Ноосфераның пайда болуы
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Ноосфера
2. Ноосфераның пайда болуы мен дамуы
3. Биосфера эволюциясы
4. Эволюция нәтижесі
5. Биосфераның тұрақтылығы
6. Биосфераның негізгі үш қабаты.
7. Биосфера және адамзат
ІІІ. Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
ІІ. Негізгі бөлім
1. Ноосфера
2. Ноосфераның пайда болуы мен дамуы
3. Биосфера эволюциясы
4. Эволюция нәтижесі
5. Биосфераның тұрақтылығы
6. Биосфераның негізгі үш қабаты.
7. Биосфера және адамзат
ІІІ. Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Биосфера түсінігінің екі негізгі түсініктемелері бар, біріншісі ғылымда сол терминнің пайда болу кезінен белгілі. Ол биосфера түсінігін жердегі барлық тірі және жансыз ағзалар бірлестігі. Докучаев түлегі, топырақ ілімнің қалыптасушысы, тірі және жансыз жүйелер байланысын зерттейтін В.И.Вернадский, биосфера түсінігін қарастырып, тірі және жансыз айырылмас байланыс принципін енгізген. Ол биосфераны тірі және өлі бірлестік орта ретінде түсінген. Осындай түсінік Вернадскийдің жер бетіндегі өмірдің пайда болу мәселелеріне көзқарасын анықтаған. Сонымен, биосфера ретінде Вернадский жерді, барлық процестердің тірі ағзалардың тікелей әсерінен өтетін жіңішке қабаты ретінде түсінген. Соңғысында Вернадский биосфераның сол түсінігін дамытып оның құрылысын анықтаған.
Эволюция нәтижесінде фотосинтездейтін ағзалар бастапқыда балдырлар, соңынан өсімдіктер өмірге келді.
Атап айтқанда бұл кез атмосферадан көмірқышқыл газды тұтынушылардың көбеюімен және көмір мен көмірсутектің (мұнай газы) жинақталуымен сипатталады. Осылардың барлығы көктемелік әсерді кемітіп, жердің салқындау дәуірі басталды. Динозаврлар дәуірінің соңы бұдан 65 млн жыл бұрын Американың орталық ауданында орасан зор астероид құлауы нәтижесінде Мексика шығанағы түзілді. Бұл жиһандық тұңғыш экологиялық апат болды. Астероидтың жерге соғылуы нәтижесінде көтерілген шаң мен түтіннен күннің беті бірнеше жыл көлегейленіп, ауаның салқындауы салдарынан динозаврлардың жұмыртқалары қатып калды. Динозаврларды баласын тірілей туатын жануарлар алмастырды. Бұлар денесін түк басқан, баласын сүтпен асырайтын сүтқоректі жануарлар еді. Кайнозой дәуірі басталды.
Эволюция нәтижесінде фотосинтездейтін ағзалар бастапқыда балдырлар, соңынан өсімдіктер өмірге келді.
Атап айтқанда бұл кез атмосферадан көмірқышқыл газды тұтынушылардың көбеюімен және көмір мен көмірсутектің (мұнай газы) жинақталуымен сипатталады. Осылардың барлығы көктемелік әсерді кемітіп, жердің салқындау дәуірі басталды. Динозаврлар дәуірінің соңы бұдан 65 млн жыл бұрын Американың орталық ауданында орасан зор астероид құлауы нәтижесінде Мексика шығанағы түзілді. Бұл жиһандық тұңғыш экологиялық апат болды. Астероидтың жерге соғылуы нәтижесінде көтерілген шаң мен түтіннен күннің беті бірнеше жыл көлегейленіп, ауаның салқындауы салдарынан динозаврлардың жұмыртқалары қатып калды. Динозаврларды баласын тірілей туатын жануарлар алмастырды. Бұлар денесін түк басқан, баласын сүтпен асырайтын сүтқоректі жануарлар еді. Кайнозой дәуірі басталды.
1. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану
бойынша /Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын -
Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2006. - 569 б.
2. Қазақ тілі термиңдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География
және геодезия. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 264 бет.
3. Сәтімбеков Р. Биология — Алматы, 2007.
4. Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық
терминдерінің түсіндірме сөздігі. Аныктамалық басылым.- Алматы:
2003.
5. Биология. М. Гильманов, А. Соловьева, Л. Әбшенова. - Алматы:
Атамұра, 2009.
6. “Қазақ Энциклопедиясы”, II-том
7. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География
және геодезия. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 264 бет.
8. О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев,
Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-
қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл.
9. Ж.Ж. Жатқанбаев «Экология негіздері». Алматы 2003 ж
10. В.И. Вернадский «Биосфера», М. 1967 ж
бойынша /Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын -
Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2006. - 569 б.
2. Қазақ тілі термиңдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География
және геодезия. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 264 бет.
3. Сәтімбеков Р. Биология — Алматы, 2007.
4. Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық
терминдерінің түсіндірме сөздігі. Аныктамалық басылым.- Алматы:
2003.
5. Биология. М. Гильманов, А. Соловьева, Л. Әбшенова. - Алматы:
Атамұра, 2009.
6. “Қазақ Энциклопедиясы”, II-том
7. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География
және геодезия. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 264 бет.
8. О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев,
Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-
қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл.
9. Ж.Ж. Жатқанбаев «Экология негіздері». Алматы 2003 ж
10. В.И. Вернадский «Биосфера», М. 1967 ж
Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:
ЖОСПАР
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Ноосфера
2. Ноосфераның пайда болуы мен дамуы
3. Биосфера эволюциясы
4. Эволюция нәтижесі
5. Биосфераның тұрақтылығы
6. Биосфераның негізгі үш қабаты.
7. Биосфера және адамзат
ІІІ. Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Биосфера түсінігінің екі негізгі түсініктемелері бар, біріншісі
ғылымда сол терминнің пайда болу кезінен белгілі. Ол биосфера түсінігін
жердегі барлық тірі және жансыз ағзалар бірлестігі. Докучаев түлегі,
топырақ ілімнің қалыптасушысы, тірі және жансыз жүйелер байланысын
зерттейтін В.И.Вернадский, биосфера түсінігін қарастырып, тірі және жансыз
айырылмас байланыс принципін енгізген. Ол биосфераны тірі және өлі
бірлестік орта ретінде түсінген. Осындай түсінік Вернадскийдің жер
бетіндегі өмірдің пайда болу мәселелеріне көзқарасын анықтаған.
Сонымен, биосфера ретінде Вернадский жерді, барлық процестердің тірі
ағзалардың тікелей әсерінен өтетін жіңішке қабаты ретінде түсінген.
Соңғысында Вернадский биосфераның сол түсінігін дамытып оның құрылысын
анықтаған.
Эволюция нәтижесінде фотосинтездейтін ағзалар бастапқыда балдырлар,
соңынан өсімдіктер өмірге келді.
Атап айтқанда бұл кез атмосферадан көмірқышқыл газды тұтынушылардың
көбеюімен және көмір мен көмірсутектің (мұнай газы) жинақталуымен
сипатталады. Осылардың барлығы көктемелік әсерді кемітіп, жердің салқындау
дәуірі басталды. Динозаврлар дәуірінің соңы бұдан 65 млн жыл бұрын
Американың орталық ауданында орасан зор астероид құлауы нәтижесінде Мексика
шығанағы түзілді. Бұл жиһандық тұңғыш экологиялық апат болды. Астероидтың
жерге соғылуы нәтижесінде көтерілген шаң мен түтіннен күннің беті бірнеше
жыл көлегейленіп, ауаның салқындауы салдарынан динозаврлардың жұмыртқалары
қатып калды. Динозаврларды баласын тірілей туатын жануарлар алмастырды.
Бұлар денесін түк басқан, баласын сүтпен асырайтын сүтқоректі жануарлар
еді. Кайнозой дәуірі басталды.
Ең алғаш адамтәріздес тіршілік иесі Африкада бұдан 2,5 млн жыл бұрын
пайда болғанымен, адам от жағып, отты меңгерудің арқасында, тек осыдан 40
мың жыл бұрын ғана табиғаттан бөлініп шықты.
Ноосфера
Ноосфера (гр. νόος – сана және σφαῖρα – орта, шар) – биосфераның жаңа
жағдайға көшкен деңгейі; адамның саналы түрде жүргізген іс-әрекеттерінен
туындайтын жер сферасындағы барлық өзгерістер мен олардың дамуын анықтайтын
басты фактор.[1]
Ноосфера – ақыл-ой сферасы деген түсінікті алғаш 1927 жылы француз
ғалымдары Э.Леруа (1870 – 1954) мен Тейяр де Шарден Пьер (1881 – 1955)
енгізген.
XX ғасырдың 30 – 40-жылдары ноосфераны материалистік тұрғыдан сипаттап
жазған В.И. Вернадский болды. Ол ноосфераны биосфера мен қоғамның өзара
қарым-қатынасынан туындайтын тіршіліктің жаңа формасы, бұл саналы, ақыл-ойы
жетілген адамзаттың бағыттауымен қалыптасатын биосфераның жаңа эволюциялық
жағдайы деп түсіндірді.
Ноосфера – табиғат заңдылықтарының қоғамның ойлау заңдарымен және
әлеуметтік-экономкалық заңдылықтармен тығыз байланысып жататын
біртұтастығын (бүтіндігін) басқарушы жоғарғы тип. Ғылыми-техникалық
прогрестің қарқынды дамуы бұрын игерілмеген жерлерді игеріп, бұрын
пайдаланылмай келген табиғат байлықтарын пайдаға асырып қоймай, ғарыш
кеңістігін, ғаламшарларды игеруге, ядролық қарулар жасауға мүмкіндік берді.
Адам іс-әрекеті арқасында биосфераның жаңа құрам бөлігі - ноосфера
(саналы адам сферасы) пайда болды. Бұл терминді академик В. И. Вернадский
енгізді. Ноосфера ұғымы адам іс-әрекеті нәтижесінде биосфераны жаһандық
қайта өзгерту дегенді білдіреді. Құлашын кең жайған ғылыми-техникалық
төңкеріс жер бетін тез өзгертіп, шөлді аумақты көктемелендірді, көптеген
батпақты жерлер құрғатылып, естендер және су қоймалары жасалды. Мәселен,
Қытайдың орталық бөлігінде Үш шатқал алып суқоймасы жасалды. Оның құрылысы
үшін 50 миллионға жуық адамды көшіру талап етілді! Жер қойнауынан орасан
зор мөлшерде қазынды казып алынды. Соның өзінде орасан көп мөлшерде заттар,
соның ішінде жаңа, бұрын айналымға енбеген заттар, мысалы, радиоактивті
материалдар айналымға тартылды. Адамның ғарыштық ұшу іс-әрекетінің
арқасында жер шегінен шығып, ең алыс ғаламшарға қол жеткізуге мүмкіндігі
көңіл аударады. Адам аса терең ұңғыма қазды, өте терең шахта жасады,
мұхиттың тұңғиық тереңіне қол жеткізді, стратосфераны және жердің сыртқы
қабығын билеп алды. Сөйтіп ноосфера жер тереңінен де, одан тысқарыға да
құлашын жайды.
Ноосфераның пайда болуы мен дамуы
Жер ғаламшарындағы органикалық дүние эволюциясының бірнеше кезеңдерін
ажыратады. Бірінші кезең — заттардың биологиялық айналымы пайда болып,
биосфераның қалыптаса бастауы. Екінші кезең — тіршіліктің күрделене түсіп,
көп жасушалы организмдердің пайда болуы. бұл екі кезеңді ғылымда биогенез,
яғни тіршіліктің толық мәнінде пайда болу кезеңі деп атайды. Биосфера
эволюциясының үшінші кезеңі — адам қоғамының пайда болуымен ерекшеленеді.
Биосфера эволюциясының келесі жаңа кезеңі — қазіргі деңгейі. Мұны
ғылымда ноосфера кезеңі деп атайды. Грекше "noos" ақыл-ой, сана, "sphaira"
— шар деген ұғымды білдіріп, "саналы қабық" деп аталады. Ноосфера — адамның
санасы, ақыл-ойы шешуші рөл атқаратын биосфераның жаңа эволюциялық деңгейі.
Ноосфера ұғымын ғылымға 1927 жылы француз ғалымдары Э.Лepya мен
П.Тейяр де Шарден енгізді. Олардың ұғымы бойынша ноосфера биосферадан да
жоғары деңгейдегі, бүкіл ғаламшарды қамтитын "ойлау қабығы".
1930—1940 жылдары В.И. Вернадский ноосфера туралы ілімді дамытып,
терендете түсіндірді. Ол ноосфераны биосфера эволюциясының жаңа сапалы
деңгейі, биосфера мен адам қоғамының байланысында пайда болған деп
қорытынды жасады.
В.И. Вернадскийдің пікірі бойынша: "Ноосфера — табиғат пен қоғам
заңдылықтары өзара бірігіп әсер ететін біртұтас жоғары жүйе". Биосфераның
ноосфераға ұласуы кезінде бүкіл адамзат бірігіп шешетін мәселелерге ерекше
көңіл бөлу қажеттігін ғалым атап көрсетті.
Ноосфера кезінде бүкіл адам баласының ақыл-ойы, санасы, ғылымы және
әлеуметтік еңбегі бір арнаға түсуі керек. Адам мен табиғат арасындағы қарым-
қатынасты адамның саналы ақыл-ойы басқарған кезде ғана жеңіске жетеді деп
атап көрсетті. Ноосфера кезінде табиғат пен қоғам арасындағы өзара байланыс
айқын байқалады. Бұл кезде бүкіл адамзат үшін ғылымды дамытып, табиғаттың
да, қоғамның да бір-бірімен үйлесімді өркендеуіне жол ашылу керек. Бұл
кезде әрбір жеке тұлғаның да өсуіне көңіл бөлінеді.
Биосфераның ноосфераға ауысу кезеңіне орыс ғалымы М.И.Будыко терең
талдау жасаған (1984 ж.). Ол биосфераның қалыптасуында адамзат қоғамының
біртұтас екендігін ұмытпау керектігін ерекше ескертті. Қазіргі кезде ғылыми-
техникалық прогресс бүкіл Жер шарын қамтып отыр. Энергияның жаңа көздерін
бүкіл адамзат бірлесе отырып, пайдалануға басты назар аудару көзделуде.
Ноосфера кезінде Жер бетіндегі барлық халықтың тіршілік деңгейін және
қоғамның қажетін көтеру үшін биосфераның қалыпты жағдайын сақтауға айрықша
көңіл бөлінеді.
Соңғы жылдары экологиялық мәселелер — бүкіл адамзатты толғандырып
отырған күрделі мәселелердің біріне айналып отыр. Қоғамның өркендеп дамуы,
табиғат байлықтарын ұқыпты пайдаланумен тығыз байланысты. Қазір табиғат
байлықтарын дұрыс пайдаланбаудан және технологиялық процестердің
жетілмегендігінен қоршаған ортаның ластануы адамның денсаулығына да қауіп
төндіруде. Адам денсаулығын сақтау, адамның үзақ өмір сүруіне кажетті
жағдай жасау — қоғамның басты міндеті. Ол үшін қоғам мен табиғат арасындағы
үйлесімді байланысқа ерекше назар аударылады. Осыған сәйкес казіргі кездегі
әлеуметтік экология ғылымының басты мәселесінің бірі—адам денсаулығына
зиянды жағдайларды болдырмау.
XX ғасырдың 60-жылдарынан бастап ауқымды түрде экология ғылымы да
қалыптасып келеді. Оның зерттейтін басты бағыттарына да әлеуметтік экология
және адам экологиясы жатады.
Биосфера эволюциясы
Биосфера эволюциясы — Жер бетіндегі тірі организмдердің пайда болуынан
бастап, қазіргі биосфера қабығының толық қалыптасу аралығындағы ұзақ
уақытты қамтитын биологиялық процесс.
Биосфера эволюциясы — тірі организмдердің тіршілік әрекетінің
нәтижесі. Эволюция ілімі бойынша, Жер бетіндегі ең алғашқы тірі организмдер
химиялық эволюцияның биологиялық эволюцияға ауысуынан пайда болған. Осы
кезге дейін бұл процесс ұзақ уақытты қамтыған деген пікірлер айтылып келсе,
соңғы жылдардағы микропалеонтологиялық, палеогеохимиялық, ғарыштық химия,
изотоптық, т.б. зерттеулердің қорытындысы химиялық эволюцияның биологиялық
эволюцияға қысқа геологиялық мерзім аралығында ауысқандығын дәлелдеп отыр.
Жер планетасының геохронологиялық шежіресінде ең ежелгі заман — криптозойда
(4550 — 570 млн. жыл бұрын) тіршілік еткен тірі организмдердің қазба
қалдықтары сақталмаған. Ол кезде өте ұсақ алғашқы прокариотты организмдер
(цианобактериялар, бактериялар, көкжасыл балдырлар) тіршілік еткен. Олардың
қатты қаңқасы болмаған, денесіне сіңген суда еріген әр түрлі минералдық
заттар ұсақ түйіршіктерге айналып, ежелгі тау жыныстарының арасында
сақталғандығы соңғы кезде анықталды. Оны ғылымда строматолиттер деп атайды.
Қазіргі кезде олар Батыс Германия мен Батыс Австралияда, Оңтүстік
Африкада, Украинада бұдан 3,4 — 3,8 млрд. жыл бұрын түзілген тау
жыныстарынан табылған. Сол замандағы өте ұсақ организмдер теңіздерде
тіршілік етіп, гетеротрофты жолмен қоректенген. Қазіргі ғылыми деректер
бойынша, Жер бетіндегі ең алғашқы тірі организмдер бұдан 4 — 3,5 млрд. жыл
бұрын пайда болған деп есептеледі. Олар кейін күрделі эволюциялық
өзгерістерге ұшыраған. 2 — 1,5 млрд. жыл бұрын бір клеткалы эукариотты
организмдер шыққан, олардан кейін (1,4 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Ноосфера
2. Ноосфераның пайда болуы мен дамуы
3. Биосфера эволюциясы
4. Эволюция нәтижесі
5. Биосфераның тұрақтылығы
6. Биосфераның негізгі үш қабаты.
7. Биосфера және адамзат
ІІІ. Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Биосфера түсінігінің екі негізгі түсініктемелері бар, біріншісі
ғылымда сол терминнің пайда болу кезінен белгілі. Ол биосфера түсінігін
жердегі барлық тірі және жансыз ағзалар бірлестігі. Докучаев түлегі,
топырақ ілімнің қалыптасушысы, тірі және жансыз жүйелер байланысын
зерттейтін В.И.Вернадский, биосфера түсінігін қарастырып, тірі және жансыз
айырылмас байланыс принципін енгізген. Ол биосфераны тірі және өлі
бірлестік орта ретінде түсінген. Осындай түсінік Вернадскийдің жер
бетіндегі өмірдің пайда болу мәселелеріне көзқарасын анықтаған.
Сонымен, биосфера ретінде Вернадский жерді, барлық процестердің тірі
ағзалардың тікелей әсерінен өтетін жіңішке қабаты ретінде түсінген.
Соңғысында Вернадский биосфераның сол түсінігін дамытып оның құрылысын
анықтаған.
Эволюция нәтижесінде фотосинтездейтін ағзалар бастапқыда балдырлар,
соңынан өсімдіктер өмірге келді.
Атап айтқанда бұл кез атмосферадан көмірқышқыл газды тұтынушылардың
көбеюімен және көмір мен көмірсутектің (мұнай газы) жинақталуымен
сипатталады. Осылардың барлығы көктемелік әсерді кемітіп, жердің салқындау
дәуірі басталды. Динозаврлар дәуірінің соңы бұдан 65 млн жыл бұрын
Американың орталық ауданында орасан зор астероид құлауы нәтижесінде Мексика
шығанағы түзілді. Бұл жиһандық тұңғыш экологиялық апат болды. Астероидтың
жерге соғылуы нәтижесінде көтерілген шаң мен түтіннен күннің беті бірнеше
жыл көлегейленіп, ауаның салқындауы салдарынан динозаврлардың жұмыртқалары
қатып калды. Динозаврларды баласын тірілей туатын жануарлар алмастырды.
Бұлар денесін түк басқан, баласын сүтпен асырайтын сүтқоректі жануарлар
еді. Кайнозой дәуірі басталды.
Ең алғаш адамтәріздес тіршілік иесі Африкада бұдан 2,5 млн жыл бұрын
пайда болғанымен, адам от жағып, отты меңгерудің арқасында, тек осыдан 40
мың жыл бұрын ғана табиғаттан бөлініп шықты.
Ноосфера
Ноосфера (гр. νόος – сана және σφαῖρα – орта, шар) – биосфераның жаңа
жағдайға көшкен деңгейі; адамның саналы түрде жүргізген іс-әрекеттерінен
туындайтын жер сферасындағы барлық өзгерістер мен олардың дамуын анықтайтын
басты фактор.[1]
Ноосфера – ақыл-ой сферасы деген түсінікті алғаш 1927 жылы француз
ғалымдары Э.Леруа (1870 – 1954) мен Тейяр де Шарден Пьер (1881 – 1955)
енгізген.
XX ғасырдың 30 – 40-жылдары ноосфераны материалистік тұрғыдан сипаттап
жазған В.И. Вернадский болды. Ол ноосфераны биосфера мен қоғамның өзара
қарым-қатынасынан туындайтын тіршіліктің жаңа формасы, бұл саналы, ақыл-ойы
жетілген адамзаттың бағыттауымен қалыптасатын биосфераның жаңа эволюциялық
жағдайы деп түсіндірді.
Ноосфера – табиғат заңдылықтарының қоғамның ойлау заңдарымен және
әлеуметтік-экономкалық заңдылықтармен тығыз байланысып жататын
біртұтастығын (бүтіндігін) басқарушы жоғарғы тип. Ғылыми-техникалық
прогрестің қарқынды дамуы бұрын игерілмеген жерлерді игеріп, бұрын
пайдаланылмай келген табиғат байлықтарын пайдаға асырып қоймай, ғарыш
кеңістігін, ғаламшарларды игеруге, ядролық қарулар жасауға мүмкіндік берді.
Адам іс-әрекеті арқасында биосфераның жаңа құрам бөлігі - ноосфера
(саналы адам сферасы) пайда болды. Бұл терминді академик В. И. Вернадский
енгізді. Ноосфера ұғымы адам іс-әрекеті нәтижесінде биосфераны жаһандық
қайта өзгерту дегенді білдіреді. Құлашын кең жайған ғылыми-техникалық
төңкеріс жер бетін тез өзгертіп, шөлді аумақты көктемелендірді, көптеген
батпақты жерлер құрғатылып, естендер және су қоймалары жасалды. Мәселен,
Қытайдың орталық бөлігінде Үш шатқал алып суқоймасы жасалды. Оның құрылысы
үшін 50 миллионға жуық адамды көшіру талап етілді! Жер қойнауынан орасан
зор мөлшерде қазынды казып алынды. Соның өзінде орасан көп мөлшерде заттар,
соның ішінде жаңа, бұрын айналымға енбеген заттар, мысалы, радиоактивті
материалдар айналымға тартылды. Адамның ғарыштық ұшу іс-әрекетінің
арқасында жер шегінен шығып, ең алыс ғаламшарға қол жеткізуге мүмкіндігі
көңіл аударады. Адам аса терең ұңғыма қазды, өте терең шахта жасады,
мұхиттың тұңғиық тереңіне қол жеткізді, стратосфераны және жердің сыртқы
қабығын билеп алды. Сөйтіп ноосфера жер тереңінен де, одан тысқарыға да
құлашын жайды.
Ноосфераның пайда болуы мен дамуы
Жер ғаламшарындағы органикалық дүние эволюциясының бірнеше кезеңдерін
ажыратады. Бірінші кезең — заттардың биологиялық айналымы пайда болып,
биосфераның қалыптаса бастауы. Екінші кезең — тіршіліктің күрделене түсіп,
көп жасушалы организмдердің пайда болуы. бұл екі кезеңді ғылымда биогенез,
яғни тіршіліктің толық мәнінде пайда болу кезеңі деп атайды. Биосфера
эволюциясының үшінші кезеңі — адам қоғамының пайда болуымен ерекшеленеді.
Биосфера эволюциясының келесі жаңа кезеңі — қазіргі деңгейі. Мұны
ғылымда ноосфера кезеңі деп атайды. Грекше "noos" ақыл-ой, сана, "sphaira"
— шар деген ұғымды білдіріп, "саналы қабық" деп аталады. Ноосфера — адамның
санасы, ақыл-ойы шешуші рөл атқаратын биосфераның жаңа эволюциялық деңгейі.
Ноосфера ұғымын ғылымға 1927 жылы француз ғалымдары Э.Лepya мен
П.Тейяр де Шарден енгізді. Олардың ұғымы бойынша ноосфера биосферадан да
жоғары деңгейдегі, бүкіл ғаламшарды қамтитын "ойлау қабығы".
1930—1940 жылдары В.И. Вернадский ноосфера туралы ілімді дамытып,
терендете түсіндірді. Ол ноосфераны биосфера эволюциясының жаңа сапалы
деңгейі, биосфера мен адам қоғамының байланысында пайда болған деп
қорытынды жасады.
В.И. Вернадскийдің пікірі бойынша: "Ноосфера — табиғат пен қоғам
заңдылықтары өзара бірігіп әсер ететін біртұтас жоғары жүйе". Биосфераның
ноосфераға ұласуы кезінде бүкіл адамзат бірігіп шешетін мәселелерге ерекше
көңіл бөлу қажеттігін ғалым атап көрсетті.
Ноосфера кезінде бүкіл адам баласының ақыл-ойы, санасы, ғылымы және
әлеуметтік еңбегі бір арнаға түсуі керек. Адам мен табиғат арасындағы қарым-
қатынасты адамның саналы ақыл-ойы басқарған кезде ғана жеңіске жетеді деп
атап көрсетті. Ноосфера кезінде табиғат пен қоғам арасындағы өзара байланыс
айқын байқалады. Бұл кезде бүкіл адамзат үшін ғылымды дамытып, табиғаттың
да, қоғамның да бір-бірімен үйлесімді өркендеуіне жол ашылу керек. Бұл
кезде әрбір жеке тұлғаның да өсуіне көңіл бөлінеді.
Биосфераның ноосфераға ауысу кезеңіне орыс ғалымы М.И.Будыко терең
талдау жасаған (1984 ж.). Ол биосфераның қалыптасуында адамзат қоғамының
біртұтас екендігін ұмытпау керектігін ерекше ескертті. Қазіргі кезде ғылыми-
техникалық прогресс бүкіл Жер шарын қамтып отыр. Энергияның жаңа көздерін
бүкіл адамзат бірлесе отырып, пайдалануға басты назар аудару көзделуде.
Ноосфера кезінде Жер бетіндегі барлық халықтың тіршілік деңгейін және
қоғамның қажетін көтеру үшін биосфераның қалыпты жағдайын сақтауға айрықша
көңіл бөлінеді.
Соңғы жылдары экологиялық мәселелер — бүкіл адамзатты толғандырып
отырған күрделі мәселелердің біріне айналып отыр. Қоғамның өркендеп дамуы,
табиғат байлықтарын ұқыпты пайдаланумен тығыз байланысты. Қазір табиғат
байлықтарын дұрыс пайдаланбаудан және технологиялық процестердің
жетілмегендігінен қоршаған ортаның ластануы адамның денсаулығына да қауіп
төндіруде. Адам денсаулығын сақтау, адамның үзақ өмір сүруіне кажетті
жағдай жасау — қоғамның басты міндеті. Ол үшін қоғам мен табиғат арасындағы
үйлесімді байланысқа ерекше назар аударылады. Осыған сәйкес казіргі кездегі
әлеуметтік экология ғылымының басты мәселесінің бірі—адам денсаулығына
зиянды жағдайларды болдырмау.
XX ғасырдың 60-жылдарынан бастап ауқымды түрде экология ғылымы да
қалыптасып келеді. Оның зерттейтін басты бағыттарына да әлеуметтік экология
және адам экологиясы жатады.
Биосфера эволюциясы
Биосфера эволюциясы — Жер бетіндегі тірі организмдердің пайда болуынан
бастап, қазіргі биосфера қабығының толық қалыптасу аралығындағы ұзақ
уақытты қамтитын биологиялық процесс.
Биосфера эволюциясы — тірі организмдердің тіршілік әрекетінің
нәтижесі. Эволюция ілімі бойынша, Жер бетіндегі ең алғашқы тірі организмдер
химиялық эволюцияның биологиялық эволюцияға ауысуынан пайда болған. Осы
кезге дейін бұл процесс ұзақ уақытты қамтыған деген пікірлер айтылып келсе,
соңғы жылдардағы микропалеонтологиялық, палеогеохимиялық, ғарыштық химия,
изотоптық, т.б. зерттеулердің қорытындысы химиялық эволюцияның биологиялық
эволюцияға қысқа геологиялық мерзім аралығында ауысқандығын дәлелдеп отыр.
Жер планетасының геохронологиялық шежіресінде ең ежелгі заман — криптозойда
(4550 — 570 млн. жыл бұрын) тіршілік еткен тірі организмдердің қазба
қалдықтары сақталмаған. Ол кезде өте ұсақ алғашқы прокариотты организмдер
(цианобактериялар, бактериялар, көкжасыл балдырлар) тіршілік еткен. Олардың
қатты қаңқасы болмаған, денесіне сіңген суда еріген әр түрлі минералдық
заттар ұсақ түйіршіктерге айналып, ежелгі тау жыныстарының арасында
сақталғандығы соңғы кезде анықталды. Оны ғылымда строматолиттер деп атайды.
Қазіргі кезде олар Батыс Германия мен Батыс Австралияда, Оңтүстік
Африкада, Украинада бұдан 3,4 — 3,8 млрд. жыл бұрын түзілген тау
жыныстарынан табылған. Сол замандағы өте ұсақ организмдер теңіздерде
тіршілік етіп, гетеротрофты жолмен қоректенген. Қазіргі ғылыми деректер
бойынша, Жер бетіндегі ең алғашқы тірі организмдер бұдан 4 — 3,5 млрд. жыл
бұрын пайда болған деп есептеледі. Олар кейін күрделі эволюциялық
өзгерістерге ұшыраған. 2 — 1,5 млрд. жыл бұрын бір клеткалы эукариотты
организмдер шыққан, олардан кейін (1,4 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz