болып танылады.
Нотариустың қызмет ету аумағы
Заңға сәйкес нотариаттық округ шегіндегі мемлекеттік нотариустың қызмет ету ау-мағын аумақтық әділет органы белгілейді.
Нотариаттық аумақ шегіндегі жекеше нотариустың қызмет ету аумағын нотариаттық палатамен бірлесе отырып, аумақтық әділет органы белгілейді. Аумақтык әділет органы халыққа мемлекеттік және жекеше нотариустардың қызмет ету аумағын үнемі хабарлап отырады.
Нотариус кызметінің аумағы мынадай нотариаттық іс-әрекеттер жасаған кезде сақталады:
1) мұраға сенімгерлік басқарушыны тағайындайды;
2) мұраға құқық туралы куәліктер береді;
3) ерлі-зайыптылардың және ортак бірлескен меншік құқығындағы мүлкі бар өзге адамдардың ортак мүліктегі үлеске меншік кұқыгы туралы куәліктер береді;
4) тіркелуге жататын мүлікті иеліктен алу және кепілге салу туралы шарттарды куәландыру
Ал басқа жағдайлардың бәрінде жеке және заңды тулғалардың нотариаттық іс-әрекегтер жасату үшін кез келген нотариусқа жүгінуге қүқығы бар.
1. ҚР "Нотариат туралы"Заны,1997.
2. Қазакстан Республикасы Әділет министрінің бұйрығымен бекітілген 1998 жылғы 28 шілде N 539. Қазакстан Республикасында нотариаттык іс-әрекеттерді жасаудың тәртібі туралы Нұскаулык
3.Салық және бюджетке төленетін баска міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі)"
4.Әділет министрінің 1997 жылгы 01 тамыздағы N 64 Бұйрығымен бекітілген "Мемлекеттік нотариустың мөрі туралы" Ереже.
5 Қаззақстан Республикасынын Президентінін «Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді мемлекеттік тіркеу туралы» Жарлығы 22 желтоқсан 1995ж.
р туралы» Қазақстан Респаубликасынын Заны 22 сәуір 1998ж.
6.Қазақстан Республикасынын Президентінін «Шаруашылық серіктестіктері туралы» 2мамыр 1995ж. Заң күші бар Жарлығы
7.Қазақстан Республикасынын «Өндірістік кооператив туралы» 5 қазан 1996ж.
8.Қазақстан Республикасынын «Акционерлік қоғам туралы» Заны 13 мамыр 2003ж.
2. Қазакстан Республикасы Әділет министрінің бұйрығымен бекітілген 1998 жылғы 28 шілде N 539. Қазакстан Республикасында нотариаттык іс-әрекеттерді жасаудың тәртібі туралы Нұскаулык
3.Салық және бюджетке төленетін баска міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі)"
4.Әділет министрінің 1997 жылгы 01 тамыздағы N 64 Бұйрығымен бекітілген "Мемлекеттік нотариустың мөрі туралы" Ереже.
5 Қаззақстан Республикасынын Президентінін «Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді мемлекеттік тіркеу туралы» Жарлығы 22 желтоқсан 1995ж.
р туралы» Қазақстан Респаубликасынын Заны 22 сәуір 1998ж.
6.Қазақстан Республикасынын Президентінін «Шаруашылық серіктестіктері туралы» 2мамыр 1995ж. Заң күші бар Жарлығы
7.Қазақстан Республикасынын «Өндірістік кооператив туралы» 5 қазан 1996ж.
8.Қазақстан Республикасынын «Акционерлік қоғам туралы» Заны 13 мамыр 2003ж.
3. Лекция тақырыбы: Нотариаттық қызмет субъектілерінің құзіреті.
Лекция жоспары:
1.Нотариаттық қызмет субъекьтілерінің
пәндік және аумақтық құзыретінің
түсінігі.
2.Мемлекеттік және жеке практикамен айналысатын
нотариустардың құзыреті
3.Жергілікті атқару органдарының лауазымды
тұлғаларының құзіреті
4.Консулдық мекемелердің лауазымды тұлғаларының
құзіреті
Лекция мақсаты: Студенттерге нотариаттық іс-әрекеттер жасау кезіндегі
нотариустардың аумақтық құзыретін және ҚР нотариат туралы заңына сәйкес
нотариустар басқа нотариаттық іс-әрекеттер жасау лауазымды тұлгалардың
құзыретін анықтау
Лекция мазмұны
1.ҚР "Нотариат туралы"заны және Қазакстан Республикасы Әділет
министрінің бұйрығымен бекітілген 1998 жылғы 28 шілдедегі N 539. Қазакстан
Республикасында нотариаттык іс-әрекеттерді жасаудың тәртібі туралы
Нұскаулыққа сәйкес
белгіленген кұзыреттер шегінде нотариаттык іс-әрекеттер жасауы кезінде
мемлекеттік нотариустардың және жеке практикамен айналысатын нотариустардың
, сондай-ақ нотариаттык іс-әрекеттер жасауға уәкілдік берілген жергілікті
атқарушы органдардың лауазымды адамдарының және консульдық міндетті
аткарушы адамдардың Қазакстан Республикасы атынан нотариаттык іс-әрекеттер
жасау тәртібін белгілейді.
Қазакстан Республикасының әкімшілік-аймақтык бөлінісіне сәйкес бір
облыстың, республикалык маңызы бар каланың және астананың аумагы
нотариаттык округ болып танылады.
Нотариустың қызмет ету аумағы
Заңға сәйкес нотариаттық округ шегіндегі мемлекеттік нотариустың
қызмет ету ау-мағын аумақтық әділет органы белгілейді.
Нотариаттық аумақ шегіндегі жекеше нотариустың қызмет ету аумағын
нотариаттық палатамен бірлесе отырып, аумақтық әділет органы белгілейді.
Аумақтык әділет органы халыққа мемлекеттік және жекеше нотариустардың
қызмет ету аумағын үнемі хабарлап отырады.
Нотариус кызметінің аумағы мынадай нотариаттық іс-әрекеттер жасаған
кезде сақталады:
1) мұраға сенімгерлік басқарушыны тағайындайды;
2) мұраға құқық туралы куәліктер береді;
3) ерлі-зайыптылардың және ортак бірлескен меншік құқығындағы мүлкі бар
өзге адамдардың ортак мүліктегі үлеске меншік кұқыгы туралы куәліктер
береді;
4) тіркелуге жататын мүлікті иеліктен алу және кепілге салу туралы
шарттарды куәландыру
Ал басқа жағдайлардың бәрінде жеке және заңды тулғалардың нотариаттық
іс-әрекегтер жасату үшін кез келген нотариусқа жүгінуге қүқығы бар.
2. Нотариус мынадай нотариаттық іс-әрекеттер жасайды:
1) мәмілелерді куәландырады; (Мысалы қолданылып жүрген заңға сәйкес
мәмілелердің мынадай түрлері міндетті нотариаттық куәландырылуға жатады:
а) рента шарты;
б) өсиеттер;
в) мүліктік баскаруға, егер занда өзгеше көрсетілмесе нотариаттык куәлан-
дыруды талап ететін мәмілелерді жасауға берілетін сенімхаттар;
г) азаматтық зандармен көзделгендегіден басқа жағдайларда қайта сенім
білдіру тәртібімен берілетін сенімхаттар;
д) шаруашылық серіктестіктерінің күрылтайшылық қүжаттары;
е) неке шарттары;
ж) занды мүрагерлердің олардың және мүраға әуестік кезектілігі мен олардың
үлестерінің мөлшері туралы келісімі;
з) алиментті төлеу туралы келісімі.
2) шаруашылык серіктестіктерінің кұрылтай кұжаттарын куәландырады;
(Құрылтай шартын куәландыру кезінде нотариус мәмілелерді куәландырудың
жалпы ережелерін басшылыкка алады. Жарғыны куәландыру кезінде нотариус
құрылтайшылардың колдарының дұрыстыгын куәландырады).
3) сенімгерлік баскарушыға мұрагерлікті тағайындайды;
4) мұраға кұкык туралы куәліктер береді;
5) жұбайлардың және ортак бірлескен меншік кұкығындағы мүлкі бар өзге де
адамдардың ортақ мүліктегі үлеске меншік кұкығы туралы куәліктер береді;
(Мысалы:ерлі-зайыптылардың біреуі ерлі-зайыптылардың ортак мүлкіне билік
ету жөніндегі мәміле жасасқан кезде, егер неке шартымен мүліктің өзге
тәртібі белгіленбеген болса, екіншісінің келісімі керек болады. Сондықтан
ерлі-зайыптылардың біреуі жылжымайтын мүлікке билік ету жөніндегі мәмілені
және белгіленген тәртіппен нотариаттық куәландыруды және (немесе) тіркеуді
талап ететін мәмілені жасасу үшін ерлі-зайыптылардың екіншісінің
нотариаттык куэ-ландырылған келісімін не иеліктен айыруға жататын мүлік
иесінің некеде тұрмайтыны туралы арызды талап ету қажет).
6) мүліктерді иеліктен алуға тыйым салады және салынған тыйымды алып
тастайды;
7) құжаттардың көшірмелері мен олардан алынган үзінділердің дұрыстығын
куәландырады;
8) кұжаттарға қойылған қолдың түпнұскалығын куәландырады;
9) кұжаттардың бір тілден екінші тілге дұрыс аударылғанын куәландырады;
10) азаматтың тірі екендігі фактісін куәландырады;
11) азаматтың белгілі бір жерде болу фактісін куәландырады;
12) құжаттардың берілген уақытын куәландырады;
13) жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін басқа және жеке заңды тұлға-
ларға береді;
14) ақшаларды депозитке қабылдайды; 15)*
16) вексель наразылықтарын жасайды;
17) құжаттар мен багалы қағаздарды сақтауға қабылдайды;
18) теңіз наразылықтарын жасайды;
19) дәлелдемелерді қамтамасыз етеді.
Нотариусқұқықтары:
1) өзіне жүгінген жеке және заңды тұлғалардың мүдделеріне сәйкес
нотариаттық іс-әрекеттер жасауға;
2) мәмілелердің, өтініштер мен баска да кұжаттардың жобаларын жасауға;
3) құжаттардың көшірмелерін және олардың үзінділерін әзірлеуге;
4) нотариаттык іс-эрекеттер жасау мәселелері бойынша консультациялар
беруге;
5) Қазакстан Республикасының заң актілерінде белгіленген коммерциялық,
банктік және заңмен қорғалатын өзге де кұпияны қүрайтын мәліметтерді жария
етуге қойылатын талаптарды сактай отырып, жеке және заңды түлғалардан нота-
риаттык іс-эрекеттер жасауға кажетті күжаттар мен мәліметтер талап етуге;
6) ғылыми, педагогтік және шығармашылық қызметпен айналысуға, соның ішінде
жалдау шарты бойынша айналысуға;
Нотариустың міндеттері
1) Нотариат туралы Заңның және Қазақстан Республикасының нотариат
кызметін рет-тейтін баска да нормативтік күкыктык актілерінің талаптарына
сәйкес нотариаттық іс-әрекеттер жасауға;
2) азаматтарға және заңды түлғаларға құкыктар мен міндетгерді түсіндіруге,
олардың заңды білмегендігі өздеріне зиян келтіруге пайдаланылуы мүмкін
болмауы үшін, жасалған нотариаттык іс-әрекеттерінің салдарлары жөнінде
ескертуге;
3) кәсіптік қызметін жүзеге асыруға байланысты өзіне белгілі болған
мәліметтерді кұпия үстауға;
4) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес келмейтін жағдайда
нотариаттық іс-әрекеттер жасаудан бас тартуға;
5) кәсіптік әдепті сақтауға;
6) әділет органына және (немесе) нотариаттык палатаға өз іс-әрекеттеріне
түскен шағымдар бойынша өзі жасаған нотариаттык іс-эрекеттер туралы
мәліметгер, өзге құжаттар, ал қажет болған жағдайларда жеке түсініктемелер,
оның ішінде кәсіптік әдеп талаптарын сақтамау мәселелері жөнінде
түсініктемелер беруге міндетті.
Нотариустың кызметін шектеу
1. Нотариустың:
1) кэсіпкерлік қызметпен айналысуга;
2) шарттарды жасасу, өзгерту және бүзу кезінде делдалдық қызмет көрсетуге;
3) өкілді органға депутат болып сайланған жағдайда нотариус міндеттерін
орындауға құқығы жоқ.
2. Жеке практикамен айналысатын нотариустың жалдама кызметкер ретінде еңбек
қатынастарында болуға құкығы жоқ.
Нотариаттық іс-әрекеттер нотариаттык кеңсенің уй-жайында, үй-жайдан
тыс жерлерде де жасалуы мүмкін. Егер нотариаттық іс-әрекеттер нотариат
кеңсесі немесе жеке қызметпен айналысатын, нотариус кеңсесі үй-жайынан тыс
жерлерде жасалса, онда құжаттағы куәландыру жазбасында және нотариаттық іс-
әрекеттерді тіркеуге арналған тізілімде нотариаттық іс-әрекеттёр жасалған
орын-ның мекен-жайы және уақыты көрсетіле отырып жазылады.
Нотариаттық іс-әрекеттер бұл үшін барлық қажетті кұжаттар табыс
етіліп, мемлекеттік нотариус нотариаттық іс-әрекеттер жасаған жағдайда
мемле-кеттік баж салығы төленген не жекеше нотариустың нотариаттық іс-
әрекеттеріне ақы төленген күні жасалады.
Нотариаттык іс-әрекеттерді жасау мынадай негіздер бойынша:
1) жеке және заңды тұлғалардан қосымша мәліметтерді талап ету кажет
болганда;
2) қужаттарды сараптамага жібергенде;
3) басқа бір мүдделі адам куэландырмакшы болған кұкықты немесе фактіні
сотта даулаушы мүдделі адамның жазбаша өтініші бойынша кейінге калдырылуы
мүмкін. Бүл ретте нотариус қабылданған өтінішке оның кабылданған күні және
өтініш беруші адамның жеке басын анықтағаны, сондай-ак өтініш берген адамға
сотка жүгіну тәртібі мен мерзімін түсіндіргені жөнінде белгі соғады.
Нотариаттык іс-әрекет жасауды кейінге қалдыру туралы қаулы шыққан
күннен бастап бір айдан аспайтын мерзімге кейінге қалдырылуы мүмкін ("Нота-
риат туралы" Қазакстан Республикасы Заңының 41-бабының 2-тармағы).
Нотариаттық іс-әрекет жасау кейінге қалдырылған жағдайда нотариус
мүдделі адамға нотариаттық іс-әрекет жасауға жүгінген күннен бастап уш
жүмыс күнінен кешіктірмей, нотариаттық іс-әрекет жасауды кейінге
калдыруының дэлелді себебі көрсетілген каулыны береді.
Мүдделі адамның арызы бойынша нотариаттык іс-әрекет арыз берілген
күннен бастап он күннен аспайтын мерзімге кейінге қалдырылуы мүмкін ("Нота-
. риат" Қазақстан Республикасы Заңының 41-бабының 3-тармағы).
Егер осы мерзімнің ішінде соттан арыздың түскені туралы жазбаша хабар-лама
алынбаса нотариаттық іс-әрекет жасалуға тиіс.
Басқа бір мүдделі адам куәландыруды өтінген кұкық пен фактіні даулаушы
мүдделі адамның өтінішінің түскені туралы соттан жазбаша хабар алынған жағ-
дайда, нотариаттык іс-әрекеттер жасау сот істі шешкенге дейін токтатыла
түрады ("Нотариат туралы" Қазакстан Республикасы Заңының 41-бабының 4-
тармағы).
3. Аудандық манызы бар қаланың, кенттің, ауылдың (селоның), ауылдық
(селолық) округтің әкімі аппаратының лауазымды адамы жасайтын нотариаттық
іс-әрекеттер
Елді мекенде нотариус болмаған жағдайда аудандық маңызы бар қала-ның,
кенттің, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық) округтің экімі аппаратының
нотариаттық іс-әрекеттерді жасауга уәкілетті лауазымды адамы мынадай
нотариаттық іс-эрекеттер жасайды:
1) өсиеттерді куәландырады;
2) сенімхаттарды куәландырады;
3) кұжаттар көшірмелерінің және олардан алынған үзінділердің дұрыстыгын
куәландырады;
4) өтініштерге қойылған қолдың түпнұскалығын куәландырады;
Қазақстан Республикасының заң актілерінде жергілікті атқарушы
органның лауазымды адамдары жасайтын өзге де нотариаттық іс-эрекеттер
көзделуі мүмкін.
4. Консулдық қызметті жүзеге асыратын адамдар жасайтын нотариаттық іс-
әрекеттер
1. Қазақстан Республикасының атынан консулдық қызметті жүзеге асыратын
лауазымды адам мынадай нотариаттық іс-эрекеттер жасайды:
1) Қазақстан Республикасының аумағындағы жылжымайтын мүлікті иелік-тен алу
туралы шарттардан баска мәмілелерді куәландырады;
2) мұраға қүқық туралы куәліктер береді;
3) ерлі-зайыптылар мен ортак бірлескен меншік қүқығындағы мүлкі бар өзге
де адамдардың ортақ мүліктегі үлеске меншік күқығы туралы куәліктер береді;
4) күжаттардың көшірмелері мен олардан алынған үзінділердің дүрыстығын
куәландырады;
5) күжаттарға койылған қолдың түпнұсқалығын куәландырады;
6) күжаттардың бір тілден екінші тілге аудармасының дүрыстығын куэлан-
дырады;
7) азаматтың тірі екендігі фактісін куәландырады;
8) азаматтың белгілі бір жерде болу фактісін куәландырады;
9) күжаттар берілген уақытты куәландырады;
10) жеке және заңды түлғалардың өтініштерін баска жеке және заңды түлға-
ларға береді;
11) ақшаны депозитке кабылдайды;
12) сақтауға қүжаттар және бағалы қағаздар қабылдайды;
13) теңіз наразылықтарын жасайды;
14) дәлелдемелерді камтамасыз етеді.
Қажетті әдебиеттер:
1. ҚР "Нотариат туралы"Заны,1997.
2. Қазакстан Республикасы Әділет министрінің бұйрығымен
бекітілген 1998 жылғы 28 шілде N 539. Қазакстан Республикасында нотариаттык
іс-әрекеттерді жасаудың тәртібі туралы Нұскаулык
4. Лекция тақырыбы Нотариаттық әрекеттерді жасаудың негізгі ережелері.
Лекция жоспары:
1.Нотариаттық әрекеттерді жасау орны.
2.Жеке тұлғалардың жеке басын анықтау.
3.Нотариатты тәртіппен куәландырылатын құжаттар мәтініне
қойылатын талаптар.
Лекция мақсаты: Студенттерге нотариаттық әрекеттерді жасау орны, жеке
тұлғалардын басын аңықтау тәртіптері, және құжаттарын мәтіне қойылатын
талаптарды қарап,оларды үйрету.
Лекция мақсаты:
1.Нотариат меншікті қорғаумен сақталуыны қамтамасыз ететін, жеке және
заңды тұлғалардың кұкықтары мен заңды мүдделерін корғайтың,заңды нығайту,
қылмыстарды ескертуге заң жұзінде бекітілген жүйе. Аталған нотариаттың
функцияларды жеке қарауға болмайды, демек бұлар әр түрлі нотариаттық іс-
әрекеттер жасалған кезде жүзеге асады.
Шарттарды, құжаттардың көшірмелерін куәландыру және басқа нотариаттық
іс әрекеттер бұлар барлықтары азаматтар мен мекемелердің мүдделерін
қорғайтын функцияларға жатады. Нотариус барылық әрекеттер жасаған кезде
басқа азаматтардың және мекемелердің заңмен қорғалатын мүдделерін бүзұға
мүмкін. Себебі, нотариус әр уақытта белгілі бір субъектілерге қатысты
әрекеттер жасайды. Болашақта ондай заңсыз әрекеттер жасамау үшін, нотариус
заңмен белгіленген процедуралық нормаларды қолдануға қажет.
Мысалы, Жакипов нотариаттық кенсеге оқу дипломның көшірмесін
куәландыруға өтініш етті. Нотариус нотариаттық іс-әрекеттер жасады,
дипломды куәландырды.Бірақ, диплом жалғандығы айқындалды. Енді өйлап көрсек
бұл маман қанша оз қызметіне сай дұрыс емес,сапасыз әрекеттер жасады, және
мұндай әрекеттер жасауға нотариустын да өз уақытында дұрыс әрекеттер жасап,
дипломдың жалған екендігін айқындап, оны сараптамаға жіберсе, мүндай
жағдайлар болмас еді.
Сонымен нотариаттық органдарында қызметінде процессуалдық (іс-жүргізу)
нормалары өте маңызды орын алады.
1.Заңға сәйкес азаматтар, мекемемелер, кәсіпорындар, ұйымдар
нотариаттық іс-әрекеттер жасау туралы өтінішпен кез келген мемлекеттік
нотариат кеңселерінде жұмыс істейтін нотариустар мен жеке практикамен
айналысатын нотариустарға және нотариаттық іс-әрекеттер жасауға уәкілетті
лауазымда тұлғаларға хабарласуға мүмкін.
Бірақ Қазақстан Республикасының заң актілерінде сәйкес жасайтын өзге
де нотариаттық іс-әрекеттер көзделуі мүмкін.
Мысалы әкімнің шешімен берілген жерде құрылыс салу шарты, тек сол
жердегі орналасқан нотариустармен кукәландыру мүмкін. Пәтерді сату шарты
тек сол жерінде орналасқан мүліктің нотариаттық органдарымен куәландыру
мүмкін Мұраны қабылдау туралы арыз тек сол мұра ашылған орындағы
нотариуспен куәландыруға болады.Депозиттерге ақша және бағалы қағаздар
қабылдау, тек міндеттеме орындау жерінмде орналасқан нотариустар жасалады.
Нотариус Қазакстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес
баска мемлекеттердің құқық нормалары негізінде нотариаттық іс-әрекет
жасайды.
Нотариус Қазақстан Республикасы халықаралык шарттарының талаптарына
сәйкес жасалған құжаттарды қабылдайды, сондай-ақ егер бұл Қазақстан
Республикасы бекіткен халықаралык шарттарда көзделсе, баска мемлекеттердің
заңдарында белгіленген нысанда куәландыру жазбаларын жазады.
Нотариаттық іс-әрекеттер жасауға арналған үй-жай белгіленген аумақ
шегінде болуға тиіс. Кейбір жағдайларда нотариаттық іс-эрекеттер
мемлекеттік нотариат кеңсесінің үй-жайынан тыс және жекеше нотариустың үй-
жайынан тыс жерлерде жасалуы мүмкін Бұл жағдайларда нотариус нотариаттык іс-
әрекеттерді тіркеуге арналған тізілімге бұл туралы мәліметтер тіркеледі.
Мемлекеттік нотариалдық кеңседе қызмет жасайтын нотариус, және
жергілікті атқарушы органның лауазымды тұлғасы нотариалдык іс-әрекетті
жасағаны үшін мемлекеттік бажды, Қазақстан Республикасының салық
заңнамасында көрсетілген ставкамен алады.
Жекеше нотариустардың нотариалдық іс-әрекеттерді жасау төлемі Қазақстан
Республикасы салық заңнамасында керсетілген мемлекеттік баждардың өлшеміне
сәйкес ставка бойынша жүзеге асырылады.Қазақстан Республикасының консулдық
мекемелерінің лауазымды тұлғасы нотариалдық іс-әрекеттерді жасағаны үшін
алымды консулдық тарифпен айқындалған алымға сәйкес алады.
Нотариаттық іс-әрекетті жүмыс орнынан тыс жерде жасаганда мүдделі
адамдар нотариустың нақты көлік шығындарын өтейді ("Нотариат туралы"
Қазақстан Республикасы Заңының 30-бабының 6-тармағы).
Мемлекеттік нотариус тағайындаған сараптама бойынша шығыстарды төлеу
Қазақстан Республикасы тағайындаған азаматтық іс жүргізу заңдарымен
белгіленген тэртіпте жекеше нотариуспен - сараптама мекемесімен
(сарапшымен) келісім бойынша белгіленген мөлшерде мүдделі адамдармен
жүргізіледі.
Нотариустың кажетті жағдайларда шақыратын өзге мамаидардың қыз-метіне
ақы төлеу, сондай-ақ мамандардың өздеріне жүктелген міндеттерді орын-дауына
байланысты акы төлеу мүдделі адамдардың көрсетілген мамандармен
келісімі.бойынша жүргізіледі.
2.Нотариус нотариаттық іс-әрекет жасаған кезде нотариаттық іс-әрекет
жасауды өтінген азаматтың, оның өкілінің немесе заңды түлга өкілінің жеке
басын анықтайды. Қазақстан Республикасы азаматының жеке басын аныктау
Қазақстан Республикасы ішкі істер немесе әділет органдары берген Қазақстан
Республикасы азаматының төлқұжаты немесе жеке куэлігі бойынша
жүргізіледі.Кэмелетке толмағандардың жеке басын ата-анасының бірі (асырап
алушысы) немесе камқоршысы кәмелетке толмағандардың тууы туралы куэлігінің
және ата-анасының бірінің (асырап алушысының), камкоршысының жеке
куәлігінің немесе паспортының негізінде аныктайды.Егер осы мерзімнің ішінде
соттан арыздың түскені туралы жазбаша хабарлама алынбаса нотариаттык іс-
әрекет жасалуға тиіс.
Әскери кызметшілердің жеке басы әскери бөлімдер мен әскери
мекемелердің командованиелері беретін әскери қызметшілердің жеке куэлігінің
немесе әскери билетінің негізінде анықталады.
Түрақты түратын азаматтығы жок адамның жеке басы Қазақстан
Республикасы ішкі істер немесе әділет органдарының түратын жері бойынша
тіркелгені туралы белгі соғылған куәлігі бойынша анықталады.
Қазақстан Республикасының аумағына уақытша келген азаматтыгы жок адамның
жеке басы оның түратын елінің кұзыретті органдары берген және белгіленген
тәртіпте Қазақстан Республикасының ішкі істер немесе әділет бөлімдерінде
тіркелген, оның жеке басын куәландыратын жарамды қужаты бойынша
аныкталады.
Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетел азаматының жеке басы
жарамды ұлттық төлкұжаты мен Қазакстан Республикасында коныстануға ар-
налған уакытша ықтиярхат бойынша анықталады,
Қазақстан Республикасының аумагына уақытша келген шетел азаматының
жеке басы белгіленген тәртіппен тіркелген жарамды ұлттық төлқұжаты бойынша
немесе оны ауыстыратын құжат бойынша анықталады.
3. Нотариат меншікті қорғаумен сақталуыны қамтамасыз ететін, жеке
және заңды тұлғалардың кұкықтары мен заңды мүдделерін корғайтың,заңды
нығайту, қылмыстарды ескертуге заң жұзінде бекітілген жүйе. Аталған
нотариаттың функцияларды жеке қарауға болмайды, демек бұлар әр түрлі
нотариаттық іс-әрекеттер жасалған кезде жүзеге асады.
Шарттарды, құжаттардың көшірмелерін куәландыру және басқа нотариаттық
іс әрекеттер бұлар барлықтары азаматтар мен мекемелердің мүдделерін
қорғайтын функцияларға жатады. Нотариус барылық әрекеттер жасаған кезде
басқа азаматтардың және мекемелердің заңмен қорғалатын мүдделерін бүзұға
мүмкін. Себебі, нотариус әр уақытта белгілі бір субъектілерге қатысты
әрекеттер жасайды. Болашақта ондай заңсыз әрекеттер жасамау үшін, нотариус
заңмен белгіленген процедуралық нормаларды қолдануға қажет.
Мысалы, Жакипов нотариаттық кенсеге оқу дипломның көшірмесін
куәландыруға өтініш етті. Нотариус нотариаттық іс-әрекеттер жасады,
дипломды куәландырды.Бірақ, диплом жалғандығы айқындалды. Енді өйлап көрсек
бұл маман қанша оз қызметіне сай дұрыс емес,сапасыз әрекеттер жасады, және
мұндай әрекеттер жасауға нотариустын да өз уақытында дұрыс әрекеттер жасап,
дипломдың жалған екендігін айқындап, оны сараптамаға жіберсе, мүндай
жағдайлар болмас еді.
Сонымен нотариаттық органдарында қызметінде процессуалдық (іс-жүргізу)
нормалары өте маңызды орын алады.
Мәмілелерді куәландыруда және кейбір нотариаттык іс-әрекеттерді
жасауда мәмілеге қатысушылар мен нотариаттық іс-әрекет жасауға тілек
білдірген басқа адамдардың койылған қолдарының түпнұскалығы тексеріледі.
Азаматтардың әэрекет қабілеттілігі және мәмілелерге қатысушы заңды
тұлғалардың нотариаттық іс-әрекет жасау сәтіндегі кұкық кабілеттілігі
тексеріледі. Өкілмен мәміле жасау жағдайында оның өкілеттілігі
тексеріледі.Жеке тұлғаның әрекет қабілеттілігі жеке басты куәландыратын
кұжатта көрсетілген жасы бойынша, сондай-ак нотариуспен әңгімелесудің
барысында анықталады.
Мәмілеге қатысушылардың кейбірінің жүйке ауруы немесе ақыл-есінің
кемдігі салдарынан өз әрекеттерінің мәнін түсіне алмауы немесе өзін-өзі
билей алмауы немесе спирт ішімдіктеріне немесе есірткі заттарға салыну
салдарынан өзінің отбасын материалдық жағынан ауыр жағдайға ұшырататыны
нотариустың болжамына негіз болса, ал адамның әрекет кабілеттілігі жок
немесе әрекет қабілеттілігі шектелгені жөнінде мәліметтер болмаса, нотариус
мәмілені жасауды он кунге кейінге калдыра тұрады және адамды әрекет
қабілеттілігі жоқ немесе әрекет қабілеттілігін шектелген деп тану туралы
сот шешімінің баржоғын тексереді. Егер сот осындай шешім шығармаса,
нотариус Қазакстан Республикасының азаматтық іс жүргізу заңына сәйкес,
өзінің болжамы туралы соттың алдында осы адамды әрекет кабілеттілігі жоқ
деп немесе әрекет қабілеттілігін шектеу жөнінде мәселе қоюға кұқыкты
адамдардың біріне немесе ұйымдардың біріне хабарлайды және қабылданган
шешім туралы хабарлауды өтінеді. Құзыретті адамдардың қабылдаған
шешімдеріне қарай нотариус мәмілені не куәландырады, немесе оны сотта іс
каралғанға дейін токтата тұрады.
Қазақстан Республикасының аумағында тіркелген заңды тұлғаның құқык
кабілеті оны мемлекеттік тіркеу туралы куәлік пен Жарғы (Ереже) бойынша
анықталады. Занды тұлғаның Жарғысында (Ережесінде) көрсетілген мақсаттар
мен міндеттерге кайшы келетін мәміле немесе басқа нотариаттық іс-әрекет
куэландырылмайды.
Шетел заңды тұлғасының әрекет қабілеттілігі сауда тізілімінің
көшірмесі немесе осы заңды тұлғаның белгіленген тәртіпте тіркелгендігін
растайтын басқа кұжаттар бойынша аныкталады.
Заңды тұлғаның бірінші басшының өкілеттігі, Жарғы (Ереже), заңды
түлғаны тіркеу туралы куәлік, оны қызметке тағайындау туралы бұйрық,
қызметке сайлау туралы жиналыс хаттамасы бойынша тексеріледі.Занды тұлға
өкілінің, сондай-ақ филиалдың (өкілдіктің) басшысының өкілеттілігі заңды
тұлғаның атынан өкілетті орган берген сенімхат бойынша анықталады.
Жеке тұлға өкілінің өкілеттілігі заңмен белгіленген тәртіпте
куәландырылган сенімхат бойынша немесе заңмен көзделген басқа кұжаттардың
негізінде тексеріледі.
Ата-аналардың өздерінің кәмелетке толмаган балаларының мүдделерін
білдіру жөніндегі өкілеттіктері баланың тууы туралы куәлігі бойынша,
камқоршылыкка алынушыға (қорғаншылықка алынушыга) қатысты қамқоршының
(қорғаншының) өкілеттілігі қамқоршы және қорғаншы органдардың рұқсаты мен
Әкімнің шешімі бойынша анықталады. Ата-аналардың, қамқоршының (қорғаншының)
жеке басы олардың паспортымен немесе жеке куэлігімен белгіленеді.
Нотариус куәландыратын мәмілелерге, өтініштерге және баска құжаттарға
нотариустың қатысуымен қатысушылардың колдары ғана қойылмай, олардың өз
қолымен жазған тегі, аты және әкесінің аты жазылады. Егер нотариаттық іс-
әрекет жасауды өтінген жеке тұлға дене кемістігі салдарынан немесе әлдебір
өзге себептермен өзі қол қоя алмаса, оның өтініші бойынша және оның
қатысуымен, сондай-ақ нотариустың катысуымен нотариаттық іс-әрекет жасауды
өтінген азаматтың, бұл туралы кұжаттың өзіндегі мәтінде және нотариус
тексерген, куәландырған жазбасында белгі жасауды кұжатка қол қоя алмау
себептерін көрсете отырып, мәмілеге, өтінішке немесе өзге құжатқа басқа
азамат қол қоя алады.
Нотариус нотариаттык іс-әрекеттерді тіркеуге арналған тізілімге, тегі,
аты, әкесінің аты, және туған жері, тұрғылықты жері,жеке басын
куәландыратын кұжат туралы деректерді көрсетіп, кұжатка кол койған адам
туралы мэлімет енгізеді. Бұл норма колдардың үлгілері мен мөр бедерлемесі
бар банкке арналған кұжаттарға қойылған қолдың дұрыстығын куәландыру
кезінде қолданылмайды.
Егер нотариаттық іс-әрекет жасауды өтінген азамат керең мылқау неме-се
керең эрі мылкау болса, онда нотариаттык іс-әрекет жасау кезінде мәмілеге
катысушы керең, мылқау, керең эрі мылкау азаматпен түсінісе алатын кез-
келген сауатты адам міндетті түрде қатысуы және мәміленің мазмұны оның
ниетіне сәйкес екендігін өзі қол коюмен куәландыруы қажет.
Ал, азамат сауатсыздығынан немесе дене кемістігінің (нашар көруі немесе
мүлдем көрмеуі) салдарынан нотариаттық куэландырылатын кұжаттың мазмұнымен
таныса алмаса, онда нотариус оған кұжаттың мэтінін оқып беруге міндетті, ол
туралы құжатқа белгі койылады. Азамат нотариаттық іс жүргізу тілін білмесе,
онда нотариаттық куәландырылатын құжаттың мәтіні оған осы тілді білетін
нотариуспен немесе аудармашымен аударылып беруге тиіс, ол туралы кұжатқа
белгі қойылады.
Нотариус нотариаттық іс-әрекеттерді тіркеу үшін құжатты аударған тұлға
туралы мәліметте тегін, атын, әкесінің атын, туған күні мен жерін,
тұрғылықты орнын, құжаттары туралы мәліметтерді, жеке басын куәландыратын
кұжат туралы деректерді көрсете отырып, тізілімге жазу енгізеді.
Нотариаттык куэландырылатын немесе расталатын кұжаттың мәтінінде
құжаттың мазмұнына катысты сандар мен мерзімдер ең болмағанда бір рет
сөзбен жазылуға тиіс.
Нотариаттык іс-әрекет жасауды сұрап занды тұлға жүгінсе, онда оның
тұрған мекен-жайы, туған күні мен жері толык керсетілуі тиіс. Жеке басын
куэландырылатын ұсынылған құжаттар күмэн тудырған жағ-дайда, нотариус
нотариаттык іс-әрекеттер жасауға жүгінген адамның жеке басын растайтын
косымша кұжаттарды (эскери билет, қызметтік куәлік және т.б.) талап ете
алады, бұл туралы нотариаттык іс-әрекеттерді тіркеу жөніндегі тізілімге
белгі соғылады.
Егер нотариаттык іс-әрекет жасауды сұрап жеке тұлға жүгінсе, онда оның
тегі, аты, әкесінің аты, туған күні және тұрған жері көрсетіледі, ал шетел
азаматтары жөнінде - олардың азаматтығы, азаматтығы жок тұлғаларға - бұл
жөнінде мэлімет көрсетіледі. Құжат нотариустың ісінде сақтауға калдырылса
нотариалды куэланды-ратын кұжатта не нотариус ісінде кұжат сактауға
калдырылмаған жағдайда тізілімде заңды және жеке тұлғалар туралы мэлімет
көрсетіледі.
Нотариус нотариаттык іс-әрекет жасауға өшіріп тасталған не косылып
жазылған, сызылған сөздері және өзге де келісілмеген түзетулері бар
құжаттарды, сондай-ақ мөр бедерлемесі анык көрінбейтін қарындашпен жазылған
кұжаттарды қабылдамайды. Егер ұсынылған кұжаттар екі не одан көп
парактардан тұрса, олар баулануы және оның паракты нөмірленуі, ал бауланған
парақтардың саны кұжат беруші ұйымның лауазымды адамының колымен және
мөрімен расталуы тиіс.
Нотариаттык куәландыратын кұжаттың мэтіні анық, дэл жазылуға немесе
басылуға тиіс. Сызылуға рұксат етілмейтін шетелдерде эрекет етуге арналған
кұжаттардан басқа құжаттардағы бос жолдар және баска ашық жерлері сызылып
тасталынады. Қосып жазулар мен түзетулер мәмілеге қатысушылар мен кұжатқа
қол қойған басқа адамдар кол қойғанға дейін ескертілуі және куәландыру
жазба-сының алдында кайталануы қажет, сонымен бірге барлық түзетулер, кате
жа-зылған, соңынан сызылып тасталған түзетулер бастапкы мэтінде оқылатындай
болуы тиіс.
Тараптар кол қоймайтын кұжаттың мәтініндегі түзетулер туралы куэ-
ландыру жазбасының соңында нотариус ғана ескертеді.
Егер куәландыруға немесе растауға жататын құжаттың мазмұны Қазақ-стан
Республикасы заңдарының талаптарына сәйкес келмесе немесе сауатсыз
дайындалса, нотариус келген адамдарға оны түзетуді немесе жаңа кұжат
жасауды ұсынады. Жүгінген адамның етініші бойынша кұжатты белгіленген
тарифтік ставкалар бойынша мемлекеттік нотариус немесе тараптардың келісімі
бойынша жекеше нотариус акы алып дайындауы мүмкін ("Нотариат туралы"
Қазақстан Республикасы Заңының 18-бабының 3-тармагы).
Нотариус өзіне нотариаттық іс-әрекет жасату үшін келген адамға оның
құқықтары мен міндеттерін түсіндіруге, сондай-ак олардың заңды
білмегендігінен ездеріне зиян келмеуі үшін жасалған нотариаттык іс-
әрекеттерінің салдары жөнінде ескертуге міндетті, ол туралы құжаттың
мәтініне белгі қойылады ("Нотариат туралы" Қазакстан Республикасы Заңының
18-бабының2-тармағы).
Мәмілелерді куәландырғанда, нотариаттык куәландыралған кұжаттар-дың
дубликатын бергенде құжаттардың көшірмелері мен олардан алынған
үзінділердің дұрыстыгын, құжаттарға қойылған колдың тупнұсқалығын, кұжат-
тардың бір тілден екінші тілге дұрыс аударылғанын, кұжаттардың берілген
уакы-тын куәландырғанда тиісті кұжаттарға Қазакстан Республикасының Әділет
мини-стрлігі бекіткен нысандарда куәландыру жазбалары жасалынып,
нотариустың жеке қолы қойылып, мөрі басылады. Бұл ретте нотариуспен
қойылған қолдың көшірмесін қолдануға жол берілмейді.
Куәландыру жазбалары анык басылған немесе қолдан анық жазылған болуы
тиіс, өшіруге жол берілмейді, бос қалған жерлері сызылуы, қосып жазулар мен
ескертілмеген түзетулер бұдан бұрын баяндалған ережелер бойынша ес-
кертілуге тиіс ("Нотариат туралы" Қазакстан Республикасы Заңының 45-бабының
1-тармағы). Куәландыру жазбаларын жасау үшін тиісті жазу мэтіні бар
мөртабандар колданылады.
Егер куәландыру жазбасы тиісті күжатқа сыймай қалса, ол құжатка қо-
сылған паракта жалғастырылуы немесе толык жазылуы мүмкін. Бұл жағдайда
құжаттың мэтіні көрсетілген беттер және куәландыру жазбасы бауланып
тігіледі және нөмірленеді, парактардың саны нотариустың колымен расталып,
мөрімен бекітіледі. Куәландыру жазбасын немесе оның жалғасын жазу үшін
парақты қосып желімдеуге болады. Басылған мөрдің бір бөлігі желімделген
бетке түсуі керек.
Мұрагерлік кұкық, меншік құкығы, азаматтың тірі екендігі және белгілі
бір жеке және заңды тұлғалардың баска жеке және заңды тұлғаларға мэлімдеген
жерінде болу фактілері куәландыралғанда, құжаттар сақтауға қабылданғанда
тиісті куәліктер беріледі.
Мұраны сенімгерлік баскарушыны тағайындау кезінде нотариус тиісті қау-лы
шығарады.
Барлық нотариаттык іс-әрекеттер тізілімде тіркеледі ("Нотариат
туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 49-бабы). Тізілімдер, олардағы
нотариаттық іс-әрекеттерді тіркегенге дейін бауланып тігілуге, нөмірленуге
тиіс, парактардың саны нотариустың қойған колымен расталып, әділет аумактык
органының нотариат істері жөніндегі бөлімінің немесе аумақтық нотариат
Палатасы қызметкерінің қолымен куәландырылуға тиіс, кол тиісті әділет
органының немесе нотариат Палатасының мөрімен бекітіледі.
Нотариус өзі жасаған барлық нотариаттық іс-әрекеттер туралы мәліметтерді
енгізетін жеке тізілім жүргізеді.
Әрбір нотариаттық іс-әрекетке жеке реттік нөмір беріледі. Тізілімге
нотариаттык іс-әрекет тіркелген нөмір нотариустың беретін куәліктерінде
және кұжаттардағы куәландыру жазбаларында көрсетіледі.
Нотариаттық іс-әрекетті тізілімге тіркеуді жазу нотариус куәландыру
жазбасына немесе нотариус беретін құжатқа нотариус кол қойғаннан кейін ғана
жүргізеді. Жазуларды қарындашпен жазуға жол берілмейді.
Нотариаттық іс-әрекет жасауға негіз болған кұжаттар нотариуста қалды-
рылатын куәліктердің данасына немесе нотариаттық куэландырылатын мәміленің
түпнұскдсына қосылады. ¥сынған адамдарға кұжаттардың түпнұсқалары қайта-
рылуы қажет болган жағдайда, нотариус ол құжаттардың көшірмесін өзіне қалды-
рады. Нотариус істерінде қалатын құжаттың көшірмесінің дұрыстығы нотариу-
стың түпнұсқаның көшірмесінің дұрыстығы, нотариустың қойған қолы, күні
көрсетілген жазбасымен куэландырылады.
Нотариус мынадай қүжаттарды немесе олардың көшірмелерін:
1) заңды тұлғалардың атына және солардың атынан мәмілелерді (соның ішінде
сенімхаттарды) куәландырғанда - занды тұлғалардың жарғылары мен олар туралы
ережелерді, сондай-ақ филиалдардың өкілдерінің өкілеттіктерін растайтын
(нақты мәмілені жасауга берілген біржолғы сенімхаттардан басқа) кұжаттарды;
2) иеліктен алу шарттарын куәландырғанда - автомотокөлік құралдарының
техникалық паспорттарын, көлік кұралын тіркеу туралы куәлікті және автомото-
көлік кұралдарының өзге де тіркеу құжаттарын;
Аталған құжаттардың бар екендігі туралы мәміленің нотариуста қалатын
данасына, мұрагерлік кұкық туралы және меншік кұкығы туралы куәліктер беру
туралы арыздарға белгі соғылады, бұдан кейін олар соларды ұсынған адамға не-
месе иеленушіге (мұрагерге) қайтарылады.
Нотариустар мен нотариаттык іс-әрекеттерді жасауға уәкілетті басқа да
адамдар жасалатын нотариаттық іс-әрекеттердің кұпиялылығын сактауға
міндетті.
Нотариаттық іс-әрекеттер туралы мәліметтер мен кұжаттар олардың
өндірісіндегі істер бойынша соттың, тергеу және аныктау органдарының
жазбаша талабы бойынша, прокуратура органдарына, сондай-ак олардың кызметін
тексе-руді және бақылауды жүзеге асыруға уәкілетті әділет органдары мен
нотариаттық палаталарға беріледі.
Көрсетілген сұрау салулар жазбаша нысанда жасалуға және барлық кажетті
деректемелерді (сұрау салушы органның атауы, сұрау салудың күні мен нөмірі,
қозғалган немесе өндірістегі қылмыстық немесе азаматтық істер жөніндегі
мэле-меттер, сұрау салушы лауазымды адамның тегі, аты, әкесінің аты,
телефоны, лау-азымның атауы мен колы басылады) камтуға тиісті.
Сұрау салынушы органның қажетті деректемелерін камтитын нотариаттык іс-
әрекеттер туралы жазбаша талап бланкіде ұсынылмаған жағдайда, сұрау салу
мөр таңбасымен бекітіледі.
Нотариаттык іс-әрекеттер туралы мәліметтер, нотариаттық куэланды-
рылған, сондай-ақ нотариат берген кұжаттардың көшірмелері тек қана олардың
атынан немесе тапсырмасы бойынша нотариаттық іс-әрекеттер жасалған, оларға
не олардың уәкілетті адамдарына катысты осы іс-әрекеттер жасалған заңды
және жеке тұлғаларға беріледі.
Уәкілеттік берілген адамдар деп заңмен белгіленген тэртіпте көрсетілген
мәліметтер мен кұжаттарды алуға арнайы уәкілеттік адамдар деп танылады.
Нотариус куәландырған немесе берген кұжаттар жоғалған жағдайда заңды
және жеке тұпғалардың жазбаша арыздары бойынша олардың атынан немесе
тапсырмасы бойынша осы нотариаттык іс-әрекет жасалған, не олардың уәкілетті
адамдарының жоғалған құжаттардың дубликаттары беріледі.
Құжат дубликаты куәландыралған немесе берілген кұжаттың барлық
мэтінін, нотариустың куәландырылған жазбасымен коса камтуы тиіс.Құжаттың
дубликатында белгіленген нысан бойынша куәландыру жазбасы жазылады.Егер,
нотариус дубликатты сенімді тұлғаға сенімхат негізінде берген жағ-дайда,
куәландыралған жазбада дубликат алушы адамның тегі, аты және әкесінің аты
жазылады.
Өсиеттер, өсиеттердің дубликаттары мен өсиеттердің көшірмелері тура-лы
мәліметтер мұрагерлерге тек өсиет қалдырушы қайтыс болғаннан кейін
беріледі. Өсиетте көрсетілген мұрагерлер қайтыс болған жағдайда өсиеттің
дуб-ликаты олардың мұрагерлеріне олар есиет қалдырушы мен өздері одан кейін
мұрасын иеленетін, сондай-ақ мұрагерлікті қабылдау үшін негіз болып
табылатын туыстық және басқа-да қарым-катынасты дәлелдейтін құжаттар қайтыс
болған мұрагердің өлгендігі туралы куәлікті ұсынған жағдайда беріледі.
Нотариус нотариаттық іс-әрекет жасағанда азаматтың немесе лауазымды
адамның колданылып жүрген заң нормаларын бұзғанын байқаған жағдайда осы
туралы қажетті шаралар кабылдау үшін тиісті мекемелерге, кәсіпорындарға,
ұйымдарға немесе прокурорға хабарлайды.
Егер ұсынылған кұжаттың түпнұсқалығы күмэн туғызса, нотариус осы
кұжатты ұстап қалып, оны сараптамаға жіберуге құқылы.
Құжаттың сараптамаға жіберілгендігі туралы каулы шығарылады, онда:
1) қаулы шығарылған күн;
2) нотариустың тегі, аты-жөні, қажет болған жағдайларда - мемлекеттік но-
тариат кеңсесінің атауы;
3) құжаттың атауы, оның кімнің атына берілгендігі;
4) нотариаттық іс-әрекет жасау үшін құжатты ұсынған адамның тегі, аты,
әкесінің аты және тұрған орны;
5) құжатты сараптамаға жіберу қажеттілігін туғызған жағдайлар;
6) кұжаттың қай сараптама мекемесіне (немесе сарапшыға) сараптама жүргізу
үшін жіберілгені;
7) сарапшының шешуі үшін койылған сұрақгар көрсетіледі.
Мемлекеттік нотариалдық кеңседе қызмет жасайтын нотариус, және
жергілікті атқарушы органның лауазымды тұлғасы нотариалдык іс-әрекетті жа-
сағаны үшін мемлекеттік бажды, Қазақстан Республикасының салық заңнамасын-
да көрсетілген ставкамен алады.
Жекеше нотариустардың нотариалдық іс-әрекеттерді жасау төлемі Қазақстан
Республикасы салық заңнамасында керсетілген мемлекеттік баждардың өлшеміне
сәйкес ставка бойынша жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасының консулдық
мекемелерінің лауазымды тұлғасы нотариалдық іс-әрекеттерді жасағаны үшін
алымды консулдық тарифпен айқын-далған алымға сәйкес алады.
Жеке және заңды тұлғалар үшін заңдармен көзделген нотариаттық іс-
әрекетке ақы төлеу жөніндегі жеңілдіктер осы адамдар үшін жекеше нотариус
нотариаттык қызмет көрсеткенде де қолданылады ("Салық және бюджетке
төленетін баска міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі)" Қазақстан
Республика-сы Кодексінің 502-бабы).
Нотариаттық іс-әрекетті жүмыс орнынан тыс жерде жасаганда мүдделі
адамдар нотариустың нақты көлік шығындарын өтейді ("Нотариат туралы" Қазақ-
етан Республикасы Заңының 30-бабының 6-тармағы).
Мемлекеттік нотариус тағайындаған сараптама бойынша шығыстарды төлеу
Қазақстан Республикасы тағайындаған азаматтық іс жүргізу заңдарымен
белгіленген тэртіпте жекеше нотариуспен - сараптама мекемесімен
(сарапшымен) келісім бойынша белгіленген мөлшерде мүдделі адамдармен
жүргізіледі.
Нотариустың кажетті жағдайларда шақыратын өзге мамаидардың қыз-метіне
ақы төлеу, сондай-ақ мамандардың өздеріне жүктелген міндеттерді орын-дауына
байланысты акы төлеу мүдделі адамдардың көрсетілген мамандармен
келісімі.бойынша жүргізіледі.
Мынадай нотариаттык іс-әрекетті жасаудан бас тартылуы мүмкін, егер:
1) мүндай іс-әрекетті жасау заңға қайшы келсе;
2) іс-әрекетті басқа нотариус жасауға тиіс болса;
3) нотариаттық іс-әрекет жасау жөнінде эрекет қабілеттілігі жоқ адам неме-
се кажетті өкілеттігі жоқ өкіл өтініш жасаса;
4) заңды түлға атынан жасалған мәміле оның жарғысында немесе ере-жесінде
көрсетілген мақсаттарға қайшы келсе;
5) мәміле заң талаптарына сәйкес келмесе;
6) нотариаттық іс-әрекет жасау үшін табыс етілген қүжаттар заң талаптарына
сәйкес келмесе ("Нотариат туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 48-бабы).
Нотариаттық іс-әрекет жасаудан бас тартқан жағдайда нотариус мүдделі
адамға нотариаттық іс-әрекет жасауға жүгінген күннен бастап он күннен
кешіктірмей, нотариаттык іс-әрекет жасаудан бас тартуының дэлелді себебі
көрсетілген қаулыны береді.
Нотариаттык іс-әрекет жасаудан бас тарту туралы қаулыда мыналар көрсетілуі
тиіс:
1) қаулы шығарылған күн;
2) нотариустың тегі және аты-жөні;
3) нотариаттық іс-әрекет жасауды өтінген адамның тегі, аты, әкесінің аты
және түрған орны (немесе занды түлғаның атауы және орналасқан жері);
4) мүдделі адам жасауды өтінген нотариаттык іс-әрекет;
5) нотариаттык іс-әрекет жасаудан бас тартудың себептері (заңға сілтеме
жасай отырып);
6) бас тартканы үшін сотқа шагымданудың тәртібі мен мерзімі. Нотариаттык
іс-әрекет жасаудан бас тартуға немесе нотариаттык іс-
әрекеттің дұрыс жасалмағаны үшін сот тәртібімен шағымдануға болады
("Нотариат туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 48-бабының 2-тармағы).
Егер нотариус жіберілген қатенің салдарынан өзінің жасаған нотариат-
тық іс-әрекеті қолданылып жүрген зандарға кайшы келгенін немесе заңды және
жеке түлғалардың қүкықтары мен заңды мүдделерін бұзғанын анықтаса, онда ол
бүл туралы заңмен белгіленген тәртіпте көрсетілген нотариаттық іс-әрекеттің
күшін жою жөнінде шаралар қабылдау үшін тиісті прокуратура органдарына ха-
барлауға міндетті. Прокурорға үсыныс жасалғаны туралы нотариус аумақтык
прокуратура органына мүдделі адамдарға, әділет органдарына, нотариаттык
пала-таға жеткізеді.
Нотариус өз бастамасы бойынша немесе мүдделі адамдардың өтініші
бойынша куәландырылған немесе берілген қүжаттың мэнін өзгертпейтін және
заңмен қорғалатын үшінші жақтардың қүқықтары мен мүдделеріне тимейтін көпе-
көрінеу жаңылыс жазулар мен арифметихалық қателерді түзете алады.
Нотариустың қызметі тоқтатылган не мемлекеттік нотариаттык кеңсе тара-
тылған жағдайда нотариаттық куәландыралған немесе берілген күжаттарға жоға-
рыда көрсетілген түзетулерді күжаттар сақтауға берілген нотариус,
нотариатқа палата енгізеді.
Қажетті әдебиеттер:
1. ҚР "Нотариат туралы"Заны,1997.
2. Қазакстан Республикасы Әділет
министрінің бұйрығымен бекітілген 1998 жылғы 28 шілде N 539. Қазакстан
Республикасында нотариаттык іс-әрекеттерді жасаудың тәртібі туралы
Нұскаулык
3.Салық және бюджетке төленетін баска
міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі)"
5.Лекция тақыры: Нотариаттық іс жүргізу
Лекция жоспары:
1.Құжаттарды қабылдау,тіркеу және жіберу.
2.Істердің номенклатурасы.
3.Нотариаттың архиві және істерді сақтау.
4.Тізілім жүргізу тәртібі.
Лекция мақсаты:Нотариустардың құжаттарды қабылдау, істердін номенклатурасын
жүргізу тәртіптері, архивте істерді сақтау тәртіптері зерттеп, оларды
үйрету
Лекцияның мазмұны.
1. Нотариаттык іс қағаздарын жүргізу тәртіібі Қазақстан
Республикасында нотариаттық іс кағаздарын жүргізу жөніндегі Қазакстан
Республикасы Әділет министрінің 1998 жылғы 16 шілдедегі N 83 бұйрығы
бекітілген нұсқаулықпен жүргізіледі Бұл Нұсқаулық Мемлекеттік Стандарттың
ұйымдастыру-әкімшілік құжаттарына койылатын негізгі ережелері мен талаптары
ескеріле отырып жасалған және нотариатта іс кағаздарын жүргізудің біртұтас
тәртібін орнықтырады.
"Қазақстан Республикасындағы тіл туралы" Заңның 4-бабына сәйкес
нотариаттық іс кағаздарын жүргізу мемлекеттік және орыс тілдерінде
жүргізіледі.
Нотариаттық іс-әрекеттерді жүзеге асырғысы келген адам іс қағаздары
жүргізілетін тілді білмейтін болса, ресімделген кұжаттардың мэтіндерін оған
нотариус немесе аудармашы аударып беруге тиіс.
Мемлекеттік нотариат кеңсесінде іс кағаздарын жүргізудің және
мұрағаттың дұрыс ұйымдастырылып жүргізілуі үшін жауапкершілік аумақтык
әділет ор-ганы басқармасы бастығының бұйрығымен мемлекеттік нотариат
кеңсесі нотариустарының біріне жүктеледі.
Жеке практикамен айналысатын нотариустың іс қағаздарын жүргізуі мен
мұрағатының дұрыс ұйымдастырылып жургізілуіне жауапкершілікті жеке прак-
тикамен айналысатын нотариустың өзі көтереді.
Мұрағат үшін жауапты жекеше нотариаттық нотариус жұмыстан шыққан
немесе баска жұмысқа ауысқан жағдайда, оның міндеттері басқа нотариусқа
жүктеледі, бұл жөнінде кабылдау-өткізу актісі жасалады. Жеке жұмыс істейтін
нотариус өз өкілеттігін тоқтаткан жағдайда аумақтык әділет органы және
нотариаттық палата құжаттарды басқа нотариусқа немесе тиісті жекеше
нотариаттық мұрагатқа тапсыру жөніндегі шараларды қолдануға міндетті
("Нотариат туралы" Заңның 12-бабының 3-тармағы).
Нотариаттық мәмілелерді куәландыру, куәліктер беру және басқа
кұжаттарды куәландыру, сондай-ак оларға куәландыру жазбалары
"Нотариустардың нотариаттық іс-әрекеттерді жасау тәртібі туралы" Әділет
министрінің 1998 жылгы 28 шілдедегі N 539 бұйрығымен бекітілген
Нұсқаулықтың талаптары және 6.38-72 Мемлекеттік стандартының негізгі
ережелері мен талаптары ескеріле отырып жазылуы тиіс.
Нотариустан шығатын ұйымдастыру-әкімшілік сипаттағы құжаттарда
мемлекеттік нотариаттық кеңсенің атауы немесе жеке практикамен айналысатын
нотариустың тегі, аты, әкесінің аты, мекен-жайы және нотариустың
нотариаттык қызметті жүзеге асырып отырған нотариаттык округі көрсетілуі
керек. Құжат түрінің атауы (хаттама, каулы, сенімхат) және такырыптары бас
эріптермен жазы-лады.
Такырып қай максатқа арналғанына карамастан А4 (210x297 мм) көлемдегі
кез-келген кұжатқа қойылады. Тақырыпты кұрастырушы қояды, барынша қысқа
және кұжаттың мазмұнын дэл керсетуі тиіс.Хабарламалар мен телефонхаттарға
тақырып қойылмайды.
Құжатқа мекен-жайды жазғанда төмендегідей деректемелер сақталынуы
тиіс: құжат ұйымға, оның құрылымдық бөлімшесіне немесе накты тұлғаға
жолданады;
ұйымның және оның құрылымдық бөлімшесінің атауы атау септігінде
көрсетіледі;
кұжат лауазымдық кызметкерге жөнелтілген жағдайда ұйымның атауы атау
септігінде, ал алушының лауазымы мен тегі барыс септігінде көрсетіледі;
хат алмасушы адамның пошталық мекен-жайы құжат жолданып отырған ұйым
атауынан кейін толық көрсетіледі. Құжат азаматтарға жөнелтілген жағдайда
алдымен пошталық мекен-жайы, одан соң алушының тегі, аты-жөні көрсетіледі.
Құжаттардың уақытын көрсету екі түрлі тэсілмен жургізіледі:
күнін жазуда айы мен жылын цифрлармен, ал айының атауын сөзбен жазу
жолымен, мысалы: 1998 жылдың 27 қаңтары; үш жұп араб сандары аркылы,
мысалы: 27.01.98 ж. Егер айдың саны мен нөмірі бір саннан тұратын болса,
олардың алдынан "0" койылады, мысалы: 02.02.98 ж. Егер кұжат бланкіге
жазылмаған болса, онда күні қолдан төмен сол жаққа қойылады.
Қызметтік құжаттардың барлық даналарына кол қойылуы тиіс. Құжатқа
қойылатын қолдың құрамына мыналар кіруге тиісті: құжатқа қол
қойған тұлғаның лауазымының атауы, өз қолы және оның толық мағынасы мысалы,
"нотариус (колы) О.О.Омарова".
Комиссия дайындаған кұжаттарға қол қойылғанда құжатты құрастырушы-лардың
қызметі керсетілмейді, комиссия кұрамындағы міндеттердің бөлінуі (комиссия
төрағасы, комиссия мүшелері) көрсетіледі.
Құжатқа қоса берілетін қосымшалар күжат мәтінінен кейін әрбір қо-..
сымшадағы парақ саны мен даналардың саны жазылып аталып көрсетіледі. Егер
құжатта мэтінде ескертілетін қосымшалар болса, онда қосымшада тек парақтар
саны мен даналар саны көрсетіледі.
Сұрау салуға жауап берілгенде сұрау салынған құжаттың нөмірі мен
күніне сілтеме жасалуы қажет. Екі және одан көп парактан тұратын құжаттар
немірленуге, баулануға және мөрмен бекітілуге тиіс.
Құжаттарды қабылдау, тіркеу және жіберу
Мемлекеттік нотариат кеңсесіне немесе жеке практикамен айналысатын
нотариусқа келіп түсетін барлық құжаттар (оның ішінде арыздар) тіркеуге
жатады.
"Жеке өзіне" белгісі соғылған конверттер мен құттыктау қағаздар және осы
тектес кұжаттар тіркелмейді және ашылмайды. Келіп түскен құжаттардың кон-
верттері егер кұжаттың жөнелтілген және алынған уақыттарын, жөнелтушінің
мекен-жайын тек солар бойынша анықтауға болатын жағдайда жойылмайды.
Келіп түскен кұжаттар қабылданғанда ең алдымен өзге максаттардағы
құжаттар іріктелініп алынады, сонымен қатар ішіне салынған құжаттардың тұта-
стығы тексеріледі. Қателесіп жеткізілген құжаттар тиісінше кайта
жөнелтіледі. Егер құжаттардың немесе оған қосымшасының жоқ болғандығы
анықталса, бұл жөнінде жөнелтушіге хабарлама жасалады.
Құжаттарды есепке алу және олардың орындалуына бақылау жасау үшін
нотариат кеңселері мен жекеше нотариустар төмендепдеи журналдар жүрпзуі
тиіс:
- хат-хабарлардың кіріс журналы (№ 1-косымша);
хат-хабарлардың шыгыс журналы (№ 2-косымша).
Нотариуска келіп түскен құжаттар хат-хабарлардың кіріс журналында
тіркеуден өтеді.Қабылданған құжатта бірінші бетгің төменгі жолында оның
күні және хат-хабарлар кіріс журналындағы реттілік нөміріне сай келетіндей
(№ 3 қосымша) тіркеу нөмірі, сондай-ақ кұжат тігілетін наряд нөмірі
қойылады.
Пошта арқылы түскен мүраны қабылдау туралы арыздар, мүраға кұқық
туралы куәлік беру, мұрадан бас тарту туралы, мұралық мүліктерді қорғауға
ша-ралар кабылдау, несие берушінің талаптары, жылжымайтын мүлікті иеЛіктен
айыруға тыйым салу туралы хабарламалар, жылжымайтын мүлікке тыйым салу
туралы сот пен тергеу органдарының хабарламалары хат-хабарлардың кіріс жур-
налында тіркеледі және "Нотариаттық іс-әрекеттер жасау тәртібі туралы"
Нұсқау-лықта бекітілген тэртіпке сай тіркеуден өткізіледі.
Нотариус банкке (баска сактаушыға) сактауға тапсырылған мұралык
мүліктің жекелеген заттары көрсетіліп тізімделген бағалы мұралық мүліктерді
есепке алу кітабына тіркейді (№ 4-қосымша).
Жіберілетін кұжаттар хат-хабарлардың шығыс журналында тіркеледі.
Құжатка хат-хабарлардың шығыс журналындағы реттілік нөміріне сай келетін-
дей тіркеу нөмірі, сондай-ак оның көшірмесі сақталатын наряд нөмірі
қойылады.
Хат-хабарлар алушыларға пошта арқылы жіберіледі немесе қолға тапсы-
рылады.
Құжаттардың орындалу сапасы мен мерзімдеріне бакылау жасауды мем-
лекеттік нотариат кеңсесін басқаратын нотариус немесе жеке практикамен айна-
лысатын нотариус жүзеге асырады.
Нотариустың мөрі Нотариустың өз тегі, аты-жөні көрсетілген жеке мөрі
(бұдан эрі - мөр) болады, сондай-ақ мемлекеттік нотариат кеңсесінің атауы
(мемлекеттік нотариус мөрі) немесе нотариусқа берген лицензия нөмірі мен
күні (жеке практикамен ай-налысатын нотариустың мөрі) көрсетіледі, бұл мөр
металдан (металл қоспалары-нан) арнайы жабдыкта дайындалуы, оны дайындауға
койылатын бүкіл талаптар сакталуы және жогары дайындау сапалылығымен,
жалған дайындаудан қорға-луымен, беріктігімен және бояғыштарға төтеп беру
секілді айрықша касиет-терімен сипатталуы тиіс.
Ол "Қазақстан Республикасындағы тіл тура-лы" Заңның 21-бабына сәйкес
мемлекеттік тілде және Әділет министрінің 1997 жылгы 01 тамыздағы N 64
Бұйрығымен бекітілген "Мемлекеттік нотариустың мөрі туралы" Ереженің
талаптарына сәйкес дайындалады.
Жекеше практикамен айналысатын нотариус мөрінің сипаттамасы: Жекеше
практикамен айналысатын нотариустың мөрі Қазакстан Республикасы Әділет
министрінің 1997 жылғы 25 мамырдағы N 61 Бұйрығымен бекітілген "Жекеше
нотариустың мөрі туралы" Ереженің 1-тармағының талаптарына сәйкес
мемлекеттік және орыс тілдерінде дайындалады.
Мөр мәтініне нотариустың тегін, аты мен әкесінің атын жазу төлқұжатқа
(жеке куәлікке) сәйкес жүргізіледі.
Нотариустардың мөрлерін дайындауға тапсырыс орталықтандырылған
тәртіппен аумақтык әділет органы жазбаша тапсырысы бойынша жүзеге
асырылады.
Мөрлер арнайы ашылып жүргізілетін, нөмірленген, жіппен бауланған және
тиісті органның мөрімен бекітілген журналға қолдары койылғаннан кейін ғана
беріледі.
Журнал қатаң есепке алынған және тұракты сақталатын құжат болып табылады.
Нотариус мөрі куәландыру жазбасының мәтінінде нотариаттык куэлан-дыру
немесе кұжатты куәландыру кезінде, каулыда немесе тапсырмада олардың. өз
колдарын бекіту үшін пайдаланылады. Мөрді нотариаттық кызметке катысы жоқ
кұжаттарға соғуға жол берілмейді. Мөрдің дұрыс пайдаланылуы мен сакталуы
жөніндегі жауапкершілік нотариуска жүктеледі, жоғалғанда немесе ұрланғанда
нотариус аумақтық әділет органына немесе нотариаттық палатаға жедел хабар
беруге міндетті.
Мемлекеттік нотариус қызметтен босатылған жағдайда не жеке практика-
мен айналысатын нотариустың ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Лекция жоспары:
1.Нотариаттық қызмет субъекьтілерінің
пәндік және аумақтық құзыретінің
түсінігі.
2.Мемлекеттік және жеке практикамен айналысатын
нотариустардың құзыреті
3.Жергілікті атқару органдарының лауазымды
тұлғаларының құзіреті
4.Консулдық мекемелердің лауазымды тұлғаларының
құзіреті
Лекция мақсаты: Студенттерге нотариаттық іс-әрекеттер жасау кезіндегі
нотариустардың аумақтық құзыретін және ҚР нотариат туралы заңына сәйкес
нотариустар басқа нотариаттық іс-әрекеттер жасау лауазымды тұлгалардың
құзыретін анықтау
Лекция мазмұны
1.ҚР "Нотариат туралы"заны және Қазакстан Республикасы Әділет
министрінің бұйрығымен бекітілген 1998 жылғы 28 шілдедегі N 539. Қазакстан
Республикасында нотариаттык іс-әрекеттерді жасаудың тәртібі туралы
Нұскаулыққа сәйкес
белгіленген кұзыреттер шегінде нотариаттык іс-әрекеттер жасауы кезінде
мемлекеттік нотариустардың және жеке практикамен айналысатын нотариустардың
, сондай-ақ нотариаттык іс-әрекеттер жасауға уәкілдік берілген жергілікті
атқарушы органдардың лауазымды адамдарының және консульдық міндетті
аткарушы адамдардың Қазакстан Республикасы атынан нотариаттык іс-әрекеттер
жасау тәртібін белгілейді.
Қазакстан Республикасының әкімшілік-аймақтык бөлінісіне сәйкес бір
облыстың, республикалык маңызы бар каланың және астананың аумагы
нотариаттык округ болып танылады.
Нотариустың қызмет ету аумағы
Заңға сәйкес нотариаттық округ шегіндегі мемлекеттік нотариустың
қызмет ету ау-мағын аумақтық әділет органы белгілейді.
Нотариаттық аумақ шегіндегі жекеше нотариустың қызмет ету аумағын
нотариаттық палатамен бірлесе отырып, аумақтық әділет органы белгілейді.
Аумақтык әділет органы халыққа мемлекеттік және жекеше нотариустардың
қызмет ету аумағын үнемі хабарлап отырады.
Нотариус кызметінің аумағы мынадай нотариаттық іс-әрекеттер жасаған
кезде сақталады:
1) мұраға сенімгерлік басқарушыны тағайындайды;
2) мұраға құқық туралы куәліктер береді;
3) ерлі-зайыптылардың және ортак бірлескен меншік құқығындағы мүлкі бар
өзге адамдардың ортак мүліктегі үлеске меншік кұқыгы туралы куәліктер
береді;
4) тіркелуге жататын мүлікті иеліктен алу және кепілге салу туралы
шарттарды куәландыру
Ал басқа жағдайлардың бәрінде жеке және заңды тулғалардың нотариаттық
іс-әрекегтер жасату үшін кез келген нотариусқа жүгінуге қүқығы бар.
2. Нотариус мынадай нотариаттық іс-әрекеттер жасайды:
1) мәмілелерді куәландырады; (Мысалы қолданылып жүрген заңға сәйкес
мәмілелердің мынадай түрлері міндетті нотариаттық куәландырылуға жатады:
а) рента шарты;
б) өсиеттер;
в) мүліктік баскаруға, егер занда өзгеше көрсетілмесе нотариаттык куәлан-
дыруды талап ететін мәмілелерді жасауға берілетін сенімхаттар;
г) азаматтық зандармен көзделгендегіден басқа жағдайларда қайта сенім
білдіру тәртібімен берілетін сенімхаттар;
д) шаруашылық серіктестіктерінің күрылтайшылық қүжаттары;
е) неке шарттары;
ж) занды мүрагерлердің олардың және мүраға әуестік кезектілігі мен олардың
үлестерінің мөлшері туралы келісімі;
з) алиментті төлеу туралы келісімі.
2) шаруашылык серіктестіктерінің кұрылтай кұжаттарын куәландырады;
(Құрылтай шартын куәландыру кезінде нотариус мәмілелерді куәландырудың
жалпы ережелерін басшылыкка алады. Жарғыны куәландыру кезінде нотариус
құрылтайшылардың колдарының дұрыстыгын куәландырады).
3) сенімгерлік баскарушыға мұрагерлікті тағайындайды;
4) мұраға кұкык туралы куәліктер береді;
5) жұбайлардың және ортак бірлескен меншік кұкығындағы мүлкі бар өзге де
адамдардың ортақ мүліктегі үлеске меншік кұкығы туралы куәліктер береді;
(Мысалы:ерлі-зайыптылардың біреуі ерлі-зайыптылардың ортак мүлкіне билік
ету жөніндегі мәміле жасасқан кезде, егер неке шартымен мүліктің өзге
тәртібі белгіленбеген болса, екіншісінің келісімі керек болады. Сондықтан
ерлі-зайыптылардың біреуі жылжымайтын мүлікке билік ету жөніндегі мәмілені
және белгіленген тәртіппен нотариаттық куәландыруды және (немесе) тіркеуді
талап ететін мәмілені жасасу үшін ерлі-зайыптылардың екіншісінің
нотариаттык куэ-ландырылған келісімін не иеліктен айыруға жататын мүлік
иесінің некеде тұрмайтыны туралы арызды талап ету қажет).
6) мүліктерді иеліктен алуға тыйым салады және салынған тыйымды алып
тастайды;
7) құжаттардың көшірмелері мен олардан алынган үзінділердің дұрыстығын
куәландырады;
8) кұжаттарға қойылған қолдың түпнұскалығын куәландырады;
9) кұжаттардың бір тілден екінші тілге дұрыс аударылғанын куәландырады;
10) азаматтың тірі екендігі фактісін куәландырады;
11) азаматтың белгілі бір жерде болу фактісін куәландырады;
12) құжаттардың берілген уақытын куәландырады;
13) жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін басқа және жеке заңды тұлға-
ларға береді;
14) ақшаларды депозитке қабылдайды; 15)*
16) вексель наразылықтарын жасайды;
17) құжаттар мен багалы қағаздарды сақтауға қабылдайды;
18) теңіз наразылықтарын жасайды;
19) дәлелдемелерді қамтамасыз етеді.
Нотариусқұқықтары:
1) өзіне жүгінген жеке және заңды тұлғалардың мүдделеріне сәйкес
нотариаттық іс-әрекеттер жасауға;
2) мәмілелердің, өтініштер мен баска да кұжаттардың жобаларын жасауға;
3) құжаттардың көшірмелерін және олардың үзінділерін әзірлеуге;
4) нотариаттык іс-эрекеттер жасау мәселелері бойынша консультациялар
беруге;
5) Қазакстан Республикасының заң актілерінде белгіленген коммерциялық,
банктік және заңмен қорғалатын өзге де кұпияны қүрайтын мәліметтерді жария
етуге қойылатын талаптарды сактай отырып, жеке және заңды түлғалардан нота-
риаттык іс-эрекеттер жасауға кажетті күжаттар мен мәліметтер талап етуге;
6) ғылыми, педагогтік және шығармашылық қызметпен айналысуға, соның ішінде
жалдау шарты бойынша айналысуға;
Нотариустың міндеттері
1) Нотариат туралы Заңның және Қазақстан Республикасының нотариат
кызметін рет-тейтін баска да нормативтік күкыктык актілерінің талаптарына
сәйкес нотариаттық іс-әрекеттер жасауға;
2) азаматтарға және заңды түлғаларға құкыктар мен міндетгерді түсіндіруге,
олардың заңды білмегендігі өздеріне зиян келтіруге пайдаланылуы мүмкін
болмауы үшін, жасалған нотариаттык іс-әрекеттерінің салдарлары жөнінде
ескертуге;
3) кәсіптік қызметін жүзеге асыруға байланысты өзіне белгілі болған
мәліметтерді кұпия үстауға;
4) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес келмейтін жағдайда
нотариаттық іс-әрекеттер жасаудан бас тартуға;
5) кәсіптік әдепті сақтауға;
6) әділет органына және (немесе) нотариаттык палатаға өз іс-әрекеттеріне
түскен шағымдар бойынша өзі жасаған нотариаттык іс-эрекеттер туралы
мәліметгер, өзге құжаттар, ал қажет болған жағдайларда жеке түсініктемелер,
оның ішінде кәсіптік әдеп талаптарын сақтамау мәселелері жөнінде
түсініктемелер беруге міндетті.
Нотариустың кызметін шектеу
1. Нотариустың:
1) кэсіпкерлік қызметпен айналысуга;
2) шарттарды жасасу, өзгерту және бүзу кезінде делдалдық қызмет көрсетуге;
3) өкілді органға депутат болып сайланған жағдайда нотариус міндеттерін
орындауға құқығы жоқ.
2. Жеке практикамен айналысатын нотариустың жалдама кызметкер ретінде еңбек
қатынастарында болуға құкығы жоқ.
Нотариаттық іс-әрекеттер нотариаттык кеңсенің уй-жайында, үй-жайдан
тыс жерлерде де жасалуы мүмкін. Егер нотариаттық іс-әрекеттер нотариат
кеңсесі немесе жеке қызметпен айналысатын, нотариус кеңсесі үй-жайынан тыс
жерлерде жасалса, онда құжаттағы куәландыру жазбасында және нотариаттық іс-
әрекеттерді тіркеуге арналған тізілімде нотариаттық іс-әрекеттёр жасалған
орын-ның мекен-жайы және уақыты көрсетіле отырып жазылады.
Нотариаттық іс-әрекеттер бұл үшін барлық қажетті кұжаттар табыс
етіліп, мемлекеттік нотариус нотариаттық іс-әрекеттер жасаған жағдайда
мемле-кеттік баж салығы төленген не жекеше нотариустың нотариаттық іс-
әрекеттеріне ақы төленген күні жасалады.
Нотариаттык іс-әрекеттерді жасау мынадай негіздер бойынша:
1) жеке және заңды тұлғалардан қосымша мәліметтерді талап ету кажет
болганда;
2) қужаттарды сараптамага жібергенде;
3) басқа бір мүдделі адам куэландырмакшы болған кұкықты немесе фактіні
сотта даулаушы мүдделі адамның жазбаша өтініші бойынша кейінге калдырылуы
мүмкін. Бүл ретте нотариус қабылданған өтінішке оның кабылданған күні және
өтініш беруші адамның жеке басын анықтағаны, сондай-ак өтініш берген адамға
сотка жүгіну тәртібі мен мерзімін түсіндіргені жөнінде белгі соғады.
Нотариаттык іс-әрекет жасауды кейінге қалдыру туралы қаулы шыққан
күннен бастап бір айдан аспайтын мерзімге кейінге қалдырылуы мүмкін ("Нота-
риат туралы" Қазакстан Республикасы Заңының 41-бабының 2-тармағы).
Нотариаттық іс-әрекет жасау кейінге қалдырылған жағдайда нотариус
мүдделі адамға нотариаттық іс-әрекет жасауға жүгінген күннен бастап уш
жүмыс күнінен кешіктірмей, нотариаттық іс-әрекет жасауды кейінге
калдыруының дэлелді себебі көрсетілген каулыны береді.
Мүдделі адамның арызы бойынша нотариаттык іс-әрекет арыз берілген
күннен бастап он күннен аспайтын мерзімге кейінге қалдырылуы мүмкін ("Нота-
. риат" Қазақстан Республикасы Заңының 41-бабының 3-тармағы).
Егер осы мерзімнің ішінде соттан арыздың түскені туралы жазбаша хабар-лама
алынбаса нотариаттық іс-әрекет жасалуға тиіс.
Басқа бір мүдделі адам куәландыруды өтінген кұкық пен фактіні даулаушы
мүдделі адамның өтінішінің түскені туралы соттан жазбаша хабар алынған жағ-
дайда, нотариаттык іс-әрекеттер жасау сот істі шешкенге дейін токтатыла
түрады ("Нотариат туралы" Қазакстан Республикасы Заңының 41-бабының 4-
тармағы).
3. Аудандық манызы бар қаланың, кенттің, ауылдың (селоның), ауылдық
(селолық) округтің әкімі аппаратының лауазымды адамы жасайтын нотариаттық
іс-әрекеттер
Елді мекенде нотариус болмаған жағдайда аудандық маңызы бар қала-ның,
кенттің, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық) округтің экімі аппаратының
нотариаттық іс-әрекеттерді жасауга уәкілетті лауазымды адамы мынадай
нотариаттық іс-эрекеттер жасайды:
1) өсиеттерді куәландырады;
2) сенімхаттарды куәландырады;
3) кұжаттар көшірмелерінің және олардан алынған үзінділердің дұрыстыгын
куәландырады;
4) өтініштерге қойылған қолдың түпнұскалығын куәландырады;
Қазақстан Республикасының заң актілерінде жергілікті атқарушы
органның лауазымды адамдары жасайтын өзге де нотариаттық іс-эрекеттер
көзделуі мүмкін.
4. Консулдық қызметті жүзеге асыратын адамдар жасайтын нотариаттық іс-
әрекеттер
1. Қазақстан Республикасының атынан консулдық қызметті жүзеге асыратын
лауазымды адам мынадай нотариаттық іс-эрекеттер жасайды:
1) Қазақстан Республикасының аумағындағы жылжымайтын мүлікті иелік-тен алу
туралы шарттардан баска мәмілелерді куәландырады;
2) мұраға қүқық туралы куәліктер береді;
3) ерлі-зайыптылар мен ортак бірлескен меншік қүқығындағы мүлкі бар өзге
де адамдардың ортақ мүліктегі үлеске меншік күқығы туралы куәліктер береді;
4) күжаттардың көшірмелері мен олардан алынған үзінділердің дүрыстығын
куәландырады;
5) күжаттарға койылған қолдың түпнұсқалығын куәландырады;
6) күжаттардың бір тілден екінші тілге аудармасының дүрыстығын куэлан-
дырады;
7) азаматтың тірі екендігі фактісін куәландырады;
8) азаматтың белгілі бір жерде болу фактісін куәландырады;
9) күжаттар берілген уақытты куәландырады;
10) жеке және заңды түлғалардың өтініштерін баска жеке және заңды түлға-
ларға береді;
11) ақшаны депозитке кабылдайды;
12) сақтауға қүжаттар және бағалы қағаздар қабылдайды;
13) теңіз наразылықтарын жасайды;
14) дәлелдемелерді камтамасыз етеді.
Қажетті әдебиеттер:
1. ҚР "Нотариат туралы"Заны,1997.
2. Қазакстан Республикасы Әділет министрінің бұйрығымен
бекітілген 1998 жылғы 28 шілде N 539. Қазакстан Республикасында нотариаттык
іс-әрекеттерді жасаудың тәртібі туралы Нұскаулык
4. Лекция тақырыбы Нотариаттық әрекеттерді жасаудың негізгі ережелері.
Лекция жоспары:
1.Нотариаттық әрекеттерді жасау орны.
2.Жеке тұлғалардың жеке басын анықтау.
3.Нотариатты тәртіппен куәландырылатын құжаттар мәтініне
қойылатын талаптар.
Лекция мақсаты: Студенттерге нотариаттық әрекеттерді жасау орны, жеке
тұлғалардын басын аңықтау тәртіптері, және құжаттарын мәтіне қойылатын
талаптарды қарап,оларды үйрету.
Лекция мақсаты:
1.Нотариат меншікті қорғаумен сақталуыны қамтамасыз ететін, жеке және
заңды тұлғалардың кұкықтары мен заңды мүдделерін корғайтың,заңды нығайту,
қылмыстарды ескертуге заң жұзінде бекітілген жүйе. Аталған нотариаттың
функцияларды жеке қарауға болмайды, демек бұлар әр түрлі нотариаттық іс-
әрекеттер жасалған кезде жүзеге асады.
Шарттарды, құжаттардың көшірмелерін куәландыру және басқа нотариаттық
іс әрекеттер бұлар барлықтары азаматтар мен мекемелердің мүдделерін
қорғайтын функцияларға жатады. Нотариус барылық әрекеттер жасаған кезде
басқа азаматтардың және мекемелердің заңмен қорғалатын мүдделерін бүзұға
мүмкін. Себебі, нотариус әр уақытта белгілі бір субъектілерге қатысты
әрекеттер жасайды. Болашақта ондай заңсыз әрекеттер жасамау үшін, нотариус
заңмен белгіленген процедуралық нормаларды қолдануға қажет.
Мысалы, Жакипов нотариаттық кенсеге оқу дипломның көшірмесін
куәландыруға өтініш етті. Нотариус нотариаттық іс-әрекеттер жасады,
дипломды куәландырды.Бірақ, диплом жалғандығы айқындалды. Енді өйлап көрсек
бұл маман қанша оз қызметіне сай дұрыс емес,сапасыз әрекеттер жасады, және
мұндай әрекеттер жасауға нотариустын да өз уақытында дұрыс әрекеттер жасап,
дипломдың жалған екендігін айқындап, оны сараптамаға жіберсе, мүндай
жағдайлар болмас еді.
Сонымен нотариаттық органдарында қызметінде процессуалдық (іс-жүргізу)
нормалары өте маңызды орын алады.
1.Заңға сәйкес азаматтар, мекемемелер, кәсіпорындар, ұйымдар
нотариаттық іс-әрекеттер жасау туралы өтінішпен кез келген мемлекеттік
нотариат кеңселерінде жұмыс істейтін нотариустар мен жеке практикамен
айналысатын нотариустарға және нотариаттық іс-әрекеттер жасауға уәкілетті
лауазымда тұлғаларға хабарласуға мүмкін.
Бірақ Қазақстан Республикасының заң актілерінде сәйкес жасайтын өзге
де нотариаттық іс-әрекеттер көзделуі мүмкін.
Мысалы әкімнің шешімен берілген жерде құрылыс салу шарты, тек сол
жердегі орналасқан нотариустармен кукәландыру мүмкін. Пәтерді сату шарты
тек сол жерінде орналасқан мүліктің нотариаттық органдарымен куәландыру
мүмкін Мұраны қабылдау туралы арыз тек сол мұра ашылған орындағы
нотариуспен куәландыруға болады.Депозиттерге ақша және бағалы қағаздар
қабылдау, тек міндеттеме орындау жерінмде орналасқан нотариустар жасалады.
Нотариус Қазакстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес
баска мемлекеттердің құқық нормалары негізінде нотариаттық іс-әрекет
жасайды.
Нотариус Қазақстан Республикасы халықаралык шарттарының талаптарына
сәйкес жасалған құжаттарды қабылдайды, сондай-ақ егер бұл Қазақстан
Республикасы бекіткен халықаралык шарттарда көзделсе, баска мемлекеттердің
заңдарында белгіленген нысанда куәландыру жазбаларын жазады.
Нотариаттық іс-әрекеттер жасауға арналған үй-жай белгіленген аумақ
шегінде болуға тиіс. Кейбір жағдайларда нотариаттық іс-эрекеттер
мемлекеттік нотариат кеңсесінің үй-жайынан тыс және жекеше нотариустың үй-
жайынан тыс жерлерде жасалуы мүмкін Бұл жағдайларда нотариус нотариаттык іс-
әрекеттерді тіркеуге арналған тізілімге бұл туралы мәліметтер тіркеледі.
Мемлекеттік нотариалдық кеңседе қызмет жасайтын нотариус, және
жергілікті атқарушы органның лауазымды тұлғасы нотариалдык іс-әрекетті
жасағаны үшін мемлекеттік бажды, Қазақстан Республикасының салық
заңнамасында көрсетілген ставкамен алады.
Жекеше нотариустардың нотариалдық іс-әрекеттерді жасау төлемі Қазақстан
Республикасы салық заңнамасында керсетілген мемлекеттік баждардың өлшеміне
сәйкес ставка бойынша жүзеге асырылады.Қазақстан Республикасының консулдық
мекемелерінің лауазымды тұлғасы нотариалдық іс-әрекеттерді жасағаны үшін
алымды консулдық тарифпен айқындалған алымға сәйкес алады.
Нотариаттық іс-әрекетті жүмыс орнынан тыс жерде жасаганда мүдделі
адамдар нотариустың нақты көлік шығындарын өтейді ("Нотариат туралы"
Қазақстан Республикасы Заңының 30-бабының 6-тармағы).
Мемлекеттік нотариус тағайындаған сараптама бойынша шығыстарды төлеу
Қазақстан Республикасы тағайындаған азаматтық іс жүргізу заңдарымен
белгіленген тэртіпте жекеше нотариуспен - сараптама мекемесімен
(сарапшымен) келісім бойынша белгіленген мөлшерде мүдделі адамдармен
жүргізіледі.
Нотариустың кажетті жағдайларда шақыратын өзге мамаидардың қыз-метіне
ақы төлеу, сондай-ақ мамандардың өздеріне жүктелген міндеттерді орын-дауына
байланысты акы төлеу мүдделі адамдардың көрсетілген мамандармен
келісімі.бойынша жүргізіледі.
2.Нотариус нотариаттық іс-әрекет жасаған кезде нотариаттық іс-әрекет
жасауды өтінген азаматтың, оның өкілінің немесе заңды түлга өкілінің жеке
басын анықтайды. Қазақстан Республикасы азаматының жеке басын аныктау
Қазақстан Республикасы ішкі істер немесе әділет органдары берген Қазақстан
Республикасы азаматының төлқұжаты немесе жеке куэлігі бойынша
жүргізіледі.Кэмелетке толмағандардың жеке басын ата-анасының бірі (асырап
алушысы) немесе камқоршысы кәмелетке толмағандардың тууы туралы куэлігінің
және ата-анасының бірінің (асырап алушысының), камкоршысының жеке
куәлігінің немесе паспортының негізінде аныктайды.Егер осы мерзімнің ішінде
соттан арыздың түскені туралы жазбаша хабарлама алынбаса нотариаттык іс-
әрекет жасалуға тиіс.
Әскери кызметшілердің жеке басы әскери бөлімдер мен әскери
мекемелердің командованиелері беретін әскери қызметшілердің жеке куэлігінің
немесе әскери билетінің негізінде анықталады.
Түрақты түратын азаматтығы жок адамның жеке басы Қазақстан
Республикасы ішкі істер немесе әділет органдарының түратын жері бойынша
тіркелгені туралы белгі соғылған куәлігі бойынша анықталады.
Қазақстан Республикасының аумағына уақытша келген азаматтыгы жок адамның
жеке басы оның түратын елінің кұзыретті органдары берген және белгіленген
тәртіпте Қазақстан Республикасының ішкі істер немесе әділет бөлімдерінде
тіркелген, оның жеке басын куәландыратын жарамды қужаты бойынша
аныкталады.
Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетел азаматының жеке басы
жарамды ұлттық төлкұжаты мен Қазакстан Республикасында коныстануға ар-
налған уакытша ықтиярхат бойынша анықталады,
Қазақстан Республикасының аумагына уақытша келген шетел азаматының
жеке басы белгіленген тәртіппен тіркелген жарамды ұлттық төлқұжаты бойынша
немесе оны ауыстыратын құжат бойынша анықталады.
3. Нотариат меншікті қорғаумен сақталуыны қамтамасыз ететін, жеке
және заңды тұлғалардың кұкықтары мен заңды мүдделерін корғайтың,заңды
нығайту, қылмыстарды ескертуге заң жұзінде бекітілген жүйе. Аталған
нотариаттың функцияларды жеке қарауға болмайды, демек бұлар әр түрлі
нотариаттық іс-әрекеттер жасалған кезде жүзеге асады.
Шарттарды, құжаттардың көшірмелерін куәландыру және басқа нотариаттық
іс әрекеттер бұлар барлықтары азаматтар мен мекемелердің мүдделерін
қорғайтын функцияларға жатады. Нотариус барылық әрекеттер жасаған кезде
басқа азаматтардың және мекемелердің заңмен қорғалатын мүдделерін бүзұға
мүмкін. Себебі, нотариус әр уақытта белгілі бір субъектілерге қатысты
әрекеттер жасайды. Болашақта ондай заңсыз әрекеттер жасамау үшін, нотариус
заңмен белгіленген процедуралық нормаларды қолдануға қажет.
Мысалы, Жакипов нотариаттық кенсеге оқу дипломның көшірмесін
куәландыруға өтініш етті. Нотариус нотариаттық іс-әрекеттер жасады,
дипломды куәландырды.Бірақ, диплом жалғандығы айқындалды. Енді өйлап көрсек
бұл маман қанша оз қызметіне сай дұрыс емес,сапасыз әрекеттер жасады, және
мұндай әрекеттер жасауға нотариустын да өз уақытында дұрыс әрекеттер жасап,
дипломдың жалған екендігін айқындап, оны сараптамаға жіберсе, мүндай
жағдайлар болмас еді.
Сонымен нотариаттық органдарында қызметінде процессуалдық (іс-жүргізу)
нормалары өте маңызды орын алады.
Мәмілелерді куәландыруда және кейбір нотариаттык іс-әрекеттерді
жасауда мәмілеге қатысушылар мен нотариаттық іс-әрекет жасауға тілек
білдірген басқа адамдардың койылған қолдарының түпнұскалығы тексеріледі.
Азаматтардың әэрекет қабілеттілігі және мәмілелерге қатысушы заңды
тұлғалардың нотариаттық іс-әрекет жасау сәтіндегі кұкық кабілеттілігі
тексеріледі. Өкілмен мәміле жасау жағдайында оның өкілеттілігі
тексеріледі.Жеке тұлғаның әрекет қабілеттілігі жеке басты куәландыратын
кұжатта көрсетілген жасы бойынша, сондай-ак нотариуспен әңгімелесудің
барысында анықталады.
Мәмілеге қатысушылардың кейбірінің жүйке ауруы немесе ақыл-есінің
кемдігі салдарынан өз әрекеттерінің мәнін түсіне алмауы немесе өзін-өзі
билей алмауы немесе спирт ішімдіктеріне немесе есірткі заттарға салыну
салдарынан өзінің отбасын материалдық жағынан ауыр жағдайға ұшырататыны
нотариустың болжамына негіз болса, ал адамның әрекет кабілеттілігі жок
немесе әрекет қабілеттілігі шектелгені жөнінде мәліметтер болмаса, нотариус
мәмілені жасауды он кунге кейінге калдыра тұрады және адамды әрекет
қабілеттілігі жоқ немесе әрекет қабілеттілігін шектелген деп тану туралы
сот шешімінің баржоғын тексереді. Егер сот осындай шешім шығармаса,
нотариус Қазакстан Республикасының азаматтық іс жүргізу заңына сәйкес,
өзінің болжамы туралы соттың алдында осы адамды әрекет кабілеттілігі жоқ
деп немесе әрекет қабілеттілігін шектеу жөнінде мәселе қоюға кұқыкты
адамдардың біріне немесе ұйымдардың біріне хабарлайды және қабылданган
шешім туралы хабарлауды өтінеді. Құзыретті адамдардың қабылдаған
шешімдеріне қарай нотариус мәмілені не куәландырады, немесе оны сотта іс
каралғанға дейін токтата тұрады.
Қазақстан Республикасының аумағында тіркелген заңды тұлғаның құқык
кабілеті оны мемлекеттік тіркеу туралы куәлік пен Жарғы (Ереже) бойынша
анықталады. Занды тұлғаның Жарғысында (Ережесінде) көрсетілген мақсаттар
мен міндеттерге кайшы келетін мәміле немесе басқа нотариаттық іс-әрекет
куэландырылмайды.
Шетел заңды тұлғасының әрекет қабілеттілігі сауда тізілімінің
көшірмесі немесе осы заңды тұлғаның белгіленген тәртіпте тіркелгендігін
растайтын басқа кұжаттар бойынша аныкталады.
Заңды тұлғаның бірінші басшының өкілеттігі, Жарғы (Ереже), заңды
түлғаны тіркеу туралы куәлік, оны қызметке тағайындау туралы бұйрық,
қызметке сайлау туралы жиналыс хаттамасы бойынша тексеріледі.Занды тұлға
өкілінің, сондай-ақ филиалдың (өкілдіктің) басшысының өкілеттілігі заңды
тұлғаның атынан өкілетті орган берген сенімхат бойынша анықталады.
Жеке тұлға өкілінің өкілеттілігі заңмен белгіленген тәртіпте
куәландырылган сенімхат бойынша немесе заңмен көзделген басқа кұжаттардың
негізінде тексеріледі.
Ата-аналардың өздерінің кәмелетке толмаган балаларының мүдделерін
білдіру жөніндегі өкілеттіктері баланың тууы туралы куәлігі бойынша,
камқоршылыкка алынушыға (қорғаншылықка алынушыга) қатысты қамқоршының
(қорғаншының) өкілеттілігі қамқоршы және қорғаншы органдардың рұқсаты мен
Әкімнің шешімі бойынша анықталады. Ата-аналардың, қамқоршының (қорғаншының)
жеке басы олардың паспортымен немесе жеке куэлігімен белгіленеді.
Нотариус куәландыратын мәмілелерге, өтініштерге және баска құжаттарға
нотариустың қатысуымен қатысушылардың колдары ғана қойылмай, олардың өз
қолымен жазған тегі, аты және әкесінің аты жазылады. Егер нотариаттық іс-
әрекет жасауды өтінген жеке тұлға дене кемістігі салдарынан немесе әлдебір
өзге себептермен өзі қол қоя алмаса, оның өтініші бойынша және оның
қатысуымен, сондай-ақ нотариустың катысуымен нотариаттық іс-әрекет жасауды
өтінген азаматтың, бұл туралы кұжаттың өзіндегі мәтінде және нотариус
тексерген, куәландырған жазбасында белгі жасауды кұжатка қол қоя алмау
себептерін көрсете отырып, мәмілеге, өтінішке немесе өзге құжатқа басқа
азамат қол қоя алады.
Нотариус нотариаттык іс-әрекеттерді тіркеуге арналған тізілімге, тегі,
аты, әкесінің аты, және туған жері, тұрғылықты жері,жеке басын
куәландыратын кұжат туралы деректерді көрсетіп, кұжатка кол койған адам
туралы мэлімет енгізеді. Бұл норма колдардың үлгілері мен мөр бедерлемесі
бар банкке арналған кұжаттарға қойылған қолдың дұрыстығын куәландыру
кезінде қолданылмайды.
Егер нотариаттық іс-әрекет жасауды өтінген азамат керең мылқау неме-се
керең эрі мылкау болса, онда нотариаттык іс-әрекет жасау кезінде мәмілеге
катысушы керең, мылқау, керең эрі мылкау азаматпен түсінісе алатын кез-
келген сауатты адам міндетті түрде қатысуы және мәміленің мазмұны оның
ниетіне сәйкес екендігін өзі қол коюмен куәландыруы қажет.
Ал, азамат сауатсыздығынан немесе дене кемістігінің (нашар көруі немесе
мүлдем көрмеуі) салдарынан нотариаттық куэландырылатын кұжаттың мазмұнымен
таныса алмаса, онда нотариус оған кұжаттың мэтінін оқып беруге міндетті, ол
туралы құжатқа белгі койылады. Азамат нотариаттық іс жүргізу тілін білмесе,
онда нотариаттық куәландырылатын құжаттың мәтіні оған осы тілді білетін
нотариуспен немесе аудармашымен аударылып беруге тиіс, ол туралы кұжатқа
белгі қойылады.
Нотариус нотариаттық іс-әрекеттерді тіркеу үшін құжатты аударған тұлға
туралы мәліметте тегін, атын, әкесінің атын, туған күні мен жерін,
тұрғылықты орнын, құжаттары туралы мәліметтерді, жеке басын куәландыратын
кұжат туралы деректерді көрсете отырып, тізілімге жазу енгізеді.
Нотариаттык куэландырылатын немесе расталатын кұжаттың мәтінінде
құжаттың мазмұнына катысты сандар мен мерзімдер ең болмағанда бір рет
сөзбен жазылуға тиіс.
Нотариаттык іс-әрекет жасауды сұрап занды тұлға жүгінсе, онда оның
тұрған мекен-жайы, туған күні мен жері толык керсетілуі тиіс. Жеке басын
куэландырылатын ұсынылған құжаттар күмэн тудырған жағ-дайда, нотариус
нотариаттык іс-әрекеттер жасауға жүгінген адамның жеке басын растайтын
косымша кұжаттарды (эскери билет, қызметтік куәлік және т.б.) талап ете
алады, бұл туралы нотариаттык іс-әрекеттерді тіркеу жөніндегі тізілімге
белгі соғылады.
Егер нотариаттык іс-әрекет жасауды сұрап жеке тұлға жүгінсе, онда оның
тегі, аты, әкесінің аты, туған күні және тұрған жері көрсетіледі, ал шетел
азаматтары жөнінде - олардың азаматтығы, азаматтығы жок тұлғаларға - бұл
жөнінде мэлімет көрсетіледі. Құжат нотариустың ісінде сақтауға калдырылса
нотариалды куэланды-ратын кұжатта не нотариус ісінде кұжат сактауға
калдырылмаған жағдайда тізілімде заңды және жеке тұлғалар туралы мэлімет
көрсетіледі.
Нотариус нотариаттык іс-әрекет жасауға өшіріп тасталған не косылып
жазылған, сызылған сөздері және өзге де келісілмеген түзетулері бар
құжаттарды, сондай-ақ мөр бедерлемесі анык көрінбейтін қарындашпен жазылған
кұжаттарды қабылдамайды. Егер ұсынылған кұжаттар екі не одан көп
парактардан тұрса, олар баулануы және оның паракты нөмірленуі, ал бауланған
парақтардың саны кұжат беруші ұйымның лауазымды адамының колымен және
мөрімен расталуы тиіс.
Нотариаттык куәландыратын кұжаттың мэтіні анық, дэл жазылуға немесе
басылуға тиіс. Сызылуға рұксат етілмейтін шетелдерде эрекет етуге арналған
кұжаттардан басқа құжаттардағы бос жолдар және баска ашық жерлері сызылып
тасталынады. Қосып жазулар мен түзетулер мәмілеге қатысушылар мен кұжатқа
қол қойған басқа адамдар кол қойғанға дейін ескертілуі және куәландыру
жазба-сының алдында кайталануы қажет, сонымен бірге барлық түзетулер, кате
жа-зылған, соңынан сызылып тасталған түзетулер бастапкы мэтінде оқылатындай
болуы тиіс.
Тараптар кол қоймайтын кұжаттың мәтініндегі түзетулер туралы куэ-
ландыру жазбасының соңында нотариус ғана ескертеді.
Егер куәландыруға немесе растауға жататын құжаттың мазмұны Қазақ-стан
Республикасы заңдарының талаптарына сәйкес келмесе немесе сауатсыз
дайындалса, нотариус келген адамдарға оны түзетуді немесе жаңа кұжат
жасауды ұсынады. Жүгінген адамның етініші бойынша кұжатты белгіленген
тарифтік ставкалар бойынша мемлекеттік нотариус немесе тараптардың келісімі
бойынша жекеше нотариус акы алып дайындауы мүмкін ("Нотариат туралы"
Қазақстан Республикасы Заңының 18-бабының 3-тармагы).
Нотариус өзіне нотариаттық іс-әрекет жасату үшін келген адамға оның
құқықтары мен міндеттерін түсіндіруге, сондай-ак олардың заңды
білмегендігінен ездеріне зиян келмеуі үшін жасалған нотариаттык іс-
әрекеттерінің салдары жөнінде ескертуге міндетті, ол туралы құжаттың
мәтініне белгі қойылады ("Нотариат туралы" Қазакстан Республикасы Заңының
18-бабының2-тармағы).
Мәмілелерді куәландырғанда, нотариаттык куәландыралған кұжаттар-дың
дубликатын бергенде құжаттардың көшірмелері мен олардан алынған
үзінділердің дұрыстыгын, құжаттарға қойылған колдың тупнұсқалығын, кұжат-
тардың бір тілден екінші тілге дұрыс аударылғанын, кұжаттардың берілген
уакы-тын куәландырғанда тиісті кұжаттарға Қазакстан Республикасының Әділет
мини-стрлігі бекіткен нысандарда куәландыру жазбалары жасалынып,
нотариустың жеке қолы қойылып, мөрі басылады. Бұл ретте нотариуспен
қойылған қолдың көшірмесін қолдануға жол берілмейді.
Куәландыру жазбалары анык басылған немесе қолдан анық жазылған болуы
тиіс, өшіруге жол берілмейді, бос қалған жерлері сызылуы, қосып жазулар мен
ескертілмеген түзетулер бұдан бұрын баяндалған ережелер бойынша ес-
кертілуге тиіс ("Нотариат туралы" Қазакстан Республикасы Заңының 45-бабының
1-тармағы). Куәландыру жазбаларын жасау үшін тиісті жазу мэтіні бар
мөртабандар колданылады.
Егер куәландыру жазбасы тиісті күжатқа сыймай қалса, ол құжатка қо-
сылған паракта жалғастырылуы немесе толык жазылуы мүмкін. Бұл жағдайда
құжаттың мэтіні көрсетілген беттер және куәландыру жазбасы бауланып
тігіледі және нөмірленеді, парактардың саны нотариустың колымен расталып,
мөрімен бекітіледі. Куәландыру жазбасын немесе оның жалғасын жазу үшін
парақты қосып желімдеуге болады. Басылған мөрдің бір бөлігі желімделген
бетке түсуі керек.
Мұрагерлік кұкық, меншік құкығы, азаматтың тірі екендігі және белгілі
бір жеке және заңды тұлғалардың баска жеке және заңды тұлғаларға мэлімдеген
жерінде болу фактілері куәландыралғанда, құжаттар сақтауға қабылданғанда
тиісті куәліктер беріледі.
Мұраны сенімгерлік баскарушыны тағайындау кезінде нотариус тиісті қау-лы
шығарады.
Барлық нотариаттык іс-әрекеттер тізілімде тіркеледі ("Нотариат
туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 49-бабы). Тізілімдер, олардағы
нотариаттық іс-әрекеттерді тіркегенге дейін бауланып тігілуге, нөмірленуге
тиіс, парактардың саны нотариустың қойған колымен расталып, әділет аумактык
органының нотариат істері жөніндегі бөлімінің немесе аумақтық нотариат
Палатасы қызметкерінің қолымен куәландырылуға тиіс, кол тиісті әділет
органының немесе нотариат Палатасының мөрімен бекітіледі.
Нотариус өзі жасаған барлық нотариаттық іс-әрекеттер туралы мәліметтерді
енгізетін жеке тізілім жүргізеді.
Әрбір нотариаттық іс-әрекетке жеке реттік нөмір беріледі. Тізілімге
нотариаттык іс-әрекет тіркелген нөмір нотариустың беретін куәліктерінде
және кұжаттардағы куәландыру жазбаларында көрсетіледі.
Нотариаттық іс-әрекетті тізілімге тіркеуді жазу нотариус куәландыру
жазбасына немесе нотариус беретін құжатқа нотариус кол қойғаннан кейін ғана
жүргізеді. Жазуларды қарындашпен жазуға жол берілмейді.
Нотариаттық іс-әрекет жасауға негіз болған кұжаттар нотариуста қалды-
рылатын куәліктердің данасына немесе нотариаттық куэландырылатын мәміленің
түпнұскдсына қосылады. ¥сынған адамдарға кұжаттардың түпнұсқалары қайта-
рылуы қажет болган жағдайда, нотариус ол құжаттардың көшірмесін өзіне қалды-
рады. Нотариус істерінде қалатын құжаттың көшірмесінің дұрыстығы нотариу-
стың түпнұсқаның көшірмесінің дұрыстығы, нотариустың қойған қолы, күні
көрсетілген жазбасымен куэландырылады.
Нотариус мынадай қүжаттарды немесе олардың көшірмелерін:
1) заңды тұлғалардың атына және солардың атынан мәмілелерді (соның ішінде
сенімхаттарды) куәландырғанда - занды тұлғалардың жарғылары мен олар туралы
ережелерді, сондай-ақ филиалдардың өкілдерінің өкілеттіктерін растайтын
(нақты мәмілені жасауга берілген біржолғы сенімхаттардан басқа) кұжаттарды;
2) иеліктен алу шарттарын куәландырғанда - автомотокөлік құралдарының
техникалық паспорттарын, көлік кұралын тіркеу туралы куәлікті және автомото-
көлік кұралдарының өзге де тіркеу құжаттарын;
Аталған құжаттардың бар екендігі туралы мәміленің нотариуста қалатын
данасына, мұрагерлік кұкық туралы және меншік кұкығы туралы куәліктер беру
туралы арыздарға белгі соғылады, бұдан кейін олар соларды ұсынған адамға не-
месе иеленушіге (мұрагерге) қайтарылады.
Нотариустар мен нотариаттык іс-әрекеттерді жасауға уәкілетті басқа да
адамдар жасалатын нотариаттық іс-әрекеттердің кұпиялылығын сактауға
міндетті.
Нотариаттық іс-әрекеттер туралы мәліметтер мен кұжаттар олардың
өндірісіндегі істер бойынша соттың, тергеу және аныктау органдарының
жазбаша талабы бойынша, прокуратура органдарына, сондай-ак олардың кызметін
тексе-руді және бақылауды жүзеге асыруға уәкілетті әділет органдары мен
нотариаттық палаталарға беріледі.
Көрсетілген сұрау салулар жазбаша нысанда жасалуға және барлық кажетті
деректемелерді (сұрау салушы органның атауы, сұрау салудың күні мен нөмірі,
қозғалган немесе өндірістегі қылмыстық немесе азаматтық істер жөніндегі
мэле-меттер, сұрау салушы лауазымды адамның тегі, аты, әкесінің аты,
телефоны, лау-азымның атауы мен колы басылады) камтуға тиісті.
Сұрау салынушы органның қажетті деректемелерін камтитын нотариаттык іс-
әрекеттер туралы жазбаша талап бланкіде ұсынылмаған жағдайда, сұрау салу
мөр таңбасымен бекітіледі.
Нотариаттык іс-әрекеттер туралы мәліметтер, нотариаттық куэланды-
рылған, сондай-ақ нотариат берген кұжаттардың көшірмелері тек қана олардың
атынан немесе тапсырмасы бойынша нотариаттық іс-әрекеттер жасалған, оларға
не олардың уәкілетті адамдарына катысты осы іс-әрекеттер жасалған заңды
және жеке тұлғаларға беріледі.
Уәкілеттік берілген адамдар деп заңмен белгіленген тэртіпте көрсетілген
мәліметтер мен кұжаттарды алуға арнайы уәкілеттік адамдар деп танылады.
Нотариус куәландырған немесе берген кұжаттар жоғалған жағдайда заңды
және жеке тұпғалардың жазбаша арыздары бойынша олардың атынан немесе
тапсырмасы бойынша осы нотариаттык іс-әрекет жасалған, не олардың уәкілетті
адамдарының жоғалған құжаттардың дубликаттары беріледі.
Құжат дубликаты куәландыралған немесе берілген кұжаттың барлық
мэтінін, нотариустың куәландырылған жазбасымен коса камтуы тиіс.Құжаттың
дубликатында белгіленген нысан бойынша куәландыру жазбасы жазылады.Егер,
нотариус дубликатты сенімді тұлғаға сенімхат негізінде берген жағ-дайда,
куәландыралған жазбада дубликат алушы адамның тегі, аты және әкесінің аты
жазылады.
Өсиеттер, өсиеттердің дубликаттары мен өсиеттердің көшірмелері тура-лы
мәліметтер мұрагерлерге тек өсиет қалдырушы қайтыс болғаннан кейін
беріледі. Өсиетте көрсетілген мұрагерлер қайтыс болған жағдайда өсиеттің
дуб-ликаты олардың мұрагерлеріне олар есиет қалдырушы мен өздері одан кейін
мұрасын иеленетін, сондай-ақ мұрагерлікті қабылдау үшін негіз болып
табылатын туыстық және басқа-да қарым-катынасты дәлелдейтін құжаттар қайтыс
болған мұрагердің өлгендігі туралы куәлікті ұсынған жағдайда беріледі.
Нотариус нотариаттық іс-әрекет жасағанда азаматтың немесе лауазымды
адамның колданылып жүрген заң нормаларын бұзғанын байқаған жағдайда осы
туралы қажетті шаралар кабылдау үшін тиісті мекемелерге, кәсіпорындарға,
ұйымдарға немесе прокурорға хабарлайды.
Егер ұсынылған кұжаттың түпнұсқалығы күмэн туғызса, нотариус осы
кұжатты ұстап қалып, оны сараптамаға жіберуге құқылы.
Құжаттың сараптамаға жіберілгендігі туралы каулы шығарылады, онда:
1) қаулы шығарылған күн;
2) нотариустың тегі, аты-жөні, қажет болған жағдайларда - мемлекеттік но-
тариат кеңсесінің атауы;
3) құжаттың атауы, оның кімнің атына берілгендігі;
4) нотариаттық іс-әрекет жасау үшін құжатты ұсынған адамның тегі, аты,
әкесінің аты және тұрған орны;
5) құжатты сараптамаға жіберу қажеттілігін туғызған жағдайлар;
6) кұжаттың қай сараптама мекемесіне (немесе сарапшыға) сараптама жүргізу
үшін жіберілгені;
7) сарапшының шешуі үшін койылған сұрақгар көрсетіледі.
Мемлекеттік нотариалдық кеңседе қызмет жасайтын нотариус, және
жергілікті атқарушы органның лауазымды тұлғасы нотариалдык іс-әрекетті жа-
сағаны үшін мемлекеттік бажды, Қазақстан Республикасының салық заңнамасын-
да көрсетілген ставкамен алады.
Жекеше нотариустардың нотариалдық іс-әрекеттерді жасау төлемі Қазақстан
Республикасы салық заңнамасында керсетілген мемлекеттік баждардың өлшеміне
сәйкес ставка бойынша жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасының консулдық
мекемелерінің лауазымды тұлғасы нотариалдық іс-әрекеттерді жасағаны үшін
алымды консулдық тарифпен айқын-далған алымға сәйкес алады.
Жеке және заңды тұлғалар үшін заңдармен көзделген нотариаттық іс-
әрекетке ақы төлеу жөніндегі жеңілдіктер осы адамдар үшін жекеше нотариус
нотариаттык қызмет көрсеткенде де қолданылады ("Салық және бюджетке
төленетін баска міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі)" Қазақстан
Республика-сы Кодексінің 502-бабы).
Нотариаттық іс-әрекетті жүмыс орнынан тыс жерде жасаганда мүдделі
адамдар нотариустың нақты көлік шығындарын өтейді ("Нотариат туралы" Қазақ-
етан Республикасы Заңының 30-бабының 6-тармағы).
Мемлекеттік нотариус тағайындаған сараптама бойынша шығыстарды төлеу
Қазақстан Республикасы тағайындаған азаматтық іс жүргізу заңдарымен
белгіленген тэртіпте жекеше нотариуспен - сараптама мекемесімен
(сарапшымен) келісім бойынша белгіленген мөлшерде мүдделі адамдармен
жүргізіледі.
Нотариустың кажетті жағдайларда шақыратын өзге мамаидардың қыз-метіне
ақы төлеу, сондай-ақ мамандардың өздеріне жүктелген міндеттерді орын-дауына
байланысты акы төлеу мүдделі адамдардың көрсетілген мамандармен
келісімі.бойынша жүргізіледі.
Мынадай нотариаттык іс-әрекетті жасаудан бас тартылуы мүмкін, егер:
1) мүндай іс-әрекетті жасау заңға қайшы келсе;
2) іс-әрекетті басқа нотариус жасауға тиіс болса;
3) нотариаттық іс-әрекет жасау жөнінде эрекет қабілеттілігі жоқ адам неме-
се кажетті өкілеттігі жоқ өкіл өтініш жасаса;
4) заңды түлға атынан жасалған мәміле оның жарғысында немесе ере-жесінде
көрсетілген мақсаттарға қайшы келсе;
5) мәміле заң талаптарына сәйкес келмесе;
6) нотариаттық іс-әрекет жасау үшін табыс етілген қүжаттар заң талаптарына
сәйкес келмесе ("Нотариат туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 48-бабы).
Нотариаттық іс-әрекет жасаудан бас тартқан жағдайда нотариус мүдделі
адамға нотариаттық іс-әрекет жасауға жүгінген күннен бастап он күннен
кешіктірмей, нотариаттык іс-әрекет жасаудан бас тартуының дэлелді себебі
көрсетілген қаулыны береді.
Нотариаттык іс-әрекет жасаудан бас тарту туралы қаулыда мыналар көрсетілуі
тиіс:
1) қаулы шығарылған күн;
2) нотариустың тегі және аты-жөні;
3) нотариаттық іс-әрекет жасауды өтінген адамның тегі, аты, әкесінің аты
және түрған орны (немесе занды түлғаның атауы және орналасқан жері);
4) мүдделі адам жасауды өтінген нотариаттык іс-әрекет;
5) нотариаттык іс-әрекет жасаудан бас тартудың себептері (заңға сілтеме
жасай отырып);
6) бас тартканы үшін сотқа шагымданудың тәртібі мен мерзімі. Нотариаттык
іс-әрекет жасаудан бас тартуға немесе нотариаттык іс-
әрекеттің дұрыс жасалмағаны үшін сот тәртібімен шағымдануға болады
("Нотариат туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 48-бабының 2-тармағы).
Егер нотариус жіберілген қатенің салдарынан өзінің жасаған нотариат-
тық іс-әрекеті қолданылып жүрген зандарға кайшы келгенін немесе заңды және
жеке түлғалардың қүкықтары мен заңды мүдделерін бұзғанын анықтаса, онда ол
бүл туралы заңмен белгіленген тәртіпте көрсетілген нотариаттық іс-әрекеттің
күшін жою жөнінде шаралар қабылдау үшін тиісті прокуратура органдарына ха-
барлауға міндетті. Прокурорға үсыныс жасалғаны туралы нотариус аумақтык
прокуратура органына мүдделі адамдарға, әділет органдарына, нотариаттык
пала-таға жеткізеді.
Нотариус өз бастамасы бойынша немесе мүдделі адамдардың өтініші
бойынша куәландырылған немесе берілген қүжаттың мэнін өзгертпейтін және
заңмен қорғалатын үшінші жақтардың қүқықтары мен мүдделеріне тимейтін көпе-
көрінеу жаңылыс жазулар мен арифметихалық қателерді түзете алады.
Нотариустың қызметі тоқтатылган не мемлекеттік нотариаттык кеңсе тара-
тылған жағдайда нотариаттық куәландыралған немесе берілген күжаттарға жоға-
рыда көрсетілген түзетулерді күжаттар сақтауға берілген нотариус,
нотариатқа палата енгізеді.
Қажетті әдебиеттер:
1. ҚР "Нотариат туралы"Заны,1997.
2. Қазакстан Республикасы Әділет
министрінің бұйрығымен бекітілген 1998 жылғы 28 шілде N 539. Қазакстан
Республикасында нотариаттык іс-әрекеттерді жасаудың тәртібі туралы
Нұскаулык
3.Салық және бюджетке төленетін баска
міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі)"
5.Лекция тақыры: Нотариаттық іс жүргізу
Лекция жоспары:
1.Құжаттарды қабылдау,тіркеу және жіберу.
2.Істердің номенклатурасы.
3.Нотариаттың архиві және істерді сақтау.
4.Тізілім жүргізу тәртібі.
Лекция мақсаты:Нотариустардың құжаттарды қабылдау, істердін номенклатурасын
жүргізу тәртіптері, архивте істерді сақтау тәртіптері зерттеп, оларды
үйрету
Лекцияның мазмұны.
1. Нотариаттык іс қағаздарын жүргізу тәртіібі Қазақстан
Республикасында нотариаттық іс кағаздарын жүргізу жөніндегі Қазакстан
Республикасы Әділет министрінің 1998 жылғы 16 шілдедегі N 83 бұйрығы
бекітілген нұсқаулықпен жүргізіледі Бұл Нұсқаулық Мемлекеттік Стандарттың
ұйымдастыру-әкімшілік құжаттарына койылатын негізгі ережелері мен талаптары
ескеріле отырып жасалған және нотариатта іс кағаздарын жүргізудің біртұтас
тәртібін орнықтырады.
"Қазақстан Республикасындағы тіл туралы" Заңның 4-бабына сәйкес
нотариаттық іс кағаздарын жүргізу мемлекеттік және орыс тілдерінде
жүргізіледі.
Нотариаттық іс-әрекеттерді жүзеге асырғысы келген адам іс қағаздары
жүргізілетін тілді білмейтін болса, ресімделген кұжаттардың мэтіндерін оған
нотариус немесе аудармашы аударып беруге тиіс.
Мемлекеттік нотариат кеңсесінде іс кағаздарын жүргізудің және
мұрағаттың дұрыс ұйымдастырылып жүргізілуі үшін жауапкершілік аумақтык
әділет ор-ганы басқармасы бастығының бұйрығымен мемлекеттік нотариат
кеңсесі нотариустарының біріне жүктеледі.
Жеке практикамен айналысатын нотариустың іс қағаздарын жүргізуі мен
мұрағатының дұрыс ұйымдастырылып жургізілуіне жауапкершілікті жеке прак-
тикамен айналысатын нотариустың өзі көтереді.
Мұрағат үшін жауапты жекеше нотариаттық нотариус жұмыстан шыққан
немесе баска жұмысқа ауысқан жағдайда, оның міндеттері басқа нотариусқа
жүктеледі, бұл жөнінде кабылдау-өткізу актісі жасалады. Жеке жұмыс істейтін
нотариус өз өкілеттігін тоқтаткан жағдайда аумақтык әділет органы және
нотариаттық палата құжаттарды басқа нотариусқа немесе тиісті жекеше
нотариаттық мұрагатқа тапсыру жөніндегі шараларды қолдануға міндетті
("Нотариат туралы" Заңның 12-бабының 3-тармағы).
Нотариаттық мәмілелерді куәландыру, куәліктер беру және басқа
кұжаттарды куәландыру, сондай-ак оларға куәландыру жазбалары
"Нотариустардың нотариаттық іс-әрекеттерді жасау тәртібі туралы" Әділет
министрінің 1998 жылгы 28 шілдедегі N 539 бұйрығымен бекітілген
Нұсқаулықтың талаптары және 6.38-72 Мемлекеттік стандартының негізгі
ережелері мен талаптары ескеріле отырып жазылуы тиіс.
Нотариустан шығатын ұйымдастыру-әкімшілік сипаттағы құжаттарда
мемлекеттік нотариаттық кеңсенің атауы немесе жеке практикамен айналысатын
нотариустың тегі, аты, әкесінің аты, мекен-жайы және нотариустың
нотариаттык қызметті жүзеге асырып отырған нотариаттык округі көрсетілуі
керек. Құжат түрінің атауы (хаттама, каулы, сенімхат) және такырыптары бас
эріптермен жазы-лады.
Такырып қай максатқа арналғанына карамастан А4 (210x297 мм) көлемдегі
кез-келген кұжатқа қойылады. Тақырыпты кұрастырушы қояды, барынша қысқа
және кұжаттың мазмұнын дэл керсетуі тиіс.Хабарламалар мен телефонхаттарға
тақырып қойылмайды.
Құжатқа мекен-жайды жазғанда төмендегідей деректемелер сақталынуы
тиіс: құжат ұйымға, оның құрылымдық бөлімшесіне немесе накты тұлғаға
жолданады;
ұйымның және оның құрылымдық бөлімшесінің атауы атау септігінде
көрсетіледі;
кұжат лауазымдық кызметкерге жөнелтілген жағдайда ұйымның атауы атау
септігінде, ал алушының лауазымы мен тегі барыс септігінде көрсетіледі;
хат алмасушы адамның пошталық мекен-жайы құжат жолданып отырған ұйым
атауынан кейін толық көрсетіледі. Құжат азаматтарға жөнелтілген жағдайда
алдымен пошталық мекен-жайы, одан соң алушының тегі, аты-жөні көрсетіледі.
Құжаттардың уақытын көрсету екі түрлі тэсілмен жургізіледі:
күнін жазуда айы мен жылын цифрлармен, ал айының атауын сөзбен жазу
жолымен, мысалы: 1998 жылдың 27 қаңтары; үш жұп араб сандары аркылы,
мысалы: 27.01.98 ж. Егер айдың саны мен нөмірі бір саннан тұратын болса,
олардың алдынан "0" койылады, мысалы: 02.02.98 ж. Егер кұжат бланкіге
жазылмаған болса, онда күні қолдан төмен сол жаққа қойылады.
Қызметтік құжаттардың барлық даналарына кол қойылуы тиіс. Құжатқа
қойылатын қолдың құрамына мыналар кіруге тиісті: құжатқа қол
қойған тұлғаның лауазымының атауы, өз қолы және оның толық мағынасы мысалы,
"нотариус (колы) О.О.Омарова".
Комиссия дайындаған кұжаттарға қол қойылғанда құжатты құрастырушы-лардың
қызметі керсетілмейді, комиссия кұрамындағы міндеттердің бөлінуі (комиссия
төрағасы, комиссия мүшелері) көрсетіледі.
Құжатқа қоса берілетін қосымшалар күжат мәтінінен кейін әрбір қо-..
сымшадағы парақ саны мен даналардың саны жазылып аталып көрсетіледі. Егер
құжатта мэтінде ескертілетін қосымшалар болса, онда қосымшада тек парақтар
саны мен даналар саны көрсетіледі.
Сұрау салуға жауап берілгенде сұрау салынған құжаттың нөмірі мен
күніне сілтеме жасалуы қажет. Екі және одан көп парактан тұратын құжаттар
немірленуге, баулануға және мөрмен бекітілуге тиіс.
Құжаттарды қабылдау, тіркеу және жіберу
Мемлекеттік нотариат кеңсесіне немесе жеке практикамен айналысатын
нотариусқа келіп түсетін барлық құжаттар (оның ішінде арыздар) тіркеуге
жатады.
"Жеке өзіне" белгісі соғылған конверттер мен құттыктау қағаздар және осы
тектес кұжаттар тіркелмейді және ашылмайды. Келіп түскен құжаттардың кон-
верттері егер кұжаттың жөнелтілген және алынған уақыттарын, жөнелтушінің
мекен-жайын тек солар бойынша анықтауға болатын жағдайда жойылмайды.
Келіп түскен кұжаттар қабылданғанда ең алдымен өзге максаттардағы
құжаттар іріктелініп алынады, сонымен қатар ішіне салынған құжаттардың тұта-
стығы тексеріледі. Қателесіп жеткізілген құжаттар тиісінше кайта
жөнелтіледі. Егер құжаттардың немесе оған қосымшасының жоқ болғандығы
анықталса, бұл жөнінде жөнелтушіге хабарлама жасалады.
Құжаттарды есепке алу және олардың орындалуына бақылау жасау үшін
нотариат кеңселері мен жекеше нотариустар төмендепдеи журналдар жүрпзуі
тиіс:
- хат-хабарлардың кіріс журналы (№ 1-косымша);
хат-хабарлардың шыгыс журналы (№ 2-косымша).
Нотариуска келіп түскен құжаттар хат-хабарлардың кіріс журналында
тіркеуден өтеді.Қабылданған құжатта бірінші бетгің төменгі жолында оның
күні және хат-хабарлар кіріс журналындағы реттілік нөміріне сай келетіндей
(№ 3 қосымша) тіркеу нөмірі, сондай-ақ кұжат тігілетін наряд нөмірі
қойылады.
Пошта арқылы түскен мүраны қабылдау туралы арыздар, мүраға кұқық
туралы куәлік беру, мұрадан бас тарту туралы, мұралық мүліктерді қорғауға
ша-ралар кабылдау, несие берушінің талаптары, жылжымайтын мүлікті иеЛіктен
айыруға тыйым салу туралы хабарламалар, жылжымайтын мүлікке тыйым салу
туралы сот пен тергеу органдарының хабарламалары хат-хабарлардың кіріс жур-
налында тіркеледі және "Нотариаттық іс-әрекеттер жасау тәртібі туралы"
Нұсқау-лықта бекітілген тэртіпке сай тіркеуден өткізіледі.
Нотариус банкке (баска сактаушыға) сактауға тапсырылған мұралык
мүліктің жекелеген заттары көрсетіліп тізімделген бағалы мұралық мүліктерді
есепке алу кітабына тіркейді (№ 4-қосымша).
Жіберілетін кұжаттар хат-хабарлардың шығыс журналында тіркеледі.
Құжатка хат-хабарлардың шығыс журналындағы реттілік нөміріне сай келетін-
дей тіркеу нөмірі, сондай-ак оның көшірмесі сақталатын наряд нөмірі
қойылады.
Хат-хабарлар алушыларға пошта арқылы жіберіледі немесе қолға тапсы-
рылады.
Құжаттардың орындалу сапасы мен мерзімдеріне бакылау жасауды мем-
лекеттік нотариат кеңсесін басқаратын нотариус немесе жеке практикамен айна-
лысатын нотариус жүзеге асырады.
Нотариустың мөрі Нотариустың өз тегі, аты-жөні көрсетілген жеке мөрі
(бұдан эрі - мөр) болады, сондай-ақ мемлекеттік нотариат кеңсесінің атауы
(мемлекеттік нотариус мөрі) немесе нотариусқа берген лицензия нөмірі мен
күні (жеке практикамен ай-налысатын нотариустың мөрі) көрсетіледі, бұл мөр
металдан (металл қоспалары-нан) арнайы жабдыкта дайындалуы, оны дайындауға
койылатын бүкіл талаптар сакталуы және жогары дайындау сапалылығымен,
жалған дайындаудан қорға-луымен, беріктігімен және бояғыштарға төтеп беру
секілді айрықша касиет-терімен сипатталуы тиіс.
Ол "Қазақстан Республикасындағы тіл тура-лы" Заңның 21-бабына сәйкес
мемлекеттік тілде және Әділет министрінің 1997 жылгы 01 тамыздағы N 64
Бұйрығымен бекітілген "Мемлекеттік нотариустың мөрі туралы" Ереженің
талаптарына сәйкес дайындалады.
Жекеше практикамен айналысатын нотариус мөрінің сипаттамасы: Жекеше
практикамен айналысатын нотариустың мөрі Қазакстан Республикасы Әділет
министрінің 1997 жылғы 25 мамырдағы N 61 Бұйрығымен бекітілген "Жекеше
нотариустың мөрі туралы" Ереженің 1-тармағының талаптарына сәйкес
мемлекеттік және орыс тілдерінде дайындалады.
Мөр мәтініне нотариустың тегін, аты мен әкесінің атын жазу төлқұжатқа
(жеке куәлікке) сәйкес жүргізіледі.
Нотариустардың мөрлерін дайындауға тапсырыс орталықтандырылған
тәртіппен аумақтык әділет органы жазбаша тапсырысы бойынша жүзеге
асырылады.
Мөрлер арнайы ашылып жүргізілетін, нөмірленген, жіппен бауланған және
тиісті органның мөрімен бекітілген журналға қолдары койылғаннан кейін ғана
беріледі.
Журнал қатаң есепке алынған және тұракты сақталатын құжат болып табылады.
Нотариус мөрі куәландыру жазбасының мәтінінде нотариаттык куэлан-дыру
немесе кұжатты куәландыру кезінде, каулыда немесе тапсырмада олардың. өз
колдарын бекіту үшін пайдаланылады. Мөрді нотариаттық кызметке катысы жоқ
кұжаттарға соғуға жол берілмейді. Мөрдің дұрыс пайдаланылуы мен сакталуы
жөніндегі жауапкершілік нотариуска жүктеледі, жоғалғанда немесе ұрланғанда
нотариус аумақтық әділет органына немесе нотариаттық палатаға жедел хабар
беруге міндетті.
Мемлекеттік нотариус қызметтен босатылған жағдайда не жеке практика-
мен айналысатын нотариустың ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz