Радиацияның адамға әсері

1. Мәселелердің экономикалық аспекті. 2
2. Радиацияның адамға әсері. 5
3. Сәуле ауруының патогенезі 6
Жедел сәуле ауруы. 7
Созылмалы сәуле ауруы 8
4. Клиникалық көрінісі 11
5. Диагноз. 15
6. Емі. 15
7. Алдын алу. 16
Пайдаланылған әдебиеттер 17

Иондағыш радиацияның тірі организмге әсері радиоактивті сәулелену ашылғанынан және алғаш рет қолданылғаннан бері әлемдік қауымдастықты қызықтырды. Бұл кездейсоқтық емес, себебі зерттеушілер басынан-ақ оның теріс әсерімен кездесті. 1895 жылы Рентгеннің көмекшісі В. Груббе ретгендік сәулемен жұмыс үстінде қолынан радиациялық күйік алды, ал радиактивтілікті ашқан француз ғалымы А. Беккерель радиимен сәуленуден терінің қатты күйігін алды. Атақты ғалым Мария Скдаловская-Кюри сәуле ауруынан қайтыс болды және осы уақытқа дейін оның моласы сәулеленуден қорқады.
Осы әсерден алаңдаған әлемнің барлық мамандары 20-шы жылдардың аяғында радиациядан қорғану жөнінде халықарарлық комиссия құрды (ХРҚК), ол радиоактивті заттармен жұмыс істеу ережесін шығарды және шығарады. ХРҚК-ң нұсқауларын қолдана отырып, комиссияның ұлттық экспертері әр елдерде «ядролық держава» атты ұлттық нормативтерін шығарды. ХРҚК-нан басқа осы мәселелермен шұғылданатын, 1955 ж БҰҰ-ң құрамынан шыққан тағы бір халық аралық ұйым-атомдық радиацияның әсері жөнідегі ғылыми комитет (АРӘЖҒК) құрылды.
Бұл да кездейсоқтық емес, себебі АРӘЖҒК өзінің қызметінің нәтижелерін БҰҰ-ң секретариатының алдында есеп береді. Бірақ өкінішке орай қазіргі уақытта бұл баяндама тек мамандарға ғана тиімді.

1. «Тіршілік қауіпсіздігі» ІІ-кітап.
2. Денсаулық 3, 2003ж
3. X.Қ. Сәтпаева, Ж.Б. Нілдібаева, Ө.А. Өтепбергенов.
Адам физиологиясы, Алматы, "Білім", 1995.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
1. Мәселелердің экономикалық аспекті. 2
2. Радиацияның адамға әсері. 5
3. Сәуле ауруының патогенезі 6
Жедел сәуле ауруы. 7
Созылмалы сәуле ауруы 8
4. Клиникалық көрінісі 11
5. Диагноз. 15
6. Емі. 15
7. Алдын алу. 16
Пайдаланылған әдебиеттер 17

1. Мәселелердің экономикалық аспекті.

Иондағыш радиацияның тірі организмге әсері радиоактивті сәулелену
ашылғанынан және алғаш рет қолданылғаннан бері әлемдік қауымдастықты
қызықтырды. Бұл кездейсоқтық емес, себебі зерттеушілер басынан-ақ оның
теріс әсерімен кездесті. 1895 жылы Рентгеннің көмекшісі В. Груббе ретгендік
сәулемен жұмыс үстінде қолынан радиациялық күйік алды, ал радиактивтілікті
ашқан француз ғалымы А. Беккерель радиимен сәуленуден терінің қатты күйігін
алды. Атақты ғалым Мария Скдаловская-Кюри сәуле ауруынан қайтыс болды және
осы уақытқа дейін оның моласы сәулеленуден қорқады.
Осы әсерден алаңдаған әлемнің барлық мамандары 20-шы жылдардың аяғында
радиациядан қорғану жөнінде халықарарлық комиссия құрды (ХРҚК), ол
радиоактивті заттармен жұмыс істеу ережесін шығарды және шығарады. ХРҚК-ң
нұсқауларын қолдана отырып, комиссияның ұлттық экспертері әр елдерде
ядролық держава атты ұлттық нормативтерін шығарды. ХРҚК-нан басқа осы
мәселелермен шұғылданатын, 1955 ж БҰҰ-ң құрамынан шыққан тағы бір халық
аралық ұйым-атомдық радиацияның әсері жөнідегі ғылыми комитет (АРӘЖҒК)
құрылды.
Бұл да кездейсоқтық емес, себебі АРӘЖҒК өзінің қызметінің нәтижелерін
БҰҰ-ң секретариатының алдында есеп береді. Бірақ өкінішке орай қазіргі
уақытта бұл баяндама тек мамандарға ғана тиімді.
Басқа жағынан АРӘЖҒК бастапқыдан-ақ шешім қабылдауға арналмаған, ол
тек нұсқауларды шығара алады. Оның үстіне, осы экологиялық сипаттағы
мәселелер тек соңғы кездерде ғана қоғам үшін актуалды болды.
Экологиялық аспект.
Негізінен радиациялық сәулелену мәселері біршама жоғарлаған, ал кейбір
жерлерде истерияға дейін алып келеді. Чернобылдік және басқада осыған ұқсас
авариялар ерекше психоәлеуметтік көрініс-радиофобияны тудырды. Бұл
көріністің нағыз классикалық үлгісінен өзінің іс әрекетінде экстремизмге
дейін әкелген Гринпис ұйымын және маңызды түрде оқу жай терістеу немесе
қолпаштауға қарағанда қиынырақ екен. Аса маңызды ұйымдардың іс-әрекетінің
нәтижелері бойынша, мысалы АРӘЖҒК-ң сәулеленудің негізгі бөлігін тұрғындар
радиацияның табиғи көздерінен алады және бұлардың көптігі сондай-ақ,
сәулеленуден қашып құтылу мүмкін еместігі анықталды. Сандар миллизиверттегі
дозаның көлемін көрсетеді.
Жер дамуының барлық тарихы бойында жер бетіне сәулеленудің әр түрлері
ғарыштан түседі және жер қыртысында орналасқан радиоактивті таралу біргелкі
емес. Кейбір құрылыс материалдарын қолдану, тамақ дайындау үшін газды, ашық
көмірлік жаровендерді пайдалану, бөлмелердің герметизациясында ұшақтың
ұшуында, медициналық қызмет көрсетулерде – осылардың барлығында және
көптеген басқа түрлерінде әрі өмір салтында сәулеленудің деңгейі
радиацияның табиғи көздерінің есебінен артады. Радиацияның барлық табиғи
көздерінің ішіндегі ең ауыры көзге көрінбейтін, иісі не дәмі жоқ ауыр газ
(ауадан 7,5 рет ауыр) радон.
БҰҰ-ң АРӘЖҒК-ң мәліметтері бойынша радон өзінің құрамдас өнімдерімен
бірге радиоактивті ыдырауы радиацияның жер көздерінен тұрғындардың алатын
сәулеленуінің жеке эффективті эквиваленті мөлшері шамамен жылдың ¾-не
жауапты және барлық радиацияның табиғи көздерінен осы мөлшердің шамамен
жартысы.
Көздерінің техногенді (антропогенді) шығу тегін ескеру керек, себебі
біріншіден барлық жер тұрғындарының техногенді сәулелену пайызы табиғи
сәулеленуге қарағанда азырақ, ал екіншіден осы жерге басқада бірнеше
жоспардағы мәселелер, мысалы экономикалық – энергетикалық мәселе кіреді.
Яғни, сонымен қазіргі кезде эффектиті энергия бөлудегі басқа шынайы жобалар
жоқ және атомдық энергетика осы барлық ұсынылғандардың ішіндегі мүмкін
болатын және экономикалық негізделген жалғыз вариант болып табылады. Бірақ
бұл басқа осындай жобаларды шығаруда және эксплуатациялауда үлкен
жауапкершілікті аяқтамайды және босатпайды.
Атомдық бақылау жағдайында шектен тыс нервоздық орынды емес. Бүгінгі
өмір шындығында білім белсенді жиналуда, ал атомдық бақылау оқу және тану
үшін керекті құрал, мысалы геологияда (жер туралы ғылым)- бүгінде
сейсмобақылау басқа тең күшті құралдарды қолданбайды. Бірақ, атап кеткендей
ғаламдардан екі есе сұраныс.
Техногенді сәулелену көзінің қауіпті сипатының мүмкін болатын
аспектісінде аса қауіптісі жоғарыда аталған атомдық авария немесе
бақылаулар емес.
Бұның көлеңкесінде бұған қарағанда шынайы қауіп көзі қалып қояды-бұған
мысалы, медициналық процедуралар және радиоактивті қолданатын емдеу
әдістері жатады. Көптеген елдерде радиацияның техногенді көзінен алынатын
барлық мөлшерге осы көз жауапты. Медициналық радиация диагностикалық және
емдік мақсатқа (рентгендік аппарат, сәулелік терапия) қолданады.
Негізінде медицинада науқасты сәулелендіру науқаста жазып шығаруға
бағытталған, бірақ та дозалар жиі ерекше жоғары түрде қолданады: бұларды
эффективтілігін төмендетпей-ақ азайтуға болады, мұндай азайтудан нәтиже де
дұрыс болар еді, әрі медициналық мақсаттағы сәулеленуден алынатын доза,
техногенді көздерден алынатын сәулеленудің суммарлы дозасының маңызды
бөлігін құрайды.
Бұл сұрақты тек медициналық көзқарастан қарау қате болар еді, яғни тек
адамға қатысты.
Адам экожүйесінің ажырамас бөлігі болып табылады және соған қарамастан
заттар және энергия айналымында басқа тірі ағзалар мен өлі объектілер
әрекеттеседі. Жалпы радиацияның техногенді көздерінің қоршаған ортаға
(адамға) қатынасы негативті көріністе болады. Радиоактивті материалдарды
қолдану арқылы технологиялық таралуы табиғи экожүйедегі қысымның
жоғарлауына әкеледі.

Адам организміне түсуі

Қоршаған ортада таралуы.

2. Радиацияның адамға әсері

Иондалған сәулеленуге аз ұзындықтағы толқынды электромагнитті
тербеліс, сондай-ақ және бөлшектер ағымы (элеткрондар),
протондар, позитрондар, нейтрондар және басқа зарядталған және нейтралді
бөлшектерді жатқызуға болады. Булардың барлығы адамның ішкі, сондай-ақ
сыртқы сәулеленуіндегі заңымдаушы факторлар болуы мүмкін. Бұл бөлшектердің
енгіштек қасиетіне байланысты сыртқы сәулелендіру кезінде олардың тері
немесе аса терең тіндерге түсуі мүмкін. Аса енгіштік қабілетке
сәулері және рентген, аз қабілетке -сәулелері ие.
Организм сыртқы сәулелену әсеріне тек адам сәуле әсер ететін аймақта
болғанда ұшырайды. Егер радиация тоқтаса, онда сыртқы әсер де тоқтайды, ал
организмде сәулеленудің нәтижесінде өзгерістер дамуы мүмкін. Нейтрондың
сәулелену сыртқы әсерінің нәтижесінде организмде әртүрлі радиоактивті
заттар түзілуі мүмкін. Мысалы; натрий, фосфор радионуклейді және т.б.
Мұндай жағдайда организм уақытша радиоактивті заттарды тасымалдаушы болады,
одан әрі оның ішкі сәулелену туылдауы мүмкін.
Иондаушы сәулелену әртүрлі радиоактивті заттармен табиғи (уран,
радий) және изопоптармен жұмыс жасағанда да туындайды. Радиоактивті
изотоптарда атом ядролары тұрақты емес. Олардың ыдырауы басқа элементтердің
ядроларына айналу қабілеті бар, бұл кезде олардың физико-химиялық
қасиеттері өзгереді. Бұл құбылыс ядерлі сәулелену шығарумен бірге жүреді
және радиоактивтілік деп, ал элементтер радиоактивті деп аталады.
Радиоактивті ыдырау энергияның сәулелелу және корпускулярлы бөлшек
(,-сәулелену) түрінде бөлінуімен сипатталады.
Радиоактивті заттармен жұмыс жасаған кезде олардың организм ішіне
өкпе, асқорыту ішек жолы арқылы, сондай-ақ зақымдалбаған тері арқылы түсуі
мүмкін. . Бұндай жағдай әсіресе радиоактивті кен жасау жұмыстарында аса
қауыпті. Радиоактивті сәулелену ауаны иондап қана қоймай, организм
тіндерінде ұқсас үрдістер, оларда айтырлықтай өзгерістер тудырады. Мүмкін
болатын биологиялық ығысулардың айқындығы сәуленің енгіштік қабілетіне,
сәулелену уақытына, организм жағдайына байланысты.
Радиоактивті заттар организмге түскеннен кейін қан арқылы әртүрлі
тіндер мен органдарға тарап, ішкі сәулелену көзі болады. Ұзақ өмір сүретегі
изотоптар аса қауыпті болып табылады, себебі зардап шеккен бүкіл өмір
бойында иондаушы сәулеленуге қор болуы мүмкін. Радиоактивті қосылыстар
негізінен асқорыту ішек жолдары, бүйрек және тыныс алу органдары ауруына
шалдығады. Сәулелену әр түрі әртүрлі қасиетке және биологиялық активтілігі
бірдей емес, соған байланысты олармен қатынаста жұмыс жасайтындар үшін
әртүрлі дәрежелер қауіпті болып табылады.
Медициналық мекемелер мен техникалық лабораторияларда рентгендік
аппараттармен қызмет көрсету кезінде жұмыскерлерге рентген сәулелерінің
әсер етуі мүмкін. Рентген сәулелері өте қысқа ұзындықтағы толқынды
электромагнитті сәулелену болып табылады және жоғары енгіштік қабілеті бар.
Ионданушы сәулеленуге өндірістен мекемелерде дефесетоскопияны
жүзеге асыруда рентгендік және сәулелермен жұмыс жасайтындар,
жылдамдатқыш құрылымдарда жұмыс істейтіндер, ядерлік реакторларда қызмет
көрсетіндер, пайдалы қазбаларды табу және барлауда жүретіндер ұшырауы
мүмкін. Қазіргі уақытта радиациялық қауіпсіздіктің негізгі сұрақтары
шешілуде. Бірақ техникалық қауіпсіздік бұзылыстары кезінде немесе белгілі
бір жағдайлар кезіндегі сәулелену сәуле ауруларынан (жедел және сөзылмалы)
дамуының себебі болуы мүмкін.

3. Сәуле ауруының патогенезі

Патогенез. Иондаушы сәулелер әсерінің негізгі ерекшелігі тірі
материалды молекула мен атомдардың ионизациясы болып табылады. Бұл үрдіс
сәулеленудің биологиялық әсірінің бастапқы этапы болады және кейінен
тіннің, ағзарлар мен жүйелердің функционалды және органикалық зақымдануын
тудырады. Сәуле ауруының дамуының негізінде иондаушы сәулеленудің
организмге тікелей және тікелей емес әсер етуінің күрделі механизмі жатыр.
Радиациясының (үлкен дозада) белок молекуласына тікелей әсері олардың
денатурациясына әкеледі нәтижесінде белок молекуласы коагуляцияланып,
қоллойдты ерітіндіден шығады, кейіннен протеолитикалық ферменттердің
әсерінен ыдырауға ұшырайды. Бұл кезде клеткада нуклейн қышқылдарының
деполеризациясымен бірге физико-химиялық үрдістердің бұзылыстары байқалады,
ол клетка құрылымының және мембрана өткізіштігінің бұзылуына әкеледі.
Нысана теориясы бойынша барлық клеткалар сәулеленуге сезімтал бола
бермейді. Әрбір клеткада иондаушы сәулелердің әсерін қабылдайтын сезімтал
нысана аймақтар болады. Радиация әсерінен ядро хромосомасы мен цитоплазма
аса сезімтал екені анықталды.
Иондаушы сәуленудің тікелей емес әсері судың радиому механизмімен
түсіндіріледі. Судың адам организмінің барлық ағзарлар мен тіндерінің 80%
салмағын құрайтыны белгілі. Судың ионизациясы кезінде тотығу, тотықсыздану
қасиетіне ие радикалдар түзіледі. Олардың ішінде аса маңызды болып атанарлы
сутек (Н), гидроксид (Н2О) сутегі асқын тотығы (Н2О2) болып табылады. Бос
тотықтырғыш радикалдар активті емес дисульфитті қосылысқа (S=S) айналатын,
құрамында сульфигидрилді тобы (SН) бар ферменттермен реакцияға түседі. Бұл
реакциялар мен айналулардың нәтижесінде организмнің өмірлі қызметінде аса
маңызды нуклейн қышқылдары мен нуклеопротендердің синтезін белсенді
қатысатын маңызды тиалды ферменттік жүйенің каталитиканық белсенділігі
бұзылады. Клетка ядросындағы ДНК мен РНК мөлшері күрт төлемдейді, олардың
жаңару үрдісі бұзылады. Ядро биохимизгі өзгерісі морфологиялық түрде
хромосома құрылымының әртүрлі бұзылысы, яғни бүкіл генетикалық жүйенің
бұзылысымен сипатталады. Тіндердің митоздық белсенділігінің тежелуі
ионданғыш радиация биологиялық әсерінің белгілі бір спецификалық көрінісі
ретінде қарастырылады.
Радиоактивті сәулеленумен зақымдалған тіндер ядросындағы биохимиялық
үрдіс ағымында түзілген радиотоксиндер және тіндер мен клеткадағы
нейрогуморальды және гормоналды регуляция бұзулысы айқын әсер көрсетеді.
Организмде бөгде заттардың, яғни гистамин тәрізді, токсикалық амин
қышқылының жиналуына әкелетін алмасу үрдісінің бұзылуы. Бұның барлығы
иондаушы сәулеленудің биологиялық әсерін күшейтеді және организмнің
улануына әкеледі. Тіндік интоксикация нерв қызметінің бұзылуының ішкі
ағзарлар қызметінің өзгерістерінің (ахилия, миокардиодистрафия,
гепатопатия, эндокринопатия, гемопоэз бұзылысы) клиникалық симптомдарымен
көрінеді.
Сәуле ауруының патогенезінде белгілі бір маңызды орынды қан түзуші
ағзалардың зақымдануы алады. Қан түзуші тіндер әсіресе сүйек кемігінің
бласты клеткалары радиацияға аса сезімтал, сондықтан радиация әсерінен
туындаған сүйек кемігі аплазиясы қан түзуші тіндердің митоздық
белсенділігінің тежелуімен және сүйек кемігінің аз дифференцирленген
клеткаларының массивті өлуі нәтижесінде пайда болады. Қан түзілуінің күрт
төмендеуі геморрагиялық синдром дамуына әкеледі.
Сәуле ауруының қалыптасуында айқын маңызы бар факт, ол ионданғыш
сәуленуге радиосезімтал тіндер мен ағзаларға (қан түзулі тендердің бағаналы
клеткалары, аналық бездің, ащы ішектің, тері эпителиі) спецификалық
зақымдағыш әсері бар және нейроэндокринді және жүйке жүйесіне спецификалық
емес тітіркендіргіш әсер етеді. Жүйке жүйесінің тіпті аз дозадағы
радиацияға функционалды сезімталдығы жоғары екендігі дәлелденген.
Экстеро және интерорецепторларды тітіркендіру ожж, әсіресе оның
жоғары бөліктерінің функционалды бұзылуына әкеледі,нәтижесінде ішкі
ағзарлар мен тіндердің қызметі рефректорлы түрде өзгеруі мүмкін. Бұл кезде
эндокринді бездерге яғни негізінен гипофизге, бүйрек үсті безіне, қалқанша
безге айқын назар аудару керек. Сәулеленудің алғашқы сағаттарында
зақымдалған ағзаларда репаративті регенеративті үрдістердің даму
мүмкіншілігі өзге көңіл аударады.

Жедел сәуле ауруы.

Қазіргі уақытта біздің елімізде жедел сәуле ауруының жағдайын өте
сирек кездесетін көрініс.
Бейбітшілік уақытта сәуле ауруының жедел түрі үлкен қуаттылықтағы 100
рад жоғары бір жақты (бірнеше минут 1-3 күнге) сыртқы сәулеленудің
авариялық жағдайында көрінуі мүмкін. Жедел сәуле ауруының клиникалық
көрінісі полиморфты, оның ағымының ауырлығы сәулелену дозасына байланысты.

Созылмалы сәуле ауруы

Созылмалы сәуле ауруы, бұл салыстырмалы аз, бірақ керекті мөлшер
деңгейнен аспайтын ионданғыш сәулеленудің ұзақ әсер етунің нәтижесінде
дамитын организмнің жалпы ауруы. Әртүрлі ағзалар мен жүйелердің зақымдануы
тән.
Қазіргі классификацияға сәйкес созымалы сәуле ауруы екі вариантқа
бөлінеді (А.К.Гуськов және Г.Д.Байсогалов бойынша)
а) жалпы сыртқы сәулелену шақырған әсермен немесе организде радиоактивті
изотоптардың біркелкі таралуы (3Н, 24Na, 27Сs және т.б.).
б) Изотоптың таңдамалы депонирлеуші (226Ra6 89Sr6 210Po және т.б.) әсері
немесе жергілікті сыртқы сәулелендіру.

Сәулелік әсер

Созылмалық сәуле ауруының дамуының 2 кезеңі бар:
1. қалыптасу кезеңі немесе өзіндік сазылмалы сәулелік ауру.
2. қалпына келу кезеңі
3. сәуле аурының нәтижесі және аяқталу кезеңі
Бірінші кезең немесе патологиялық процестің қалыптасу кезеңі, шамамен
1-3 жыл уақытты құрайды. Қолайсыз еңбек жағдайында сәулелік аурудың
клиникалық синдромына тән көріністермен қалыптасады. Соңғылардың
айқындалуына байланысты 4 ауырлық дәрежесін ажыратыды. І-жеңіл; ІІ-
орташа; ІІІ-ауыр; ІV-өте ауыр.
Барлық 4 кезең бір патологиялық процесстің әртүрлі фазасы болып
табылады.Қазіргі кездегі ауруды анытауда наукастың рационалды еңбек
қабылеттілігі бойынша ауруды белгілі бір кезеңінде тоқтатып өршуін алдын
алуға болады.
Екінші кезеңі немесе қалпына келу кезеңі сәулелену тоқтатылғаннан
кейін немесе анық интенсивтілігінің күрт төмендегеннен кейінгі 1-3 жылдан
кейін анықталады.
Бұл кезеңде біріншілік деструктивті өзгерістердің айқындалу дәрежесін
нақты қоюға және репаративті процесстердің мүмкіндігі туралы ойларды
құрастыру. Ауру денсаулығының толық жазылуымен дефектмен бітуімен, ерте
өзгерістердің тұрақтануымен немесе нашарлауымен аяқталалды.
Органдар мен тіндердің құрылымдардың өзгеруі мен функциясының
жетіспеушілік дәрежесі бойынша эксперттік шешім қабылданады.
Сәуле ауруының екінші вариантын бөлген кезде, изоптоптардың таңдап
депоға жиналу әсерімен немесе жергілікті ішкі сәулелендіруге байланысты
бөлген, авторлар патогенез ерекшеліктеріне байланысты жіктеген ол өзіне
тән клиникалық көрініс көрсетеді. Авторлардың ойы бойынша олар келесі
ерекшеліктері бойынша жіктелуі.
1. Мүше тіндеріне тікелей радиакцияның әсері басты орында, тікелей емес
рефлекторлы механизмдердің өте кеш анықталады.
2. Патологиялық процесстің біртіндеп қалыптасуы критикалық органда
зақымдалуына қарай клиникалық көріністегі айқын емес, жасырын кезеңі
ұзақ.
3. Патологиялық процестің ауырлық дәрежесінің мерзіміне және басқа
органдармен жүйедегі ауытқу дәрежесінің сәйкес болмауы.
4. Сәулелік зақымдалудың локалды сипаттталуы икемделу механизмінің
айқындалуына байланысты. Ол критикалық органды негізі сәулелік жүктеменің
қосындысының жиналу уақытына сәйкес. Сәулелі аурудың бұл формасының
диагностикасы қатал локалді зақымдалуына байланысты қиындаған, өйткені
зақымдалған органың қызметінің жақсы зақымдалуына органыңдалған
жүйелердің қалыпты қызметіне байланысты.
Біркелкі жағдайда сәулелендірген созылмалы сәулелік аурудың әртурлі
ауыр дәрежесін авторлардың ұсыныстары бойынша салыстырмалы түрде
жіктейді.
Оған патологиялық процестің талуы сипаттамасы және терезеңдігі
(функционалды және органикалық) патологиялық көріністің қалпына келу
дәрежесі емнен кейінгі жоғалған аурудың дәрежесін анықтау үшін, сыртқы
жергілікті сәулелендіріліген немесе изотоптың таңдамалы жинақталуына
байланысты келесі шартты ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.