Педгогиканың басқа ғылымдармен байланысы

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 85 бет
Таңдаулыға:

Педгогиканың басқа ғылымдармен байланысы

Көптеген тәлім, тәрбиелік сұрақтарды шешуде пәнаралық байланыстар мен педагогиканың баска ғылымдармен сабақтастығын білу қажет болып жатады. Осыдан, педагогиканың теориялық ойластыру үдерісінде әдіснамалық бастау алдымен философияға беріледі. Философиялық тұжырымдар әрқандай ұғым негізі ретінде қызмет етеді. Философия тарапынан ұсынылатын теориялық таным принциптері заңдар жалпылығының арқасында жанама түрде оқу-үйретім, танымдық іс-әрекет заңдылықтарын, олардың тетіктерін ұтымды пайдалануға мүмкіндік береді. Философияның әдіснамалық талаптарына сәйкес педагогиканың категориялық және ұғымдық қоры жинақталып, жетіле түседі.

Аса тығыз байланыс педагогика мен психология арасында орныққан. Бұл байланыс зерттеулер нысаны деңгейінде өз көрінісін ежелден тапқан, ол адам психологиясы, өз ішінде тұлғаның кемелдену заңдылықтарын қамтыған психологиялық үдерістер. Ал педагогика тұлға қалыптасуы мен дамуын басқару заңдылыктарын зерттейді. Адам тәрбиелілігі, біліктілігі - бұл адам психикасының (көңіл-күй - еріктік және ақыл-ес сапаларының да) белгілі мақсат бағдарында өрістеп, нәтижеге келуі. Психология педагогикаға психика дамуын басқарудың әдіснамасын да (мысалы, іс-әрекет принципі) дәл нақтылап ұсынады. Педагогикалық деректерді ашу, сипаттау, түсіндіру, жүйелеу үшін де психологиялық зерттеу әдістері пайдаланылады. Педагогика мен психолоғияның табиғи тығыз байланысты болатынының жарқын дәлелі аралық пәндерден көрінеді: педагогикалық және жас ерекшеліктері психологиясы , кәсіби пвдагогикалық іс-қызмет психологиясы, педагогикалық жүйелерді басқару психологиясы және т. б. Педагогиканың қай саласы болмасын, өз зерттеулерінде өзіне сәйкес психологиялық білімдер қорына арқа сүйейді.

Педагогика физиологиямен тығыз байланыста. Балалардың тән-дене және психикалық даму тетіктерін түсіну үшін бүкіл ағзаның, оның жеке бөліктері мен қызметтік жүйелерінің тіршілік заңдылықтарын жете білген жөн. Жоғары жүйке қызметтерінің орындалу заңдылықтарын білуден педагогика дамытушы оқу-үйретім технологиясын құрастыруға, тұлғаның тиімді дамуын қамтамасыз етуші құрал-жабдықтарды пайымдауға мүмкіндік алады.

Педагогиканың әлеуметтанумен (социология) қызметтік байланысы көптеген ғылыми жетістіктердің көзін ашады. Олар - тәлім, тәрбиенің қоғамдық негіздері, тұлғаның әлеуметтену зандылықтары жөнінде жалпы теориялық түсініктер беру, отбасы тәлімі және тәрбиесі мәселелері бойынша қолданбалы зерттеулер жүргізу. Келесідей әлеуметтану салалары: отбасы социологиясы, тәлім социологиясы , тәрбие социологиясы , шәкірт-студент жастар социологиясы және т. б. педагогика ғылымының сыбайлас салалармен тікелей сабақтас келеді. Тәрбие және оқу-үйретім үдерістерін зерттеуде педагогикаға информатика мен кибернетика жаңа қосымша мүмкіндіктер ашып беруде. Бұл ғылым көздерін пайдалана отырып, педагогика оқу-білім игеру үдерістерінің жаңа формаларын ашады (мысалы, қашықтан оқыту), тәрбие және оқу-үйретім іс-әрекетін басқарудың тәсілдері мен тетіктерін жетілдіреді.

Педагогиканың негізгі категориялары

Категориялар - бұл ғылым мәні мен оның тұрақты әрі жалпы қасиеттерін танытушы аса ауқымды да қомақты түсініктер қоры. Қай ғылымда да категориялар жетекші роль атқарып, бүкіл ғылыми білімнің өзегі ретінде, оны бір тұтастыкқа келтіруші жүйе қызметін атқарады. Педагогикада мұндай жүйелік қызметтерді атқарушы категориялар қатарында тәрбие, даму, тәлім, білім және оқу-үйретім ұғымдары аса маңыздыларынан.

Тәрбие - жаңа әулетті қоғамдық өмір мен өндірістік еңбекке дайындауға қажет қоғамдық-тарихи тәжірибені игеруге арналған әлеуметтік мақсатты шарттарды (заттасқан, рухани, ұйымдастырушылық) жасау іс-әрекеті.

Тәрбие - педагогиканың негізгі категорияларының бірі. Бұл түсінікті сипаттауда кең әлеуметтік мағынадағы тәрбиені бөле қарастырып, оның құрамында коғамның жеке тұлғаға болған жалпылай ықпалын алсақ, ал тар мағынадағы тәрбиені жеке тұлғалық сапалар, көзқарастар мен наным-сенімдер жүйесін қалыптастыруға бағытталған мақсат бағдарлары іс-әрекет деп түсінуміз тиіс.

Тәрбие күнделікті іс-тәжірибеде, көбіне қандай да нақты тәрбиелік міндетті шешуге арналған шағын мағынада да қарастырылады (мысалы, кейбір мінез бітістері, танымдық белсенділік және с. с. тәрбиелеу) . Сонымен, тәрбие - 1) қоршаған дүние заттары мен құбылыстарынан болған нақты қатынастар; 2) дүнетаным; 3) мінез-құлық (қарым-қатынастар мен жан дүние көрсеткіші ретінде) орнықтыруға орай тұлғаны мақсатты бағытта қалыптастырып, кемелге жеткізу ісі.

Тәрбие - нақты-тарихи құбылыс. Ол қоғам мен мемлекеттің әлеуметтік-эканомикалық, саяси және мәдени деңгейімен тығыз байланысты келеді. Адамзат қоғамы тәрбие арқылы өз тәжірибесі мен өткен әулеттер тәжіриебесін өткізу арқасында әр адамның дамуын қамтамасыз етіп барады.

Даму - бұл адамның тәндік және рухани күштерінің іштей, бірізді шынайы сандық, сапалық өзгерістерге келу үдерісі. Мұндай өзгерістер тәндік және психикалық дамумен байланысты іске асып барады. Тұлға дамуы ішкі және сыртқы, әлеуметтік және табиғи, басқарымды және кездейсоқ ықпалдарға тәуелді.

Тәрбие үдерісінде адам даму желісіне түсіп, кейін даму деңгейі тәрбиеге ықпал жасай отырып, оны өзгеріске келтіреді.

Тәлімдену - адам дамуы үшін қоғамда арнайы ұйымдастырлатын жүйе - бұл оқу-тәрбие мекемелері, мамандардың біліктілігін көтеру және оларды қайта дайарлау оқу орындары. Бұл жүйеде белгілі мақсатқа, бағдарламаларға, құрлымдарға орай өткен әулеттердің ақыл-ес және дағдылық тәжірибесі арнайы дайындалған педагогтар тарапынан ұсынылады және шәкірттер қажеттеріне орай қабылданады. Мемлекет қарамағындағы барша тәлім- тәрбие мекемелері тәлімдену жүйесіне біріктіріліп, солар арқылы адамның біртұтас тұлғалық дамуын басқару ісі орындалып жатады.

Тәлім - бұл білім, ептіліктер, дағдылар, қарым-қатынастар жүйесіне келтірілген әулеттер өнеге, үлгілері тәжірибесінің әрбір адам, қоғам мүшесі тарапынан игерілу үдерісі және үдерістің нәтижесі.

Тәлім ісіне байланысты тікелей ғылыми ақпарат не тәжірибе ұсыну әрекеті және олардың шәкірттер тарапынан қабылдау үдерістері ажыратылады. Бұл тәлім жеткізу және оны қажеттілікке орай қабылдау қатынастары негізінде жүргізлетін оқу-үйретім әрекеті.

Оқу-үйретім арнайы дайындықтан өткен (педагог, мұғалім) адам тарапынан іске асырлатын үдеріс. Осы үдерісте тұлғаны тәлімдендірудің қоғамдық шартты міндеттері, оның тәрбиесі және дамуы біртұтас тығыз байланыста орындалып жатады.

Оқу - бұл педагог пен шәкіртің өзара ықпалды әрекеттестігінің арқасында әулеттер тәжірбесін тікелей ұсыну және шәкіртің ұмтылыс қажеттігіне орай қабылдауға бағытталған тәлім, тәрбиелік, яғни біртұтас педагогикалық үдеріс атамасы. Ал бұл үдерісте орындалатын нақты міндет - үйретім/үйренім.

Үдеріс ретінде оқу-үйретім екі бөліктен құралады: 1) оқу-үйретім (мұғалім әрекеті) - бұл әрекет барысында білім, ептіліктер мен дағдылар, іс-әрекеттік тәжірибелер жүйесі қабылдаушыға ұсынылады немесе бұрыннан игерілгеңдер өзгеріске келтіріледі; 2) оқу-үйренім (оқушы әрекеті) - шәкіртің өз қажеттілігіне және қабілетіне орай қабылдауы, түсінуі, қайта жасауы мен қолдануы, пайдалануы, қанағат табуы арқылы ұсынылған тәжірибені игеру, меңгеру үдерісі.

Дегенмен, адам әлеумет тәжірибесін «құя» салатын құмыры емес, ол тәжірибені өзі игеретіндей қабілетке ие болуымен бірге, қандай да жаңалық субьекті болуы тиіс. Сондай-ақ, адам дамуы негізінен-бұл әр тұлғаның өзіндік таным талпынысы, өзіндік жетілуге ұмтылыс сапаларына байланысты келеді.

Өзіндік тәрбие - бұл өткен әулет тәжірибесінің әрбір қоғам мүшесі тарапынан дамуға арқау болатын өзінің ішкі жан дүниелік қалыптары негізінде игерілу үдерісі.

Тәрбиені, тәлім мен оқу-үйретімді тұтастықта іске асыра жүріп, адамдар нақты тәрбиелік қатынастарға түседі. Тәрбиелік қатынастар дегеніміз - бұл тәрбие, тәлімдену, оқу-үйретім арқылы тұлға дамуына бағытталған адамаралық байланыстардың ерекше түрі. Тәрбиелік қатынастар адам дамуына ықпал жасаушы сыртқы жағдайлармен (тәрбие, тәлім, оқу-үйретім) қисынды бірігімде, біртұтастықта өтеді. Осындай өзара ықпалдасты әрекеттер нәтижесінде адам дамиды, қалыптасады.

Білім (знание) - бұл тәрбиелік қатынастар, тәлім, тәрбие үдерісінде адам санасында жүйелі қалыптасқан табиғат, қоғам және өзі жөніндегі пайымдар жиынтығы. Тұлғалыққа ұмтылысынан оқу-үйретім үдерісіне енген, адамның жалпы дүниеганымдық қорының рәміздік, пайым, термин, анықтама, түсінік, теорема ж. т. б. күйінде сана деңгейінде өрнектелу нәтижесі - осы білім. Әрбір адамның білім сипаты сол адамның табиғи ерекшеліктері мен әлеуметтік-қоғамдық, кәсібиіе-әдістемелік жағдайларына тәуелді.

Тұлғалық педагогика ғылымы және педагогикалық тәжірибе

1867 ж. жарық көрген өзінің «Адам - тәрбие өнімі» атты кітабында К. Д. Ушинский «Педагогика ғылым тұжырымдарының жинағы емес, ол тәрбиелік іс-әрекеттер ережелерінің топтамасы» - деп қадап айтқан. Одан әрі: «Педагогика ғылым емес, барша өнер түрлері арасындағы ең ауқымды да күрделі, өте биік те аса қажетті өнер. Тәрбие өнері ғылымды сүйеніш етеді. Күрделі де ауқымды өнер ретінде ол көп санды, кең де сан қырлы ғылымдарға арқа сүйейді; өнер ретінде ол, біліммен қатар, қабілеттер мен тәілімділікті қажет қылады, ал өнер болса, тура мәнге ие ұмтылысты қажет ететін, бірақ еш уақытта жеткізбейтін мақсат - мұратқа- кемелді адам деңгейіне жетелейді» - деп толықтыра түседі.

Жүз жыл өте тиісті білімдермен толыққан педагогика енді өнер қатарындағы «құрметті» орнымен келісе алмады. Әлемдегі миллиондаған мұғалімдер киял қанатын тірек қылудан емес, ғылыми негіздемелер мен сапалы дәйектелген технологияларды пайдаланудан тәрбие мәселелерін тиімді шеше бастады. Бұл педагогика анықтамасына ықпал етпей қалмады: енді педагогика - ғылым және өнер беделіне ие болды. Осылайша тұжырымдалған анықтама болмысқа сәйкес келіп, бір жағынан, педагогикалық өнер басымдылығын дәріптеушілердің көңілінен шықса, екінші жағынан, қатқыл қисын мен нақтылығы жоқ дерексіздіктен тазарған педагогикалық теорияны қорғаушылдың талаптарына сәйкес келді. Егер біздің заманымызда педагогикалық теория сахнасына қытымыр зерттеушілер шығып, педагогикадағы өнерлік пен ғылымдылықтың ара қатынасы қаншалықты? - деген сұрақты үзілді-кесілді, шүйдесінен коймағанда, мұндай анықтаманың жасауы қанша уақытқа созыларын бір Жаратқан білген болар еді. Егер жеңіс өнерлілер қолына түскенде, онда педагогика - қисынға түспейтін оқу-тәрбие үдерісін іске асыруға арналған, бірі біріне сабақтаспаған кеңестер, ережелер мен ұсыныстар жинағы болып қала берері кәміл еді. Ал ғылыми педагогика өз пәнін шынайы ғылыми әдістермен танудың жүйелі бағыты мен қисынын алғы шепке тартқан заңдңлңқтң ғылыми теорияның барша бірліктерін қамтуы тиіс. Оның қорытынды тұжырымдары, заңдылықтары берік орныққан өзара тәуілділікті сипатта болуы міндетті.

Бүгінгі таңда педагогиканың ғылыми беделін ешкім де жоққа шығара алмайды. Тартыс енді ғылым және педагогикалық тәжірибе ара қатынасына бет бұрды. Тәрбиешілердің нақты жетістіктерінің себептері бір-бірінен өте алшақ болды: бір жағдайда олар терең білімдер мен педагогикалық теорияны тиімді қолданудан пайда болды, ал екіншіде - табыс мұғалімнің жоғары тұлғалық шеберлігінен, педагогикалық ықпал өнерін, сезімталдық пен көрегендікті іске қосуынан қолға түсті. Қейінгі он жылдықтарда мектеп тәжірибесі мен педагогика ғылымы арасындағы келіспеушілік көзге түсерліктей белең алды. Ғылымға қарата айтылған сын орасан өткір болды:ол тәжірибені ілгерілі, озық ұсыныстармен қамтамасыз ете алмайды, өмірмен байланысы жоқ, жылдам ауысып жатқан қоғам үдерістері ізінен ілесуге қауқарсыз, т. с. с. Мұғалім ғылымға сенгенді қойды, тәжірибе теорияға «талақ» тастады.

Мәселе өте күрделі. Мұғалімнің шынайы шеберлігі, тәрбиелік асқақ өнері ғылыми білімдерге арқа сүйеуі тиіс екендігін педагогикалық қауымдағы көпшілік ұмыта бастағандай. Егер кімде - кім тәлім, тәрбиедегі жоғары табыстарға педагогикалық теориясыз жететін болса, онда ғылымның қажеті де болмас еді. Бірақ олай болуы мүмкін емес. Қарапайым баспананы инженерлік білімдерсіз-ақ тікейтіп алуға болады, ал қазіргі заманның зәулім құрлымдарын ғылымсыз көтеру тіпті де қолдан келмейді. Педагогикада осы сынды тәрбиеші кезігетін міндеттер неғұрлым күрделі болған сайын, оның педагогикалық мәдениеті де соғырлым жоғары болғаны жөн.

Дегенмен, педагогика ғылымының дамуы тәрбие сапасын қамтамасыз ете алмайды. Теория тәжіриебелік технологиялар нәрімен сусындауы қажет.

Әзірше ғылым мен тәжірибенің өзара жақындасуында елеулі шабаңдық байқалады: мамандар бағамында, теория және тәжірибе арасындағы үзіліс 5-10 жылға шамалас.

Педагогика өте шапшаң ілгерлеуде, сонысымен де ол өзінің жоғары диалектикалылығын, икемшіл ауыспалылығын дәлелдеуде. Соңғы он жылдықтарда ол өзінің бірқатар салаларында елеулі табыстарға қол жеткізді, әсіресе оқу-үйретімнің жаңа технологияларын қалыптастырудағы жетістіктері мен сапалы бағдарламалармен жабдықталған қазіргі заман компьютерлері оқу-үйретім үдерісі міндеттерін тиімді басқаруда көп көмегін тигізуде. Педагогқа да, шәкіртке де шамалы қуат және шағын уақыт жұмсауымен келелі нәтижелерге көп жеткізуде жәрдемін беруде. Тәрбиенің жетілген әдістемелерін, өзіндік тәлім меңгеру мен өзіндік тәрбие технологиясын жасауда өрісті ілгерлеу бар. Ғылыми-өндірістік кешендер, авторлық мектептер, эксприменталды алаңдар -бәрі де осы ұнамды өзгерістер жолындағы елеулі айғақтар.

Нақты ұсыныстар мен ережелер арқылы педагогикалық теория тәжірибелік педагогикамен сабақтасьш жатады. Осы сабақтастықтан ғылым мен нақты іс-қызметтің ажырамас бірлігі келіп шығады. Педагогикалық ғылым қолданылған жерде әрқашан оқу-үйретім, тәрбие әрі даму жемісті келетіні даусыз.

Педагогика ғылымының міндеттері

Педагогиканың ғылыми және іс-қызметтік міндеттерін ажырата білу қажет. Педагоғиканың ғылыми міндеттері - зерттеулер жүргізу, ал мектеп пен жоғарғы оқу орындарының міндеттері - осы ғылым негізінде шәкірттер мен студенттердің тәлім, тәрбиесін іске асыру.

Педагогика ғылымының алдына қойған басты міндеті - оқу-үйретім, тәлім, тәрбие салаларына байланысты таным ақпараттарын ұсыну және тәрбиелік жүйелерді басқару заңдылықтарын ашу, айқындау. Педагогикадағы заңдылық дегеніміз әдейі жасалған немесе шынайы қалыптаскан жағдайлар мен қол жеткен нәтижелер арасындағы байланыс, қатынастар. Зандылықтардың іске асу нәтижесі: 1) тәрбиелілік; 2) тәлім; 3) тұлға дамуының мемлекеттің тәлім, тәрбие стандартындағы нақты көрсеткіштерге сай келуі.

Педагогика ғылымының тұрақты міндаттерінің және бірі: күнделікті, педагогикалық қызмет тәжірибесін зерттеу және қорыту.

Кәсіби тәлім, тәрбиелік қызмет, іс-әрекет әрдайым шығармашыл сипатымен ерекшеленеді, осыдан кез-келген педагог-мұғалім өз шәкірттеріне ықпал жасаудың тиімді жолдарын тауып, құрал-жабдықтарын жасайды, жинактайды. Көптеген педагогтар соны, жаңашыл педагогикалық технологиялар жасап, өзінің тәлім, тәрбие, оқу-үйретім қызметіне ендіруге қабілетті. Алайда, мұғалімдердің шығармашылық еңбегі өзінің теориялық негіздемесі мен ғылыми түсініктемесін таппаса, ол педагогикалық құндылықтар арасында өзіне сай орнын иелей алмайды. Осыдан ғылымның атқаратыны-жаңалық мәніне жету арқылы жаңашыл - педагог даралығының қайталанбас өнімі қайсы, ал жалпылық тұжырымға келіп, қоғам мұратына айналғаны қайсысы екенін ажырата айыру.

Тәрбие жөніндегі ғылым міндеттерінің арасында маңызды орын иелейтіндерінің бірі-жаңа тәлім, тәрбие әдістерін, құрал-жабдықтарын; формаларын тауып оқу-үйретім, тәрбие, тәлім құрылымдарын басқару жүйелерін ойластыру, ашу, бақылау. Осы міндетке байланысты педагогикада «инновация» термині пайда болды.

Тәлім, тәрбие бағытын жақын мерзімге және ұзақты болашаққа болжастыру да педагогика ғылымының басты міндеттерінің бірі. Ғылыми болжам болмаған жерде педагогикалық саясатқа, тәлім эканомикасына, басқару жүйелеріне жетекшілік жасау мүмкін етес. Педагогикалық жүйе екі бірдей ерекшелігімен сипатталады: ол бір уақыт аралығында өз қызметін атқарумен бірге, үздіксіз даму жүйесінде болады. Осыдан, педагогикалық жүйе қызметін басқарумен бір қатар даму жүйесіне басшылық жасау қажеттігі туындайды.

Педагогика ғылымының маңызды міндеттерінің және бірі-бұл зерттеу нәтижелерін күнделікті үдерістер тәжірибесіне ендіріп бару.

Бүгінгі таңдағы заман талабы - жаңалықты педагогикаға сәйкес бұл ғылымның, теориялық және әдіснамалық негіздерін қайта құру, яғни мектеп тәжірибесінің ұтымды байланыстарын, зерттеу істері мен тәрбие іс-қызметтерін нарықтық заманға сай гуманистік бағыт жуйесін жаңашыл бірігімді теориялық және әдіснамалық тұғырға қондыру.

Педагогика міндеттері мұнымен шектелмейді. Күнделікті тұрмыс пен мектеп тәжірибесі педагогика ғылымы алдына бұрын ойымызға кіріп шықпаған саналуан мәселерді тартып жатады, солардың арасында заман талаптарынан туындап жатқан көкейтесті міндеттер тобы келесідей: электронды оқулықтар қорын түзу, педагогикалық кәсіп стандарттарын жасау, шәкірттердің кәсіп таңдауына ықпал жасаушы жағдаяттарды анықтау, мұғалім және тәрбие сұбъекті арасында өрбіп жататын жанжалды қарым-қатынастар табиғатын талдау және т. б.

2. ТҰЛҒАЛЫҚ ПЕДАГОГИКА ӘДІСНАМАЛАРЫ ЖӘНЕ ОНЫ ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ

Тұлғалық педагогика білімі және оны зерттеу

Педагогикалық теорияны зерттеушілердің әрбірі ерте не кеші қандай да теоретикалық қорытындылар қалай алынған, қаншалықты олар шынайы болмысты дұрыс сипаттай алады, оларға сенуге бола ма? - деген сұрактарға кезігеді. Қандай да нақты шешімге жеткізген зерттеушінің ойлау желісі мен жолдары сол шешімдер мен қортындылардың сапасына күшті әсерін тигізетіні белгілі. Сондықтан да, педагогика пәні мен мәнін тану әрекетін ол жөніндегі ақпарат алу әдістерінен ажырата, қарастыру ешқандай табысқа жеткізбейді. Шынайы болмысты тану жолдары мен тәсілдері зерттеу әдістері деп аталады. Әдістер жәрдемімен әрқандай ғалым зерттелуші нысан жөнінде ақпарат табады, алынған деректерді талдайды және өңдейді, белгілі білімдер жүйесіне қосады. Осыдан ғылым дамуының карқыны мен деңгейі онда қолданылатын зерттеу әдістеріне орасан тәуілді келеді. И. П. Павлов айтқандай: айтылып жүр әрі ол орынды да: «Ғылым әдістемелер жетістігіне тәуілді дүмпүлі қозғалысқа келеді. Әдістеменің әрбір қадамына байланысты бұрын көрмеген заттарымызды қамтыған ауқымды көкжиек ашылып, біз бір саты жоғарлағандай боламыз. » Ғылыми қортындылардың шынайылығы мен сенімділігі сонымен бірге зерттелуші құбылыстар мен үдерістерді түсінуге болған жалпы бағытқа да тәуелді. Педагогикалық болмысты зерттеудің әдіснамалық негізі - таным теориясы (гноссология ) . Талаптары әмбебап сипатқа ие ғылыми танымның жалпы әдістері бағыттаушы қызмет атқарады.

Ғылыми зерттеу әдістері әрқашан таным нысандарымен тығыз байланысты. Ақпарат теру құралдары зерттелуші пән ерекшеліктеріне сәйкес болуы шарт. Бұл әрбір ғалымның зерттелуші құбылыстар ерекшеліктерін бақылау мүмкіндіктері бар өзінің меншікті әдістерін ойлап тауып, пайдалануы тиіс екендігін білдіреді.

Педагогикалық зерттеу әдістері тәлім, тәрбие жөніндегі ғылымның қандай ерекшеліктерімен сабақтас келеді?

Педагогикалық үдерістерге тән бітіс - олар жүрісінің бір мәнді болмауы. Тәрбие, тәлім, оқу-үйретім және дамудың нәтижелері бірдей уақытта бірлікті әсер жасайтын көптеген себептерге тәуелді. Бір не екі жағдай әсерінің өзгеруінен алынатын нәтижелер өзара ұқсамастық хәлге түседі. Педагогикалық үдерістердің екі ұшты келіп, әрі бір мәнді болмауынан ғылымда белгілі әдістердің колданылуын шектейді, осыдан педагогтар ақиқат ақпараттарды алу үшін әрқилы ой тәсілдерін іске қосады.

Педагогикалық үдерістер өзінің қайталанбастық сипатымен ерекшеленеді. Жаратылыстану ғылымдары (физика, химия, делік) саласында зерттеуші бірдей материалдарды пайдаланумен, жағдайларды өзгерте бермей-ақ, экспериментін көп мәрте қайталай беруі мүмкін. Нәтижеде ол зерттелуші құбылыстар арасындағы байланыс тұрақты ма, жоқпа деген бір қортындыға келе алады. Ал зерттеуші-педагогтың мұндай мүмкіндігі жоқ. Қайта зерттеуде ол ауысқан, жаңқа «материалға» кезігеді, жағдайлар да, әлбетте, бұрынғыдай болмай шығады. Алғашқыда жүргізілген жұмыстар нәтижесінде пайдаланылған деректер сипаты түбегейлі өзгеріске түседі. Осыдан да педагогикада қаншалықты мұқият дайындалып, өткізілгенмен «тап-таза» эксперимент болуы мүмкін емес. Осы жағдайды ескере отырып, бұрынғы нәтижелер алынған жәйіттердің салыстырмалы екендігін түсінуден педагог өз қорытындыларын үлкен ептілік және байыппен қолданымға салады.

Педагогикалык үдерістің және бір маңызды жағдаяты: оған сәбиден бастап, түрлі жастағы адамдар қатысады. Педагогикалық зерттеулерге

қойылатын басты талап: сынаманың зерттелушілердің денсаулығы мен дамуына нұқсан келмейтіндей етіп жоспарлануы, ұйымдастырылуы және өткізілуі қажет, сонымен де оқу-үйретім, тәрбие ықпалын жасай алады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.