Ұйымдағы бұқарамен байланыс бөлімінің ролі
Жоспар.
I.Тарау. Ұйымдағы Бұқарамен байланыс .бөлімінің ұйымдастырудың теориялық аспектілері.
I.I. Бұқарамен байланыс бөлімі, оның негізгі қызметтері, мақсаттары, құрлымы туралы негізгі түсініктер.
I.II. Ұйымдағы Бұқарамен байланыс бөлімінің қызметінің негізгі қағидалары мен мәселелері.
I.III. Ұйымдағы маркетингтік қызметінің құрамдағы ретінде Бұқарамен байланыс.
II.Тарау. Ұйымдағы Бұқарамен байланыс бөлімінің ұйымдастыру тәжірбиесі.
II.I. PR өнімін жасаушылар мен таратушылар.
II.II .Ұйымдағы Бұқарамен Байланыс бөлімін ұйымдастыру мәселелерін шешу жолдары.
II.III.Ұйымдағы жеке Бұқарамен байланыс бөлімінің қажеттілігі, Бұқарамен байланыс бөлімінің тәжірбиелік міндеттері.
III.Тарау Бұқарамен байланыс бөлімінің құрлымын,қызметтерін Акционерлі Қоғам Жинақтаушы Зейнетақы Қоры « Отан » мысалында қарастыру.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер.
I.Тарау. Ұйымдағы Бұқарамен байланыс .бөлімінің ұйымдастырудың теориялық аспектілері.
I.I. Бұқарамен байланыс бөлімі, оның негізгі қызметтері, мақсаттары, құрлымы туралы негізгі түсініктер.
I.II. Ұйымдағы Бұқарамен байланыс бөлімінің қызметінің негізгі қағидалары мен мәселелері.
I.III. Ұйымдағы маркетингтік қызметінің құрамдағы ретінде Бұқарамен байланыс.
II.Тарау. Ұйымдағы Бұқарамен байланыс бөлімінің ұйымдастыру тәжірбиесі.
II.I. PR өнімін жасаушылар мен таратушылар.
II.II .Ұйымдағы Бұқарамен Байланыс бөлімін ұйымдастыру мәселелерін шешу жолдары.
II.III.Ұйымдағы жеке Бұқарамен байланыс бөлімінің қажеттілігі, Бұқарамен байланыс бөлімінің тәжірбиелік міндеттері.
III.Тарау Бұқарамен байланыс бөлімінің құрлымын,қызметтерін Акционерлі Қоғам Жинақтаушы Зейнетақы Қоры « Отан » мысалында қарастыру.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер.
I. Тарау. Ұйымдағы Бұқарамен байланыс бөлімін ұйымдастырудың теориялық аспектілері.
I.I. ПР- бөлімінің негізгі қызметтері, мақсаттары, құрылымы және құрамы.
Бұқарамен байланыс бөлімінің негізгі қызметтері, мақсаттарын, құрлымын талдап қарастырғанда бірнеше авторлар бар.Мысалға: Демин Ю М, Шишкина М А, Почепцов Г Г.
Кәсіпорынның қоғаммен байланысы бойынша құрылымдық бөлімшені ұйымдастыру мамандандырылған ПР– компаниясын ұйымдастырудан айырмашылығы аз. Ең маңыздысы, мұндай бөлімшелер, біріншіден, кәсіпорынның ұйымдық және ақпараттық ортасына тығыз байланысты, екіншіден, өз жұмысын жоспарлы түрде жүзеге асырады, яғни кәсіпорын қызметінің жалпы мазмұны мен бағытына байланысты орындалады.
Құрылымдық Бұқарамен байланыс бөлімшесінің мақсаты – жарнама құрушылардың білімі тапсырыс берушілердің талабына сай болуы тиіс. Яғни, көп жағдайларда осы сенімді бөлімше жұмысында ұйымшылдық пен «шығармашылық қабілет» басты рөл атқарады. Онсыз жарнама сапасының төмендеуіне душар етуі мүмкін.
Бірақ Ресей кәсіпорындарының көпшілігі in–house-ке көп назар аударады, яғни жұртшылықпен байланыс жасау бойынша жеке бөлімшелерге көңіл бөледі. Сол себепті, кәсіпорынның құрылымдық ПР бөлімшесін жұртшылықпен байланыс жасау бөлімшесі деп атауды ұйғарамыз.
Мысалы, Демин. Ю. М айтқандай «Біздің кәсіпорындағы толыққанды ПР– құрылым жасау қажеті туындады (қай жерде жұмыс жасайды және жасауды ұйғарады). Бұл жұмысты неден бастауы керек? Алдымен, оның мақсатын, содан соң ұйымдық сұрақтардың сәйкес мәселелеріне кірісу қажет»1.
Жұртшылықпен байланыс бөлімшесінің мақсаты кәсіпорындағы барлық қызметшілердің мақсатына сай болуы керек, мұндай мақсат жалпы жағдайда мүліктендіру (қаржымен дәстүрлі мағынада максималды пайда көзін табу, акционерлік қаржыны көбейту т.б) болып табылады.
Бұл артықшылық, көп жағдайда, паблициттік капитал деп аталады. Ол дегеніміз не және оның спецификасы неден тұрады?
ПР саласының беделді мамандарының анықтамасы бойынша, паблициттік капитал дегеніміз – публикалық коммуникация аумағында қызмет ететін нарықтық субъект болып табылатын маңызды капитал түрі. Капиталдың бұл түрі жеке тұлғамен байланысты әлеуметтік қатынас болып табылады және оның мәні жеке тұлғаға негізделген тұтынушы құнын қолдану есебінен құнның ратуына байланысты.
Нақты түсінік беретін негізгі детальдарын қарастырайық.
«Паблициттік капитал» терминінің өзі «паблисити» ұғымына қатысы. (ағылшын тілінен аударғанда pubicty – «публикалық», «әйгілі» деген ұғымды
I.I. ПР- бөлімінің негізгі қызметтері, мақсаттары, құрылымы және құрамы.
Бұқарамен байланыс бөлімінің негізгі қызметтері, мақсаттарын, құрлымын талдап қарастырғанда бірнеше авторлар бар.Мысалға: Демин Ю М, Шишкина М А, Почепцов Г Г.
Кәсіпорынның қоғаммен байланысы бойынша құрылымдық бөлімшені ұйымдастыру мамандандырылған ПР– компаниясын ұйымдастырудан айырмашылығы аз. Ең маңыздысы, мұндай бөлімшелер, біріншіден, кәсіпорынның ұйымдық және ақпараттық ортасына тығыз байланысты, екіншіден, өз жұмысын жоспарлы түрде жүзеге асырады, яғни кәсіпорын қызметінің жалпы мазмұны мен бағытына байланысты орындалады.
Құрылымдық Бұқарамен байланыс бөлімшесінің мақсаты – жарнама құрушылардың білімі тапсырыс берушілердің талабына сай болуы тиіс. Яғни, көп жағдайларда осы сенімді бөлімше жұмысында ұйымшылдық пен «шығармашылық қабілет» басты рөл атқарады. Онсыз жарнама сапасының төмендеуіне душар етуі мүмкін.
Бірақ Ресей кәсіпорындарының көпшілігі in–house-ке көп назар аударады, яғни жұртшылықпен байланыс жасау бойынша жеке бөлімшелерге көңіл бөледі. Сол себепті, кәсіпорынның құрылымдық ПР бөлімшесін жұртшылықпен байланыс жасау бөлімшесі деп атауды ұйғарамыз.
Мысалы, Демин. Ю. М айтқандай «Біздің кәсіпорындағы толыққанды ПР– құрылым жасау қажеті туындады (қай жерде жұмыс жасайды және жасауды ұйғарады). Бұл жұмысты неден бастауы керек? Алдымен, оның мақсатын, содан соң ұйымдық сұрақтардың сәйкес мәселелеріне кірісу қажет»1.
Жұртшылықпен байланыс бөлімшесінің мақсаты кәсіпорындағы барлық қызметшілердің мақсатына сай болуы керек, мұндай мақсат жалпы жағдайда мүліктендіру (қаржымен дәстүрлі мағынада максималды пайда көзін табу, акционерлік қаржыны көбейту т.б) болып табылады.
Бұл артықшылық, көп жағдайда, паблициттік капитал деп аталады. Ол дегеніміз не және оның спецификасы неден тұрады?
ПР саласының беделді мамандарының анықтамасы бойынша, паблициттік капитал дегеніміз – публикалық коммуникация аумағында қызмет ететін нарықтық субъект болып табылатын маңызды капитал түрі. Капиталдың бұл түрі жеке тұлғамен байланысты әлеуметтік қатынас болып табылады және оның мәні жеке тұлғаға негізделген тұтынушы құнын қолдану есебінен құнның ратуына байланысты.
Нақты түсінік беретін негізгі детальдарын қарастырайық.
«Паблициттік капитал» терминінің өзі «паблисити» ұғымына қатысы. (ағылшын тілінен аударғанда pubicty – «публикалық», «әйгілі» деген ұғымды
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1. Алешина И. В. РR для менеджеров и маркетеров.м. 1997.
2. Али М. Практический менеджмент и РR для малого бизнеса: перевод с английского языка – 2-е издание – СПб.: Нева. – 416 стр.
3. Ассоциация авторов и издателей «Тандем».PR.с.ов сфере бизнеса.М.1999.
4. Антилов К.В., Баженов Ю.К. Паблик рилейшнз для коммерсантов: Учебно-практическое пособие. – М.: Дашков иК, 2000. – 132 стр.
5. РR сегодня: новые подходы, исследования, международная практика/ Переводс ангийского языка – М.: ИНФРА-М, 2002. – 493 стр. – (Современные консалтинговые технологии).
6. Бенедихктова о деловой этике и этикете м. – 1994
7. Богданов Е.Н., Зазыкин В.Г. Психологические основы «Паблик рилейшнз»: Учебное пособие. – 2-е издание – СПб.: Питер, 2003. – 208 стр.
8. Бложанов Е А. ПР. Москва.1994 г.
9. Викентьев И.Л. Приемы рекламы и PR – С.П.Б
10. Галумов Э. Основы РR. – М.: Летопись ХХІ, 2004. – 408 стр.
11. Гартон Э. Паблисити: жми сюда. Упраление масс-медиа для создания паблисити. – 2-е издание – СПб.: Питер, 2003. – 267 стр. – (Маркетинг для профессионалов).
12. Голубкова Е.Н. Маркетинговые коммуникации. – М.: Финпресс, 2000. – 256 сир. – (Маркетинг и менеджмент в России и за рубежом).
13. Голубкова Е.Н. Маркетинговые коммуникации: Учебное пособие. – 2-е издание, переработанное и дополненное – М.: Финпресс, 2003. – 304 стр. – (Маркетинг и менеджмент в России и за рубежом).
14. Горкина М.Б. и другие. РR на 100%: Как стать хорошим менеджером по РR/ Горкина М.Б., Мамонтов А.А., Манн И.Б. – 2-е издание, перераб. и доп. – М.: Альпина Бизнес Букс, 2004. – 240 стр.
15. 10. Грин Э. Креативность в паблик рилейшнз: Пер с англ. – 2-е изд. – СПб.: Нева, 2004. 256 с. – (Бизнес бестселлер).
16. Гундарин книга руководителя отдела РR практические рекомендации.М.2006.
17. Джефкинс Ф., Ядин Д. Паблик рилейшнз: Учебн. пособие. Пер. с англ. – М.: ЮНИТИ, 2003. – 416 с. – (Зарубежный учебник).
18. Доскова И.С. Public Relations: теория и практика. – М.: Альфа-Пресс, 2004. – 152 с.
19. Доти Д. Паблисити и паблик рилейшнз. – Изд. 2-е, стерео. – М.: Филинъ, 1998. – 288 с.
20. Дэвид мэрсер Ч.Б.М. Управление в самой предуспевающей корпорации мира м. Прогресс 1991-451с.
21. Игнатьев Д. И др. Астольная энциклопедия Public Relations/ Игнатьев Д., Бекетов А., Сарокваша Ф. – М.: Альпина Паблишер, 2003.
22. Катлип С.М. и др. Паблик рилейшнз: теория и практика: Учеб. пособие: Пер. с англ./ Катлип С.М., Сентер А.Х., Брун Г.М. – 8-е изд. – М.: Вильямс, 2003. – 624 с.
23. Карцева Е. Три лица имеджа или кое что об искустве внушения. Инострнная литература № 9. 1971г.
24. Китчен Ф. Паблик рилейшнз: принципы и практика: Учеб. пособие/ Пер. с англ. Б.Л. Еремина. – М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2004. – 454 с. – (Зарубежный учебник).
25. Королько В.Г. Основы паблик рилейшнз: Учебник. – М.: Рефл-бук, 2000. – 526 с. – (Образовательная б-ка).
26. Комаровскии В С. ПР в политике и в государственном управлении. Под общей редакции.Издательство РАГС. Москва 2001г.
27. ЛаптенкоА. Искуство информации.Выбор работы с общественностью.Минск 1995г.
28. Маркетинг: Учебник/ Под ред. Н.Д.Эриашвили. – 2-е изд., перераб. и доп. – М.: ЮНИТИ, 2000. – 623 с.
29. Марков С.ПР в России больше чем ПР.Москва. « Издательство АСТ» 2001г.
30. Мехлер Г. Власть и магия PR: Пер. с нем. – СПб.: Питер, 2004. – 173 с.
31. Моисеев В А. ПР Теория и практика.Москва ООО «ИКФ Омега-Л»2001
32. Мюррей А. PR (Public Relations)/ Пер. с англ. В.Новикова. – М.: Фаир-Пресс, 2003. – 192 с. – (Начальная школа бизнеса).
33. Невзмен Л.Б. «PR» - кому это нужно ?
34. Ножин Е.А. основы отношений с общественностью
35. Ноэль – Ноиман Э. Общественное мнения. Окрытие спирали молчание.Москва 1996г.
36. Ньюсол Дар, Терк Джуди. Все о ПР. Теория и практика ПР.Москва.2001г.
37. Оливер С. Стратегия в паблик рилейшнз: Пер. с англ. – 2-е изд. – М.: Нева, 2003. – 160 с. – (Современный бизнес).
38. Ольшевский А.С., Ольшевская А.С. Негативные PR-технологии. – М.: ИНФРА-М, 2004. – 329 с.
39. Паблик рилейшнз: Связи с общественностью в сфере бизнеса. – М.: ТАНДЕМ, 1999. – 352 с.
40. Пашенцев Е.Н. Паблик рилейшнз от бизнеса до политики. – 2-е изд. – М.: Финпресс, 2000. – 240 с. – (Маркетинг и менеджмент в России и за рубежом).
41. Перевод с англиского,Москва издательский дом Вильямс 2001г.
42. Почелцов Г.Г. Информационные войны. – М.: Рефл-бук, 2000. – 576 с.
43. Почепцов Г.Г. Коммуникативные технологии двадцатого века. – М.: Рефл-бук, 1999. – 352 с.
44. Почепецов Г.Г. Теория коммуникации. – М.: Рефл-бук, 2001. – 656 с. – (Образовательная б-ка).
45. Почепцов . М. имеджология : теория и практика – К. «АДеФ – Укр» 1998
46. Почепцов PR: или как успешно управлять общественным мнением. М. центр .1998
47. Почепцов Г Г. Имеджология. Москва.Рефел бук. Ваклер.2001 г.
48. ПочепцовГ.Г. Имидж от фараонов до президентов.Киев 1997 г.
49. Психология менеджмента: Учебник/ Под ре. Г.С.Никифорова. – СПб.: Изд-во С.-Петер. Ун-та, 2000.
50. Самые успешные PR-компании в мировой практике: Пер. с англ. – М.: ИНФРА-М, 2002. – 310 с. – (Современные консалтинговые технологии).
51. Синяева И.М. Паблик рилейшнз в коммерческой деятельности: Учебник/ Г.А.Васильева. – М.: ЮНИТИ, 1998. – 287 с.
52. Синяева И.М. Паблик рилейшнз в коммерческой деятельности: Учебник. – 2-е изд., перераб. и доп. – М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2003.
53. Сэм Блэк PR – международная Практика м. издательский дом «Довгань» 1997
54. Сэм Блэк .Что это такое? М.новости 1990 г.
55. Татаринова Г.Н. Управление общественными отношениями: Учебник. – СПб.: Питер, 2004, – 315 с. – (Учебник для вузов).
56. 33.Филлипс Д. PR в Интрнете: Пер. с англ. – М.: Фаир-Пресс, 2004. – 320 с. – (Наяальная школа бизнеса).
57. Хенслоу Ф. Практическое руководство по паблик рилейшнз: Пер. с англ. – СПб.: Нева, 2003. – 192 с.
58. Хэйвуд Р. Все о Public Relations: Как добиться успеха в бизнесе, используя связи с общественностью/ Пер. с англ. – М.: Лаборатория Базовых Знаний, 1999. – 256 с.
59. Честара Д. Деловой этикет: Паблик рилейшнз для всех и для каждого. – М.: Фаир-Пресс, 2000. – 336 с.
60. Чумоков а.Н. Связи с общественностью: Учебн. пособие. – М.: Дело, 2000. – 272 с. – (Наука управления).
61. Чумиков А.Н., Бочаров М.П. Связи с общественностью: Теория и практика: Учеб. пособие. – М.: Дело, 2003. – 496 с.
Шарков Ф.И. Интегрированные PR-коммуникации: Связи с общественностью как компонент интегрированных маркетинговых коммуникаций. – М.: РИП-холдинг, 2004. – 272 с. – (Интегрированных маркетинговых коммуникации
1. Алешина И. В. РR для менеджеров и маркетеров.м. 1997.
2. Али М. Практический менеджмент и РR для малого бизнеса: перевод с английского языка – 2-е издание – СПб.: Нева. – 416 стр.
3. Ассоциация авторов и издателей «Тандем».PR.с.ов сфере бизнеса.М.1999.
4. Антилов К.В., Баженов Ю.К. Паблик рилейшнз для коммерсантов: Учебно-практическое пособие. – М.: Дашков иК, 2000. – 132 стр.
5. РR сегодня: новые подходы, исследования, международная практика/ Переводс ангийского языка – М.: ИНФРА-М, 2002. – 493 стр. – (Современные консалтинговые технологии).
6. Бенедихктова о деловой этике и этикете м. – 1994
7. Богданов Е.Н., Зазыкин В.Г. Психологические основы «Паблик рилейшнз»: Учебное пособие. – 2-е издание – СПб.: Питер, 2003. – 208 стр.
8. Бложанов Е А. ПР. Москва.1994 г.
9. Викентьев И.Л. Приемы рекламы и PR – С.П.Б
10. Галумов Э. Основы РR. – М.: Летопись ХХІ, 2004. – 408 стр.
11. Гартон Э. Паблисити: жми сюда. Упраление масс-медиа для создания паблисити. – 2-е издание – СПб.: Питер, 2003. – 267 стр. – (Маркетинг для профессионалов).
12. Голубкова Е.Н. Маркетинговые коммуникации. – М.: Финпресс, 2000. – 256 сир. – (Маркетинг и менеджмент в России и за рубежом).
13. Голубкова Е.Н. Маркетинговые коммуникации: Учебное пособие. – 2-е издание, переработанное и дополненное – М.: Финпресс, 2003. – 304 стр. – (Маркетинг и менеджмент в России и за рубежом).
14. Горкина М.Б. и другие. РR на 100%: Как стать хорошим менеджером по РR/ Горкина М.Б., Мамонтов А.А., Манн И.Б. – 2-е издание, перераб. и доп. – М.: Альпина Бизнес Букс, 2004. – 240 стр.
15. 10. Грин Э. Креативность в паблик рилейшнз: Пер с англ. – 2-е изд. – СПб.: Нева, 2004. 256 с. – (Бизнес бестселлер).
16. Гундарин книга руководителя отдела РR практические рекомендации.М.2006.
17. Джефкинс Ф., Ядин Д. Паблик рилейшнз: Учебн. пособие. Пер. с англ. – М.: ЮНИТИ, 2003. – 416 с. – (Зарубежный учебник).
18. Доскова И.С. Public Relations: теория и практика. – М.: Альфа-Пресс, 2004. – 152 с.
19. Доти Д. Паблисити и паблик рилейшнз. – Изд. 2-е, стерео. – М.: Филинъ, 1998. – 288 с.
20. Дэвид мэрсер Ч.Б.М. Управление в самой предуспевающей корпорации мира м. Прогресс 1991-451с.
21. Игнатьев Д. И др. Астольная энциклопедия Public Relations/ Игнатьев Д., Бекетов А., Сарокваша Ф. – М.: Альпина Паблишер, 2003.
22. Катлип С.М. и др. Паблик рилейшнз: теория и практика: Учеб. пособие: Пер. с англ./ Катлип С.М., Сентер А.Х., Брун Г.М. – 8-е изд. – М.: Вильямс, 2003. – 624 с.
23. Карцева Е. Три лица имеджа или кое что об искустве внушения. Инострнная литература № 9. 1971г.
24. Китчен Ф. Паблик рилейшнз: принципы и практика: Учеб. пособие/ Пер. с англ. Б.Л. Еремина. – М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2004. – 454 с. – (Зарубежный учебник).
25. Королько В.Г. Основы паблик рилейшнз: Учебник. – М.: Рефл-бук, 2000. – 526 с. – (Образовательная б-ка).
26. Комаровскии В С. ПР в политике и в государственном управлении. Под общей редакции.Издательство РАГС. Москва 2001г.
27. ЛаптенкоА. Искуство информации.Выбор работы с общественностью.Минск 1995г.
28. Маркетинг: Учебник/ Под ред. Н.Д.Эриашвили. – 2-е изд., перераб. и доп. – М.: ЮНИТИ, 2000. – 623 с.
29. Марков С.ПР в России больше чем ПР.Москва. « Издательство АСТ» 2001г.
30. Мехлер Г. Власть и магия PR: Пер. с нем. – СПб.: Питер, 2004. – 173 с.
31. Моисеев В А. ПР Теория и практика.Москва ООО «ИКФ Омега-Л»2001
32. Мюррей А. PR (Public Relations)/ Пер. с англ. В.Новикова. – М.: Фаир-Пресс, 2003. – 192 с. – (Начальная школа бизнеса).
33. Невзмен Л.Б. «PR» - кому это нужно ?
34. Ножин Е.А. основы отношений с общественностью
35. Ноэль – Ноиман Э. Общественное мнения. Окрытие спирали молчание.Москва 1996г.
36. Ньюсол Дар, Терк Джуди. Все о ПР. Теория и практика ПР.Москва.2001г.
37. Оливер С. Стратегия в паблик рилейшнз: Пер. с англ. – 2-е изд. – М.: Нева, 2003. – 160 с. – (Современный бизнес).
38. Ольшевский А.С., Ольшевская А.С. Негативные PR-технологии. – М.: ИНФРА-М, 2004. – 329 с.
39. Паблик рилейшнз: Связи с общественностью в сфере бизнеса. – М.: ТАНДЕМ, 1999. – 352 с.
40. Пашенцев Е.Н. Паблик рилейшнз от бизнеса до политики. – 2-е изд. – М.: Финпресс, 2000. – 240 с. – (Маркетинг и менеджмент в России и за рубежом).
41. Перевод с англиского,Москва издательский дом Вильямс 2001г.
42. Почелцов Г.Г. Информационные войны. – М.: Рефл-бук, 2000. – 576 с.
43. Почепцов Г.Г. Коммуникативные технологии двадцатого века. – М.: Рефл-бук, 1999. – 352 с.
44. Почепецов Г.Г. Теория коммуникации. – М.: Рефл-бук, 2001. – 656 с. – (Образовательная б-ка).
45. Почепцов . М. имеджология : теория и практика – К. «АДеФ – Укр» 1998
46. Почепцов PR: или как успешно управлять общественным мнением. М. центр .1998
47. Почепцов Г Г. Имеджология. Москва.Рефел бук. Ваклер.2001 г.
48. ПочепцовГ.Г. Имидж от фараонов до президентов.Киев 1997 г.
49. Психология менеджмента: Учебник/ Под ре. Г.С.Никифорова. – СПб.: Изд-во С.-Петер. Ун-та, 2000.
50. Самые успешные PR-компании в мировой практике: Пер. с англ. – М.: ИНФРА-М, 2002. – 310 с. – (Современные консалтинговые технологии).
51. Синяева И.М. Паблик рилейшнз в коммерческой деятельности: Учебник/ Г.А.Васильева. – М.: ЮНИТИ, 1998. – 287 с.
52. Синяева И.М. Паблик рилейшнз в коммерческой деятельности: Учебник. – 2-е изд., перераб. и доп. – М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2003.
53. Сэм Блэк PR – международная Практика м. издательский дом «Довгань» 1997
54. Сэм Блэк .Что это такое? М.новости 1990 г.
55. Татаринова Г.Н. Управление общественными отношениями: Учебник. – СПб.: Питер, 2004, – 315 с. – (Учебник для вузов).
56. 33.Филлипс Д. PR в Интрнете: Пер. с англ. – М.: Фаир-Пресс, 2004. – 320 с. – (Наяальная школа бизнеса).
57. Хенслоу Ф. Практическое руководство по паблик рилейшнз: Пер. с англ. – СПб.: Нева, 2003. – 192 с.
58. Хэйвуд Р. Все о Public Relations: Как добиться успеха в бизнесе, используя связи с общественностью/ Пер. с англ. – М.: Лаборатория Базовых Знаний, 1999. – 256 с.
59. Честара Д. Деловой этикет: Паблик рилейшнз для всех и для каждого. – М.: Фаир-Пресс, 2000. – 336 с.
60. Чумоков а.Н. Связи с общественностью: Учебн. пособие. – М.: Дело, 2000. – 272 с. – (Наука управления).
61. Чумиков А.Н., Бочаров М.П. Связи с общественностью: Теория и практика: Учеб. пособие. – М.: Дело, 2003. – 496 с.
Шарков Ф.И. Интегрированные PR-коммуникации: Связи с общественностью как компонент интегрированных маркетинговых коммуникаций. – М.: РИП-холдинг, 2004. – 272 с. – (Интегрированных маркетинговых коммуникации
Дипломдық жұмыс
Тақырып : Ұйымдағы Бұқарамен байланыс бөлімінің ролі.
Факультет Басқару
Орындады:
Ғылыми
жетекшісі:
Рецензент:
Жұмыс
қорғалуына рұқсат берілді:
Жоспар.
I.Тарау. Ұйымдағы Бұқарамен байланыс –бөлімінің ұйымдастырудың
теориялық аспектілері.
I.I. Бұқарамен байланыс бөлімі, оның негізгі қызметтері, мақсаттары,
құрлымы туралы негізгі түсініктер.
I.II. Ұйымдағы Бұқарамен байланыс бөлімінің қызметінің негізгі
қағидалары мен мәселелері.
I.III. Ұйымдағы маркетингтік қызметінің құрамдағы ретінде Бұқарамен
байланыс.
II.Тарау. Ұйымдағы Бұқарамен байланыс бөлімінің ұйымдастыру
тәжірбиесі.
II.I. PR өнімін жасаушылар мен таратушылар.
II.II .Ұйымдағы Бұқарамен Байланыс бөлімін ұйымдастыру мәселелерін
шешу жолдары.
II.III.Ұйымдағы жеке Бұқарамен байланыс бөлімінің қажеттілігі,
Бұқарамен байланыс бөлімінің тәжірбиелік міндеттері.
III.Тарау Бұқарамен байланыс бөлімінің құрлымын,қызметтерін
Акционерлі Қоғам Жинақтаушы Зейнетақы Қоры Отан мысалында қарастыру.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер.
I. Тарау. Ұйымдағы Бұқарамен байланыс бөлімін ұйымдастырудың
теориялық аспектілері.
I.I. ПР- бөлімінің негізгі қызметтері, мақсаттары, құрылымы және
құрамы.
Бұқарамен байланыс бөлімінің негізгі қызметтері, мақсаттарын, құрлымын
талдап қарастырғанда бірнеше авторлар бар.Мысалға: Демин Ю М, Шишкина М А,
Почепцов Г Г.
Кәсіпорынның қоғаммен байланысы бойынша құрылымдық бөлімшені ұйымдастыру
мамандандырылған ПР– компаниясын ұйымдастырудан айырмашылығы аз. Ең
маңыздысы, мұндай бөлімшелер, біріншіден, кәсіпорынның ұйымдық және
ақпараттық ортасына тығыз байланысты, екіншіден, өз жұмысын жоспарлы түрде
жүзеге асырады, яғни кәсіпорын қызметінің жалпы мазмұны мен бағытына
байланысты орындалады.
Құрылымдық Бұқарамен байланыс бөлімшесінің мақсаты – жарнама
құрушылардың білімі тапсырыс берушілердің талабына сай болуы тиіс. Яғни,
көп жағдайларда осы сенімді бөлімше жұмысында ұйымшылдық пен шығармашылық
қабілет басты рөл атқарады. Онсыз жарнама сапасының төмендеуіне душар етуі
мүмкін.
Бірақ Ресей кәсіпорындарының көпшілігі in–house-ке көп назар аударады,
яғни жұртшылықпен байланыс жасау бойынша жеке бөлімшелерге көңіл бөледі.
Сол себепті, кәсіпорынның құрылымдық ПР бөлімшесін жұртшылықпен байланыс
жасау бөлімшесі деп атауды ұйғарамыз.
Мысалы, Демин. Ю. М айтқандай Біздің кәсіпорындағы толыққанды ПР–
құрылым жасау қажеті туындады (қай жерде жұмыс жасайды және жасауды
ұйғарады). Бұл жұмысты неден бастауы керек? Алдымен, оның мақсатын, содан
соң ұйымдық сұрақтардың сәйкес мәселелеріне кірісу қажет1.
Жұртшылықпен байланыс бөлімшесінің мақсаты кәсіпорындағы барлық
қызметшілердің мақсатына сай болуы керек, мұндай мақсат жалпы жағдайда
мүліктендіру (қаржымен дәстүрлі мағынада максималды пайда көзін табу,
акционерлік қаржыны көбейту т.б) болып табылады.
Бұл артықшылық, көп жағдайда, паблициттік капитал деп аталады. Ол
дегеніміз не және оның спецификасы неден тұрады?
ПР саласының беделді мамандарының анықтамасы бойынша, паблициттік
капитал дегеніміз – публикалық коммуникация аумағында қызмет ететін
нарықтық субъект болып табылатын маңызды капитал түрі. Капиталдың бұл түрі
жеке тұлғамен байланысты әлеуметтік қатынас болып табылады және оның мәні
жеке тұлғаға негізделген тұтынушы құнын қолдану есебінен құнның ратуына
байланысты.
Нақты түсінік беретін негізгі детальдарын қарастырайық.
Паблициттік капитал терминінің өзі паблисити ұғымына қатысы.
(ағылшын тілінен аударғанда pubicty – публикалық, әйгілі деген ұғымды
1. Демин Ю.М. Бизнес PR М. 2003 66 бет
білдіреді. Паблисити – комерциялық маңызды жаңалықтарды ұйымдар үшін
басылымдарда жариялау немесе радиода, теледидарда не сахнада белгілі бір
демеуші ақысын төлейтін қолайлы тұсаукесер рәсімге мүмкіндік алу арқылы
тауарға, қызмет көрсетулерге немесе іс-қимылға сұранымды ынталандыру
жөніндегі насихат ұғымы. Сондықтан, паблициттік капитал – біздің
жағдайымызда, кәсіпорынның әйгілі болуына, атақ-даңққа ие болуына
жұмсалатын қаржы болып есептеледі1.
Яғни, паблициттік капиталдың пайда болуы мен оның дамуы иегердің
қаншалықты публикалық және әйгілігіне тура тәуелді. Бұл жағдайда
материалдық және паблициттік капитал аралығында өзара қарым-қатынас
туындайды.
Бір жағынан алып қарағанда, кәсіпорын басшылығының публикалық және
халыққа белгілі болуы үшін еркін орта мен материалдық капиталдың жоқ
болуы паблициттік капиталдың өсуіне ықпал келтірмейді. Осы секілді
жағдайлар үшін мысалы келтірер болсақ, жұмысшыларға жалақы төлеу,
өнеркәсіпті қайта ұйымдастыру, персоналды оқытып дайындау т.с.с.
Екінші жағынан алып қарағанда, бизнес табысында материалдық капиталдың
өсуі болып табылатын экономикалық нәтиже болған және бар, болады да.
Паблициттік капиталды бос орынға құру мүмкін емес. Егер кәсіпорынның шын
экономикалық табысы жоқ болса, онда іс жүзінде паблициттік капиталды
шығаруға еш жол (шанс) жоқ.
Паблициттік капитал аталымы үшін ПР эпохасының шығуына дейін репутация
– бедел және ренонс) ұғымы қолданылды. Репутация (бедел) – компания
табыстарының өсуіне тікелей әсер ететін компанияның баға жетпес капиталы.
Бұл терминдер (істік репутация, бизнес–ренонс) паблициттік капитал ұғымының
синонимі болып табылады.
Кәсіпорындағы паблициттік капитал қандай факторларға тәуелді? Неліктен
жұртшылықтың пікірі көптеген кәсіпорындарда орын алады?
Өйткені, ПР процесінің шеберлері коммуникациялық ресурстарды жиі
қолданады.
1- ші кестеде кәсіпорындағы – инициатор ПР– процесіндегі паблициттік күйіне
әсер ететін факторлар келтірілген: 1
кесте.
Арнайы жақ (басшының Кәсіпорынның паблициттікӨнімдер (товарлармен
арнайы өкіметтер, оның капиталы қызметтер)
ішінде жұртшылықпен
байланыс бойынша)
Іс–әрекет Өтініш Мүдде-мақсат
Сондықтан, бұқарамен байланыс бойынша бөлімшенің мақсаты
1. Советтік энциклопедия сөздік Под. Редакции А.М. Порохова . Мәскеу
2003 ж. 69 бет
2. Демин Ю.М. Бизнес PR Мәскеу 2003 ж. 69 бет
кәсіпорынның паблициттік капиталын арттыруға мүмкіндік жасау болып
табылады.
Қорытындылай келе, оның материалдық капиталының өсуіне әсерін тигізеді.
Қысқаша, айтқанда, ол – фирманың жағымды бейнесін құру мақсатында жасалған
көпшіліктің байланыс жүйесі.Бұқарамен байланыс жөніндегі бөлімшенің ұғымын
түсіну үшін оның функциясы мен мақсатына тоқталу қажет.
Бұл жағдайда, функция ұғымында (латын тілінен аударғанда, funktio –
орындау, жүзеге асыру) қызмет, жұмыс, кез-келген объектінің қарым-қатынас
жүйесіне сыртқы әсерлері қарастырылады.
Сонымен, Бұқарамен байланыс бөлімінің қызметтеріне мыналар жатады.
1.ПР маркетингтік коммуникацияның бірден-бір құралы болғандықтан,
маркетингтік қызметінен бастау керек. Кәсіпорындағы маркетингтің мақсаты –
кәсіпорынның үнемі пайда түсіру және оны арттыру болып табылады.
Маркетингтік функция бұқарамен байланыс жөніндегі бөлімшенің негізгі
қызметі болып табылады.
2.Маңыздылығы жөнінен ұйымдастыру функциясы да үлкен рөл атқарады. Оның
реализациясы бұқарамен байланыс жөніндегі бөлімнің жұмысын ұйымдастыру
болып табылады, сондай-ақ, кәсіпорын дамуының оперативті және
оперативті–стратегиялық мәселелерін қарастырады. Бұл функцияға қызметті
оперативті және тактикалық жоспарлау, PR– шараларын ұйымдастыру, бақылау,
нәтиже есебі т.б. жатады.
3.ПР бөлімінің келесі маңызды қызметі – коммуникациялық функция. Егер
ПР– процесінің инициаторы (кәсіпорын) мен оның айналасындағылардың
(жұртшылық) арасында коммуникация, яғни байланыс болмайынша бөлімшенің
болуы мүмкін емес.
Жалпы, жоғарыда аталған қызметтердің мақсаты – көпшілікке өзі туралы
жағымды ақпарат тарату және оған сендіру; оның ой-пікіріне ықпал ету;
ұйымның бет-бейнесін құру, беделін көтеру; ұйымның жұмысына қызметкерлердің
жауапкершілігін қалыптастыру болып табылады.
Бұқарамен байланыс жөніндегі бөлімшенің басқа да қызметтері бар:
а) зерттеу;
б) шығармашылық;
в) талдаулық;
г) өнеркәсіптік.
Келтірілген функцияларды реализациялаудың тура нәтижесі ПР бөлімінің
зерттеу, шығармашылық, талдаулық, өнеркәсіптік қызметтері болып табылады.
Сондай-ақ, бұлардан басқа, ішкі және ішкі корпоративті функциясы бар. Бұлар
жұртшылықпен ішкі байланысты жүзеге асыру (реализация) үшін қолданылады.
Аталған функцияларға сәйкес бұқарамен байланыс бөлімінің мақсатына
Демин Ю М. Бизнес PR Мәскеу 2003 ж. 71 бет.
тоқталайық.
PR бөлімінің қызметтері. 2 кесте.
Маркетингтік функция Ұйымдастыру функциясы
Өндірістік функцияКоммуникациялық функция Ішкі корпоративтік
функция
Зерттеу функциясы Шығармашылық функциясы Талдаулық функция
Зерттеу функциясын жүзеге асыру келесі мәселелерді алға қояды:
1) Зерттеу процесімен басқару (оны орындауды жоспарлау мен
ұйымдастыру, оны бағалау мен бақылауды қоса есептегенде);
2) Жұмыстық қатынастардыақпараттандыру көздерімен бірге орнату және
қолдану: БАҚ (СМИ), ақпараттық, жарнамалық, консалтингтік агенттікпен,
бұқарамен байланыс агенттігімен, мемлекеттік және халықтрық құрылымдармен,
партиялармен және қозғалыстармен, сондай-ақ, адамдармен және ұйымдармен,
және т.б ақпараттармен;
3) Зерттелетін аудиторияны оқу, оның қалпын есепке алу (зерттеудің
басқа объектісін оқу);
4) Зерттеу есебін дайындау және шығару;
Шығармашылық функцияны жүзеге асыру процесінде келесі мәселелер
орындалады:
1) Шығармашылық процеспен басқару;
2) ПР– материалды өңдеу (текстерді, фотоиллюстрацияны, видео-
компьютерлік графиктерді жазу, түсіру, компиляциялау, редакторлеу және
жөндеу, тегістеу);
3) Пресс– китті қалыптастыру (БАҚ (СМИ) материалдарын тасымалдауға
арналаған ПР жиын);
4) Өнеркәсіптегі оригиналды дайындау және жіберу (тираждау және
тасымалдау үшін);
Талдаулық функцияны орындау кезінде келесі мәселелер жүзеге асырылады:
1) Аналитикалық процеспен басқару;
2) Жұмыстық қатынастарды ақпараттандыру көздерімен бірге орнату
және қолдау: БАҚ, ақпараттық, жарнамалық, консалтингтік агенттік, бұқарамен
байланыс агенттігі, мемлекеттік және халықтық құрылымдар, партия және
қозғалыстар, сондай-ақ, адам және ұйымдар, т.б ақпараттармен;
3) Талдаулық ақпараттарды жинау, сақтау, өңдеу;
4) Талдаулық есепті дайындау және шығару;
Өнеркәсіптік функция бойынша бөлімнің мәселелері мынадай:
1) Өнеркәсіптік процеспен басқару;
2) Өнеркәсіптік процесті қамтамасыз ету;
3) ПР– өнімін дайындаумен жұмыстық қатынастарды орнату және қолдау:
баспасөзбен, студиямен, түсіру тобымен, компьютерлік графикамен, дыбыс жазу
студиясымен;
4) Оригинал ПР– өнімін жіберу және тираждық ПР өнімін қабылдау;
Ішкі корпоративті функцияның негізгі мақсаттары:
1) Кәсіпорын жұмысшыларының көңіл-күйі мен пікірін білу;
2) Кәсіпорын басшылығының Ұсынысын өңдеу;
3) ПР– материалдарды өңдеу;
4) ПР– материалдарын көпшілікке тарату (ішкі бөлім, ішкі ақпараттық
желі арқылы);
5) ПР– шараларын жүзеге асыру (кәсіпорын басшылығымен жұмысшылардың
кездесуін дайындау, жоспарлау, ұйымдастыру және өткізу);
6) Нәтижені талдау;
Бұқарамен байланыс жөніндегі бөлімшенің негізгі ұйымдастыру мәселелеріне
мыналар жатады:
1) Жұртшылықпен бизнес – байланыс жөніндегі бөлімшені жалпы басқару;
2) ПР– шараларды ұйымдастыру және өткізу;
3) Комплекстік шараларды ұйымдастыру және өткізу;
4) Жұртшылықпен ішкі байланысты басқару;
5) Бөлімді кризистік басқару;
Коммуникациялық мәселеге тоқталайық:
1) Барлық қажетті ақпарат көздерімен жалпы (стратегиялық) коммуникациялық
қарым-қатынас (жеке байланыс, ақпараттық және құжаттық алмасу);
2) Зерттеуді ағымдық (оперативті) коммуникациялық қамтамасыз ету;
3) Шығармашылық процесті ағымдық коммуникациялық қамтамасыз ету;
4) Талдауды ағымды коммуникациялық қамтамасыз ету;
5) Өнеркәсіптік процесті нүктелі (тактикалық) коммуникациялық қамтамасыз
ету;
Сондай-ақ, маркетингтік функция тұрғысынан жұртшылықпен байланыс
жөніндегі бөлімнің мәселесі туралы қарастыралық. Оның мазмұны ПР– бизнес
деп аталатын маркетингтік процестің ажырағысыз бөлігі.
Кәсіпорын қызметін тиімді ұйымдастыру үшін сәйкес маркетинг бөлімін құру
жеткіліксіз. Алдымен оны жоғары білікті және құзырлы маркетинг мамандармен
жабдықтау қажет. Олар зерделі, құзырлы, тіл тапқыш, болашақтағы жағдайды
болжай білетін, дұрыс шешімді қабылдай алтын, жаңашылдыққа, қарқынды өсуге
ұмтылатын мамандар болуы қажет.
Бұқарамен байланыс жөніндегі бөлімнің қызметтің тиімділігі оның
1Е. Коляда Промышленные гигинты под прицелом СМИ –Сообщения № 4.2002
құрлымының оптималдылығына байланысты.
Практикада жұртшылықпен байланыс жөніндегі бөлімшенің құрылымы
функционалдық принципке сәйкес тізіледі. Ол келесі ұғымдарды қарастырады:
бір жағынан, құрылымның әрбір элементі өз бетінше және ПР– функцияны тиімді
орындайды. Екінші жағынан, ол өз қызметінің процесі барысында басқа құрылым
элементтерімен өзара байланысты.
Жұртшылықпен байланыс жөніндегі бөлімнің функцияның мазмұнына байланысты
оны ұйымдастыру құрылымының классикалық нұсқасы мына түрде беріледі.
PR бөлімінің құрылымы. 3кесте.
1)Бөлім бастығының көмекшісі –
кадр және даму жөніндегі
менеджер:
Ақпараттық технологиялар
жөніндегі маман (инжинер);
ПК операторы;
Курьер;
Әкімшілік топ(4 адам) 5) Арнайы жоба және ішекі
ПР тобы (8-10 адам):
Менеджер – консультант;
Арнайы жоба менеджері (1-2
адам);
Пресс – атташе;
Ішкі басылым редакторы;
Корпоративтік сайт
менеджер – контенті;
Спичрайтер;
Фотограф – видеооператор;
Web – шебер;
Зерттеу –талдау т 4) Қамтамасыз ету және
2)Зерттеу – талдау тобы өнеркәсіп тобы (5 адам):
(4-6 адам): Менеджер – координатор;
Зерттеу және талдау Тапсырыс берушілермен жұмыс
жөніндегіменеджер; жөніндегі менеджері;
Зерттеуші Қамтамасыз ету менеджері;
маман(2-4адам); СМИ-мен жұмыс жөніндегі
Талдаушы маман (1-2 менеджер;
адам); Верстальщик;
Шығармашылық топ (4-6 адам):
Креатив жөніндегі менеджер;
Текстрайтер (2-3 адам);
Бильдредактор (1-2 адам);
Өз кезегінде бөлімнің сандық құрамы бөлімдегі жұмысшылардың жалпы
санымен сипатталады, сондай-ақ, оның негізгі категориялары – басшылық,
менеджер, мамандармен орындаушылардың сандық арақатынасына байланысты.
Жұмысшылардың жалпы санын анықтау және оның негізгі категорияларымен ара-
қатынасын таңдаған кезде сәйкестілік принципін ұстануы тиіс. Яғни,
жұмысшылар – басшылар, менеджерлер, мамандар, орындаушылар – бөлімдегі
қажетті жұмыстың сапалы, толық және өз мезгілінде орындалуына тең болуы
керек.
Мысал үшін, құрылымдық нұсқасына сай бөлімнің сандық құрамы төменде
келтірілген.
Бұқарамен байланыс жөніндегі бөлім қызметінің негізгі функциялары ПР–
компаниясының қызметшілерінің функциясына сәйкес.
Кәсіпорыннан тыс және кәсіпорындағы бұқарамен байланыс жөніндегі
бөлімнің ағымдық жұмысын ұйымдастыру
Бұл тақырып тек бөлімшенің жұмысын ұйымдастырудың кең түрдегі схемасы
жайында емес, оның ішкі бөлімшесінің (топтар) қызметінің ұйымдастырылған
артықшылықтары жайында болмақ. Бөлімше қызметінің кең түрдегі
ұйымдастырылған схемасынан бастайық.
Бұқарамен байланыс жөніндегі бөлім басшылығының жұмысын бөлімнің бас
менеджері атқарады. Ол кәсіпорын басшысына (директор) және оның маркетинг
жөніндегі орынбасарына ғана бағынады.
Кәсіпорын басшылығынан алынған байланыс жөніндегі бұйрықтар мен
жарлықтарды бөлім бастығы орындауға қабылдайды. Сәйкес басқару мәселесін
қабылдап өңдегеннен кейін бөлім бастығы өзіне бағынатын жұмысшылардың
жұмысын өз мезгілінде, толық және сапалы орындауы үшін ұйымдастырады.
Бұқарамен байланыс жөніндегі бөлім бастығы жұмысының жалпы тәртібі
мынадай:
1) Жарлықты алу және оны анықтау;
2) Тапсырманы орындау тәртібі жөніндегі мәселені қарастыру, өңдеу;
3) Кәсіпорын басшылығының шешімін қабылдау және баяндау (шешімде уақыт
мезгілі, орта және тапсырманы орындау әдістері қарастырылады, сондай-ақ,
орындауға қандай ресурстар – персонал, техника, ақпарат және т.б қатысты
болуын ескереді);
4) Жұмыс жоспарын қабылдау және өңдеу, орындаушылар арасындағы
міндеттерді тарату;
5) Бөлім жұмысы процесіндегі өзара қарым-қатынас, басқару және
қамтамасыз етуді ұйымдастыру;
6) Жұмыс нәтижесін қабылдау, оны бағалау және кәсіпорын басшысына
тапсырманың орындалуы жөнінде баяндау.
Тапсырманы орындау кезеңіндегі негізгі ұйымдық құжаттар – жұмыс жоспары
болып табылады. Жұмыс жоспарының мазмұны мынадай:
–қызмет тізімі;
– оны орындау мезгілі;
– жауапты орындаушылар жөнінде мәлімет;
– оған қатысты ресурстар жөнінде мәлімет;
– бақылауды жүзеге асырудың тәртібі (шараларды кім және қалай жүзеге
асырады);
– негізгі шаралардың мазмұны;
– жасалған жұмыс нәтижесін есепке алу;
Еске ала кететін жағдай, жоспарды өңдеу кезінде ішкі бөлімнің барлық
басшылары қатысады3.
Тапсырманы орындау процесінде ішкі бөлімшенің қызметін қалай жүзеге
асыратынын қарастырайық.
Ереже бойынша біріншіден, жоспарды қабылдағанға дейін жұмысқа
зерттеу–талдау тобының қызметшілері қосылады. Бастапқы этапта олар
қорытындысы төмендегідей болатын комплекстік зерттеу жүргізеді:
1) ПР– ықпал жасайтын мақсатық аудитория;
2) ПР– ықпалының ақпараттық каналдары;
3) ПР– ықпалының негізгі құралдары.
Берілген жұмысты орындау зерттеу тобының қызметкерлеріне жүктеледі.
Нақты рекомендациясы бар есеп формасы түріндегі топ жұмысының қорытындысын
зерттеу және талдау жөніндегі менеджер бөлім бастығына көрсетеді.
Бөлім бастығы зерттеу қорытындысын креатив жөніндегі менеджермен
(шығармашылық топ бастығы), менеджер – координаторымен (қамтамасыз ету және
өнеркәсіп тобының бастығы) бірге оқиды.
Оқып біткеннен кейін, креатив жөніндегі менеджер осы жұмысқа қатысты
ұсыныстарды бөлім бастығына баяндайды:
– нақты ақпараттық материалдарды өңдеу;
– арнайы шараларды дайындау;
Ал, менеджер– координатор бөлім бастығына арнайы шаралар мен
ақпараттық материалдарды (БАҚ, басылымдар) кеңінен тарату тәртібі жөніндегі
ұсыныстарды баяндайды.
Бөлім бастығынан жұмысты орындауға рұқсат алғаннан кейін ішкі бөлімше
басшылығы қызметшілердің жұмысын ұйымдастыра бастайды.4
Техникалық қамсыздандыру жұмысын ПК операторы мен курьер жүзеге
асырады. Ақпараттық материалдардың дайын жобасы (мысалдар) мен ПР–
шараларды өткізудің жеке жоспарын әрбір топ басшылары бөлім бастығына
көрсетеді. Соңғы сатыда, оның сапасын бағалайды5.
Ақпараттық материалдарды тарату жөніндегі жарлықтар СМИ басшыларына
жіберіледі.
Қорытынды этапта жұмыс қайтадан зерттеу–талдау тобының ісіне беріледі,
талдау мамандары ПР– шаралардың тиімділігін бағалайды. Топ басшысы есеп
түріндегі талдау нәтижесін бөлім бастығына ұсынады.
Есепті оқығаннан кейін, бөлім бастығы кәсіпорын басшылығына ПР–
шаралардың тиімділігі жөнінде арнайы анықтама жазады.
Бөлім күшімен жұртшылықпен ішкі байланысты ұйымдастырудың төрт себебі
бар:
Біріншіден, жоғарыда аталғандай, кәсіпорындағы бұқарамен байланыс
бөлімін қалыптастыру үшін алдымен ішкі корпоративтік ПР бойынша
мини–бөлімше құрудан бастау қажет. Содан соң, оның қызметшілеріне қатысты
тәжірибені, бөлім құрылымын жәймен дамытуға болады.
Екіншіден, Ішкі қолдану мақсатындағы арнайы шаралар мен ақпараттық
материалдар, ПР-лерге келесі кемшілікті туғызу мүмкін: материалдардың түсу
екпінін түзету, арнайы шаралардың ұйымдастыру деталдарын нақтылау,
аудитория реакциясын нақты есепке алу.
Үшіншіден, кәсіпорын басшысы өзінің жұмысшыларына келген жаңалық пен
ақпаратты бірінші алуға мүмкіндік береді.
Төртіншіден, кәсіпорын қызметшілерінің арасындағы корпоративті рухты
қалыптастыру үшін жұртшылықпен ішкі байланысты бағалауы керек6.
Жұртшылықпен ішкі байланыс мәселесін шешу үшін кәсіпорын басшылығы неден
бастауы керек? Төмендегіше келтіруге болады:
1) Осы обылыс алдындағы мәселені нақтылау және осыған сәйкес
жоспарды жасаудың жолдары мен мезгілін нақтылау;
2) Жұмысқа қажеттілік нәрсемен қамтамасыз етіп, лауазымды жауапты
адам тағайындау;
3) Жұмысшылардың жаңа жұмысқа кірісуін ақпараттау;
4) Жұмыс жағынан қызығушылық білдіру, ПР– процесті бақылау, қажетті
жағдайларда оған жеке қатысу (ақпаратты жеткізу, шараларға қатынасу);
5) Тәжірибені талдау, ПР– процеске қажетті түзету енгізу.
Қызметі бойынша кәсіпорын басшылығы жұртшылық ішкі байланыс мәселесін
реализациялау үшін оған қатысты инструменттерді (құрал) білу керек. Бұл
құралдарды шартты түрде бес түрге бөлуге болады: ақпараттық, талдаулық,
үйымдық, коммуникациялық, кризистік (посткризистік) сезіну.
Ақпараттық құралдар – біржақты коммуникация жүйесі. Бұл құрал
жұмысшыларға қажетті мәлімдемені хабарлауға арналған. Ішкі ПР-дің негізгі
ақпараттық құралдарына мыналар жатады.
1) Ішкі басылым – газет, реже немесе кәсіпорынның газеті. Тұрақты
(мысалы, күн сайын шығатын), периодтық және тақырыптық басылым болып
бөлінеді.
2) Ішкі таратуларға арналған басқалай баспалық ақпарат: құттықтау,
көңіл білдіру, хабарлама, хат, бюлетеньдер, есептер, ньюслеттер т.б.
3) Корпоративтік web – ресурс (бет, сайт, портал);
4) Кабельдік зат (радио, ТВ, ішкі компьютерлік Интернет желісі);
Ақпараттық құралдан талдаулық құралдың айырмашылығы – кәсіпорындағы
жұмысшылардың реакциясын, көңіл-күйін, пікірін білуге арналған біржақты
коммуникация ортасы болып табылады. Оның негізгі қағидалары мыналар:
1) Жұмысшылар арасындағы сұрақ пен анкета жүргізудің комплекстік
талдануы;
2) Жеткізілген ақпаратқа жұмысшылардың пікірлерінің мониторингі7.
Ішкі ПР-дің ұйымдастыру құралы басшылықтың қатысуымен кәсіпорындағы
жұмысшылар үшін жүргізілетін арнайы шараларды ұйымдастыру. Мұндай шаралар
төмендегіше:
1) жиналыстар мен отырыстар ( ереже бойынша, күнтізбедегі
салтанатты даталарға байланысты);
2) Ішкі корпоративтік мерекелер (кәсіпорын күні, алғашқы есік ашылу
күні; жас мамандар күні, ардагерлер күні, аналар күні, балалар күні, әулет
(династия) күні;
3) Демалу кеші;
4) Жарыстар (спорттық, профессионалдық).
Жұртшылықпен ішкі байланыс жөніндегі коммуникациялық құралдың басты
артықшылығы басшылық пен жұмысшылар арасындағы жеке коммуникациямен контакт
болып табылады. Негізгі шаралар мыналар:
1) Басшының шығуы;
2) Интервьюдің ашылуы;
3) Хаттың ашылуы;
4) Жауап және сұрақ кеші;
5) Аd hoс басшылығының мәлімдемесі және ауызша арыз;
6) Басшының бұйрықты жариялауы.
Кәсіпорын басшылығының кризистік және посткризистік жағдайларында
ішкі ПР-дің аталған құрал бөлімдері қолданылады.
Бұл әдістің тиімділігін арттыру төмендегіше:
1) Кәсіпорын басшысының жұмысшыларға қатысты әрбір сөзінің өлшемді
қарым-қатынасы, ойлану;
2) Коммуникациялық дистанцияны қысқарту арқылы сенімді нығайту;
3) Озу жұмысы, ақпараттық алмасу интенсификациясы;
4) Жұмысшылардың көңіл-күйімен пікіріне, жауапты реакциясына көңіл
бөлу.
Қазіргі кезде, Ресей кәсіпорындарының бұқарамен байланыс жөніндегі
қызметінде әлі де кемшіліктер орын алуда.
Корпоративтік ПР– құрылымның тиімділігіне қатысты проблемалар
құрылымдық ПР– бөлімінің СМИ-мен өзара қарым-қатынасын ұйымдастыру мен
жүзеге асыруға байланысты.
1.2.ҰйымдағыБұқарамен байланыс бөлімінің қызметтерінің негізгі
қағидалары мен мәселелері.
Байланыс аудиториясының басты дұрыс шешімі –Бұқарамен байланыс
бөлімінде. Бірақ, бірінші орында олардың арасынан кәсіпорындағы персонал
маңызға ие. Компанияның кез келген қызметшісі кәсіпорынның сыртқы ортамен
ретрансляторы болып табылады, сондай-ақ, мәні бойынша оның (кәсіпорын)
имидж–мейкері болып табылады. Ең маңыздысы әрбір қызметші кәсіпорынмен тепе-
теңдік сақтауы керек. Менеджер қызметшіге оның кәсіпорындағы ролін
түсіндірген кезде, мәнділігін атап көрсетеді.
Менеджер қызметі түрлерінің бірі ретінде ол эткен ғасырдың соңында
бизнес ортасында орын алған және көптеген бәсекелес компаниялардың пайда
болуына себебін тигізген түбегейлі өзгерістерге байланысты пайда болған.
Менеджер адамның ойын, талабын түсіндіру үшін және оларды кәсіпорын
мақсатында қолдану үшін қызметшілердің әр түрлі категорияларымен тұрақты
жұмыс істейді. Ол үшін менеджмент көзі болып табылатын ақпарат толық әрі
шынайы болуы қажет. Қазіргі таңда бұл ақпарат Ресей үшін персонал жұмысының
көлемі мен сапасы үшін және оны марапаттау үшін қажет.
Тәжірибе көрсеткендей, кәсіпорындағы мәселелерді шешу әдістері мен
формасы және жолдары туралы пікір алмасу жүретін басшылықта қабылданған
шешімдер туралы, нарық, бизнес перспективасы мен оның жағдайы туралы
менджмент ақпараттандыратын қызметшілердің жүйелі жиынын өткізу тиімді.
Сондай-ақ, психологиялық атмосфераның өзгеруін бақылау, менеджмент пен
персоналдың өзара қарым-қатынасы облысына қажетті инновациялы анықтау
мақсатында кәсіпорында жүйелі әлеуметтік зерттеулер жүргізу және
ұйымдастырудың тиімділігін тәжірибе көрсетті.
Бұл облыстағы мүмкін болатын шаралар жүйесіне келесі әрекеттер кіреді:
– Персоналдың кәсіпорынмен, оның міндетімен, стратегиялық және ағымдық
бағдарламаларымен тепе-теңдік деңгейін анықтау;
– Басшылықтың ұжыммен өзара қарым-қатынас жүйесінің динамикасын
зерттеу және басшылық туралы қызметшілердің пікірін бағалау;
– Жұмысшылар қызметінің алға жылжу жүйесін және еңбек өтемақысының
өзгеру шартын болжау, осы облыстағы тәжірибемен арақатынасын және қажетті
жаңашылдықты бағалау;
– Кәсіпорын қызметіне байланысты ұтымның және басшылықтың позитивті
және негативті тұстарын және қызметшілердің артықшылығы мен кемшіліктерін
зерттеу;
–Ұжымға кәсіпорын қызметі мен оның басшылығы туралы қажетті
ақпаратпен қамтамасыз ету деңгейін зерттеу;
– Қызметшілер қиындыққа ұшыраған локальды орындар мен жағдайларды
және мәселелерді, жұмысшы орындардың ыңғайлылығын анықтау;
– Қандай жағдайда да қызметшілердің компания басшылығына сенетіндігі
білу;
Қазіргі таңда ПР-дің ең маңызды мәселесі сапала ішкі коммуникация құру
болып табылады (компанияның қызметшілері арасындағы қарым-қатынас). 1998
жылдың екінші жартысы мен 1999 жылдың басында Ресейде жұмысшылардың
қызметтен босатылуы мен қысқару толқыны жұмысшылардың күдікшілі, әрі
сенімсіз болуына әкеп соқты. Менеджмент пен жұмысшылар арасындағы
сенімсіздік арта түсті. Тәжірибе көрсеткенде, ішкі корпорацияның
коммуникациялық мәселелрдің негізгілері мынадай:
– Қызметшілер өз басшылықтарын тікелей ақпараттандырудың бас көзі етіп
санайды. Одан жеткілікті көлемде мәлімет алмаған жағдайда, олар шынайы
жағдайларды бұрмалайтын –нақты сөздердің шығуына себеп болатын басқа
ақпарат көздерін іздейді.
– Коллектив үшін компанияның бас менеджменті Көрінбейтін болып
саналады. Көптеген компаниялардың басшылары үшін жеке персоналмен
сөйлеспей, оларды басқару – қате. Белгілі бір қаржы жүйесіне, қаржылық
есептер мен инсайдерлік ақпаратқа сүйене отырып, басшылар басқарудың мұндай
түрін жеке персоналды басқаруға экстраполиризациялайды.
-Қызметшілер компания менеджменті мен ондағы проблемаларға риза емес.
Олар басшылардың қызметші пікірін тыңдауын және бизнеске байланысты
мәселелерді шешкен кезде есепке алуын қалайды. Осы секілді проблемаларды
шешу ПР-ға қатысты. Компанияның қызметшілері мен оның менеджеріне қатысты
компанияның барлық қызметшілерін қосатын контактты ішкіаудитория деп
аталады. Сондықтан компанияның маңызды ресурсын –персоналды қалыптастыратын
екі топ арасындағы қарым –
қатынысты ескермеи ұйымның жалпы мәселелерін қарастыруға болмайды. Ішкі
компанияның мындай негізгі екі факторлар әсер етеді: құрлымы мен
1. Вингурт А, Потапов Е, Федотовсуих А Мемлекеттік БАҚмекемесімен пресс
қызмет ара қатынастары. Зерттеулік журналлы Советник 2001ж.
2. Работа PR департаментаов промышленных компниии локальные иследование
редакции и журнала Советник 2001 ж.
құрлымыны тималдылығына байланысты.
-Командалық жұмыс пен өзара түсіністік құндылығы және соңғы нәтижеге
жеткенкезде қызметшілерге ескеру. Қызметшілер тәртібінің
позитивтікаспектілері ұйымкейіндегі активті және тиімді қарым-қатынастың
туындауына себебін тигізеді.
–Қуатты коммуникациялық жүйені құру кез келген деңгейдегі басшыларға
оған бағынатын адамдармен араласудың тиімді шарттарын құруға мүмкіндік
береді. Бұл жүйе тек қана жұмысқа қатысты ақпарат емес, сондай-ақ барлық
ұйымға қатысты бизнес және әлеуметтік сұрақтарды қарастыруы тиіс.
Күнделікті жұмысшы қарым-қатынасы процесінде байланыстың көптеген
мөлшері жүзеге асырылады, бірақ та жұмысшылар арасындағы тиімді
коммуникация сенімділік атмосферасында ғана дамиды.
Ұйымдағы ынтымақтастық пен өзара қарым-қатынас келесі шарттармен
сипатталады:
– Басшылар мен қызметшілер арасындағы сенімділік;
–Иерархиялық құрылым бойынша ақпараттық еркін қозғалуы, сондай-ақ,
коммуникацияның жөнделген горизонтал каналдары;
–Ұйымды статуспен қанағаттандыру, әрбір қызметшіні компания қызметіне
активті араластыру;
– Жұмыста ешқандай интриг пен күрессіз тұрақты ынтымақтастық;
– Жақсы психологиялық климат;
– Кәсіпорынның нарықтағы оң жетістігі;
– Болашақ компанияны оптимистік бағалау.
Бас менеджердің міндеті – жұмысшы қатынастардың жайлы климатын құру
және үнемі тұрақты ұстап тұру. Зерттеулер бойынша, қызметшілердің көп
бөлігі толығымен ұтымға сенеді, ал аз ғана бөлігі ұтымдағы ақпарат
жоғарыдан төменге қарай берілетіндігіне наразы. Сондай-ақ, кейбір
қызметшілер ұйым басшылығының пікіріне құлақ асқанды қалайды.
Қызметкердің қажетті ақпаратқа еркін жетуіне және мақсат пен бағытын
бағалауға көмектесетін, сондай-ақ, ұйымдағы коммуникация жүйесін
жақсартатын бөлім – бірінші кезекте ПР саналады.
Қызметкерлер үшін жариялық, хабарландыру тақтасы, жиналыстар,
персонал үшін анықтамалықтар, байланыстың электро жүйелері қызметшілердің
коммуникация жүйесі үшін жиі қолданылады. Әдебиеттерде коммуникацияның
жылжыту деген синонимі жиі кездеседі. Тура коммуникация (жеке қарым –
қатынас) ақпараттың төменнен жоғары қарай жылжитын ұтымның иерархиялық
құрылымын вертикалдық байланыс каналын орнататын және қызметкерлердің
арақатынасын жақсартатын әмбебап жүйе болып табылады.
Мекеме жүзеге асырылатын реструктуризация, реинжиниринг, антикризистік
басқару тәсілін қолдану, шығынды қысқарту, соның ішінде персоналды қысқарту
компаниядағы жұмысшылардың психологиялық қысымының артуына әкеп соғады.
Кез келген ұйымның ішкі қарым – қатынасты құру кезінде басқаруға
негізделген ПР – дің негізгі қағидалары мынадай:
1. ПР ғана емес, барлық тұлғалар арасындағы қарым –қатынаста өзара
құрмет көрсету. Адамдарға құрмет көрсете отырып, басшылық мәселелерді
шешуге және конфликтті жоюға мүмкіндік беретін қайтымды позитивті байланыс
үшін шарт жасайды. Қызметкерлерді тұлға ретінде және жай ғана жұмысшы
ретінде сыйлау қажет. Бірақ, құрметпен жағымпаздықтың шекарасы өте жұқа,
бұл жерде құрметке еңбек сіңіру қажет.
2. Қызметшілерді объективті бағалау. Өз жұмысшыларымен күшті және
әлсіз тұстарын бағалай отырып, менеджер әрқайсысын ұйымның құндылық
шкаласында позициялайды. Объективті бағалау өзіндік жетілдірудің бірден-бір
стимулы болып табылады. Кейбір менеджерлер қызметкер тәртібінің негативті
тұстарын әңгімелеудің қажеттілігін дәріптемейді, тек қана оң сапасын
бағалай отырып қажетсіз конфликтті болдырмауға болады деп есептейді. Бұл
әдіс барлық жағдайда да дұрыс емес. Әрбір қызметкер оның тәртібінің жалпы
компанияда қабылданған тәртіп бағытымен сәйкес келмейтінін сезіну керек.
Осы жерде қызметкердің қызығушылығы компания қызығушылығымен конфликт
тудырмай тұрып, сынды жағдайларға дейін жіберілген қателерін мезгілінде
көрсетіп айту соншалықты маңызды болып табылады.
3. Қызметкердің оң сапасын мойындау кәсіпорынның табысы болып
табылады. Менеджерлер жалпы жұмыс басында қызметкерлердің сапасын мойындау
қажет. ПР қызметкерлердің жұмысы компаниядағы жігерлікті дамытатын
мотивациялық факторларды құру және мамандарды ынталандыру механизмін ұсыну
болып табылады.
4. Ынталандыру және мақұлдау. Коммуникациялық менеджмент
саласындағы барлық зерттеулер ең маңызды ынталандыру – ақша, әртүрлі
жеңілдіктер екенін дәлелдеді. Одан басқа, жай ғана мақтаудң өзі де маңызды
фактор болып табылады. Менеджмент профессионалдары ынталандырудың
маңыздылығы емемс, оның қалай жасаудың маңыздылығын дәріптейді. Әрбір
қызметші өзі жұмыс істейтін коллектив арасында құрмет сенімді болуға
ұмтылады. Ынталандыру құрмет көрсетудің басты көрсеткіші болып табылады.
Ұйымдағы ішкі қарым-қатынастың маңызды аспектілерін төмендегідей
атауға болады:
– Жеке пікірін айтуға ұмтылу. Қызметкерлер әрқашанда менеджментпен
қайтымды байланыс болғанын қалайды. Оларға басқарудың барлық мәселесі
бойынша жеке пікірін еркін жеткізе білу қажет. Жоғарғы менеджмент олардың
дауысын естіп, сәйкес қорытынды жасауға міндетті. Сондай-ақ, қызметкерлер
өз басшылығын жүйелі түрде сынауға құқылы.
–Жоғары басшылықтық мүмкіндігі мен сенімділігі. Көптеген
компаниялар менеджмент пен қызметкерлер арасындағы жеңілдіктік
қатынастардың шекарасын жоюға ұмтылады. Қазіргі кезде басшылықтар үшін
парковка орны, кафетерия, бөлек спорт залдары жиі кездеседі. Бұл өте
ыңғайлы. Соңғы жылдары батыста басшылардың өзіне бағынышты адамдармен бір
ортада табылған жағдайдағы басқару әдісін сипаттайтын MBWA (Managment by
walking araund) термині пайда болды.
– Ішкі коммуникацияның сыртқы коммуникациядан артықшылығы. Ең
жаманы, егер қызметкерлер жағымсыз жаңалықтарды өзінің басшысынан емес,
теледидар ауқымы арқылы ақпараттық құралдар арқылы білсе, болуы мүмкін.
Тиімді жұмыс істейтін ұйымдарда ішкі коммуникациядан артықшылығы бар.
Қызметкер журналистпен бұрын шынайы және толық ақпаратпен қамтамасыз етілуі
қажет. Басқа адамдармен салыстырғанда, жақсы ақпаратқа қаныққан қызметкер
сол компанияда жұмыс жасайтындығымен мақтанады.
–Ішкі коммуникациядағы дәлділік. Ішкі коммуникацияға арналған
барлық материалдар анық тілмен келтірілуі керек. Анық емес және аяқталмаған
көзқарас қалмауы керек.
–Бір корпорация барлық қызметкерлерге оның бас әріптермен жазылған
есімімен бірге кесте жасаған. Таң қаларлығы, бұл іс тиімді болады. Табысқа
жету үшін қашанда тату болуы және үйлесімді жұмыс істеуі қажет.
– Әхзіл сезімін сақтау, оның сапасын қолдану. Қазіргі кезде жұмысқа
деген қарым-қатынас байсалды екеніне сарапшылар келіседі. Көбіне адамдар
өзінің жұмыс орнын сақтау үшін қамданады. Мұндай жағдайларда әзіл құтқарушы
роль атқарады. Бұл конфликттік жағдайдан шығуға және коллективті
біріктіруге мүмкіндік береді.
Менеджменттің мақсаты – жұмысшыларды қарым-қатынастың қажеттілігіне
және басшылардың олармен қарым-қатынаста болуға ұмтылатынын сендіру ғана
емес, арақатынастың өзара сенімді болуын қамсыздандыру.
Жұмысшылардың контакттық аудиториясы өте қиын. Адамдар ұйымда күн
сайын жұмыс жасайды, барлық ішкі проблемалар мен ұйым тарихын біледі және
фирмалық мәдениет бағытында жұмыс жасайды. Оларды алдау қиын, сондықтан
менеджмент оларға әрқашанда шындықты айту қажет. Зерттеулер көрсеткендей,
қызметшілер өз сенімін менеджмент алдында арттыру үшін келесі шарттарды
орындау қажет:
– Менеджерлер өз адамдарымен жиі сөйлесіп отыруы қажет, сондай-ақ
ақпаратты басқаларға жетпестен бұрын хабарландыру керек;
– Жақсы және жаман жаңалықтармен бөлісе отырып, сенімін көрсете алу;
Қазіргі кезде кез келген қызметкерлер ұйымның қандай бағытпен
жылжитынын және оның осы процестегі шынайы ролін білгісі келеді. Қазіргі
кезде менджментті персонал жағынан бақылау қатаңдап кетті, сол себепті
басшылар өз бағыныштыларымен адал болды. Тиімді коммуникативті байланысты
қамтамасыз ету үшін менеджерлер мынадай ережелерді сақтау керек:
– Қызметкерлердің тәртібін тұрақты бақылап отыру қажет.
Кез келген компанияда ішкі және сыртқы қаржылық жағдайлар реттеу
негізінде жүргізіледі. Қызметкердің тәртібін талдау және бақылау іс жүзінде
мүмкін емес.
– Тұрақтылық
Компаниядағы менеджменттің берген уәдесі міндетті түрде орындалуы
қажет. Бұл – ашық және таза коммуникацияның негізгі сипаттамасы және өзара
қарым-қатынас тұрақтылығының белгісі. Ашық есік саясатын қолданған кезде
бұл әдісті дұрыс қолданбаудан, бір күні ашылған есік күйінде қалу
керектігін түсінбейді. Сол себепті, менеджмент пен бағынушылары арасындағы
сенімділік жоғалады. Қарым-қатынастың реттілігі мен тұрақтылығы қажетті
жағдай.
– Коммуникация персонализациясы
Барлық қызметкерлер жұмыс жасайтын адамынан (басшысынан) персоналдық
назар аударғанын қажет етеді. бұл қажеттілікті қанағаттандыру үшін көптеген
компаниялар қызметкердің аты жазылған карточка пайдаланады. Бір-бірінің
атын атау арқылы тез таниды, сондай-ақ, компанияда жағымды технологиялық
климатты қалыптастырады.
– Адамдық
Ішкі қарым-қатынастың ең маңызды элемент – адамдық. Қазіргі таңдағы
қызметкерлер бұрынғыға қарағанда жас әрі жігерлі. Бірақ, олар аз
мамандандырылған және білімі аздау. Сондай-ақ, олардың көп пайызы әйелдер
және эмигранттар аз. Мұндай қызметкерлер ұқыпты және шынайы арақатынасты
қажет етеді.
– Инновациялық бағытталу
Коммуникация жүйесінің жетілдіруі мен жаңа технологияның дамуына
байланысты адамдар арасындағы қарым-қатынас әртүрлі. Қызметкерлермен тиімді
қарым-қатынас жасау үшін жаңа технологияландыру көп түрлілігін қолдану
қажет.
ПР маманының негізгі мәселелері – компаниядағы ішкі коммуникация ның
тиімді жүйесін реализациялау және өңдеу. Компанияның үйлесімді жұмысы үшін
жағымды психологиялық жағдай жасау. Мақсат қойылған кезде, оған жетудің
нақты әдістерін анықтау қажет. Әдетте бұл мақсаттар үшін басқару сапасы мен
жұмыс туралы сұрақ қою және интнрвью секілді зерттеу жүргізіледі, сондай-
ақ, коммуникацияның жеткілікті әдістерін талдау қолданылады.
Тәжірибеде ПР мамандары 3 түрлі ішкі коммуникацияны бөледі, сипаты
бойынша: баспалық, вербальдық және вербальды–визуальдық. Жаңа технологияның
дамыуына байланысты өзара қарым-қатынастың жаңа формалары пайда болды,
бірақ та, баспалық публикация көптеген ұйымдардағы ішкі қарым-қатынастың
бірінші жүйесі болып қалып отыр. Бұл жағдайда келесі мақсаттар жүзеге
асырылады:
–Ұйымды дамытудың мақсаттары, мәселелерімен бағыттары туралы
қызметкерлерді ақпараттандыру;
–Қызметкерлерді өз жұмысын тиянақты әрі тиімді жасау үшін ақпараттық
материалдармен қамтамасыз ету;
–Қызметкерлердің әлеуметтік жауапкершілігін дамыту, жұмыс
тиімділігімен сапасын арттыру, ұтым стандарттарын жақсарту;
– Қызметкердің жетістігін мойындау.
Мәліметтер бойынша, США-да жарияланатын материалдардың 23 бөлігі
ұйымның ішкі публикациясын құрайды.
Публикацияның құнын азайту жарнамаға келіп тіреледі.
Компанияның ішкі публикациясы әмбебап сипатқа ие. Олар оның
демеушісінің көңілін қанағаттандыруы үшін редакторленеуі мүмкін. Екінші
жағынан алғанда, олар контактты аудитория үшін маңызды сұрақтарды
жарқыратып көрсетуі мүмкін. Ұйымның ішкі публикациясы коммуникация
жүйесімен қадағаланады.
Мұндай публикацияның артықшылығы нақты қызметкерлер тобына қажетті
ақпаратты жеткізуге үмкіндік береді. АҚШ-тың оңтүстік бөлігіндегі
Калифорнияда көптеген компанияларда Испан тілінде сөйлейтін қызметкерлер
жұмыс істейді. Сондықтан ішкі публикация екі тілде шығарылады.
Ішкі публикациялық кемшілігінің бірі – қайтымды байланыстың ішкі
каналы бойынша иілгіш еместігі болып табылады. Контакттың аудиториядағы
байланысты екі жақты ету үшін сұрақ – жауап моделі көп кездеспейді.
Тілек білдірушілер жауап беретін редакцияға сауал қояды. Бұл әдіс
компания басшылығы жағынан сүйемелдеуші қажет етеді, яғни сұраққа жауап
беру мен зерттеу үшін көп уақытты қажет етеді. екінші жағынан, екі жақты
коммуникация толық сенім атмосферасымен қамтамасыз етеді. Кейбір
қызметкерлер басшылықпен кездескен кезде немесе сұрақты талқылаған кезде
активті емес. Ішкі коммуникация қайтымды байланыс механизмімен қамтамасыз
етеді.
Қайтымды байланысты құру әрі дамыту әрбір ұйымда кездеседі. Бірақ бұл
мәселені әр түрлі шешеді. Кейбір жағдайлар үшін мотивацияның маңызы зор.
Сондай-ақ, қызметкерлердің ұсынысы мен сұрақтары компания өмірінің оң
өзгерісіне әсер етуі керек.
Қайтымды сенімді байланыс құру үшін алдымен қызметкердің компания
жұмысын жақсартуға ықпалын тигізетін жайлы шарттар жасауы керек. Отандық
ірі компаниялардың бірінде басшылықтың ұйғарымымен қызметкерлердің сұрақ
жазған хатын жіберетін басшылыққа хат салуға арналған жәшік қойылған.
Жәшік қабылдау бөлмесінде ілулі тұрады.
Ішкі периодикалық публикацияның жиі қолданылатын формасы – ақпараттық
бюллетень. Ақпараттық бюллетень ұйымда көп қолданылады, сондай-ақ әртүрлі
сұрақтар бойынша мәліметті коллективке тез жеткізу қажет болған жағдайда
қолданады.
Дамыған елдердің компаниялардың барлығы ішкі және сыртқы жаңалықтарды
сипаттайтын ақпараттық бюллетеньге ие, Ресей оның түрін баспалық түрде
(банк, жылжымайтын мүлік, фондтық нарық бойынша) безендірілген прессаның
дайджесттер орындайды, сондай-ақ, белгілі компаниялар мәліметтерді
электрондық түрде безендіретін – электрондық дайджестерді қолданады.
Одан ертерек бұрын қабырға газеттері жиі қолданылды. Қазіргі кезде
коммуникацияның электрондық жүйелердің дамуына байланысты қабырға
газеттердің ролі бәсеңсіді. Барлық компанияда компьютер қолдануға бет алды,
тіпті кейбір компанияларда компьютерлік желі Internet жұмыс істейді, бірақ
коммуникацияның электрондық жүйесін қолдану әрдайым тиімді емес.
Әрбір компанияның қабырға газеттерінің мазмұны мен форматы өзіндік
болып қалады, ал ПР мамандары жауап алатын негізгі сұрақтар өзгеріссіз
қалады:
– Бұл газет қандай аудитория үшін арналған?
– Оған публикацияның қандай түрлері орналастырылады?
– Қабырға газеттерінің бюджеті қандай?
– Қабырға газетінің үйлесетін форматы қандай?
– Газет қаншалықты жиі шығуы керек?
– Оны жасау мен түзетудің спецификасы қандай?
Осы секілді сұрақтар төңірегінде құрылуы тиіс. Мұндай газеттер ретті
түрде мезгілінде шығуы керек. Егер ол қызықты болған жағдайда, қызметшілер
газеттің кезекті номерін асығып күтеді. Сол секілді газеттер компания
философиясы мен саясатын түсіндіретін коммуникацияның бірінші кезектегі
каналы ретінде қызмет етеді. сондай-ақ, бұл канал менеджмент үшін
қызметкермен контакт жасау ғана емес, кез келген сұраққа коллективтің
пікірін айтуға арналған екі жақты қасиетке ие. Әзірге екі жақты
коммуникацияуникацияны қамтамасыз ететін газеттердің жоқтың қасы, оның
дайындығы компания басшылығына жүктеледі. Газеттің қарым-қатынас каналы
болуы мүмкін, көптеген қызметшілерді толғандыратын сұрақпен бөлісуі тиіс.
Тәжірибе көрсеткендей, қызметшілер үшін компанияның жылдық есебін
жариялау пайдалы. Қызметкерлердің көпшілігін ұйым мәселесі мен олардың
қызметі, жеткен жетістіктері, менеджмент қабылданған шешімдер қызықтырады.
Компанияның барлық персоналына есепті жариялау мәселені адал және формальды
емес түрде талқылаудың бірден-бір тәсілі болып табылады. Берілген есеп бір
жыл ішіндегі компанияның жұмыс туралы ақпарат пен ұйымдағы өзгерістер
туралы фактіні есепке алу қажет.
Компанияның коллективке арналған есебі төмендегілерден тұрады:
–Компанияның жыл ішіндегі негізгі жетістіктері мен компания жұмысын,
қызметкерлерге ризашылығын білдіретін, компанияның – бас орындаушы
менеджері таныстыратын басшының хаты.
– Фонд қолдану жөніндегі есеп.
Бұл құжат ұйымға түскен жүйелердің қолдануын сипаттайтын диаграммалар мен
графиктер түрінде безендіріледі.
–Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау, Ереже бойынша, диаграммадағы
мәліметтер компанияның активы мен пассивін және акционерлердің үлесін
сипаттайды.
–Графикалық форма түрінде берілген компанияның негізгі жүйелерінің
сипаттамасына компанияның жағдайын көрсетеді.
–Компанияның әлеуметтік бағдарламаларға қатысу есебі. Ереже бойынша,
бұл есеп компанияның әлеуметтік активтілігін көрсетеді (әртүрлі әлеуметтік
бағдарламаларға қызметкерлерді қатыстыру және қаржыландыру).
–Аппарттағы шығындар сипаттамасы. Компаниядағы көптеген жағдайлар
аппарат мазмұны болып табылады. Басқару аппараты мен зарплатаға кеткен
шығындар есеп берудің маңызды бөлігі болып табылады.
–Басқару мәселесі. Бұл бөлімде менеджмент қызметінің маңызды
мәселелерімен осы облыстағы оң және теріс жағдайлар қаралады.
– Қызметкердің контингенті туралы ақпарат ұйымда жұмыс жасайтын
адамдардың маңыздылығын атай отырып, барлық есеп арқылы қызыл жіппен жүруге
арналған кілттік тақырып: қызметкерлермен сұхбат, компаниядағы жұмыс
нәтижелерімен шарттар туралы комментарилері; жұмысшы орындағы
қызметшілердің фотосуреті.
Контингент – сыртқы саудада кейбір тауар әкелімі мен әкетілімі немесе
белгілі бір елге транзит үшін олардың белгіленген шектік нормасы, бұл норма
салмақ немесе құн өлшемінде көрсетіледі.
Қызметкерлер өз мүмкіндігін мойындауды бағалайды. Сондықтан, есептің
құндылығын бағалау өте қиын. Осындай контекст бойынша Ресейдің компаниялары
айтарлықтай табысқа жетті. Дәлел ретінде, шетелдегідей сыртқы безендірудің
сапасы мен сымбаты бойынша банктер мен қаржылық – өнеркәсіптік топтардың
жылдық есебін еске алудың өзі жеткілікті. Осы секілді публикацияның жалғыз
мәселесі көрсетілімнің шынайы жағдайлармен сәйкес келмейтіндігінде,
әсіресе, ұйымның нәтижесі мен қаржылық активін көрсететін бөлімдері. Кез
келген жағдайда мұндай есептердің пайда болуы Ресейлік компаниялардың ПР-
дің дамуына бір қадам жасайды.
Компаниядағы қуатты коллектив басқару аппараты мен қызметшілер болып
табылады. Олар ұйымда болып жатқан барлық жәйттермен таныс болуы қажет.
Басшылыққа қызметшілердің секімі есеп сүйемелдеуі өте қажет.
Қамсыздандырудың өте маңызды тәсілі – олармен реттеуші шынайы байланыстары
болып табылады. Кейбір компанияларда басқарудың орта шеніндегі менеджерлер
үшін персонал мен олардың жұмыс орны және қызметкерлердің жаңа телефон
номерін, ұйым саясатының өзгеруін сипаттайтын арнайы бюллетень беріледі.
Кейбір формальды жариялымдар, мысалы кәсіпорын менеджерлеріне арналған
журналдар қызметкерлерге арналған стандартты газеттерге қарағанды
конфиденциалды ақпаратты ұстанады. Компания қызметкерлерге арналаған
газетте негізгі және ауқымды мәселелерді қарастыра алады, ал менеджерлерге
арналған газеттерде табысқа жету әдістері мен формалары туралы жазады. Оған
жұмсалатын шығындар оншалықты үлкен емес.
Компанияның кез келген, соның ішінде ең тиімді деп саналатын бөлімінде
қиыншылықтар болады. Персонал қызметінің жұмысында жиі кездесетін кәдімгі
қиыншылықтар мынадай: ұйымның топ-менеджерлерімен арасындағы қарым-
қатынасқа байланысты қиыншылықтар. Бұл олардың персонал қызметіне лайықты
мәртебе беруден бас тартулармен сипатталады.
Ұйымдағы ПР-дің тағы бір құралы – хабарландыру тақтасы. Бұл
ақпараттандырудың формасын тиімсіз коммуникация жүйесі саналғандықтан, бір
кездері бұл ақпараттандырудың тіптен жоғалып кеткен кездері болды. Бұл
формада графиктер мен фотосуреттер қолданылады. Бертін келе, хабарландыру
тақтасы компаниядағы ішкі коммуникацияның жалпы ақпарат пен маңызды жаңалық
көзі болып табылды. Қазір хабарландыру тақтасы қайтадан аз қолданылатын
болды, бірақ компанияның қызметшілері компьютерлік терминалмен жұмыс
жасағандықтан электрондық хабарландыру тақтасы мен хабарламаға компьютер
арқылы шығарады. Оның жұмысшы күндері электрондық пошталарды тексеруден
басталады.
Хабарландыру тақтасы қысқаша хабарлдандыру жарияланған жүйеленген
ақпарттан тұрады. ПР-мен айналысатын топтар мезгілінде хабарландыру
тақтасының ақпаратын жаңартып отыру қажет. Қайталанған хабарламаға адамдар
наразы болады. Осыған ұқсас құралдардың бірі – еңбек өнімділігі, денсаулық,
қауіпсіздік тақырыбындағы жұмысшы ғимараттарының ішінде, қабырғада ілінетін
плакаттар.
Осы секілді шараларды жасау үшін қызметкерлер материалдар дайындаумен
қатар, оны редакторлеуді, фотоға түсіруді үйрену керек, бір сөзбен айтқанда
дизайнер болса білу керек. Қазіргі кезде барлық графикалық әрі тексттік
өңдеулер компьютерде жүзеге асырылатындықтан, қызметкер компьютермен және
сәйкес бағдарламалармен жұмыс жасай білуі қажет. Сонымен қатар, қызметкер
өз жұмысына формальды түрде емес, жан-тәнімен берілуі тиіс.
Сонымен қатар, баспалық түрде кәсіпорынның персоналын ақпараттандыруға
басқалай формалары бар: әртүрлі брошюрлер, басшылық, анықтамалықтар,
кітаптар және т.б. Оларды жалпы үш түрге бөлуге ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Тақырып : Ұйымдағы Бұқарамен байланыс бөлімінің ролі.
Факультет Басқару
Орындады:
Ғылыми
жетекшісі:
Рецензент:
Жұмыс
қорғалуына рұқсат берілді:
Жоспар.
I.Тарау. Ұйымдағы Бұқарамен байланыс –бөлімінің ұйымдастырудың
теориялық аспектілері.
I.I. Бұқарамен байланыс бөлімі, оның негізгі қызметтері, мақсаттары,
құрлымы туралы негізгі түсініктер.
I.II. Ұйымдағы Бұқарамен байланыс бөлімінің қызметінің негізгі
қағидалары мен мәселелері.
I.III. Ұйымдағы маркетингтік қызметінің құрамдағы ретінде Бұқарамен
байланыс.
II.Тарау. Ұйымдағы Бұқарамен байланыс бөлімінің ұйымдастыру
тәжірбиесі.
II.I. PR өнімін жасаушылар мен таратушылар.
II.II .Ұйымдағы Бұқарамен Байланыс бөлімін ұйымдастыру мәселелерін
шешу жолдары.
II.III.Ұйымдағы жеке Бұқарамен байланыс бөлімінің қажеттілігі,
Бұқарамен байланыс бөлімінің тәжірбиелік міндеттері.
III.Тарау Бұқарамен байланыс бөлімінің құрлымын,қызметтерін
Акционерлі Қоғам Жинақтаушы Зейнетақы Қоры Отан мысалында қарастыру.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер.
I. Тарау. Ұйымдағы Бұқарамен байланыс бөлімін ұйымдастырудың
теориялық аспектілері.
I.I. ПР- бөлімінің негізгі қызметтері, мақсаттары, құрылымы және
құрамы.
Бұқарамен байланыс бөлімінің негізгі қызметтері, мақсаттарын, құрлымын
талдап қарастырғанда бірнеше авторлар бар.Мысалға: Демин Ю М, Шишкина М А,
Почепцов Г Г.
Кәсіпорынның қоғаммен байланысы бойынша құрылымдық бөлімшені ұйымдастыру
мамандандырылған ПР– компаниясын ұйымдастырудан айырмашылығы аз. Ең
маңыздысы, мұндай бөлімшелер, біріншіден, кәсіпорынның ұйымдық және
ақпараттық ортасына тығыз байланысты, екіншіден, өз жұмысын жоспарлы түрде
жүзеге асырады, яғни кәсіпорын қызметінің жалпы мазмұны мен бағытына
байланысты орындалады.
Құрылымдық Бұқарамен байланыс бөлімшесінің мақсаты – жарнама
құрушылардың білімі тапсырыс берушілердің талабына сай болуы тиіс. Яғни,
көп жағдайларда осы сенімді бөлімше жұмысында ұйымшылдық пен шығармашылық
қабілет басты рөл атқарады. Онсыз жарнама сапасының төмендеуіне душар етуі
мүмкін.
Бірақ Ресей кәсіпорындарының көпшілігі in–house-ке көп назар аударады,
яғни жұртшылықпен байланыс жасау бойынша жеке бөлімшелерге көңіл бөледі.
Сол себепті, кәсіпорынның құрылымдық ПР бөлімшесін жұртшылықпен байланыс
жасау бөлімшесі деп атауды ұйғарамыз.
Мысалы, Демин. Ю. М айтқандай Біздің кәсіпорындағы толыққанды ПР–
құрылым жасау қажеті туындады (қай жерде жұмыс жасайды және жасауды
ұйғарады). Бұл жұмысты неден бастауы керек? Алдымен, оның мақсатын, содан
соң ұйымдық сұрақтардың сәйкес мәселелеріне кірісу қажет1.
Жұртшылықпен байланыс бөлімшесінің мақсаты кәсіпорындағы барлық
қызметшілердің мақсатына сай болуы керек, мұндай мақсат жалпы жағдайда
мүліктендіру (қаржымен дәстүрлі мағынада максималды пайда көзін табу,
акционерлік қаржыны көбейту т.б) болып табылады.
Бұл артықшылық, көп жағдайда, паблициттік капитал деп аталады. Ол
дегеніміз не және оның спецификасы неден тұрады?
ПР саласының беделді мамандарының анықтамасы бойынша, паблициттік
капитал дегеніміз – публикалық коммуникация аумағында қызмет ететін
нарықтық субъект болып табылатын маңызды капитал түрі. Капиталдың бұл түрі
жеке тұлғамен байланысты әлеуметтік қатынас болып табылады және оның мәні
жеке тұлғаға негізделген тұтынушы құнын қолдану есебінен құнның ратуына
байланысты.
Нақты түсінік беретін негізгі детальдарын қарастырайық.
Паблициттік капитал терминінің өзі паблисити ұғымына қатысы.
(ағылшын тілінен аударғанда pubicty – публикалық, әйгілі деген ұғымды
1. Демин Ю.М. Бизнес PR М. 2003 66 бет
білдіреді. Паблисити – комерциялық маңызды жаңалықтарды ұйымдар үшін
басылымдарда жариялау немесе радиода, теледидарда не сахнада белгілі бір
демеуші ақысын төлейтін қолайлы тұсаукесер рәсімге мүмкіндік алу арқылы
тауарға, қызмет көрсетулерге немесе іс-қимылға сұранымды ынталандыру
жөніндегі насихат ұғымы. Сондықтан, паблициттік капитал – біздің
жағдайымызда, кәсіпорынның әйгілі болуына, атақ-даңққа ие болуына
жұмсалатын қаржы болып есептеледі1.
Яғни, паблициттік капиталдың пайда болуы мен оның дамуы иегердің
қаншалықты публикалық және әйгілігіне тура тәуелді. Бұл жағдайда
материалдық және паблициттік капитал аралығында өзара қарым-қатынас
туындайды.
Бір жағынан алып қарағанда, кәсіпорын басшылығының публикалық және
халыққа белгілі болуы үшін еркін орта мен материалдық капиталдың жоқ
болуы паблициттік капиталдың өсуіне ықпал келтірмейді. Осы секілді
жағдайлар үшін мысалы келтірер болсақ, жұмысшыларға жалақы төлеу,
өнеркәсіпті қайта ұйымдастыру, персоналды оқытып дайындау т.с.с.
Екінші жағынан алып қарағанда, бизнес табысында материалдық капиталдың
өсуі болып табылатын экономикалық нәтиже болған және бар, болады да.
Паблициттік капиталды бос орынға құру мүмкін емес. Егер кәсіпорынның шын
экономикалық табысы жоқ болса, онда іс жүзінде паблициттік капиталды
шығаруға еш жол (шанс) жоқ.
Паблициттік капитал аталымы үшін ПР эпохасының шығуына дейін репутация
– бедел және ренонс) ұғымы қолданылды. Репутация (бедел) – компания
табыстарының өсуіне тікелей әсер ететін компанияның баға жетпес капиталы.
Бұл терминдер (істік репутация, бизнес–ренонс) паблициттік капитал ұғымының
синонимі болып табылады.
Кәсіпорындағы паблициттік капитал қандай факторларға тәуелді? Неліктен
жұртшылықтың пікірі көптеген кәсіпорындарда орын алады?
Өйткені, ПР процесінің шеберлері коммуникациялық ресурстарды жиі
қолданады.
1- ші кестеде кәсіпорындағы – инициатор ПР– процесіндегі паблициттік күйіне
әсер ететін факторлар келтірілген: 1
кесте.
Арнайы жақ (басшының Кәсіпорынның паблициттікӨнімдер (товарлармен
арнайы өкіметтер, оның капиталы қызметтер)
ішінде жұртшылықпен
байланыс бойынша)
Іс–әрекет Өтініш Мүдде-мақсат
Сондықтан, бұқарамен байланыс бойынша бөлімшенің мақсаты
1. Советтік энциклопедия сөздік Под. Редакции А.М. Порохова . Мәскеу
2003 ж. 69 бет
2. Демин Ю.М. Бизнес PR Мәскеу 2003 ж. 69 бет
кәсіпорынның паблициттік капиталын арттыруға мүмкіндік жасау болып
табылады.
Қорытындылай келе, оның материалдық капиталының өсуіне әсерін тигізеді.
Қысқаша, айтқанда, ол – фирманың жағымды бейнесін құру мақсатында жасалған
көпшіліктің байланыс жүйесі.Бұқарамен байланыс жөніндегі бөлімшенің ұғымын
түсіну үшін оның функциясы мен мақсатына тоқталу қажет.
Бұл жағдайда, функция ұғымында (латын тілінен аударғанда, funktio –
орындау, жүзеге асыру) қызмет, жұмыс, кез-келген объектінің қарым-қатынас
жүйесіне сыртқы әсерлері қарастырылады.
Сонымен, Бұқарамен байланыс бөлімінің қызметтеріне мыналар жатады.
1.ПР маркетингтік коммуникацияның бірден-бір құралы болғандықтан,
маркетингтік қызметінен бастау керек. Кәсіпорындағы маркетингтің мақсаты –
кәсіпорынның үнемі пайда түсіру және оны арттыру болып табылады.
Маркетингтік функция бұқарамен байланыс жөніндегі бөлімшенің негізгі
қызметі болып табылады.
2.Маңыздылығы жөнінен ұйымдастыру функциясы да үлкен рөл атқарады. Оның
реализациясы бұқарамен байланыс жөніндегі бөлімнің жұмысын ұйымдастыру
болып табылады, сондай-ақ, кәсіпорын дамуының оперативті және
оперативті–стратегиялық мәселелерін қарастырады. Бұл функцияға қызметті
оперативті және тактикалық жоспарлау, PR– шараларын ұйымдастыру, бақылау,
нәтиже есебі т.б. жатады.
3.ПР бөлімінің келесі маңызды қызметі – коммуникациялық функция. Егер
ПР– процесінің инициаторы (кәсіпорын) мен оның айналасындағылардың
(жұртшылық) арасында коммуникация, яғни байланыс болмайынша бөлімшенің
болуы мүмкін емес.
Жалпы, жоғарыда аталған қызметтердің мақсаты – көпшілікке өзі туралы
жағымды ақпарат тарату және оған сендіру; оның ой-пікіріне ықпал ету;
ұйымның бет-бейнесін құру, беделін көтеру; ұйымның жұмысына қызметкерлердің
жауапкершілігін қалыптастыру болып табылады.
Бұқарамен байланыс жөніндегі бөлімшенің басқа да қызметтері бар:
а) зерттеу;
б) шығармашылық;
в) талдаулық;
г) өнеркәсіптік.
Келтірілген функцияларды реализациялаудың тура нәтижесі ПР бөлімінің
зерттеу, шығармашылық, талдаулық, өнеркәсіптік қызметтері болып табылады.
Сондай-ақ, бұлардан басқа, ішкі және ішкі корпоративті функциясы бар. Бұлар
жұртшылықпен ішкі байланысты жүзеге асыру (реализация) үшін қолданылады.
Аталған функцияларға сәйкес бұқарамен байланыс бөлімінің мақсатына
Демин Ю М. Бизнес PR Мәскеу 2003 ж. 71 бет.
тоқталайық.
PR бөлімінің қызметтері. 2 кесте.
Маркетингтік функция Ұйымдастыру функциясы
Өндірістік функцияКоммуникациялық функция Ішкі корпоративтік
функция
Зерттеу функциясы Шығармашылық функциясы Талдаулық функция
Зерттеу функциясын жүзеге асыру келесі мәселелерді алға қояды:
1) Зерттеу процесімен басқару (оны орындауды жоспарлау мен
ұйымдастыру, оны бағалау мен бақылауды қоса есептегенде);
2) Жұмыстық қатынастардыақпараттандыру көздерімен бірге орнату және
қолдану: БАҚ (СМИ), ақпараттық, жарнамалық, консалтингтік агенттікпен,
бұқарамен байланыс агенттігімен, мемлекеттік және халықтрық құрылымдармен,
партиялармен және қозғалыстармен, сондай-ақ, адамдармен және ұйымдармен,
және т.б ақпараттармен;
3) Зерттелетін аудиторияны оқу, оның қалпын есепке алу (зерттеудің
басқа объектісін оқу);
4) Зерттеу есебін дайындау және шығару;
Шығармашылық функцияны жүзеге асыру процесінде келесі мәселелер
орындалады:
1) Шығармашылық процеспен басқару;
2) ПР– материалды өңдеу (текстерді, фотоиллюстрацияны, видео-
компьютерлік графиктерді жазу, түсіру, компиляциялау, редакторлеу және
жөндеу, тегістеу);
3) Пресс– китті қалыптастыру (БАҚ (СМИ) материалдарын тасымалдауға
арналаған ПР жиын);
4) Өнеркәсіптегі оригиналды дайындау және жіберу (тираждау және
тасымалдау үшін);
Талдаулық функцияны орындау кезінде келесі мәселелер жүзеге асырылады:
1) Аналитикалық процеспен басқару;
2) Жұмыстық қатынастарды ақпараттандыру көздерімен бірге орнату
және қолдау: БАҚ, ақпараттық, жарнамалық, консалтингтік агенттік, бұқарамен
байланыс агенттігі, мемлекеттік және халықтық құрылымдар, партия және
қозғалыстар, сондай-ақ, адам және ұйымдар, т.б ақпараттармен;
3) Талдаулық ақпараттарды жинау, сақтау, өңдеу;
4) Талдаулық есепті дайындау және шығару;
Өнеркәсіптік функция бойынша бөлімнің мәселелері мынадай:
1) Өнеркәсіптік процеспен басқару;
2) Өнеркәсіптік процесті қамтамасыз ету;
3) ПР– өнімін дайындаумен жұмыстық қатынастарды орнату және қолдау:
баспасөзбен, студиямен, түсіру тобымен, компьютерлік графикамен, дыбыс жазу
студиясымен;
4) Оригинал ПР– өнімін жіберу және тираждық ПР өнімін қабылдау;
Ішкі корпоративті функцияның негізгі мақсаттары:
1) Кәсіпорын жұмысшыларының көңіл-күйі мен пікірін білу;
2) Кәсіпорын басшылығының Ұсынысын өңдеу;
3) ПР– материалдарды өңдеу;
4) ПР– материалдарын көпшілікке тарату (ішкі бөлім, ішкі ақпараттық
желі арқылы);
5) ПР– шараларын жүзеге асыру (кәсіпорын басшылығымен жұмысшылардың
кездесуін дайындау, жоспарлау, ұйымдастыру және өткізу);
6) Нәтижені талдау;
Бұқарамен байланыс жөніндегі бөлімшенің негізгі ұйымдастыру мәселелеріне
мыналар жатады:
1) Жұртшылықпен бизнес – байланыс жөніндегі бөлімшені жалпы басқару;
2) ПР– шараларды ұйымдастыру және өткізу;
3) Комплекстік шараларды ұйымдастыру және өткізу;
4) Жұртшылықпен ішкі байланысты басқару;
5) Бөлімді кризистік басқару;
Коммуникациялық мәселеге тоқталайық:
1) Барлық қажетті ақпарат көздерімен жалпы (стратегиялық) коммуникациялық
қарым-қатынас (жеке байланыс, ақпараттық және құжаттық алмасу);
2) Зерттеуді ағымдық (оперативті) коммуникациялық қамтамасыз ету;
3) Шығармашылық процесті ағымдық коммуникациялық қамтамасыз ету;
4) Талдауды ағымды коммуникациялық қамтамасыз ету;
5) Өнеркәсіптік процесті нүктелі (тактикалық) коммуникациялық қамтамасыз
ету;
Сондай-ақ, маркетингтік функция тұрғысынан жұртшылықпен байланыс
жөніндегі бөлімнің мәселесі туралы қарастыралық. Оның мазмұны ПР– бизнес
деп аталатын маркетингтік процестің ажырағысыз бөлігі.
Кәсіпорын қызметін тиімді ұйымдастыру үшін сәйкес маркетинг бөлімін құру
жеткіліксіз. Алдымен оны жоғары білікті және құзырлы маркетинг мамандармен
жабдықтау қажет. Олар зерделі, құзырлы, тіл тапқыш, болашақтағы жағдайды
болжай білетін, дұрыс шешімді қабылдай алтын, жаңашылдыққа, қарқынды өсуге
ұмтылатын мамандар болуы қажет.
Бұқарамен байланыс жөніндегі бөлімнің қызметтің тиімділігі оның
1Е. Коляда Промышленные гигинты под прицелом СМИ –Сообщения № 4.2002
құрлымының оптималдылығына байланысты.
Практикада жұртшылықпен байланыс жөніндегі бөлімшенің құрылымы
функционалдық принципке сәйкес тізіледі. Ол келесі ұғымдарды қарастырады:
бір жағынан, құрылымның әрбір элементі өз бетінше және ПР– функцияны тиімді
орындайды. Екінші жағынан, ол өз қызметінің процесі барысында басқа құрылым
элементтерімен өзара байланысты.
Жұртшылықпен байланыс жөніндегі бөлімнің функцияның мазмұнына байланысты
оны ұйымдастыру құрылымының классикалық нұсқасы мына түрде беріледі.
PR бөлімінің құрылымы. 3кесте.
1)Бөлім бастығының көмекшісі –
кадр және даму жөніндегі
менеджер:
Ақпараттық технологиялар
жөніндегі маман (инжинер);
ПК операторы;
Курьер;
Әкімшілік топ(4 адам) 5) Арнайы жоба және ішекі
ПР тобы (8-10 адам):
Менеджер – консультант;
Арнайы жоба менеджері (1-2
адам);
Пресс – атташе;
Ішкі басылым редакторы;
Корпоративтік сайт
менеджер – контенті;
Спичрайтер;
Фотограф – видеооператор;
Web – шебер;
Зерттеу –талдау т 4) Қамтамасыз ету және
2)Зерттеу – талдау тобы өнеркәсіп тобы (5 адам):
(4-6 адам): Менеджер – координатор;
Зерттеу және талдау Тапсырыс берушілермен жұмыс
жөніндегіменеджер; жөніндегі менеджері;
Зерттеуші Қамтамасыз ету менеджері;
маман(2-4адам); СМИ-мен жұмыс жөніндегі
Талдаушы маман (1-2 менеджер;
адам); Верстальщик;
Шығармашылық топ (4-6 адам):
Креатив жөніндегі менеджер;
Текстрайтер (2-3 адам);
Бильдредактор (1-2 адам);
Өз кезегінде бөлімнің сандық құрамы бөлімдегі жұмысшылардың жалпы
санымен сипатталады, сондай-ақ, оның негізгі категориялары – басшылық,
менеджер, мамандармен орындаушылардың сандық арақатынасына байланысты.
Жұмысшылардың жалпы санын анықтау және оның негізгі категорияларымен ара-
қатынасын таңдаған кезде сәйкестілік принципін ұстануы тиіс. Яғни,
жұмысшылар – басшылар, менеджерлер, мамандар, орындаушылар – бөлімдегі
қажетті жұмыстың сапалы, толық және өз мезгілінде орындалуына тең болуы
керек.
Мысал үшін, құрылымдық нұсқасына сай бөлімнің сандық құрамы төменде
келтірілген.
Бұқарамен байланыс жөніндегі бөлім қызметінің негізгі функциялары ПР–
компаниясының қызметшілерінің функциясына сәйкес.
Кәсіпорыннан тыс және кәсіпорындағы бұқарамен байланыс жөніндегі
бөлімнің ағымдық жұмысын ұйымдастыру
Бұл тақырып тек бөлімшенің жұмысын ұйымдастырудың кең түрдегі схемасы
жайында емес, оның ішкі бөлімшесінің (топтар) қызметінің ұйымдастырылған
артықшылықтары жайында болмақ. Бөлімше қызметінің кең түрдегі
ұйымдастырылған схемасынан бастайық.
Бұқарамен байланыс жөніндегі бөлім басшылығының жұмысын бөлімнің бас
менеджері атқарады. Ол кәсіпорын басшысына (директор) және оның маркетинг
жөніндегі орынбасарына ғана бағынады.
Кәсіпорын басшылығынан алынған байланыс жөніндегі бұйрықтар мен
жарлықтарды бөлім бастығы орындауға қабылдайды. Сәйкес басқару мәселесін
қабылдап өңдегеннен кейін бөлім бастығы өзіне бағынатын жұмысшылардың
жұмысын өз мезгілінде, толық және сапалы орындауы үшін ұйымдастырады.
Бұқарамен байланыс жөніндегі бөлім бастығы жұмысының жалпы тәртібі
мынадай:
1) Жарлықты алу және оны анықтау;
2) Тапсырманы орындау тәртібі жөніндегі мәселені қарастыру, өңдеу;
3) Кәсіпорын басшылығының шешімін қабылдау және баяндау (шешімде уақыт
мезгілі, орта және тапсырманы орындау әдістері қарастырылады, сондай-ақ,
орындауға қандай ресурстар – персонал, техника, ақпарат және т.б қатысты
болуын ескереді);
4) Жұмыс жоспарын қабылдау және өңдеу, орындаушылар арасындағы
міндеттерді тарату;
5) Бөлім жұмысы процесіндегі өзара қарым-қатынас, басқару және
қамтамасыз етуді ұйымдастыру;
6) Жұмыс нәтижесін қабылдау, оны бағалау және кәсіпорын басшысына
тапсырманың орындалуы жөнінде баяндау.
Тапсырманы орындау кезеңіндегі негізгі ұйымдық құжаттар – жұмыс жоспары
болып табылады. Жұмыс жоспарының мазмұны мынадай:
–қызмет тізімі;
– оны орындау мезгілі;
– жауапты орындаушылар жөнінде мәлімет;
– оған қатысты ресурстар жөнінде мәлімет;
– бақылауды жүзеге асырудың тәртібі (шараларды кім және қалай жүзеге
асырады);
– негізгі шаралардың мазмұны;
– жасалған жұмыс нәтижесін есепке алу;
Еске ала кететін жағдай, жоспарды өңдеу кезінде ішкі бөлімнің барлық
басшылары қатысады3.
Тапсырманы орындау процесінде ішкі бөлімшенің қызметін қалай жүзеге
асыратынын қарастырайық.
Ереже бойынша біріншіден, жоспарды қабылдағанға дейін жұмысқа
зерттеу–талдау тобының қызметшілері қосылады. Бастапқы этапта олар
қорытындысы төмендегідей болатын комплекстік зерттеу жүргізеді:
1) ПР– ықпал жасайтын мақсатық аудитория;
2) ПР– ықпалының ақпараттық каналдары;
3) ПР– ықпалының негізгі құралдары.
Берілген жұмысты орындау зерттеу тобының қызметкерлеріне жүктеледі.
Нақты рекомендациясы бар есеп формасы түріндегі топ жұмысының қорытындысын
зерттеу және талдау жөніндегі менеджер бөлім бастығына көрсетеді.
Бөлім бастығы зерттеу қорытындысын креатив жөніндегі менеджермен
(шығармашылық топ бастығы), менеджер – координаторымен (қамтамасыз ету және
өнеркәсіп тобының бастығы) бірге оқиды.
Оқып біткеннен кейін, креатив жөніндегі менеджер осы жұмысқа қатысты
ұсыныстарды бөлім бастығына баяндайды:
– нақты ақпараттық материалдарды өңдеу;
– арнайы шараларды дайындау;
Ал, менеджер– координатор бөлім бастығына арнайы шаралар мен
ақпараттық материалдарды (БАҚ, басылымдар) кеңінен тарату тәртібі жөніндегі
ұсыныстарды баяндайды.
Бөлім бастығынан жұмысты орындауға рұқсат алғаннан кейін ішкі бөлімше
басшылығы қызметшілердің жұмысын ұйымдастыра бастайды.4
Техникалық қамсыздандыру жұмысын ПК операторы мен курьер жүзеге
асырады. Ақпараттық материалдардың дайын жобасы (мысалдар) мен ПР–
шараларды өткізудің жеке жоспарын әрбір топ басшылары бөлім бастығына
көрсетеді. Соңғы сатыда, оның сапасын бағалайды5.
Ақпараттық материалдарды тарату жөніндегі жарлықтар СМИ басшыларына
жіберіледі.
Қорытынды этапта жұмыс қайтадан зерттеу–талдау тобының ісіне беріледі,
талдау мамандары ПР– шаралардың тиімділігін бағалайды. Топ басшысы есеп
түріндегі талдау нәтижесін бөлім бастығына ұсынады.
Есепті оқығаннан кейін, бөлім бастығы кәсіпорын басшылығына ПР–
шаралардың тиімділігі жөнінде арнайы анықтама жазады.
Бөлім күшімен жұртшылықпен ішкі байланысты ұйымдастырудың төрт себебі
бар:
Біріншіден, жоғарыда аталғандай, кәсіпорындағы бұқарамен байланыс
бөлімін қалыптастыру үшін алдымен ішкі корпоративтік ПР бойынша
мини–бөлімше құрудан бастау қажет. Содан соң, оның қызметшілеріне қатысты
тәжірибені, бөлім құрылымын жәймен дамытуға болады.
Екіншіден, Ішкі қолдану мақсатындағы арнайы шаралар мен ақпараттық
материалдар, ПР-лерге келесі кемшілікті туғызу мүмкін: материалдардың түсу
екпінін түзету, арнайы шаралардың ұйымдастыру деталдарын нақтылау,
аудитория реакциясын нақты есепке алу.
Үшіншіден, кәсіпорын басшысы өзінің жұмысшыларына келген жаңалық пен
ақпаратты бірінші алуға мүмкіндік береді.
Төртіншіден, кәсіпорын қызметшілерінің арасындағы корпоративті рухты
қалыптастыру үшін жұртшылықпен ішкі байланысты бағалауы керек6.
Жұртшылықпен ішкі байланыс мәселесін шешу үшін кәсіпорын басшылығы неден
бастауы керек? Төмендегіше келтіруге болады:
1) Осы обылыс алдындағы мәселені нақтылау және осыған сәйкес
жоспарды жасаудың жолдары мен мезгілін нақтылау;
2) Жұмысқа қажеттілік нәрсемен қамтамасыз етіп, лауазымды жауапты
адам тағайындау;
3) Жұмысшылардың жаңа жұмысқа кірісуін ақпараттау;
4) Жұмыс жағынан қызығушылық білдіру, ПР– процесті бақылау, қажетті
жағдайларда оған жеке қатысу (ақпаратты жеткізу, шараларға қатынасу);
5) Тәжірибені талдау, ПР– процеске қажетті түзету енгізу.
Қызметі бойынша кәсіпорын басшылығы жұртшылық ішкі байланыс мәселесін
реализациялау үшін оған қатысты инструменттерді (құрал) білу керек. Бұл
құралдарды шартты түрде бес түрге бөлуге болады: ақпараттық, талдаулық,
үйымдық, коммуникациялық, кризистік (посткризистік) сезіну.
Ақпараттық құралдар – біржақты коммуникация жүйесі. Бұл құрал
жұмысшыларға қажетті мәлімдемені хабарлауға арналған. Ішкі ПР-дің негізгі
ақпараттық құралдарына мыналар жатады.
1) Ішкі басылым – газет, реже немесе кәсіпорынның газеті. Тұрақты
(мысалы, күн сайын шығатын), периодтық және тақырыптық басылым болып
бөлінеді.
2) Ішкі таратуларға арналған басқалай баспалық ақпарат: құттықтау,
көңіл білдіру, хабарлама, хат, бюлетеньдер, есептер, ньюслеттер т.б.
3) Корпоративтік web – ресурс (бет, сайт, портал);
4) Кабельдік зат (радио, ТВ, ішкі компьютерлік Интернет желісі);
Ақпараттық құралдан талдаулық құралдың айырмашылығы – кәсіпорындағы
жұмысшылардың реакциясын, көңіл-күйін, пікірін білуге арналған біржақты
коммуникация ортасы болып табылады. Оның негізгі қағидалары мыналар:
1) Жұмысшылар арасындағы сұрақ пен анкета жүргізудің комплекстік
талдануы;
2) Жеткізілген ақпаратқа жұмысшылардың пікірлерінің мониторингі7.
Ішкі ПР-дің ұйымдастыру құралы басшылықтың қатысуымен кәсіпорындағы
жұмысшылар үшін жүргізілетін арнайы шараларды ұйымдастыру. Мұндай шаралар
төмендегіше:
1) жиналыстар мен отырыстар ( ереже бойынша, күнтізбедегі
салтанатты даталарға байланысты);
2) Ішкі корпоративтік мерекелер (кәсіпорын күні, алғашқы есік ашылу
күні; жас мамандар күні, ардагерлер күні, аналар күні, балалар күні, әулет
(династия) күні;
3) Демалу кеші;
4) Жарыстар (спорттық, профессионалдық).
Жұртшылықпен ішкі байланыс жөніндегі коммуникациялық құралдың басты
артықшылығы басшылық пен жұмысшылар арасындағы жеке коммуникациямен контакт
болып табылады. Негізгі шаралар мыналар:
1) Басшының шығуы;
2) Интервьюдің ашылуы;
3) Хаттың ашылуы;
4) Жауап және сұрақ кеші;
5) Аd hoс басшылығының мәлімдемесі және ауызша арыз;
6) Басшының бұйрықты жариялауы.
Кәсіпорын басшылығының кризистік және посткризистік жағдайларында
ішкі ПР-дің аталған құрал бөлімдері қолданылады.
Бұл әдістің тиімділігін арттыру төмендегіше:
1) Кәсіпорын басшысының жұмысшыларға қатысты әрбір сөзінің өлшемді
қарым-қатынасы, ойлану;
2) Коммуникациялық дистанцияны қысқарту арқылы сенімді нығайту;
3) Озу жұмысы, ақпараттық алмасу интенсификациясы;
4) Жұмысшылардың көңіл-күйімен пікіріне, жауапты реакциясына көңіл
бөлу.
Қазіргі кезде, Ресей кәсіпорындарының бұқарамен байланыс жөніндегі
қызметінде әлі де кемшіліктер орын алуда.
Корпоративтік ПР– құрылымның тиімділігіне қатысты проблемалар
құрылымдық ПР– бөлімінің СМИ-мен өзара қарым-қатынасын ұйымдастыру мен
жүзеге асыруға байланысты.
1.2.ҰйымдағыБұқарамен байланыс бөлімінің қызметтерінің негізгі
қағидалары мен мәселелері.
Байланыс аудиториясының басты дұрыс шешімі –Бұқарамен байланыс
бөлімінде. Бірақ, бірінші орында олардың арасынан кәсіпорындағы персонал
маңызға ие. Компанияның кез келген қызметшісі кәсіпорынның сыртқы ортамен
ретрансляторы болып табылады, сондай-ақ, мәні бойынша оның (кәсіпорын)
имидж–мейкері болып табылады. Ең маңыздысы әрбір қызметші кәсіпорынмен тепе-
теңдік сақтауы керек. Менеджер қызметшіге оның кәсіпорындағы ролін
түсіндірген кезде, мәнділігін атап көрсетеді.
Менеджер қызметі түрлерінің бірі ретінде ол эткен ғасырдың соңында
бизнес ортасында орын алған және көптеген бәсекелес компаниялардың пайда
болуына себебін тигізген түбегейлі өзгерістерге байланысты пайда болған.
Менеджер адамның ойын, талабын түсіндіру үшін және оларды кәсіпорын
мақсатында қолдану үшін қызметшілердің әр түрлі категорияларымен тұрақты
жұмыс істейді. Ол үшін менеджмент көзі болып табылатын ақпарат толық әрі
шынайы болуы қажет. Қазіргі таңда бұл ақпарат Ресей үшін персонал жұмысының
көлемі мен сапасы үшін және оны марапаттау үшін қажет.
Тәжірибе көрсеткендей, кәсіпорындағы мәселелерді шешу әдістері мен
формасы және жолдары туралы пікір алмасу жүретін басшылықта қабылданған
шешімдер туралы, нарық, бизнес перспективасы мен оның жағдайы туралы
менджмент ақпараттандыратын қызметшілердің жүйелі жиынын өткізу тиімді.
Сондай-ақ, психологиялық атмосфераның өзгеруін бақылау, менеджмент пен
персоналдың өзара қарым-қатынасы облысына қажетті инновациялы анықтау
мақсатында кәсіпорында жүйелі әлеуметтік зерттеулер жүргізу және
ұйымдастырудың тиімділігін тәжірибе көрсетті.
Бұл облыстағы мүмкін болатын шаралар жүйесіне келесі әрекеттер кіреді:
– Персоналдың кәсіпорынмен, оның міндетімен, стратегиялық және ағымдық
бағдарламаларымен тепе-теңдік деңгейін анықтау;
– Басшылықтың ұжыммен өзара қарым-қатынас жүйесінің динамикасын
зерттеу және басшылық туралы қызметшілердің пікірін бағалау;
– Жұмысшылар қызметінің алға жылжу жүйесін және еңбек өтемақысының
өзгеру шартын болжау, осы облыстағы тәжірибемен арақатынасын және қажетті
жаңашылдықты бағалау;
– Кәсіпорын қызметіне байланысты ұтымның және басшылықтың позитивті
және негативті тұстарын және қызметшілердің артықшылығы мен кемшіліктерін
зерттеу;
–Ұжымға кәсіпорын қызметі мен оның басшылығы туралы қажетті
ақпаратпен қамтамасыз ету деңгейін зерттеу;
– Қызметшілер қиындыққа ұшыраған локальды орындар мен жағдайларды
және мәселелерді, жұмысшы орындардың ыңғайлылығын анықтау;
– Қандай жағдайда да қызметшілердің компания басшылығына сенетіндігі
білу;
Қазіргі таңда ПР-дің ең маңызды мәселесі сапала ішкі коммуникация құру
болып табылады (компанияның қызметшілері арасындағы қарым-қатынас). 1998
жылдың екінші жартысы мен 1999 жылдың басында Ресейде жұмысшылардың
қызметтен босатылуы мен қысқару толқыны жұмысшылардың күдікшілі, әрі
сенімсіз болуына әкеп соқты. Менеджмент пен жұмысшылар арасындағы
сенімсіздік арта түсті. Тәжірибе көрсеткенде, ішкі корпорацияның
коммуникациялық мәселелрдің негізгілері мынадай:
– Қызметшілер өз басшылықтарын тікелей ақпараттандырудың бас көзі етіп
санайды. Одан жеткілікті көлемде мәлімет алмаған жағдайда, олар шынайы
жағдайларды бұрмалайтын –нақты сөздердің шығуына себеп болатын басқа
ақпарат көздерін іздейді.
– Коллектив үшін компанияның бас менеджменті Көрінбейтін болып
саналады. Көптеген компаниялардың басшылары үшін жеке персоналмен
сөйлеспей, оларды басқару – қате. Белгілі бір қаржы жүйесіне, қаржылық
есептер мен инсайдерлік ақпаратқа сүйене отырып, басшылар басқарудың мұндай
түрін жеке персоналды басқаруға экстраполиризациялайды.
-Қызметшілер компания менеджменті мен ондағы проблемаларға риза емес.
Олар басшылардың қызметші пікірін тыңдауын және бизнеске байланысты
мәселелерді шешкен кезде есепке алуын қалайды. Осы секілді проблемаларды
шешу ПР-ға қатысты. Компанияның қызметшілері мен оның менеджеріне қатысты
компанияның барлық қызметшілерін қосатын контактты ішкіаудитория деп
аталады. Сондықтан компанияның маңызды ресурсын –персоналды қалыптастыратын
екі топ арасындағы қарым –
қатынысты ескермеи ұйымның жалпы мәселелерін қарастыруға болмайды. Ішкі
компанияның мындай негізгі екі факторлар әсер етеді: құрлымы мен
1. Вингурт А, Потапов Е, Федотовсуих А Мемлекеттік БАҚмекемесімен пресс
қызмет ара қатынастары. Зерттеулік журналлы Советник 2001ж.
2. Работа PR департаментаов промышленных компниии локальные иследование
редакции и журнала Советник 2001 ж.
құрлымыны тималдылығына байланысты.
-Командалық жұмыс пен өзара түсіністік құндылығы және соңғы нәтижеге
жеткенкезде қызметшілерге ескеру. Қызметшілер тәртібінің
позитивтікаспектілері ұйымкейіндегі активті және тиімді қарым-қатынастың
туындауына себебін тигізеді.
–Қуатты коммуникациялық жүйені құру кез келген деңгейдегі басшыларға
оған бағынатын адамдармен араласудың тиімді шарттарын құруға мүмкіндік
береді. Бұл жүйе тек қана жұмысқа қатысты ақпарат емес, сондай-ақ барлық
ұйымға қатысты бизнес және әлеуметтік сұрақтарды қарастыруы тиіс.
Күнделікті жұмысшы қарым-қатынасы процесінде байланыстың көптеген
мөлшері жүзеге асырылады, бірақ та жұмысшылар арасындағы тиімді
коммуникация сенімділік атмосферасында ғана дамиды.
Ұйымдағы ынтымақтастық пен өзара қарым-қатынас келесі шарттармен
сипатталады:
– Басшылар мен қызметшілер арасындағы сенімділік;
–Иерархиялық құрылым бойынша ақпараттық еркін қозғалуы, сондай-ақ,
коммуникацияның жөнделген горизонтал каналдары;
–Ұйымды статуспен қанағаттандыру, әрбір қызметшіні компания қызметіне
активті араластыру;
– Жұмыста ешқандай интриг пен күрессіз тұрақты ынтымақтастық;
– Жақсы психологиялық климат;
– Кәсіпорынның нарықтағы оң жетістігі;
– Болашақ компанияны оптимистік бағалау.
Бас менеджердің міндеті – жұмысшы қатынастардың жайлы климатын құру
және үнемі тұрақты ұстап тұру. Зерттеулер бойынша, қызметшілердің көп
бөлігі толығымен ұтымға сенеді, ал аз ғана бөлігі ұтымдағы ақпарат
жоғарыдан төменге қарай берілетіндігіне наразы. Сондай-ақ, кейбір
қызметшілер ұйым басшылығының пікіріне құлақ асқанды қалайды.
Қызметкердің қажетті ақпаратқа еркін жетуіне және мақсат пен бағытын
бағалауға көмектесетін, сондай-ақ, ұйымдағы коммуникация жүйесін
жақсартатын бөлім – бірінші кезекте ПР саналады.
Қызметкерлер үшін жариялық, хабарландыру тақтасы, жиналыстар,
персонал үшін анықтамалықтар, байланыстың электро жүйелері қызметшілердің
коммуникация жүйесі үшін жиі қолданылады. Әдебиеттерде коммуникацияның
жылжыту деген синонимі жиі кездеседі. Тура коммуникация (жеке қарым –
қатынас) ақпараттың төменнен жоғары қарай жылжитын ұтымның иерархиялық
құрылымын вертикалдық байланыс каналын орнататын және қызметкерлердің
арақатынасын жақсартатын әмбебап жүйе болып табылады.
Мекеме жүзеге асырылатын реструктуризация, реинжиниринг, антикризистік
басқару тәсілін қолдану, шығынды қысқарту, соның ішінде персоналды қысқарту
компаниядағы жұмысшылардың психологиялық қысымының артуына әкеп соғады.
Кез келген ұйымның ішкі қарым – қатынасты құру кезінде басқаруға
негізделген ПР – дің негізгі қағидалары мынадай:
1. ПР ғана емес, барлық тұлғалар арасындағы қарым –қатынаста өзара
құрмет көрсету. Адамдарға құрмет көрсете отырып, басшылық мәселелерді
шешуге және конфликтті жоюға мүмкіндік беретін қайтымды позитивті байланыс
үшін шарт жасайды. Қызметкерлерді тұлға ретінде және жай ғана жұмысшы
ретінде сыйлау қажет. Бірақ, құрметпен жағымпаздықтың шекарасы өте жұқа,
бұл жерде құрметке еңбек сіңіру қажет.
2. Қызметшілерді объективті бағалау. Өз жұмысшыларымен күшті және
әлсіз тұстарын бағалай отырып, менеджер әрқайсысын ұйымның құндылық
шкаласында позициялайды. Объективті бағалау өзіндік жетілдірудің бірден-бір
стимулы болып табылады. Кейбір менеджерлер қызметкер тәртібінің негативті
тұстарын әңгімелеудің қажеттілігін дәріптемейді, тек қана оң сапасын
бағалай отырып қажетсіз конфликтті болдырмауға болады деп есептейді. Бұл
әдіс барлық жағдайда да дұрыс емес. Әрбір қызметкер оның тәртібінің жалпы
компанияда қабылданған тәртіп бағытымен сәйкес келмейтінін сезіну керек.
Осы жерде қызметкердің қызығушылығы компания қызығушылығымен конфликт
тудырмай тұрып, сынды жағдайларға дейін жіберілген қателерін мезгілінде
көрсетіп айту соншалықты маңызды болып табылады.
3. Қызметкердің оң сапасын мойындау кәсіпорынның табысы болып
табылады. Менеджерлер жалпы жұмыс басында қызметкерлердің сапасын мойындау
қажет. ПР қызметкерлердің жұмысы компаниядағы жігерлікті дамытатын
мотивациялық факторларды құру және мамандарды ынталандыру механизмін ұсыну
болып табылады.
4. Ынталандыру және мақұлдау. Коммуникациялық менеджмент
саласындағы барлық зерттеулер ең маңызды ынталандыру – ақша, әртүрлі
жеңілдіктер екенін дәлелдеді. Одан басқа, жай ғана мақтаудң өзі де маңызды
фактор болып табылады. Менеджмент профессионалдары ынталандырудың
маңыздылығы емемс, оның қалай жасаудың маңыздылығын дәріптейді. Әрбір
қызметші өзі жұмыс істейтін коллектив арасында құрмет сенімді болуға
ұмтылады. Ынталандыру құрмет көрсетудің басты көрсеткіші болып табылады.
Ұйымдағы ішкі қарым-қатынастың маңызды аспектілерін төмендегідей
атауға болады:
– Жеке пікірін айтуға ұмтылу. Қызметкерлер әрқашанда менеджментпен
қайтымды байланыс болғанын қалайды. Оларға басқарудың барлық мәселесі
бойынша жеке пікірін еркін жеткізе білу қажет. Жоғарғы менеджмент олардың
дауысын естіп, сәйкес қорытынды жасауға міндетті. Сондай-ақ, қызметкерлер
өз басшылығын жүйелі түрде сынауға құқылы.
–Жоғары басшылықтық мүмкіндігі мен сенімділігі. Көптеген
компаниялар менеджмент пен қызметкерлер арасындағы жеңілдіктік
қатынастардың шекарасын жоюға ұмтылады. Қазіргі кезде басшылықтар үшін
парковка орны, кафетерия, бөлек спорт залдары жиі кездеседі. Бұл өте
ыңғайлы. Соңғы жылдары батыста басшылардың өзіне бағынышты адамдармен бір
ортада табылған жағдайдағы басқару әдісін сипаттайтын MBWA (Managment by
walking araund) термині пайда болды.
– Ішкі коммуникацияның сыртқы коммуникациядан артықшылығы. Ең
жаманы, егер қызметкерлер жағымсыз жаңалықтарды өзінің басшысынан емес,
теледидар ауқымы арқылы ақпараттық құралдар арқылы білсе, болуы мүмкін.
Тиімді жұмыс істейтін ұйымдарда ішкі коммуникациядан артықшылығы бар.
Қызметкер журналистпен бұрын шынайы және толық ақпаратпен қамтамасыз етілуі
қажет. Басқа адамдармен салыстырғанда, жақсы ақпаратқа қаныққан қызметкер
сол компанияда жұмыс жасайтындығымен мақтанады.
–Ішкі коммуникациядағы дәлділік. Ішкі коммуникацияға арналған
барлық материалдар анық тілмен келтірілуі керек. Анық емес және аяқталмаған
көзқарас қалмауы керек.
–Бір корпорация барлық қызметкерлерге оның бас әріптермен жазылған
есімімен бірге кесте жасаған. Таң қаларлығы, бұл іс тиімді болады. Табысқа
жету үшін қашанда тату болуы және үйлесімді жұмыс істеуі қажет.
– Әхзіл сезімін сақтау, оның сапасын қолдану. Қазіргі кезде жұмысқа
деген қарым-қатынас байсалды екеніне сарапшылар келіседі. Көбіне адамдар
өзінің жұмыс орнын сақтау үшін қамданады. Мұндай жағдайларда әзіл құтқарушы
роль атқарады. Бұл конфликттік жағдайдан шығуға және коллективті
біріктіруге мүмкіндік береді.
Менеджменттің мақсаты – жұмысшыларды қарым-қатынастың қажеттілігіне
және басшылардың олармен қарым-қатынаста болуға ұмтылатынын сендіру ғана
емес, арақатынастың өзара сенімді болуын қамсыздандыру.
Жұмысшылардың контакттық аудиториясы өте қиын. Адамдар ұйымда күн
сайын жұмыс жасайды, барлық ішкі проблемалар мен ұйым тарихын біледі және
фирмалық мәдениет бағытында жұмыс жасайды. Оларды алдау қиын, сондықтан
менеджмент оларға әрқашанда шындықты айту қажет. Зерттеулер көрсеткендей,
қызметшілер өз сенімін менеджмент алдында арттыру үшін келесі шарттарды
орындау қажет:
– Менеджерлер өз адамдарымен жиі сөйлесіп отыруы қажет, сондай-ақ
ақпаратты басқаларға жетпестен бұрын хабарландыру керек;
– Жақсы және жаман жаңалықтармен бөлісе отырып, сенімін көрсете алу;
Қазіргі кезде кез келген қызметкерлер ұйымның қандай бағытпен
жылжитынын және оның осы процестегі шынайы ролін білгісі келеді. Қазіргі
кезде менджментті персонал жағынан бақылау қатаңдап кетті, сол себепті
басшылар өз бағыныштыларымен адал болды. Тиімді коммуникативті байланысты
қамтамасыз ету үшін менеджерлер мынадай ережелерді сақтау керек:
– Қызметкерлердің тәртібін тұрақты бақылап отыру қажет.
Кез келген компанияда ішкі және сыртқы қаржылық жағдайлар реттеу
негізінде жүргізіледі. Қызметкердің тәртібін талдау және бақылау іс жүзінде
мүмкін емес.
– Тұрақтылық
Компаниядағы менеджменттің берген уәдесі міндетті түрде орындалуы
қажет. Бұл – ашық және таза коммуникацияның негізгі сипаттамасы және өзара
қарым-қатынас тұрақтылығының белгісі. Ашық есік саясатын қолданған кезде
бұл әдісті дұрыс қолданбаудан, бір күні ашылған есік күйінде қалу
керектігін түсінбейді. Сол себепті, менеджмент пен бағынушылары арасындағы
сенімділік жоғалады. Қарым-қатынастың реттілігі мен тұрақтылығы қажетті
жағдай.
– Коммуникация персонализациясы
Барлық қызметкерлер жұмыс жасайтын адамынан (басшысынан) персоналдық
назар аударғанын қажет етеді. бұл қажеттілікті қанағаттандыру үшін көптеген
компаниялар қызметкердің аты жазылған карточка пайдаланады. Бір-бірінің
атын атау арқылы тез таниды, сондай-ақ, компанияда жағымды технологиялық
климатты қалыптастырады.
– Адамдық
Ішкі қарым-қатынастың ең маңызды элемент – адамдық. Қазіргі таңдағы
қызметкерлер бұрынғыға қарағанда жас әрі жігерлі. Бірақ, олар аз
мамандандырылған және білімі аздау. Сондай-ақ, олардың көп пайызы әйелдер
және эмигранттар аз. Мұндай қызметкерлер ұқыпты және шынайы арақатынасты
қажет етеді.
– Инновациялық бағытталу
Коммуникация жүйесінің жетілдіруі мен жаңа технологияның дамуына
байланысты адамдар арасындағы қарым-қатынас әртүрлі. Қызметкерлермен тиімді
қарым-қатынас жасау үшін жаңа технологияландыру көп түрлілігін қолдану
қажет.
ПР маманының негізгі мәселелері – компаниядағы ішкі коммуникация ның
тиімді жүйесін реализациялау және өңдеу. Компанияның үйлесімді жұмысы үшін
жағымды психологиялық жағдай жасау. Мақсат қойылған кезде, оған жетудің
нақты әдістерін анықтау қажет. Әдетте бұл мақсаттар үшін басқару сапасы мен
жұмыс туралы сұрақ қою және интнрвью секілді зерттеу жүргізіледі, сондай-
ақ, коммуникацияның жеткілікті әдістерін талдау қолданылады.
Тәжірибеде ПР мамандары 3 түрлі ішкі коммуникацияны бөледі, сипаты
бойынша: баспалық, вербальдық және вербальды–визуальдық. Жаңа технологияның
дамыуына байланысты өзара қарым-қатынастың жаңа формалары пайда болды,
бірақ та, баспалық публикация көптеген ұйымдардағы ішкі қарым-қатынастың
бірінші жүйесі болып қалып отыр. Бұл жағдайда келесі мақсаттар жүзеге
асырылады:
–Ұйымды дамытудың мақсаттары, мәселелерімен бағыттары туралы
қызметкерлерді ақпараттандыру;
–Қызметкерлерді өз жұмысын тиянақты әрі тиімді жасау үшін ақпараттық
материалдармен қамтамасыз ету;
–Қызметкерлердің әлеуметтік жауапкершілігін дамыту, жұмыс
тиімділігімен сапасын арттыру, ұтым стандарттарын жақсарту;
– Қызметкердің жетістігін мойындау.
Мәліметтер бойынша, США-да жарияланатын материалдардың 23 бөлігі
ұйымның ішкі публикациясын құрайды.
Публикацияның құнын азайту жарнамаға келіп тіреледі.
Компанияның ішкі публикациясы әмбебап сипатқа ие. Олар оның
демеушісінің көңілін қанағаттандыруы үшін редакторленеуі мүмкін. Екінші
жағынан алғанда, олар контактты аудитория үшін маңызды сұрақтарды
жарқыратып көрсетуі мүмкін. Ұйымның ішкі публикациясы коммуникация
жүйесімен қадағаланады.
Мұндай публикацияның артықшылығы нақты қызметкерлер тобына қажетті
ақпаратты жеткізуге үмкіндік береді. АҚШ-тың оңтүстік бөлігіндегі
Калифорнияда көптеген компанияларда Испан тілінде сөйлейтін қызметкерлер
жұмыс істейді. Сондықтан ішкі публикация екі тілде шығарылады.
Ішкі публикациялық кемшілігінің бірі – қайтымды байланыстың ішкі
каналы бойынша иілгіш еместігі болып табылады. Контакттың аудиториядағы
байланысты екі жақты ету үшін сұрақ – жауап моделі көп кездеспейді.
Тілек білдірушілер жауап беретін редакцияға сауал қояды. Бұл әдіс
компания басшылығы жағынан сүйемелдеуші қажет етеді, яғни сұраққа жауап
беру мен зерттеу үшін көп уақытты қажет етеді. екінші жағынан, екі жақты
коммуникация толық сенім атмосферасымен қамтамасыз етеді. Кейбір
қызметкерлер басшылықпен кездескен кезде немесе сұрақты талқылаған кезде
активті емес. Ішкі коммуникация қайтымды байланыс механизмімен қамтамасыз
етеді.
Қайтымды байланысты құру әрі дамыту әрбір ұйымда кездеседі. Бірақ бұл
мәселені әр түрлі шешеді. Кейбір жағдайлар үшін мотивацияның маңызы зор.
Сондай-ақ, қызметкерлердің ұсынысы мен сұрақтары компания өмірінің оң
өзгерісіне әсер етуі керек.
Қайтымды сенімді байланыс құру үшін алдымен қызметкердің компания
жұмысын жақсартуға ықпалын тигізетін жайлы шарттар жасауы керек. Отандық
ірі компаниялардың бірінде басшылықтың ұйғарымымен қызметкерлердің сұрақ
жазған хатын жіберетін басшылыққа хат салуға арналған жәшік қойылған.
Жәшік қабылдау бөлмесінде ілулі тұрады.
Ішкі периодикалық публикацияның жиі қолданылатын формасы – ақпараттық
бюллетень. Ақпараттық бюллетень ұйымда көп қолданылады, сондай-ақ әртүрлі
сұрақтар бойынша мәліметті коллективке тез жеткізу қажет болған жағдайда
қолданады.
Дамыған елдердің компаниялардың барлығы ішкі және сыртқы жаңалықтарды
сипаттайтын ақпараттық бюллетеньге ие, Ресей оның түрін баспалық түрде
(банк, жылжымайтын мүлік, фондтық нарық бойынша) безендірілген прессаның
дайджесттер орындайды, сондай-ақ, белгілі компаниялар мәліметтерді
электрондық түрде безендіретін – электрондық дайджестерді қолданады.
Одан ертерек бұрын қабырға газеттері жиі қолданылды. Қазіргі кезде
коммуникацияның электрондық жүйелердің дамуына байланысты қабырға
газеттердің ролі бәсеңсіді. Барлық компанияда компьютер қолдануға бет алды,
тіпті кейбір компанияларда компьютерлік желі Internet жұмыс істейді, бірақ
коммуникацияның электрондық жүйесін қолдану әрдайым тиімді емес.
Әрбір компанияның қабырға газеттерінің мазмұны мен форматы өзіндік
болып қалады, ал ПР мамандары жауап алатын негізгі сұрақтар өзгеріссіз
қалады:
– Бұл газет қандай аудитория үшін арналған?
– Оған публикацияның қандай түрлері орналастырылады?
– Қабырға газеттерінің бюджеті қандай?
– Қабырға газетінің үйлесетін форматы қандай?
– Газет қаншалықты жиі шығуы керек?
– Оны жасау мен түзетудің спецификасы қандай?
Осы секілді сұрақтар төңірегінде құрылуы тиіс. Мұндай газеттер ретті
түрде мезгілінде шығуы керек. Егер ол қызықты болған жағдайда, қызметшілер
газеттің кезекті номерін асығып күтеді. Сол секілді газеттер компания
философиясы мен саясатын түсіндіретін коммуникацияның бірінші кезектегі
каналы ретінде қызмет етеді. сондай-ақ, бұл канал менеджмент үшін
қызметкермен контакт жасау ғана емес, кез келген сұраққа коллективтің
пікірін айтуға арналған екі жақты қасиетке ие. Әзірге екі жақты
коммуникацияуникацияны қамтамасыз ететін газеттердің жоқтың қасы, оның
дайындығы компания басшылығына жүктеледі. Газеттің қарым-қатынас каналы
болуы мүмкін, көптеген қызметшілерді толғандыратын сұрақпен бөлісуі тиіс.
Тәжірибе көрсеткендей, қызметшілер үшін компанияның жылдық есебін
жариялау пайдалы. Қызметкерлердің көпшілігін ұйым мәселесі мен олардың
қызметі, жеткен жетістіктері, менеджмент қабылданған шешімдер қызықтырады.
Компанияның барлық персоналына есепті жариялау мәселені адал және формальды
емес түрде талқылаудың бірден-бір тәсілі болып табылады. Берілген есеп бір
жыл ішіндегі компанияның жұмыс туралы ақпарат пен ұйымдағы өзгерістер
туралы фактіні есепке алу қажет.
Компанияның коллективке арналған есебі төмендегілерден тұрады:
–Компанияның жыл ішіндегі негізгі жетістіктері мен компания жұмысын,
қызметкерлерге ризашылығын білдіретін, компанияның – бас орындаушы
менеджері таныстыратын басшының хаты.
– Фонд қолдану жөніндегі есеп.
Бұл құжат ұйымға түскен жүйелердің қолдануын сипаттайтын диаграммалар мен
графиктер түрінде безендіріледі.
–Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау, Ереже бойынша, диаграммадағы
мәліметтер компанияның активы мен пассивін және акционерлердің үлесін
сипаттайды.
–Графикалық форма түрінде берілген компанияның негізгі жүйелерінің
сипаттамасына компанияның жағдайын көрсетеді.
–Компанияның әлеуметтік бағдарламаларға қатысу есебі. Ереже бойынша,
бұл есеп компанияның әлеуметтік активтілігін көрсетеді (әртүрлі әлеуметтік
бағдарламаларға қызметкерлерді қатыстыру және қаржыландыру).
–Аппарттағы шығындар сипаттамасы. Компаниядағы көптеген жағдайлар
аппарат мазмұны болып табылады. Басқару аппараты мен зарплатаға кеткен
шығындар есеп берудің маңызды бөлігі болып табылады.
–Басқару мәселесі. Бұл бөлімде менеджмент қызметінің маңызды
мәселелерімен осы облыстағы оң және теріс жағдайлар қаралады.
– Қызметкердің контингенті туралы ақпарат ұйымда жұмыс жасайтын
адамдардың маңыздылығын атай отырып, барлық есеп арқылы қызыл жіппен жүруге
арналған кілттік тақырып: қызметкерлермен сұхбат, компаниядағы жұмыс
нәтижелерімен шарттар туралы комментарилері; жұмысшы орындағы
қызметшілердің фотосуреті.
Контингент – сыртқы саудада кейбір тауар әкелімі мен әкетілімі немесе
белгілі бір елге транзит үшін олардың белгіленген шектік нормасы, бұл норма
салмақ немесе құн өлшемінде көрсетіледі.
Қызметкерлер өз мүмкіндігін мойындауды бағалайды. Сондықтан, есептің
құндылығын бағалау өте қиын. Осындай контекст бойынша Ресейдің компаниялары
айтарлықтай табысқа жетті. Дәлел ретінде, шетелдегідей сыртқы безендірудің
сапасы мен сымбаты бойынша банктер мен қаржылық – өнеркәсіптік топтардың
жылдық есебін еске алудың өзі жеткілікті. Осы секілді публикацияның жалғыз
мәселесі көрсетілімнің шынайы жағдайлармен сәйкес келмейтіндігінде,
әсіресе, ұйымның нәтижесі мен қаржылық активін көрсететін бөлімдері. Кез
келген жағдайда мұндай есептердің пайда болуы Ресейлік компаниялардың ПР-
дің дамуына бір қадам жасайды.
Компаниядағы қуатты коллектив басқару аппараты мен қызметшілер болып
табылады. Олар ұйымда болып жатқан барлық жәйттермен таныс болуы қажет.
Басшылыққа қызметшілердің секімі есеп сүйемелдеуі өте қажет.
Қамсыздандырудың өте маңызды тәсілі – олармен реттеуші шынайы байланыстары
болып табылады. Кейбір компанияларда басқарудың орта шеніндегі менеджерлер
үшін персонал мен олардың жұмыс орны және қызметкерлердің жаңа телефон
номерін, ұйым саясатының өзгеруін сипаттайтын арнайы бюллетень беріледі.
Кейбір формальды жариялымдар, мысалы кәсіпорын менеджерлеріне арналған
журналдар қызметкерлерге арналған стандартты газеттерге қарағанды
конфиденциалды ақпаратты ұстанады. Компания қызметкерлерге арналаған
газетте негізгі және ауқымды мәселелерді қарастыра алады, ал менеджерлерге
арналған газеттерде табысқа жету әдістері мен формалары туралы жазады. Оған
жұмсалатын шығындар оншалықты үлкен емес.
Компанияның кез келген, соның ішінде ең тиімді деп саналатын бөлімінде
қиыншылықтар болады. Персонал қызметінің жұмысында жиі кездесетін кәдімгі
қиыншылықтар мынадай: ұйымның топ-менеджерлерімен арасындағы қарым-
қатынасқа байланысты қиыншылықтар. Бұл олардың персонал қызметіне лайықты
мәртебе беруден бас тартулармен сипатталады.
Ұйымдағы ПР-дің тағы бір құралы – хабарландыру тақтасы. Бұл
ақпараттандырудың формасын тиімсіз коммуникация жүйесі саналғандықтан, бір
кездері бұл ақпараттандырудың тіптен жоғалып кеткен кездері болды. Бұл
формада графиктер мен фотосуреттер қолданылады. Бертін келе, хабарландыру
тақтасы компаниядағы ішкі коммуникацияның жалпы ақпарат пен маңызды жаңалық
көзі болып табылды. Қазір хабарландыру тақтасы қайтадан аз қолданылатын
болды, бірақ компанияның қызметшілері компьютерлік терминалмен жұмыс
жасағандықтан электрондық хабарландыру тақтасы мен хабарламаға компьютер
арқылы шығарады. Оның жұмысшы күндері электрондық пошталарды тексеруден
басталады.
Хабарландыру тақтасы қысқаша хабарлдандыру жарияланған жүйеленген
ақпарттан тұрады. ПР-мен айналысатын топтар мезгілінде хабарландыру
тақтасының ақпаратын жаңартып отыру қажет. Қайталанған хабарламаға адамдар
наразы болады. Осыған ұқсас құралдардың бірі – еңбек өнімділігі, денсаулық,
қауіпсіздік тақырыбындағы жұмысшы ғимараттарының ішінде, қабырғада ілінетін
плакаттар.
Осы секілді шараларды жасау үшін қызметкерлер материалдар дайындаумен
қатар, оны редакторлеуді, фотоға түсіруді үйрену керек, бір сөзбен айтқанда
дизайнер болса білу керек. Қазіргі кезде барлық графикалық әрі тексттік
өңдеулер компьютерде жүзеге асырылатындықтан, қызметкер компьютермен және
сәйкес бағдарламалармен жұмыс жасай білуі қажет. Сонымен қатар, қызметкер
өз жұмысына формальды түрде емес, жан-тәнімен берілуі тиіс.
Сонымен қатар, баспалық түрде кәсіпорынның персоналын ақпараттандыруға
басқалай формалары бар: әртүрлі брошюрлер, басшылық, анықтамалықтар,
кітаптар және т.б. Оларды жалпы үш түрге бөлуге ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz