Осман империясы тұсындағы түрік халқының мәдениеті

Осман- Түріктердің қолтума мәдениетінде Платоннан Аристотельге дейінгі антикалық философия мен исламдық діни философия үйлесім тапқан еді. Шын мәнінде ол Орта Азияның ислам мен грек рационализмі мәдениетінің Анатолыға тән мистикалық гуманизмі дарыған синтезі болатын. Анатолы мәдениетінің синтетикалық сипаты тіл мен музыкадан ғана емес, сол сияқты османдық жүйенің толып жатқан түрлерінен- мемлекеттік концепциядан, сарайдың орталық саяси, өкімет ретіндегі ұйымдық негізінен, әскер мен әкімшіліктен, жерді пайдаланудан, заң және қаржы қызметінен айқын көрінетін. ХҮІ ғасырда өзінің шарықтау шегіне жеткен.
Осман империясы Византия мен батыс Еуропаны артиллерия мен әскерлік құрылыс ісі (Анадолу- Хисар және Румели-Хисар бекіністері) саласындағы ғылыми және техникалық жетістіктерін өзіне мұра етті.
Математик әрі астроном Қази Зада Румидің (Бурсада), логик әрі дәрігер Хаджи патша Айдынның (Коньяда), географ Әли Абдурахманның (Әдирнеде) және Әли Құсшының (Ұлықбектің шәкірті) еңбектері ХҮ ғасырдың І жартысына жатады. Самарқандағы обсерватория қиратылғаннан кейін Құсшы Кіші Азияға қашып барып, кейін Түркиядағы Станбул қаласында алғаш рет математикадан ғылыми мектеп ұйымдастырып, астрономиялық және геодезиялық өлшеулердің негізін қалады.
Осман империясында ХҮ ғасырдың ІІ жартысында және ХҮІІ ғасырда жаратылыстану ғылымынан, әсіресе медицина мен географиядан түрік тілінде аударма (грек, араб, парсы тілдерінен), сондай-ақ түпнұсқа әдебиеттер шығарыла бастады. Математика, астрономия ғылымдарына талдау жасаған және философия пәндері бойынша бірқатар еңбектердің авторы Лютфи Такади (1494 ж) ХҮ ғасырдың аяғы мен ХҮІ ғасырда навигация мен географияға бетбұрыс жасады. ХҮІ ғасырдың басында жаулап алынған Сирия мен Египеттен географиялық сипаттамалар мен логика жайы баяндаған көптеген арабша қолжазбалар әкелінді.