Банк жүйесі туралы ұғым
ЖОСПАР
I.БӨЛІМ. БАНК ЖҮЙЕСІ ТУРАЛЫ ҰҒЫМ
1.1 ҚР банк жүйесінің құрылымы
1.2 Қазақстандық банктік жүйенің даму тарихы
ІІ.БӨЛІМ. КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ЭКОНОМИКАДАҒЫ ҚЫЗМЕТІ ЖӘНЕ ОПЕРАЦИЯЛАРЫ
2.1 ҚР банк жүйесін дамыту жолдары (реформалар)
2.2. Қазақстан Республикасындағы 91 жылдан бергі банк реформасы және 95 жылғы банк жүйесін реформалау
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
I.БӨЛІМ. БАНК ЖҮЙЕСІ ТУРАЛЫ ҰҒЫМ
1.1 ҚР банк жүйесінің құрылымы
1.2 Қазақстандық банктік жүйенің даму тарихы
ІІ.БӨЛІМ. КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ЭКОНОМИКАДАҒЫ ҚЫЗМЕТІ ЖӘНЕ ОПЕРАЦИЯЛАРЫ
2.1 ҚР банк жүйесін дамыту жолдары (реформалар)
2.2. Қазақстан Республикасындағы 91 жылдан бергі банк реформасы және 95 жылғы банк жүйесін реформалау
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының банк жүйесінің даму мәселелерін қарастыру себебі, бұл халқымыздың өсіп өркендеуіне, экономикасының дамуына тигізетін пайдасы зор. Біз осы саланың келешек мамандары ретінде банк жүйесінің қазіргі кездегі даму проблемалары мен тенденциялары арқылы оның тиімділігін көрсетуді мақсат еттік.
Жұмыстың негізгі мақсаты банк жүйесінің қалыптасу және даму мәсәлесін ғылыми-теориялық негіздеу және банктердің халықаралық стандарттарға сай болуын тұжырымдау. Отандық экономиканы реформалаудың қазіргі уақытындағы сатысында тиімді, нәтижелі және перспективалы бағыттардың бірі банк жүйесінің дамуы болып табылады.
Бұл саланың маңыздылығы әлемдік және отандық экономиканың тәжірибесі көрсетіп отырғандай, нарықтық экономикаға өту жағдайында банк жүйесіне көмек көрсету тұрақтандырылған экономикалық өсуге жетуге елеулі нәтижелер береді. Банк жүйесінің дамуы елдегі қаржы нарығының өркендеуіне және Ұлттық бнактің өз саясатын тұрақты қалыпта жүзеге асыруына мүмкіндік береді.
Соңғы бірнеше жылда, әсіресе 2000-жылдан бастап банк жүйесінің динамикалық дамуы жүруде. Қазақстан банк секторының жанадануы және конденсациялық процестер жалғасуда.
Дегенмен, банк жүйесін мемлекеттік қолдау әлі де жеткіліксіз дәрежеде болып отыр. Бұл саланың өзіндік проблемалары шешілмей қалуда. Мұндай кемшіліктерді жою үшін банк жүйесінде жаңа бағдарламалар, реформалар жүзеге асуы тиіс.
Қазақстан Республикасының банк жүйесінің даму мәселелерін қарастыру себебі, бұл халқымыздың өсіп өркендеуіне, экономикасының дамуына тигізетін пайдасы зор. Біз осы саланың келешек мамандары ретінде банк жүйесінің қазіргі кездегі даму проблемалары мен тенденциялары арқылы оның тиімділігін көрсетуді мақсат еттік.
Жұмыстың негізгі мақсаты банк жүйесінің қалыптасу және даму мәсәлесін ғылыми-теориялық негіздеу және банктердің халықаралық стандарттарға сай болуын тұжырымдау. Отандық экономиканы реформалаудың қазіргі уақытындағы сатысында тиімді, нәтижелі және перспективалы бағыттардың бірі банк жүйесінің дамуы болып табылады.
Бұл саланың маңыздылығы әлемдік және отандық экономиканың тәжірибесі көрсетіп отырғандай, нарықтық экономикаға өту жағдайында банк жүйесіне көмек көрсету тұрақтандырылған экономикалық өсуге жетуге елеулі нәтижелер береді. Банк жүйесінің дамуы елдегі қаржы нарығының өркендеуіне және Ұлттық бнактің өз саясатын тұрақты қалыпта жүзеге асыруына мүмкіндік береді.
Соңғы бірнеше жылда, әсіресе 2000-жылдан бастап банк жүйесінің динамикалық дамуы жүруде. Қазақстан банк секторының жанадануы және конденсациялық процестер жалғасуда.
Дегенмен, банк жүйесін мемлекеттік қолдау әлі де жеткіліксіз дәрежеде болып отыр. Бұл саланың өзіндік проблемалары шешілмей қалуда. Мұндай кемшіліктерді жою үшін банк жүйесінде жаңа бағдарламалар, реформалар жүзеге асуы тиіс.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. ҚР-ғы банктер және банктік қызмет туралы Заң.- Алматы: Дәнекер, 2002.-72 б.
2. Көшенова Б.А. Ақша, несие, банктер, валюта қатынастары.- Алматы: Экономика, 2000.-328 б.
3. Сейітқасымов Ғ.С. Ақша,несие, банктер.- Алматы: Экономика, 2001.-466 б.
4. Лаврушин О.И. Банковское дело.- Москва: Финансы и статистика, 1999.-73 с.
5. Ұлттық банктің 2000 жылға арналған жылдық есебі.- Алматы, 2000.-84б.
6. Мақыш С.Б. Коммерциялық банктер операциясы.-Алматы: Қазақ университеті, 2002.-229 б.
7. Основные направления ДКП Национального Банка на 2003-2005 годы // Банки Казахстана. – Алматы.–№1.–2003. –С.9-14
8. Нурсеит И.А. Привлечение сбережений в финансовую систему страны //Банки Казахстана.– Алматы.–№12.–2002.–С.27-43
9. Тулепбаев К.М. Проблемы достоверности статистических данных накопительных пенсионных фондов // Банки Казахстана.– Алматы.–№9.–2002.-С.51-56
10. Марченко Г.А. Пути развития банковской системы Казахстана // Банки Казахстана.– Алматы.– №10.–2002.–С.2-6
11. Нурсеит И.А. Обеспечение устоичивости и ликвидности банковской системы Казахстана // Банки Казахстана.– Алматы.–№7.–2003.–С.15-22 555
1. ҚР-ғы банктер және банктік қызмет туралы Заң.- Алматы: Дәнекер, 2002.-72 б.
2. Көшенова Б.А. Ақша, несие, банктер, валюта қатынастары.- Алматы: Экономика, 2000.-328 б.
3. Сейітқасымов Ғ.С. Ақша,несие, банктер.- Алматы: Экономика, 2001.-466 б.
4. Лаврушин О.И. Банковское дело.- Москва: Финансы и статистика, 1999.-73 с.
5. Ұлттық банктің 2000 жылға арналған жылдық есебі.- Алматы, 2000.-84б.
6. Мақыш С.Б. Коммерциялық банктер операциясы.-Алматы: Қазақ университеті, 2002.-229 б.
7. Основные направления ДКП Национального Банка на 2003-2005 годы // Банки Казахстана. – Алматы.–№1.–2003. –С.9-14
8. Нурсеит И.А. Привлечение сбережений в финансовую систему страны //Банки Казахстана.– Алматы.–№12.–2002.–С.27-43
9. Тулепбаев К.М. Проблемы достоверности статистических данных накопительных пенсионных фондов // Банки Казахстана.– Алматы.–№9.–2002.-С.51-56
10. Марченко Г.А. Пути развития банковской системы Казахстана // Банки Казахстана.– Алматы.– №10.–2002.–С.2-6
11. Нурсеит И.А. Обеспечение устоичивости и ликвидности банковской системы Казахстана // Банки Казахстана.– Алматы.–№7.–2003.–С.15-22 555
ЖОСПАР
I-БӨЛІМ. БАНК ЖҮЙЕСІ ТУРАЛЫ ҰҒЫМ
1.1 ҚР банк жүйесінің құрылымы
1.2 Қазақстандық банктік жүйенің даму тарихы
ІІ-БӨЛІМ. КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ЭКОНОМИКАДАҒЫ ҚЫЗМЕТІ ЖӘНЕ ОПЕРАЦИЯЛАРЫ
2.1 ҚР банк жүйесін дамыту жолдары (реформалар)
2.2. Қазақстан Республикасындағы 91 жылдан бергі банк реформасы және 95
жылғы банк жүйесін реформалау
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының банк жүйесінің даму мәселелерін қарастыру
себебі, бұл халқымыздың өсіп өркендеуіне, экономикасының дамуына тигізетін
пайдасы зор. Біз осы саланың келешек мамандары ретінде банк жүйесінің
қазіргі кездегі даму проблемалары мен тенденциялары арқылы оның тиімділігін
көрсетуді мақсат еттік.
Жұмыстың негізгі мақсаты банк жүйесінің қалыптасу және даму мәсәлесін
ғылыми-теориялық негіздеу және банктердің халықаралық стандарттарға сай
болуын тұжырымдау. Отандық экономиканы реформалаудың қазіргі уақытындағы
сатысында тиімді, нәтижелі және перспективалы бағыттардың бірі банк
жүйесінің дамуы болып табылады.
Бұл саланың маңыздылығы әлемдік және отандық экономиканың тәжірибесі
көрсетіп отырғандай, нарықтық экономикаға өту жағдайында банк жүйесіне
көмек көрсету тұрақтандырылған экономикалық өсуге жетуге елеулі нәтижелер
береді. Банк жүйесінің дамуы елдегі қаржы нарығының өркендеуіне және Ұлттық
бнактің өз саясатын тұрақты қалыпта жүзеге асыруына мүмкіндік береді.
Соңғы бірнеше жылда, әсіресе 2000-жылдан бастап банк жүйесінің
динамикалық дамуы жүруде. Қазақстан банк секторының жанадануы және
конденсациялық процестер жалғасуда.
Дегенмен, банк жүйесін мемлекеттік қолдау әлі де жеткіліксіз дәрежеде
болып отыр. Бұл саланың өзіндік проблемалары шешілмей қалуда. Мұндай
кемшіліктерді жою үшін банк жүйесінде жаңа бағдарламалар, реформалар жүзеге
асуы тиіс.
I-БӨЛІМ. БАНК ЖҮЙЕСІ ТУРАЛЫ ҰҒЫМ
Банк – өзінің жарғысы бар, толық шаруашылық есеп және өзін-өзі
қаржыландыру негізінде қызмет жасайтын заңды тұлға. Ол ақша қаражатын
тарту, орналастыру және басқа банктік операциялар жүргізетін мекеме. 1,3б
1.1 ҚР банк жүйесінің құрылымы
ҚР банк жүйесінің құрылымын ҚР банктер және банк қызметі туралы
республика Президентінің 1995 жылғы 31 тамыздағы Заң күші бар Жарлығында
Қазақстанда екі деңгейлі банк жүйесі бар. Ұлттық банк – мемлекеттің
Орталық банкі, ол банк жүйесінің жоғары (бірінші) деңгейіндегі банк. Басқа
банктердің барлығы банк жүйесінің төменгі (екінші) деңгейіндегі банктер
делінген жолдардан көруге болады.
Біріншіден, Ұлттық банктің құрылымын қарастырсақ, оны ҚР Ұлттық
банкі туралы Заңы және ҚР Ұлттық банкі туралы ережесі негізінде көруге
болады.
1.2 Қазақстандық банктік жүйенің даму тарихы
Кеңес үкіметі кезінде Қазақстанның өзінің банктік жүйесі болған жоқ,
себебі республика аумағында КСРО-ның орталықтандырылған несие жүйесінің
филиалдары мен бөлімдері қызмет етті. Осыған байланысты банктік жүйенің
тарихы Ресей тарихымен тығыз байланысты. Патшалық Ресейдің банк жүйесіне:
Мемлекеттік банк, акционерлік банктер, қалалық банктер, ипотекалық несие
банктері мен басқа да несиелік мекемелер кірді. 2,169 б.
Ресейдің мемлекеттік банкі (өз қызметін 1860 жылы бастады) барлық
несие жүйесінің орталық банкі болып табылады. Ол айналымға қағаз ақша
шығарудың монополиялық құқығына ие болды.
Акционерлік коммерциялық банктер (47 банк 743 филиалымен) қарыз
каипталы нарығында басымдық жағдайға ие болып, 1914 жылы шоғырланудың
жоғары дәрежесіне жетті.
Орта және ұсақ буржуазиялық қызмет көрсету үшін мынадай ұсақ несиелік
мекемелер қызмет атқарды: өзара несие беру қоғамы (11081), қалалық қоғамдық
банктер (343).
Ипотекалық несие жүйесі – мемлекеттік дворяндардың жер банкі мен
мемлекеттік жер банкі, 10 акционерлік жер банктері, 36 қалалық несиелік
банктер мен ипотекалық несиенің басқа да банктерінен құрылды.
Несиелік мекемелердің ішінен, әсіресе, деревнялардағы дәулетті
адамдарға қызмет көрсететін несиелік кооперация кеңінен танылды. Ол қарыз-
жинақ кассалары мен несиелік серіктестіктерден тұрды.
1917 жылғы қазан төңкерісінен кейін банк ісін ұйымдастыруды мемлекет
монополиялы түрде өз қолына алып, нәтижесінде жеке коммерциялық банктер мен
басқа несие мекемелері Мемлекеттік банкпен біріктірілді. 1922 жылы Тұтыну
кооперациясының банктері және Өнеркәсіп банкі құрылды.
1924 жылы акционерлік қоғам үлгісіндегі сыртқы сауда банкі құрылып,
оның акционерлері мемлекет, кооперативтік және қоғамдық ұйымдар
болды.сөйтіп, 1925 жылы КСРО-да Мемлекеттік банк, Өнеркәсіп банкі, Сауда
банкі және ауылшаруашылық банкі болды.сондай-ақ Орталық коммуналды банкі
(Ценкомбанк), Кооперативтік банк және акционерлік, салалық, аймақтық
банктер құрылды. Банктер қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несие түрлері
бойынша да ажыратылды. 1928 жылы Өнеркәсіп банкі мен Электробанкі бірыңғай
өнеркәсіп пен электр шаруашылығын ұзақ мерзімді несиелеу Банкіне
біріктірілді. Жалпы 1927-1929 жылдары банктердің өзіне тән ерекшк қызметі
–банктік несие беру жойылып, несие мемлекеттік жоспарлы қаржыландырудың
түріне айналды. 3, 164 б.
КСРО-да 1930-1932 жылдары жүргізілген несиелік реформаның нәтижесінде
жаңа қағидаларда салалық банктер ұйымдастырылды. Капитал жұмсалымдарды
қаржыландыру және несиелендіруге байланысты 4 арнайы банктер құрылды:
1.Промбанк, 1959 ж КСРО Құрылыс банкі болып қайта ұйымдастырылды.
2. Ауылшаруашылық банкі, 1959 ж оның қызметтері КСРО Мембанкі мен
Құрылысбанк арасында үлестірілді.
3. Всекомбанк, 1939 ж Всекомбанк өз жұмысын тоқтатты, ал активтері мен
пассивтері 1959 ж таратылған КСРО Сауда банкіне берілді.
4. Ценкомбанк, 1959 ж таратылды да оның қызметтері КСРО Құрылыс банк
мен Мембанк арасында үлестірілді. 3, 165 б.
КСРО-да банктік реформа 1987-1988 жылдары жүргізілді. Нәтижесінде,
КСРО Мембанкі мен КСРО Құрылыс банкін құру негізінде: Өнеркәсіп құрылыс
банкі, Агроөнеркәсіп банкі және Тұрғын үй-әлеумеетік банкі; КСРО
Мембанкінің құрамына кіретін жинақ кассалары негізінде: Сыртқы экономбанк,
Жианқ банкі, құрылды. КСРО Мембанкі кәсіпорындар мен ұйымдарға кассалық
және несиелік- есеп айырысу қызмет көрсетуін тоқтатты. Ол елдің Орталық
банкі деп жарияланды.
Банк жүйесін бірсыпыра реттеген 1990 жылдың аяқ шенінде одақтық екі
заң – Мемлекеттік банк туралы Заң және Банктер және банк қызметі туралы
Заң бекітілді. Осы заңдарға сай бұрынғы маманданған банктер акцияландыру
кезінде коммерциялық банктерге айнала бастады. 8, 181 б.
1930 ж дейінгі 1930-1987 1988-1990 жылдар 1991 жылдан бастап
банк жүйесі жылдар
Ресей Мембанкі 1. КСРО 1. Банк жүйесін қайта 1. Егемен
және көптеген Мембанкі ұйымдастыру: КСРО Қазақстаанда
несие-банк (оның ішінде Мембанкі және өзінің банк
мекемелері КСРО маманданған банктер: жүйесінің құрылуы.
Мемлекеттік КСРО Өнеркәсіп құрылыс,Екі деңгейлі банк
еңбек жинақ КСРО Анроөнеркәсіп, жүйесі – Ұлттық
кассалар КСРО Тұрғын үй- банк және
жүйесі). әлеуметтік, КСРО Жинақ коммерциялық
2. КСРО және КСРО Сыртқы экономбанктер.
Мемлекеттік банктері 2.Жаңадан
Құрылыс банкікооперативтік
3.КСРО Сыртқыбанктердің құрыла
сауда банкі бастауы
Сурет 3 – Қазақстанда банк жүйесінің қалыптасу және даму кезеңдері
1990 жылғы Банктер және банк қызметі туралы Заңға сәйкес
республикада екі деңгейлі банк жүйесі құрылды. Осыдан бастап Қазақстан банк
жүйесйнің жаңа даму сатысына көшті.
ІІ-БӨЛІМ. КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ЭКОНОМИКАДАҒЫ ҚЫЗМЕТІ ЖӘНЕ ОПЕРАЦИЯЛАРЫ
Банк қызметін – банктің клиент мүддесі үшін белгілі бір іс-әрекеттерді
орындауын сипаттуғаболады. Қазіргі кезде негізгі дәстүрлі қызметтерге
бұрынғыша салымдар тарту мен қарыздар беру жатады. 6, 10 б.
Коммерциялық банктердің желісі ақша нарығының қалыптасуына ықпал
етеді, ал заңды және жеке тұлғалардың мемлекетке уақытша бос ақша
қаражаттарының болуы және экономика мен халықтың қысқы мерзімдік
қажеттіліктерін қанағаттандыруға пайдалану ақша нарығының экономикалық
негізі болып табылады.
Коммерциялық банктердің негізгі қызметтеріне мыналар жатады:
1) Қаржы делдалдары ретінде;
2) Уақытша бос ақша қаражаттарын жинақтау;
3) Экономиканы және халықты несиелендіру;
4) Қолма-қолсыз есеп айырысуды ұйымдастыру және жүргізу;
5) Инвестициялық қызметі;
6) Қаржылық қызметтері (лизинг, факторинг, траст, кеңес беру,
ақпараттық).
Банктер қаржылық нарықтарда қаржы делдалы ретінде басқа
кәсіпорындардың, мекемелердің және халықтың уақытша бос қаражаттар сомасын
депозит түрінде жинақтайды. Депозиттерді мемлекеттік сақтандыру жүйесі
болады, бұл салымдарды жаппай кері алу қауіптігін төмендетеді. Банктерге
тартылатын депозиттер басқа кәсіпорындардың материалдық объектілерінде
орналастырылған активтеріне қарағанда қондырғы ғимараты ыңғайлы, өтімді
және нарықта оңай өткізіледі.
2.1 ҚР банк жүйесін дамыту жолдары (реформалар)
Қазақстан Республикасының экономикасы нарықтық қатынастарға көшу
кезеңінде несиені басқарудың жүйесін және шаруашылық қызметіне банктік
қызмет көрсеті механизмін құру, банктердің кәсіпорындардың қызметіне
жетекшклік етуде экономикалық әдістерді қолдану, банк пен клиенттері,
сонымен қатар, банктің өз жүйесі шеңберіндегі оның жекелеген буындарының
арасындағы өзара қарым-қатынастар жүйесін қайта құру, яғни, жаңа құбылыстар
мен процестерді ескере отырып, принціпті түрде реформалау қажеттігінің
маңызы зор.
1990 жыл желтоқсан айында қабылданған ҚазКРО-ғы банктер және банктік
қызмет туралы алғашқы заң Қазақстандағы банктік реформаны жүргізудің
бастапқы кезеңдерін қамтиды.
1995 жылғы банктік реформа
Бұл банктік реформа Ұлттық банктің 1995 жылға арналған Қазақстандағы
банктік жүйені реформалау бағдарламасыеа сәйкес жүзеге асырылды.
Қазіргі таңда ҚР жұмысжасап отырған банктік жүйенің қалыптасуын үш
кезеңге бөлуге болады:
1-кезең. 1988-1991 жж. – мемлекеттік салалық мамандандырылған банктер
қызметінің бір бөлігін республикалардағы сол банктердің тиісті
бөлімшелеріне беру арқылы қайта түрлендіру; алғашқы коммерциялық банктер
қатарын құру; КСРО Мембанкіне орталық банктің жекелеген қызметтерін беруге
байланысты бастапқы қадамдар жасау кезеңі.
2-кезең. 1992 аяғы 1993 жылдары – рубль аймағында бола отырып, ҚР
Ұлттық банкінің орталық банктің бірқатар қызметтерін орындауға біртіндеп
кірісуі, коммерциялық банктердің экстенсивті түрде қалыптасуы және дамуы,
ұлттық норматвтік базаның қалыптасуының бастапқы кезеңі.
3-кезең. 1993жылдың қараша айынан осы уақытқа дейінгі, яғни айналысқа
ұлттық валютаның енгізілуіне байланысты Ұлттық банкінің ақша-несие аясының
қызмет етуіне толық жауапкершілік алу, бюджет және банктармен қарым-қатынас
орнатудың классикалық принциптерін енгізу, банктердің қызметін реттеу
жүйесін нығайту кезеңін білдіреду
Бұл банктерді қайта түрлендіруге байланысты бірқатар шаралар 1994
жылдың орта кезінен басталып 1995 жылға дейін жалғасты.
Бірінші кезекте 1994 жылы Ұлттық банктің ұсынысы бойынша Агроөнеркәсіп
балансы Қаржы Министрлігінің қарамағында құрылған ауылшаруашылығын қолдау
мемлекеттік қорының балансына беру шаралары іске асырылды.
Екінші кезекте, Қазақстан Әлем Банкін 1994 жылдың орта кезеңінде
Мемлекеттік Экспорттық-импорттық банкке (қазіргі Эксимбанк) және әмбебап
Әлембанкке бөлу шаралары жүзеге асты.
Үшінші кезекте, мемлекеттік мамандандырылған Халық банкін әмбебап
банкке түрлендіру шаралары жүргізілді. Түрлендіру мыналай үш кезеңді
қамтиды:
1-кезеңде (1995жылдың бірінші жартысы) мемлекеттік емес акционерлерден
акцияларын сатып алу жолымен 100% мемлекеттік меншікті қалпына келтіру және
оның жарғылық капиталын ұлғайту мақсатында мемлекеттен жалға алған
ғимаратын Халық банкінің меншігіне беру, сондай-ақ 01.01.1992ж жағдайға
байланысты халық салымдарының индексациялау жүйесін анықтау міндеті
белгіленді.
2-кезеңде (1995 жылдың екінші жартысы және 1996 жыл) Халық банкіне
пластикалық дебеттік және кредиттік карточкаларды енгізу және олардың
қоданылу ауқымын кеңейту мінд
Коммерциялық банктер жүйесімен қатар коммерциялық банктер үшін қысқа
мерзімдік жоспарда тиімсіз болып табылатын нақты секторды орта және ұзақ
мерзімді несиелеу қызметін өз міндетіне алатын мамандандырылған мемлекеттік
банктердің болуы да қажет болды. Ондай банктерді халықаралық тәжірибеде
даму банктері деп атады, себебі олар үшін басты мақста пайда табу емес
экоомиканың жекелеген салаларын дамыту болып табылады.
Қазақстанда банк секторын реформалау бағдарламасын іске асыру шегінде
Эксимбанк, Мемлекеттік даму банкі және Тұрғын үй құрылыс банкі құрылды.
Мамандандырылған банктер қатарында халыққа қызмет көрсетуге маманданған
Халық банкі болды.
Міне, мұндай банктер қатарының жаңадан нарықтық экрномика талаптарына
сай пайда болуы, өз кезегінде, банктік жүйенің екі деңгейлік құрылымын
білдірді.
1996-1998 жылғы банктік реформалар
бұл реформалар Ұлттық банктің 1996-1998 жылдарға арналған Қазақстан
республикасының банк жүйесін реформалау бағдарламасына сәйкес жүргізілді.
Ұлттық банктің 1995 жылғы реформалау нәтижесінде қолданған шаралары
қаржылық және экономикалық тұрақтылыққақол жеткізді.
Жалпы 1996-1998 банктік реформа Ұлттық банк тарапынан жасалған
бағдарламаның арнайы негізінде жүргізілді. Оның өзіндік мақсаты мен
міндеттері бекітілді.
2.2. Қазақстандағы 1991 жылдан бергі банк реформасы және 95 жылғы банк
жүйесін реформалау
Қазақстан экономикасы нарықтық қатынастарға көшу кезінде несиені
басқарудың жүйесін және шаруашылық қызметіне банктік қызмет көрсету
механизмін құру, банктер мен кәсіпорындардың қызметіне жетекшілік етуде
экономикалық әдістерді қолдану; банк пен клиенттері, сонымен қатар,
банктердің өз жүйесі шеңберіңдегі, оның жекеленген буындарының арасындағы
өзара қарым –қатынастар жүйесін қайта құру, жаңа құбылыстар мен процестерді
ескере отырып, принципті түрде реформалау қажеттілігінің маңызы зор.
Қазақстан Республикасында банктік жүйені реформалаудың
қажеттілігі, дүниежүзілік банктің мамандарының пікірінше, қысқа мерзімді
мәселелер категориясының бар болуымен түсіндіріледі және оларды өз
кезегінде макроэкономикалық формасын жүргізуде кедергі етуі мүмкін деп
сынайды. Бірінші категорияға орталықтандырылған экономикадан мұра боп
қалған мақсатты несие мен банктік тәжірибені мемлекеттік үлестіру жүйесінің
ескі тәжірибесімен келісілген қаржылық ресурстарды дұрыс орналастырмау
мәселесі. Екінші категорияға банктердің сапасыз қарыздары мен мемлекеттік
зиянды кәсіпорындарын жатқызымыз.
Бұл мәселелер өміршең мемлекеттік және жеке кәсіпорындардың
қаржылық ресурстардың өміршең емес кәсіпорындарының пайдасына кетуіне жол
береді.
Бұдан басқа бұрынғы жүйе мекемелер мен кәсіпорындар арасында
төлем төлеулер мен есеп айырысуларды дұрыс жүргізе алмады.
1992 жыл ішінде Қазақстанның экономикасына несиелік салымдардың
көбеюі байқалады. 1992 жылдың 2 тоқсанында несиенің сомасы ЖҰӨ нің 11,3
пайызын құраса, ал 4 тоқсанда 29,8 пайызды құрады. Бұл негізінен қайта
қаржыландыру және Ұлттық банктердің несиесі есебінен болды, әрі бұл өз
кезегінде Ресейдің Орталық банкінің контокорренттік несиесімен
қаржыландырылады. Оларды келесідей мәліметтер куәләндырады: 1992 жылдың 1
тоқсанында Ұлттық банктің коммерциялық банктерге берген несиелерінің сомасы
-6,7 пайызды құраса, 4 тоқсанында 17,8 пайызды құраған. Мұндай несиелік
ресурстарды арнайы банктер арқылы орталықтандырылған әкімшілік үлестіру
-өміршең емес шығынды мемлекеттік кәсіпорындарға несие беру нәтижесінде
банктерде жұмыс жасалмайтын несиелердің яғни банктердің несиелік
портфелінің нашар несиелерден құрылуына әкеліп соқтырады.
1993 жылы Ұлттық банктен 7,5 млрд. Теңге сомасында
орталықтандырылған несие берілді, 5,6 млрд. Теңгесі үкіметке, яғни олардың
үлесі 75 пайызды құрады, ал олар бойынша жалпы қайтарылатын жалпы сома
138,5 млн. теңгеге немесе 3,9 пайызға тең болады, қалған бөлігінің мерзімі
ұзартылған болып табылады.
Ұлттық банкінің несиені қайта қаржыландыру тәжірибесінің
жетіспеушілігі келесіде: банктер қаржылық емес несиелерге емін –еркін кіру
мүмкіндігіне ие бола отырып, депозиттік ресурстарды өз бетінше шоғырландыру
ынтасынан айырылуда. Бұдан басқа мұндай несиелерді субъективтік негізде
орналастыруда кедергі болған тағы да бір фактор –бұл төмен пайыздық
мөлшерлеме қарыздарға деген қажеттіліктің көбеюіне және несиелік тапсырыс
бойынша орталықтандырылған тікелей несиелендірген мемлекеттік кәсіпорынның
қаржылық тәжірибесінің әлсіреуіне әсер етеді.
Мемлекеттік кәсіпорындар ... жалғасы
I-БӨЛІМ. БАНК ЖҮЙЕСІ ТУРАЛЫ ҰҒЫМ
1.1 ҚР банк жүйесінің құрылымы
1.2 Қазақстандық банктік жүйенің даму тарихы
ІІ-БӨЛІМ. КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ЭКОНОМИКАДАҒЫ ҚЫЗМЕТІ ЖӘНЕ ОПЕРАЦИЯЛАРЫ
2.1 ҚР банк жүйесін дамыту жолдары (реформалар)
2.2. Қазақстан Республикасындағы 91 жылдан бергі банк реформасы және 95
жылғы банк жүйесін реформалау
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының банк жүйесінің даму мәселелерін қарастыру
себебі, бұл халқымыздың өсіп өркендеуіне, экономикасының дамуына тигізетін
пайдасы зор. Біз осы саланың келешек мамандары ретінде банк жүйесінің
қазіргі кездегі даму проблемалары мен тенденциялары арқылы оның тиімділігін
көрсетуді мақсат еттік.
Жұмыстың негізгі мақсаты банк жүйесінің қалыптасу және даму мәсәлесін
ғылыми-теориялық негіздеу және банктердің халықаралық стандарттарға сай
болуын тұжырымдау. Отандық экономиканы реформалаудың қазіргі уақытындағы
сатысында тиімді, нәтижелі және перспективалы бағыттардың бірі банк
жүйесінің дамуы болып табылады.
Бұл саланың маңыздылығы әлемдік және отандық экономиканың тәжірибесі
көрсетіп отырғандай, нарықтық экономикаға өту жағдайында банк жүйесіне
көмек көрсету тұрақтандырылған экономикалық өсуге жетуге елеулі нәтижелер
береді. Банк жүйесінің дамуы елдегі қаржы нарығының өркендеуіне және Ұлттық
бнактің өз саясатын тұрақты қалыпта жүзеге асыруына мүмкіндік береді.
Соңғы бірнеше жылда, әсіресе 2000-жылдан бастап банк жүйесінің
динамикалық дамуы жүруде. Қазақстан банк секторының жанадануы және
конденсациялық процестер жалғасуда.
Дегенмен, банк жүйесін мемлекеттік қолдау әлі де жеткіліксіз дәрежеде
болып отыр. Бұл саланың өзіндік проблемалары шешілмей қалуда. Мұндай
кемшіліктерді жою үшін банк жүйесінде жаңа бағдарламалар, реформалар жүзеге
асуы тиіс.
I-БӨЛІМ. БАНК ЖҮЙЕСІ ТУРАЛЫ ҰҒЫМ
Банк – өзінің жарғысы бар, толық шаруашылық есеп және өзін-өзі
қаржыландыру негізінде қызмет жасайтын заңды тұлға. Ол ақша қаражатын
тарту, орналастыру және басқа банктік операциялар жүргізетін мекеме. 1,3б
1.1 ҚР банк жүйесінің құрылымы
ҚР банк жүйесінің құрылымын ҚР банктер және банк қызметі туралы
республика Президентінің 1995 жылғы 31 тамыздағы Заң күші бар Жарлығында
Қазақстанда екі деңгейлі банк жүйесі бар. Ұлттық банк – мемлекеттің
Орталық банкі, ол банк жүйесінің жоғары (бірінші) деңгейіндегі банк. Басқа
банктердің барлығы банк жүйесінің төменгі (екінші) деңгейіндегі банктер
делінген жолдардан көруге болады.
Біріншіден, Ұлттық банктің құрылымын қарастырсақ, оны ҚР Ұлттық
банкі туралы Заңы және ҚР Ұлттық банкі туралы ережесі негізінде көруге
болады.
1.2 Қазақстандық банктік жүйенің даму тарихы
Кеңес үкіметі кезінде Қазақстанның өзінің банктік жүйесі болған жоқ,
себебі республика аумағында КСРО-ның орталықтандырылған несие жүйесінің
филиалдары мен бөлімдері қызмет етті. Осыған байланысты банктік жүйенің
тарихы Ресей тарихымен тығыз байланысты. Патшалық Ресейдің банк жүйесіне:
Мемлекеттік банк, акционерлік банктер, қалалық банктер, ипотекалық несие
банктері мен басқа да несиелік мекемелер кірді. 2,169 б.
Ресейдің мемлекеттік банкі (өз қызметін 1860 жылы бастады) барлық
несие жүйесінің орталық банкі болып табылады. Ол айналымға қағаз ақша
шығарудың монополиялық құқығына ие болды.
Акционерлік коммерциялық банктер (47 банк 743 филиалымен) қарыз
каипталы нарығында басымдық жағдайға ие болып, 1914 жылы шоғырланудың
жоғары дәрежесіне жетті.
Орта және ұсақ буржуазиялық қызмет көрсету үшін мынадай ұсақ несиелік
мекемелер қызмет атқарды: өзара несие беру қоғамы (11081), қалалық қоғамдық
банктер (343).
Ипотекалық несие жүйесі – мемлекеттік дворяндардың жер банкі мен
мемлекеттік жер банкі, 10 акционерлік жер банктері, 36 қалалық несиелік
банктер мен ипотекалық несиенің басқа да банктерінен құрылды.
Несиелік мекемелердің ішінен, әсіресе, деревнялардағы дәулетті
адамдарға қызмет көрсететін несиелік кооперация кеңінен танылды. Ол қарыз-
жинақ кассалары мен несиелік серіктестіктерден тұрды.
1917 жылғы қазан төңкерісінен кейін банк ісін ұйымдастыруды мемлекет
монополиялы түрде өз қолына алып, нәтижесінде жеке коммерциялық банктер мен
басқа несие мекемелері Мемлекеттік банкпен біріктірілді. 1922 жылы Тұтыну
кооперациясының банктері және Өнеркәсіп банкі құрылды.
1924 жылы акционерлік қоғам үлгісіндегі сыртқы сауда банкі құрылып,
оның акционерлері мемлекет, кооперативтік және қоғамдық ұйымдар
болды.сөйтіп, 1925 жылы КСРО-да Мемлекеттік банк, Өнеркәсіп банкі, Сауда
банкі және ауылшаруашылық банкі болды.сондай-ақ Орталық коммуналды банкі
(Ценкомбанк), Кооперативтік банк және акционерлік, салалық, аймақтық
банктер құрылды. Банктер қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несие түрлері
бойынша да ажыратылды. 1928 жылы Өнеркәсіп банкі мен Электробанкі бірыңғай
өнеркәсіп пен электр шаруашылығын ұзақ мерзімді несиелеу Банкіне
біріктірілді. Жалпы 1927-1929 жылдары банктердің өзіне тән ерекшк қызметі
–банктік несие беру жойылып, несие мемлекеттік жоспарлы қаржыландырудың
түріне айналды. 3, 164 б.
КСРО-да 1930-1932 жылдары жүргізілген несиелік реформаның нәтижесінде
жаңа қағидаларда салалық банктер ұйымдастырылды. Капитал жұмсалымдарды
қаржыландыру және несиелендіруге байланысты 4 арнайы банктер құрылды:
1.Промбанк, 1959 ж КСРО Құрылыс банкі болып қайта ұйымдастырылды.
2. Ауылшаруашылық банкі, 1959 ж оның қызметтері КСРО Мембанкі мен
Құрылысбанк арасында үлестірілді.
3. Всекомбанк, 1939 ж Всекомбанк өз жұмысын тоқтатты, ал активтері мен
пассивтері 1959 ж таратылған КСРО Сауда банкіне берілді.
4. Ценкомбанк, 1959 ж таратылды да оның қызметтері КСРО Құрылыс банк
мен Мембанк арасында үлестірілді. 3, 165 б.
КСРО-да банктік реформа 1987-1988 жылдары жүргізілді. Нәтижесінде,
КСРО Мембанкі мен КСРО Құрылыс банкін құру негізінде: Өнеркәсіп құрылыс
банкі, Агроөнеркәсіп банкі және Тұрғын үй-әлеумеетік банкі; КСРО
Мембанкінің құрамына кіретін жинақ кассалары негізінде: Сыртқы экономбанк,
Жианқ банкі, құрылды. КСРО Мембанкі кәсіпорындар мен ұйымдарға кассалық
және несиелік- есеп айырысу қызмет көрсетуін тоқтатты. Ол елдің Орталық
банкі деп жарияланды.
Банк жүйесін бірсыпыра реттеген 1990 жылдың аяқ шенінде одақтық екі
заң – Мемлекеттік банк туралы Заң және Банктер және банк қызметі туралы
Заң бекітілді. Осы заңдарға сай бұрынғы маманданған банктер акцияландыру
кезінде коммерциялық банктерге айнала бастады. 8, 181 б.
1930 ж дейінгі 1930-1987 1988-1990 жылдар 1991 жылдан бастап
банк жүйесі жылдар
Ресей Мембанкі 1. КСРО 1. Банк жүйесін қайта 1. Егемен
және көптеген Мембанкі ұйымдастыру: КСРО Қазақстаанда
несие-банк (оның ішінде Мембанкі және өзінің банк
мекемелері КСРО маманданған банктер: жүйесінің құрылуы.
Мемлекеттік КСРО Өнеркәсіп құрылыс,Екі деңгейлі банк
еңбек жинақ КСРО Анроөнеркәсіп, жүйесі – Ұлттық
кассалар КСРО Тұрғын үй- банк және
жүйесі). әлеуметтік, КСРО Жинақ коммерциялық
2. КСРО және КСРО Сыртқы экономбанктер.
Мемлекеттік банктері 2.Жаңадан
Құрылыс банкікооперативтік
3.КСРО Сыртқыбанктердің құрыла
сауда банкі бастауы
Сурет 3 – Қазақстанда банк жүйесінің қалыптасу және даму кезеңдері
1990 жылғы Банктер және банк қызметі туралы Заңға сәйкес
республикада екі деңгейлі банк жүйесі құрылды. Осыдан бастап Қазақстан банк
жүйесйнің жаңа даму сатысына көшті.
ІІ-БӨЛІМ. КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ЭКОНОМИКАДАҒЫ ҚЫЗМЕТІ ЖӘНЕ ОПЕРАЦИЯЛАРЫ
Банк қызметін – банктің клиент мүддесі үшін белгілі бір іс-әрекеттерді
орындауын сипаттуғаболады. Қазіргі кезде негізгі дәстүрлі қызметтерге
бұрынғыша салымдар тарту мен қарыздар беру жатады. 6, 10 б.
Коммерциялық банктердің желісі ақша нарығының қалыптасуына ықпал
етеді, ал заңды және жеке тұлғалардың мемлекетке уақытша бос ақша
қаражаттарының болуы және экономика мен халықтың қысқы мерзімдік
қажеттіліктерін қанағаттандыруға пайдалану ақша нарығының экономикалық
негізі болып табылады.
Коммерциялық банктердің негізгі қызметтеріне мыналар жатады:
1) Қаржы делдалдары ретінде;
2) Уақытша бос ақша қаражаттарын жинақтау;
3) Экономиканы және халықты несиелендіру;
4) Қолма-қолсыз есеп айырысуды ұйымдастыру және жүргізу;
5) Инвестициялық қызметі;
6) Қаржылық қызметтері (лизинг, факторинг, траст, кеңес беру,
ақпараттық).
Банктер қаржылық нарықтарда қаржы делдалы ретінде басқа
кәсіпорындардың, мекемелердің және халықтың уақытша бос қаражаттар сомасын
депозит түрінде жинақтайды. Депозиттерді мемлекеттік сақтандыру жүйесі
болады, бұл салымдарды жаппай кері алу қауіптігін төмендетеді. Банктерге
тартылатын депозиттер басқа кәсіпорындардың материалдық объектілерінде
орналастырылған активтеріне қарағанда қондырғы ғимараты ыңғайлы, өтімді
және нарықта оңай өткізіледі.
2.1 ҚР банк жүйесін дамыту жолдары (реформалар)
Қазақстан Республикасының экономикасы нарықтық қатынастарға көшу
кезеңінде несиені басқарудың жүйесін және шаруашылық қызметіне банктік
қызмет көрсеті механизмін құру, банктердің кәсіпорындардың қызметіне
жетекшклік етуде экономикалық әдістерді қолдану, банк пен клиенттері,
сонымен қатар, банктің өз жүйесі шеңберіндегі оның жекелеген буындарының
арасындағы өзара қарым-қатынастар жүйесін қайта құру, яғни, жаңа құбылыстар
мен процестерді ескере отырып, принціпті түрде реформалау қажеттігінің
маңызы зор.
1990 жыл желтоқсан айында қабылданған ҚазКРО-ғы банктер және банктік
қызмет туралы алғашқы заң Қазақстандағы банктік реформаны жүргізудің
бастапқы кезеңдерін қамтиды.
1995 жылғы банктік реформа
Бұл банктік реформа Ұлттық банктің 1995 жылға арналған Қазақстандағы
банктік жүйені реформалау бағдарламасыеа сәйкес жүзеге асырылды.
Қазіргі таңда ҚР жұмысжасап отырған банктік жүйенің қалыптасуын үш
кезеңге бөлуге болады:
1-кезең. 1988-1991 жж. – мемлекеттік салалық мамандандырылған банктер
қызметінің бір бөлігін республикалардағы сол банктердің тиісті
бөлімшелеріне беру арқылы қайта түрлендіру; алғашқы коммерциялық банктер
қатарын құру; КСРО Мембанкіне орталық банктің жекелеген қызметтерін беруге
байланысты бастапқы қадамдар жасау кезеңі.
2-кезең. 1992 аяғы 1993 жылдары – рубль аймағында бола отырып, ҚР
Ұлттық банкінің орталық банктің бірқатар қызметтерін орындауға біртіндеп
кірісуі, коммерциялық банктердің экстенсивті түрде қалыптасуы және дамуы,
ұлттық норматвтік базаның қалыптасуының бастапқы кезеңі.
3-кезең. 1993жылдың қараша айынан осы уақытқа дейінгі, яғни айналысқа
ұлттық валютаның енгізілуіне байланысты Ұлттық банкінің ақша-несие аясының
қызмет етуіне толық жауапкершілік алу, бюджет және банктармен қарым-қатынас
орнатудың классикалық принциптерін енгізу, банктердің қызметін реттеу
жүйесін нығайту кезеңін білдіреду
Бұл банктерді қайта түрлендіруге байланысты бірқатар шаралар 1994
жылдың орта кезінен басталып 1995 жылға дейін жалғасты.
Бірінші кезекте 1994 жылы Ұлттық банктің ұсынысы бойынша Агроөнеркәсіп
балансы Қаржы Министрлігінің қарамағында құрылған ауылшаруашылығын қолдау
мемлекеттік қорының балансына беру шаралары іске асырылды.
Екінші кезекте, Қазақстан Әлем Банкін 1994 жылдың орта кезеңінде
Мемлекеттік Экспорттық-импорттық банкке (қазіргі Эксимбанк) және әмбебап
Әлембанкке бөлу шаралары жүзеге асты.
Үшінші кезекте, мемлекеттік мамандандырылған Халық банкін әмбебап
банкке түрлендіру шаралары жүргізілді. Түрлендіру мыналай үш кезеңді
қамтиды:
1-кезеңде (1995жылдың бірінші жартысы) мемлекеттік емес акционерлерден
акцияларын сатып алу жолымен 100% мемлекеттік меншікті қалпына келтіру және
оның жарғылық капиталын ұлғайту мақсатында мемлекеттен жалға алған
ғимаратын Халық банкінің меншігіне беру, сондай-ақ 01.01.1992ж жағдайға
байланысты халық салымдарының индексациялау жүйесін анықтау міндеті
белгіленді.
2-кезеңде (1995 жылдың екінші жартысы және 1996 жыл) Халық банкіне
пластикалық дебеттік және кредиттік карточкаларды енгізу және олардың
қоданылу ауқымын кеңейту мінд
Коммерциялық банктер жүйесімен қатар коммерциялық банктер үшін қысқа
мерзімдік жоспарда тиімсіз болып табылатын нақты секторды орта және ұзақ
мерзімді несиелеу қызметін өз міндетіне алатын мамандандырылған мемлекеттік
банктердің болуы да қажет болды. Ондай банктерді халықаралық тәжірибеде
даму банктері деп атады, себебі олар үшін басты мақста пайда табу емес
экоомиканың жекелеген салаларын дамыту болып табылады.
Қазақстанда банк секторын реформалау бағдарламасын іске асыру шегінде
Эксимбанк, Мемлекеттік даму банкі және Тұрғын үй құрылыс банкі құрылды.
Мамандандырылған банктер қатарында халыққа қызмет көрсетуге маманданған
Халық банкі болды.
Міне, мұндай банктер қатарының жаңадан нарықтық экрномика талаптарына
сай пайда болуы, өз кезегінде, банктік жүйенің екі деңгейлік құрылымын
білдірді.
1996-1998 жылғы банктік реформалар
бұл реформалар Ұлттық банктің 1996-1998 жылдарға арналған Қазақстан
республикасының банк жүйесін реформалау бағдарламасына сәйкес жүргізілді.
Ұлттық банктің 1995 жылғы реформалау нәтижесінде қолданған шаралары
қаржылық және экономикалық тұрақтылыққақол жеткізді.
Жалпы 1996-1998 банктік реформа Ұлттық банк тарапынан жасалған
бағдарламаның арнайы негізінде жүргізілді. Оның өзіндік мақсаты мен
міндеттері бекітілді.
2.2. Қазақстандағы 1991 жылдан бергі банк реформасы және 95 жылғы банк
жүйесін реформалау
Қазақстан экономикасы нарықтық қатынастарға көшу кезінде несиені
басқарудың жүйесін және шаруашылық қызметіне банктік қызмет көрсету
механизмін құру, банктер мен кәсіпорындардың қызметіне жетекшілік етуде
экономикалық әдістерді қолдану; банк пен клиенттері, сонымен қатар,
банктердің өз жүйесі шеңберіңдегі, оның жекеленген буындарының арасындағы
өзара қарым –қатынастар жүйесін қайта құру, жаңа құбылыстар мен процестерді
ескере отырып, принципті түрде реформалау қажеттілігінің маңызы зор.
Қазақстан Республикасында банктік жүйені реформалаудың
қажеттілігі, дүниежүзілік банктің мамандарының пікірінше, қысқа мерзімді
мәселелер категориясының бар болуымен түсіндіріледі және оларды өз
кезегінде макроэкономикалық формасын жүргізуде кедергі етуі мүмкін деп
сынайды. Бірінші категорияға орталықтандырылған экономикадан мұра боп
қалған мақсатты несие мен банктік тәжірибені мемлекеттік үлестіру жүйесінің
ескі тәжірибесімен келісілген қаржылық ресурстарды дұрыс орналастырмау
мәселесі. Екінші категорияға банктердің сапасыз қарыздары мен мемлекеттік
зиянды кәсіпорындарын жатқызымыз.
Бұл мәселелер өміршең мемлекеттік және жеке кәсіпорындардың
қаржылық ресурстардың өміршең емес кәсіпорындарының пайдасына кетуіне жол
береді.
Бұдан басқа бұрынғы жүйе мекемелер мен кәсіпорындар арасында
төлем төлеулер мен есеп айырысуларды дұрыс жүргізе алмады.
1992 жыл ішінде Қазақстанның экономикасына несиелік салымдардың
көбеюі байқалады. 1992 жылдың 2 тоқсанында несиенің сомасы ЖҰӨ нің 11,3
пайызын құраса, ал 4 тоқсанда 29,8 пайызды құрады. Бұл негізінен қайта
қаржыландыру және Ұлттық банктердің несиесі есебінен болды, әрі бұл өз
кезегінде Ресейдің Орталық банкінің контокорренттік несиесімен
қаржыландырылады. Оларды келесідей мәліметтер куәләндырады: 1992 жылдың 1
тоқсанында Ұлттық банктің коммерциялық банктерге берген несиелерінің сомасы
-6,7 пайызды құраса, 4 тоқсанында 17,8 пайызды құраған. Мұндай несиелік
ресурстарды арнайы банктер арқылы орталықтандырылған әкімшілік үлестіру
-өміршең емес шығынды мемлекеттік кәсіпорындарға несие беру нәтижесінде
банктерде жұмыс жасалмайтын несиелердің яғни банктердің несиелік
портфелінің нашар несиелерден құрылуына әкеліп соқтырады.
1993 жылы Ұлттық банктен 7,5 млрд. Теңге сомасында
орталықтандырылған несие берілді, 5,6 млрд. Теңгесі үкіметке, яғни олардың
үлесі 75 пайызды құрады, ал олар бойынша жалпы қайтарылатын жалпы сома
138,5 млн. теңгеге немесе 3,9 пайызға тең болады, қалған бөлігінің мерзімі
ұзартылған болып табылады.
Ұлттық банкінің несиені қайта қаржыландыру тәжірибесінің
жетіспеушілігі келесіде: банктер қаржылық емес несиелерге емін –еркін кіру
мүмкіндігіне ие бола отырып, депозиттік ресурстарды өз бетінше шоғырландыру
ынтасынан айырылуда. Бұдан басқа мұндай несиелерді субъективтік негізде
орналастыруда кедергі болған тағы да бір фактор –бұл төмен пайыздық
мөлшерлеме қарыздарға деген қажеттіліктің көбеюіне және несиелік тапсырыс
бойынша орталықтандырылған тікелей несиелендірген мемлекеттік кәсіпорынның
қаржылық тәжірибесінің әлсіреуіне әсер етеді.
Мемлекеттік кәсіпорындар ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz