Негізгі құралдардың тозуы және оларға амортизациялық аударым мөлшерін есептеу

Жоспар
Кіріспе

1 Негізгі құралдардың сапалық тозуы
2 Құнды орындалған жұмыстың көлеміне үйлесімді
(тепе.тең, пропорционалды) мөлшерде есептен
шығару әдісі (өндірістік әдіс)
3 Жылдамдатып есептен шығару әдісі
4 Сандардың жиынтығы бойынша құнын есептен шығару әдісі (коммулятивтік әдіс)

Негізгі құралдар өндіріс процесінде бірте-бірте тоза бастайды, яғни өзінің бастапқы сапасын жоғалтады. Олар белгілі бір уақыт өткеннен кейін пайдалануға жарамай қалады да, бұл құралдардың орнына жаңа негізгі құралдарды алуға тура келеді.
Негізгі құралдардың тозуын "табиғи" және "сапалық" тозу - деп екіге бөледі. Негізгі құралдардың табиғи тозуы олардың материалдық жағынан тозуы болып табылады, яғни жұмыс істеу процесінде машиналар мен құралдардың жеке бөлшектерінің қажалып, мүжілуі, үйлер мен ғимараттардың тозығы жетіп құлайтындай дәрежеге жетуі. Негізгі құралдардың табиғи тозуы олардың көп уақыт бойы пайдаланылғандығына ғана байланысты емес, оған сонымен қатар басқа да табиғи жағдайлар әсер етуіне байланысты. Яғни негізгі құралдардың табиғи тозуы (физикалық тозуы) оларды ұзақ пайдалану және оларға басқа факторлардың әсер етуі нәтижесінен болып табылады.
Негізгі құралдардың сапалық тозуы олардың толық табиғи тозуы жетпей-ақ құнсызданып, өндірістің даму процесінен кейін қалуы, яғни активтердің ғылым мен техника дамуынын бүгінгі күні талаптарына сәйкес келмейтін жағдаида болуынан пайда болады (туындайды).
Осы жоғарыда айтылғандарды қорыта келе, негізгі құралдың тозуы дегеніміз олардың табиғи және сапалық сипаттарын жоғалтуы деп айтуға болады.

Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Негізгі құралдардың тозуы және оларға амортизациялық аударым мөлшерін есептеу

Негізгі құралдар өндіріс процесінде бірте-бірте тоза бастайды, яғни өзінің бастапқы сапасын жоғалтады. Олар белгілі бір уақыт өткеннен кейін пайдалануға жарамай қалады да, бұл құралдардың орнына жаңа негізгі құралдарды алуға тура келеді.
Негізгі құралдардың тозуын "табиғи" және "сапалық" тозу - деп екіге бөледі. Негізгі құралдардың табиғи тозуы олардың материалдық жағынан тозуы болып табылады, яғни жұмыс істеу процесінде машиналар мен құралдардың жеке бөлшектерінің қажалып, мүжілуі, үйлер мен ғимараттардың тозығы жетіп құлайтындай дәрежеге жетуі. Негізгі құралдардың табиғи тозуы олардың көп уақыт бойы пайдаланылғандығына ғана байланысты емес, оған сонымен қатар басқа да табиғи жағдайлар әсер етуіне байланысты. Яғни негізгі құралдардың табиғи тозуы (физикалық тозуы) оларды ұзақ пайдалану және оларға басқа факторлардың әсер етуі нәтижесінен болып табылады.
Негізгі құралдардың сапалық тозуы олардың толық табиғи тозуы жетпей-ақ құнсызданып, өндірістің даму процесінен кейін қалуы, яғни активтердің ғылым мен техника дамуынын бүгінгі күні талаптарына сәйкес келмейтін жағдаида болуынан пайда болады (туындайды).
Осы жоғарыда айтылғандарды қорыта келе, негізгі құралдың тозуы дегеніміз олардың табиғи және сапалық сипаттарын жоғалтуы деп айтуға болады.
Негізгі құралдардың сапалық тозуының бірінші себебі -өндіріс салаларында ғылыми-техникалық прогрестің өсуіне байланысты еңбек өнімділігінің өсуі болып табылады. Еңбек өнімділігі өскен сайын белгілі бір дайын бұйымды, құрал-жабдықты, тағы да басқаларды өндіруге кететін қажетті уақыт азаяды да, оның құны соғұрлым төмендейді (арзандайды). Сөйтіп, еңбек өнімділігінің өсуіне байланысты жаңа құрал-жабдықтардың, машиналардың, яғни негізгі құралдардың бағасы бұрын сатып алынған осындай негізгі құралдардың бағасына қарағанда арзан болады. Мұндай жағдай шаруашылық субъектілеріне қымбат және тозыңқыраған (пайдаланған) машиналар мен көліктерінің, құрал-саймаңдарының, тағы басқа негізгі құралдардың орнына арзан әрі жаңа, сапасы жоғары негізгі құралдарды сатып алуды тиімді етеді.
Негізгі құралдардың сапалық тозуының екінші себебі ғылыми-техниканың өркендеуіне баиланысты толық жетілген, өнімділігі жоғары әрі тиімді негізгі құралдардың пайда болуына байланысты. Шаруашылық субъектілерде өнімділігі төмен негізгі құралдардың орнына, техникалық жағынан жетілдірілген тиімділігі жоғары негізгі құралдарды пайдалану әр уақытта тиімді болып табылады. Сондықтан өнімділігі жоғары машиналар мен құралдардың пайда болуы және олардың бағасының арзандауы бұрынғы пайдаланылып келген негізгі құралдардың сапалық (моральдық) тозуына әкеліп соқтырады. Барлық шаруашылық субъектілері қандай меншікте болса да
(мемлекеттік, жеке меншік, акционерлік, тағы басқалары) өздерінің негізгі құралдарының тозу дәрежесін анықтап және оны есептеп отырады. Ескертетін жағдай негізгі кұралдардың ішінде мына төменде аталған активтерге тозу дәрежесі анықталмайды және оларға амортизация есеп-телмейді:
- жерге;
кітапхана қорларына:
фильм қорларына;
архитектуралық және өнер ескерткіштеріне;
өнімді малдарға;
музейлік құндылықтарға (заттарға);

жалпылай пайдаланатын көлік жолдарына.
Сонымен қатар амортизациялық аударым мынадай жағдайларда есептелмейді:

• Қайта құру, жаңарту (реконструкция) және техникалық қайта қорландыру (перевооружения) жұмыстарын жүргізген уақытта, сондай-ақ негізгі құралды уакытша тоқтатып қойған мерзімде.
Негізгі құралдардың тозуы шоттар жоспарының (кестесінің) 13-бөлімшесінің мына шоттарында жүргізіледі:
2410- Үйлер мен ғимараттардың тозуы;
2420- Машиналардың тозуы;
133-Көлік құралдарының тозуы;
1341- Басқадай негізгі кұралдың тозуы.
Сонымен бірге шаруашылық субъектілері бұл шоттардың әрқайсы қалауынша аралық шоттар ашуларына болады.
Heгізгi құралдар (үйлер мен ғимараттар, машиналар, көліктер, тағы басқалары) өндіріс процесінде пайдаланылған кезде өздерінің бірте-бірте тозуына байланысты құндарын өздерінің көмегімен өндіріліп шығарылатын, жаңадан жасалған өнімдерге біртіңдеп ауыстырып отырады. Бұл процесс амортизация- деп аталады. Амортизация сөзі латын тілінен аударғанда "өтеу" - деген мағынаны білдіреді. Амортизация белгіленген бір мөлшерде өнімнің өзіндік құнына қосылып отырады. Ал мұны амортизациялық аударым деп атайды. Амортизациялық аударым әрбір өнімнің өзіндік құнына кіріп, ал өнім сатылган кезде қайтарып отырады, яғни негізгі құралдардың тозуына байланысты құнының кемуі амортизациялық аударым жасау арқылы қайтарылады.
Амортизациялық аударым мөлшері - дегеніміз негізгі құралдардың бастапқы құнынан белгіленген пайызбен (процентпен) есептеп шығарған бір жылдық амортизациялық аударым сомасы.
Шаруашылық субъектілерінде негізгі құралдарға ай бойы есептелген амортизациялық аударым сомасы ай сайын өндірілген өнімнің, істелген жұмыстар мен көрсетілген қызметтердің өзіндік құнына қосылады.
Маусыммен жұмыс істейтін шаруашылық субъектілерінде негізгі құралдарға жыл бойы есептелген амортизациялық аударым сомасы жыл соңында субъектінің жыл бойы өндірген өнімдері мен көрсетілген қызметтерінің өзіндік құнына кіргізіледі.
Шаруашылық субъектілеріне жаңадан келіп тускен, кіріске алынған негізгі құралдарға амортизациялық аударым келесі айдың бірінен бастап есептеледі. Ал субъектінің балансынан есептен шығарылған негізгі құралдарға келесі айдың бірінен бастап амортизациялық аударым есептелмейді.

Бухгалтерлік есептің №6- "Негізгі құралдарды (құрал-жабдықтарды) есепке алу" - деп аталатын стандартында негізгі кұралдарға амортизациялық аударым есептеу үшін мынадай әдістер бекітілген:
1. Құнды бірқалыпты (тура жолды) есептен шығару әдісі.
Құнды орындалған жұмыстын (өндірілген өнімнің)
көлеміне тепе-тең мөлшерде есептен шығару әдісі
(өндірістік әдіс).
Жылдамдатып есептен шығару әдістері:
а) қалдық құңының кемуі (қалдықты азайту) әдісі;
ә) сандардың жиынтығы бойынша құнын есептен шығару (коммулятивтік әдіс) әдісі.
Амортизациялық аударым есептеудің қолдануға таңдап алынған әдісі шаруашылық субъектінің есеп саясатында көрсетіліп, бір есеп беру кезеңінен екінші есеп беру кезеңіне дейін дәйектілі түрде қолданылады. Егер негізгі құралдарға қолданылатын амортизациялық аударым есептеудің әдісі өзгертілген жағдайда осы өзгерістің қандай себептерден болғаны қаржылық есептемеде айтылып көрсетілуі тиіс.
Құнды бірқалыпты (тура жолды) есептен шығару әдісі бойынша объектінің амортизацияланатын құны негізгі құралдардын жұмыс істейтін мерзімінің ішінде шаруашылық субъектісінің шығындарына бір қалыпты қосылып ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.