Мұғалім педагогикалық еңбек субъектісі ретінде

1 Мұғалім педагогикалық еңбек субъектісі ретінде
2 Педагог іс.әрекетінің психофизиологиялық (индивидтік) алғышарттары (нышандары)
3 Педагогтың субъектік құрылымының психофизиологиялық компоненті
4 Даралық ерекшеліктер мен қабілеттер
Қабілеттер анықтамасы
5 Педагогикальқ қабілеттерің жалпы құрамы

Педагогикалық іс - әрекеттің тағы да бір субъектілік қасиеті эмоционалдық жану немесе психофизикалық жүдеулік синдромына қарсылық көрсету болып табылады. Е.Малерге сілтеме жасай отырып, Н.А.Аминов осы синдромның негізгі және факультативтік белгілерінің тізімін келтіреді: 1) жүдеу, шаршау; 2) психологиялық күрделену (асқыну); ұйқысыздық; 4) клиентке қатысты негативтік ұстанымдар; 5) өз жұмысына қатысты негативті ұстанымдар; 6) өз міндеттерін орындауды елемеу; 7) психостимуляторларды пайдалануды көбейту (темекі, кофе, ішімдік, дәрі – дәрімек); 8) тәбеттің азаюы немесе артық жеп қою; 9) негативті өзін - өзі бағалау; 10) агрессивтіліктің күшеюі (ашушаңдық, ызақорлық, қысымдылық); 11) пассивтіліктің күшеюі (цинизм, пессимизм, үмітсіздікті сезіну, селқостық); 12) күнделік сезімі. Н.А. Аминов, соңғы синдром басқа адамдармен, кәсіби, интенсивтi, өзара әрекеттесуші адамдарға тән екенін атап өтеді. Бұл жерде ол эмоционалдық жану синдромы, кәсіби жарамсыздықтары айқындалған мұғалімдерде күштірек көрінетінін көрсетеді. Осы шынымен де субъектілік синдомның дамуына қарсылық көрсету сапасы (себебі ол ic-әрекет npoцeci мен нәтижесінде дамиды) даралық психофизиологиялық жэне психологиялық ерекшеліктермен алғы шарттанады, олар елеулі мөлшерде жану синдромының өзінде шарттайды.
Жалпы субъектілік қасиеттердің (сапалар, сипаттамалар, факторлар) сапалық құрылымы жайлы көрсетулер келесі төрт топты бөлуге негіз береді: 1) субъектінің психологиялық (даралық) қасиеттерін нышандар ретінде болатын, оның субъектік рөлін іске асыру алғы шарты ретінде; 2) қабілеттер; 3) бағыттылықты қамтитын тұлғалық қасиеттер; 4) кәсіби-педагогикалық және пәндік білімдер мен іскерліктер тар мағынадағы кәсіби құзырлылық ретінде (V бөлім қараңыз). «Субъектілік қасиеттердің осы топтарын біз ары қарай педагогикалық ic-әрекет субъектісі құрылымының компоненті ретінде қарастырамыз.
Педагогикалық ic-әрекет cyбъектici құрылымының психофизио¬логиялық компонентін қарастыру барысында бірден екі қиындық кeздeceдi. Бipiншici, В.Д. Небылицын көрсеткендей, «жүйке жүйесі қacиeттеpi мен қабілеттердің немесе тіпті олардың элементтepi арасындағы байланысқа қатысты қаншама-бір бөлшектенген гипотезаны құру, сірә, әлі де болса ертерек; ол үшін жүйке жүйесінің қacиeттepi жөнінде, және қабілеттердің өзi жайлы көбірeк білу керек». Екінші қиындық, сондай-ақ, индивидтің белгілі бip психофизиологиялық көрсеткіштер мен мінез-құлқы, оның ic-әpeкетінің сипаты арасындағы эмпирикалық айқындалатын тәуелділікті байқамау мүмкін еместігінде. Сірә, осы қиындықтардан өту, адамның жоғарғы жүйке ic-әрекеті типінің қандай да бip комплекстік психофизиологиялық көрсеткіші мен оның ic-әрекетте, мінез-құлықта неғұрлым ықтимал көрінуі арасындағы жалпы байланыстың өзін орнатуда болып табылады. Бұл жерде, В.Д. Небылицыннан кейін аталған функционалды-мінез-құлықтық пробле¬ма жедел сенімділік тұрғысынан ауысады. Бұл В.Д. Небылицын бойынша, «оптималды жұмыс өлшемдерінің тұрақты сақталуын» яғни, белгілі бip уақыттық кезеңдерде және де күрделенуші, өзгеруші жағдайда сақталуын ұйғарады. Педагогикалық ic-әрекеттің нақ осы көрсеткіштермен сипатталатыны анық.