Қылмыстық іс жүргізу заңдары және қайнар көздері



Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Қылмыстық іс жүргізу заңдары және қайнар көздері
2. Уақытқа, кеңістікке, тұлғаның айналасына қатысты қылмыстық іс жүргізу заңының әрекеті
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының Конституциясының 1-бабында көрсетілгендей мемлекеттің ең басты байлығы адам болып табылады. Сол себепті Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдарының міндетіне адам және азаматтардың құқықтары мен бұзылған мүдделерін қорғау мен қалпына келтіру болып табылады.
Қоғам мен азаматтардың мүдделерін қылмыстық қиянаттардан қорғау және құқықтық тәртіпті нығайту үшін мемлекет жүзеге асыратын шараларды орындауда басты роль атқаратын құқық қорғау органдары (прокуратура, алдын ала тергеу және анықтама жүргізетін органдар) мен сот болып табылады. Бұл мемлекеттік құқық қорғау органдары мен соттың атқаратын қызметтері бірдей емес болғанмен, олардың қызметтерін сипаттайтын негізгі мәселелерге, жалпы алғанда, мыналар жатады: қылмыстарды ашу, қылмыс істеген адамдарды толық әшкерелеу, кінәлі адамдарға заңмен көзделген ықпал ету шараларын қолдану, айыбы жоқ адамдарды ақтау, сондай-ақ қылмыстардың алдын алу шараларын жүргізу.
Аталған органдардың қызметтері бір-бірімен байланысты болса да, олардың өкілеттіктері бірдей емес. Мысалы, алдын ала тергеу органы істелген қылмысты ашып, оны істеген адамдарды әшкерелейтін дәлелдемелер жинағанының өзінде айыпталушының кінәлілігі жөнінде мәселені шешуге және оған жаза тағайындауға құқылы емес. Яғни, заңмен орнатылған тәртіп бойынша, алдын ала тергеу аяқталған соң қылмыстық іс заңдылықтың сақталуын қадағалайтын прокурорға жіберіледі. Ал прокурор өз құзыреті шегінде жедел іздестіру қызметінің, сотқа дейінгі жеңілдетілген іс жүргізудің, анықтаудың, тергеудің және сот шешімдерінің заңдылығын қадағалауды, сондай-ақ қылмыстық процестің барлық сатыларында қылмыстық ізге түсуді өз құзыреті шегінде жүзеге асыратын лауазымды тұлға. (Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексі 62-бап). Сонымен қатар тергеу органының жасаған тұжырымдарымен келіскен жағдайда бұл қылмыстық істі тиісті сотқа жіберуге міндетті. Содан кейін сот алдын ала тергеу жүргізу барысында жиналған дәлелдемелердің және айыптаушы мен қорғаушы жақтарының келтірілген дәлелдемелерінің негізінде сотталушының кінәлі немесе кінәсіздігі және оған жаза қолдану немесе қолданбау жөнінде шешім шығарады. Сөйтіп, бұл қызмет тек қана заңда көрсетілген тәртіп бойынша жүзеге асырылады және қылмыс жөнінде заңды қолданумен байланысты болғандықтан қылмыстық процесс, яғни қылмыстық іс жүргізу деп аталады.
Конституцияда қылмыстық іс бойынша сотқа дейінгі өндірістік сатыда адамды тұтқынға алу және қамауда ұстау прокуратураның құзырында деп белгіленген.
1.Қазақстан Республикасының Конституциясы, 2005
2. Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексі,1997.
3. Нұрмашев Ү. ҚР Қылмыстық іс жүргізу құқығы. Алматы Жеті Жарғы 2008
4. Төлеубекова Б.Қ. Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу құқығы (Жалпы бөлім). Оқулық. Алматы, «Жеті жарғы», 2000 ж
5. Тәшібаев Қ. Ө. Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу құқығы. Лекциялар жинағы Қарағанды, 2003 ж.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:   
ЖОСПАР

Кіріспе

Негізгі бөлім

Қылмыстық іс жүргізу заңдары және қайнар көздері

Уақытқа,‭ ‬кеңістікке,‭ ‬тұлғаның айналасына қатысты‭ ‬қылмыстық іс жүргізу заңының әрекеті

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Қазақстан Республикасының Конституциясының‭ ‬1-бабында‭ ‬көрсетілгендей мемлекеттің ең басты байлығы адам болып табылады.‭ ‬Сол себепті Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдарының міндетіне адам және азаматтардың құқықтары мен бұзылған мүдделерін қорғау мен қалпына келтіру болып табылады.

Қоғам‭ ‬мен‭ ‬азаматтардың мүдделерін қылмыстық қиянаттардан қорғау және құқықтық тәртіпті нығайту үшін мемлекет жүзеге асыратын шараларды орындауда басты роль атқаратын құқық қорғау органдары‭ (‬прокуратура,‭ ‬алдын ала тергеу және анықтама жүргізетін органдар‭) ‬мен сот болып табылады.‭ ‬Бұл мемлекеттік құқық қорғау органдары мен соттың атқаратын қызметтері бірдей емес болғанмен,‭ ‬олардың қызметтерін сипаттайтын негізгі мәселелерге,‭ ‬жалпы алғанда,‭ ‬мыналар жатады:‭ ‬қылмыстарды ашу,‭ ‬қылмыс істеген адамдарды толық әшкерелеу,‭ ‬кінәлі адамдарға заңмен көзделген ықпал ету шараларын қолдану,‭ ‬айыбы жоқ адамдарды ақтау,‭ ‬сондай-ақ қылмыстардың алдын алу шараларын жүргізу.‭
Аталған органдардың қызметтері бір-бірімен байланысты болса да,‭ ‬олардың өкілеттіктері бірдей емес.‭ ‬Мысалы,‭ ‬алдын ала тергеу органы істелген қылмысты ашып,‭ ‬оны істеген адамдарды әшкерелейтін дәлелдемелер жинағанының өзінде айыпталушының кінәлілігі жөнінде мәселені шешуге және оған жаза тағайындауға құқылы емес.‭ ‬Яғни,‭ ‬заңмен орнатылған тәртіп бойынша,‭ ‬алдын ала тергеу аяқталған соң қылмыстық іс заңдылықтың сақталуын қадағалайтын прокурорға жіберіледі.‭ ‬Ал прокурор өз құзыреті шегінде жедел іздестіру қызметінің,‭ ‬сотқа дейінгі жеңілдетілген іс жүргізудің,‭ ‬анықтаудың,‭ ‬тергеудің және сот шешімдерінің заңдылығын қадағалауды,‭ ‬сондай-ақ қылмыстық процестің барлық сатыларында қылмыстық ізге түсуді өз құзыреті шегінде жүзеге асыратын лауазымды тұлға.‭ (‬Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексі‭ ‬62-бап‭)‬.‭ ‬Сонымен қатар тергеу органының жасаған тұжырымдарымен келіскен жағдайда бұл қылмыстық істі тиісті сотқа жіберуге міндетті.‭ ‬Содан кейін сот алдын ала тергеу жүргізу барысында жиналған дәлелдемелердің және айыптаушы мен қорғаушы жақтарының келтірілген дәлелдемелерінің негізінде сотталушының кінәлі немесе кінәсіздігі және оған жаза қолдану немесе қолданбау жөнінде шешім шығарады.‭ ‬Сөйтіп,‭ ‬бұл қызмет тек қана заңда көрсетілген тәртіп бойынша жүзеге асырылады және қылмыс жөнінде заңды қолданумен байланысты болғандықтан қылмыстық процесс,‭ ‬яғни қылмыстық іс жүргізу деп аталады.‭
Конституцияда қылмыстық іс бойынша сотқа дейінгі өндірістік сатыда адамды тұтқынға алу және қамауда ұстау прокуратураның құзырында деп белгіленген.‭

Қылмыстық іс жүргізу заңдары‭ ‬және қайнар көздері
Қылмыстық іс жүргізу қызметі анықтау органдары,‭ ‬тергеуші,‭ ‬прокурор,‭ ‬сот,‭ ‬сондай-ақ жеке‭ (‬азаматтық‭) ‬және занды тұлғалар арасындағы өзара құқықтық қатынас нысанында жүзеге асырылады.
Қылмыстық іс жүргізу‭ —‬бұл анықтау оргавдарының қызметі,‭ ‬прокурордың алдын ала тергеу,‭ ‬карау,‭ ‬шешім шығару,‭ ‬сот‭ ‬төрелігінің міндетін тарату әрекеті болып саналады.‭ ‬Сот органдарының іс жүргізу кезендері үнемі қылмыстық іс‭ ‬қозғау әрекеттері мен кылмыстық істің жолын кесу,‭ ‬тыю,‭ ‬ұстау,‭ ‬тінту,‭ ‬қамау,‭ ‬мәжбүрлеу сияқты түрлі шараларды іс жүргізуде‭ ‬қолдану әрекеттерімен тығыз байланысты.
Әрбір аталған шара,‭ ‬яғни осы қызмет әрекеттері аамның‭ ‬бостандығы мен конституциялық құқығына нұқсан кілтіреді және әрқашан қылмыстық іс жүргізу нормз-яарының мүлтіксіз‭ ‬және қатаң сақталуын талап етеді.‭ ‬Себебі,‭ ‬бұл нормаар сот‭ ‬төрелігі органдарының занды әрекеттерінін кепілі болып‭ ‬ табылады.
Қылмыстық процестің басқа процестермен‭ (‬азаматтық,‭ ‬арбитраждық‭ (‬төрелік‭)‬,‭ ‬т.б.‭) ‬айрықша белгісі мынадаий жағдайларда‭ ‬көрініс табады:
тек‭ ‬жасалған кылмысқа‭ ‬байланысты‭;
қылмыстық істерді тергеу және ашу үшін‭;
мемлекеттік‭ ‬орган‭ ‬және лауазымды тұ.яға атағына арнайы‭ ‬құқық алған жағдайда‭;
қылмыстық іс жүргізу зандық нормаларынын қатаң‭ ‬тәртібінің сақталуы мен оны мүлтіксіз орындалу жағдайыңда‭;
Осы түрғыдан алғанда қылмыстық процесс бұл қылмыстық‭ ‬іс жүргізу зандарында қарастырылған,‭ ‬яғни кылмыс жасаудағы‭ ‬тұлғаның кінәсі бар не жоқ екендігін белгілейтін сот іөрелігі‭ ‬субъектілерінің атқаратын қызметтерінің жйынтығы‭ (‬жауап алу,‭ ‬тергеу,‭ ‬жолын кесу,‭ ‬тыю шаралары,‭ ‬қылмысты ашу,‭ ‬сот‭ ‬тергеуі,‭ ‬үкім шығару,‭ ‬т.б.‭)
Қылмыстық процестің міндеттері.‭ ‬Қылмыстық іс жүргізу‭ ‬кодексінің‭ ‬8-бабында былай айтылады:‭ ‬қьілмыстық пріздестің‭ ‬міндеттері қылмыстарды тез және толық ашу,‭ ‬оларды‭ ‬адамдарды әшкерелеу және кылмыстық жауапқа тарту,‭ ‬талқылауы және қылмыстық занды дұрыс қолдану бағіып та-былады.
Қылмыстық істер бойынша іс жүргізудій заңда белгіленген‭ ‬тәртібі адамды және азаматты негізсіз айытау‭ ‬соттаудан,‭ ‬олардың құқықтары мен бостандықтарын заңсыз шеқтеуден‭ ‬қорғауды,‭ ‬кінәсіз адам заңсыз айыпталған немесе сотталғіан жағдайда‭ ‬-‭ ‬оны дереу және толық ақтауды қамтамасыз етуі‭; ‬Сондай-ақ Заңдылық пен құқық тәртібін нығайтуға,‭ ‬қылмыстың‭ ‬аддын алуға,‭ ‬құқықты құрметтеу көзқарасын калыптастыруға‭ ‬жәрдемдесуі тиіс‭‬.‭ ‬Жалпы алғанда,‭ ‬қылмыстық процесс кінәлі‭ ‬адамды әділ жазалау және кінәсіз адамды толық айыптау‭ ‬міндеттерін шешуге негізделген.
Бұл міндеттер бір-бірімен өзара тығыз байланысты және‭ ‬бірінен екіншісі туындап отырады,‭ ‬нөтижесіңде олар занды сот‭ ‬шешімін қамтамасыз етуге және жазалау шарасын әділ таға-йындауға бағытталады.‭ ‬Бірқатар ғалымдардың пікірінше қылмыстық,‭ ‬процесс‭ ‬міндеттері жалпы және тікелей сипатқа ие болады.
Жалпы міндеттерге‭ ‬мыналар жатады:‭ ‬Қазақстан Республикасы аумақтық бүтіндігі мен конституциялық құрылымының‭ ‬қоршаған орта қауіпсіздігін сақтау,‭ ‬қоғамдық тәртіптің,‭ ‬меншіктің,‭ ‬Қазақстан Республикасы азаматының,‭ ‬адамның занды мүддесі мен бостандығын,‭ ‬құқығын қорғау,‭ ‬адамзаттың‭ ‬қауіпсіздігі мен бейбіт өмір сүруін қамтамасыз ету,‭ ‬заңмен қорғалатын объектілерді қылмыстық қол сүғушылықтан қорғау,‭ ‬сондай-ақ қылмыстың алдын алу.
Тікелей міндеттер‭ —‬қылмыстық істі қозғау,‭ ‬қылмысты тез‭ ‬және толық ашу,‭ ‬кінәліні әшкерелеу,‭ ‬кылмыстық занды дұрыс‭ ‬қолдану және әділ сот жазасын тағайындау.

‭ ‬2.‭ ‬Уақытқа,‭ ‬кеңістікке,‭ ‬тұлғаның айналасына қатысты‭ ‬қылмыстық іс жүргізу заңының әрекеті

Қылмыстық іс жүргізу процесінің қайнар көзі‭ (‬бастамасы‭) ‬Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексінің‭ ‬1-бабында айқындалған.‭ ‬Онда Қазақстан Республикасы аума-ғына қылмыстық сот ісін жүргізу тәртібі Қазақстан Республи-касының Конституциясымен,‭ ‬конституциялық зандарымен,‭ ‬Қазақстан Республикасының Конституциясына және халықа-ралық қүкьіқтың жалпы жүрт таныған принциптері мен норма-ларына негізделген Қазақстан Республикасының Қылмыстық‭ ‬іс жүргізу кодексімен айкындалады деп көрсетілген.
Қылмыстық іс жүргізу құқығының негізгі қайнар көзі занды күші бар Қылмыстық іс жүргізу кодексі болып табылады.‭
Қылмыстық іс жүргізу заңнамаларына мынадай нормативтік‭ ‬актілердің жиынтығы енеді:
‭— ‬Қазақстан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Жер құқығының қайнар көздері
Қазіргі заманның негізгі құқықтық жүйесі
Азаматтық іс жүргізу құқығы жайлы
Құқық негіздері Оқу құралы
Халықаралық қылмыстық құқық пен ұлттық қылмыстық құқықтың арақатынасы және өзара әрекеттестігі
Қазақстан Республикасының қылмыстық-атқару заңнамасы
Дәлелдемелер теориясындағы дәлелдемелер және дәлелдемелердің қайнар көздерінің түсініктемелерінің ара қатынасы
Құқық нормаларын талқылау ұғымы
Құқықтық нормалар құқықтық
Мемлекет, құқық және мемлекеттік-құқықтық құбылыстар туралы негізгі ұғымдар туралы ақпарат
Пәндер