Тіршілік қауіпсіздігі бөлімі

Жоспар
Кіріспе

10. Тіршілік қауіпсіздігі
10.1 Технологиялық процесті және жабдықтар конструкциясының жетілгендігі дәрежелерінің, оларды автоматтандыру және механикаландыру деңгейлерінің сипаттамасы
10.2 Ғимараттар және құрылғылардың көлемдік . жоспарлық шешімдері, генералдық жоспардағы цехтардың орналасуы
10.3 Потенциалды қауіптілікті және өндіріс зияндылығын талдау
10. 4 Өндірістік санитария
11. Қоршаған ортаны қорғау
11.1 Қалдықтардың түзілу көздерін көрсете отырып өндірісті суреттеу
11.2 Есептеу бөлімі

Еңбек және еңбекті қорғау туралы заңдар еңбекті қорғауды басқару үшін негіз болып табылады. Ол ең бастысы Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасындағы еңбекті қорғау туралы» Заңы және «Еңбек туралы» заңы есептелетін заңдардың бірқатар тұтас қатарынан тұрады.
«Қазақстан Республикасындағы еңбекті қорғау туралы» Заңында Қазақстан Республикасының азаматтарының еңбекті қорғау туралы құқықтары қарастырылған, жеке алып қарайтын болсақ, онда келесілер келтірілген:
- өндірістік зақымдануларға, кәсіби ауруларға немесе жұмысқа қабілеттілікті төмендетуге алып келетін зиянды немесе зақымдану қауіпі бар өндірістік факторлар әсерінен қорғалған жұмыс орны;
- еңбекті міндеттерін орындау барысында денсаулықты зақымдаумен не болмаса кәсіби аурулармен келтірлген зиянды өтеуге;
- жұмыс берушіден, мемлекеттік және қоғамдық органдардан жұмысшының жұмыс орнындағы еңбекті қорғау және еңбек шарттары туралы, денсаулықты зақымдаудың күтіп тұрған тәуекелділігі туралы, сонымен қатар зиянды өндірістік зақымдау қаупі бар факторлар әсерінен қорғау бойынша қабылданған шаралар туралы сенімді және айқын ақпараттарды алуға,
- жұмыс істеу барысында туындаған денсаулыққа және өмірге қауіпті болатын жағдайлар туындаған кезде сол қауіпті аластатпағанша жұмыс істеуден бас тартуға;
- жұмыс берушінің есебінен еңбекті қорғау заңнамалық актілері талаптарына сай ұжымдық және жеке басты қорғау құралдарымен қамтамасыз етуін талап етуге.

Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

10. Тіршілік қауіпсіздігі
Еңбек және еңбекті қорғау туралы заңдар еңбекті қорғауды басқару үшін
негіз болып табылады. Ол ең бастысы Қазақстан Республикасының Қазақстан
Республикасындағы еңбекті қорғау туралы Заңы және Еңбек туралы заңы
есептелетін заңдардың бірқатар тұтас қатарынан тұрады.
Қазақстан Республикасындағы еңбекті қорғау туралы Заңында Қазақстан
Республикасының азаматтарының еңбекті қорғау туралы құқықтары
қарастырылған, жеке алып қарайтын болсақ, онда келесілер келтірілген:
- өндірістік зақымдануларға, кәсіби ауруларға немесе жұмысқа
қабілеттілікті төмендетуге алып келетін зиянды немесе
зақымдану қауіпі бар өндірістік факторлар әсерінен қорғалған
жұмыс орны;
- еңбекті міндеттерін орындау барысында денсаулықты зақымдаумен
не болмаса кәсіби аурулармен келтірлген зиянды өтеуге;
- жұмыс берушіден, мемлекеттік және қоғамдық органдардан
жұмысшының жұмыс орнындағы еңбекті қорғау және еңбек шарттары
туралы, денсаулықты зақымдаудың күтіп тұрған тәуекелділігі
туралы, сонымен қатар зиянды өндірістік зақымдау қаупі бар
факторлар әсерінен қорғау бойынша қабылданған шаралар туралы
сенімді және айқын ақпараттарды алуға,
- жұмыс істеу барысында туындаған денсаулыққа және өмірге
қауіпті болатын жағдайлар туындаған кезде сол қауіпті
аластатпағанша жұмыс істеуден бас тартуға;
- жұмыс берушінің есебінен еңбекті қорғау заңнамалық актілері
талаптарына сай ұжымдық және жеке басты қорғау құралдарымен
қамтамасыз етуін талап етуге.

10.1 Технологиялық процесті және жабдықтар конструкциясының
жетілгендігі дәрежелерінің, оларды автоматтандыру және механикаландыру
деңгейлерінің сипаттамасы
Тоқыма фабрикасы ЖШС Альянс Казахский Руский Текстиль 2004 жылы
технологиялық процесті автоматты бақылау кеңінен қолданылатын, тоқыма
өнеркәсіптерінің әлемдік ең жетілген технологиялары бойынша 2004 жылы
құрылған өнеркәсіптік кәсіпорын болып табылады. Технологиялық процестің
автоматтандырылуы материалдарды пневматикалық тасымалдау үшін арналған
қондырғыларды, дайындалатын өнімнің сапасыне бақылаудың автоматтандырылған
жүйесі, шаңдарды жинау және қоймалаудың автоматтандырылған жүйелері
қолданылуынан көрінеді.

10.2 Ғимараттар және құрылғылардың көлемдік – жоспарлық шешімдері,
генералдық жоспардағы цехтардың орналасуы

Тоқыма фабрикасындағы негізгі технологиялық цехтар болып дайындаушы,
тоқымашы және бақылаушы – тіркеу цехтары есептеледі.
Генералдық жоспардағы иіру және тоқыма фабрикаларының орналасуы өз
мәні бойынша тоқыма фабрикаларының цехтарын орналастыру бойынша мәселені
шешуге мүмкіндік береді. Өңделуші өнімнің қозғалысының тікелей ағымды
екендігін және оның қозғалуының минимальды жолын есепке ала отырып, сонымен
бірге негіздік және мойыншалық иірім жіптер қоймаларының орналасуын ескере
отырып дайындау цехын иіру фабрикасы тарапынан орналастыру қарастрылған.
Негіздік және мойыншалық иірім жіптердің қоймасы бір бөлмеде
орналастырылған. Осы жағдайда алаңдарды үнемдеу және жұмысшы күшті үнемдеу
қамтамасыз етіледі.
Негіздік және мойыншалық иірім жіптер қоймасы бірінші технологиялық
ауысым алдында орналастырылған. Өру бөлімі тегістеуші бөлімше және қойма
арасында орналасады.
Тегістеу бөлімшесі өру бөлімінен аралық бағана арқылы бөлінген. Бұл
бөлімшеде желімдеу және желімдеуші материалдар қоймасы орналастырылған, ол
фабрикалық ауламен байланысқа ие.
Тоқыма цехы дайындаушы және бақылаушы – тіркеуші цехтар арасына
орнатылған. Соңғысында өңделуші матаның тәуліктік мөлшеріне есептелген шикі
матаны сақтау қоймасы орналастырылған.

10.3 Потенциалды қауіптілікті және өндіріс зияндылығын талдау

Тоқыма кәсіпорындарында өндірістік процестер шумен және бірілмен,
талшықты және минералды шаңдардың көп мөлшерде бөлінуімен, артықша жылумен,
сонымен қатар басқада өндірістік зиянды бөлінулермен күзетіледі. Осы
кәсіпорында өңделуші шикізаттар жоғары өрт қауіптілігіне ие. Осыған
байланысты температураны, ылғалдылықты, шаңдарды және зиянды заттардың
мүмкіндік шекті концентрацияларына, сонымен қатар өртке қарсы режимдерге
жоғарылатылған талаптар қойылады. Сондықтан тоқыма өнеркәсібінде еңбекті
қорғау бойынша заңнамаларды сақта у жоғары маңызға ие.
Жағымсыз әрекеттерге бөлінетін шаңдардың зиянды газдардың, булардың,
кәсіби ауру таратын инфекциялардың және т.б. зияндылықтардың әсерлері
жатады. Жағымсыз санитарлы – техникалық шарттарға жылу, бөлменің
қолайсыздығы, нашар микроклиматтық шарттар, ауаның қозғалуының жоғары
жылдамдығы және оның жоғары қысымы жатады.
Зиянды өндірістік бөлінулер әсерлерінен қорғану үшін жеке басты қорғау
құралдары пайдаланылады. Оларға арнайы киімдер және аяқкиімдер, қорғағыш
көзілдіріктер, респираторлар, противогаздар, биологиялық перчаткалар және
т.б. жатады.
Басты шаңдардан камбинизонға салынатын шлемдермен және копишондармен
қорғайды. Қорғағыш бас киімдер сонымен қатар шашты айналып тұрған машина
механизмдерден қорғау қызмет ақтарады.
Еңбек қауіпсіздігін жоғарылататын негізгі маңызды факторларды бірі
жұмыс орынын жарықтандыру болып табылады. Өндірістік шарттарда жүргізілген
тексерулер нәтижелері бойынша тек жарықтандыруды жақсарту есебінен ақ еңбек
өнімділігінің шамамен 5 пайызға дейін жоғарылауы қамтамасыз етілетіні
анықталды.
Тоқыма кәсіпрорындарында жасанды жарықтандыру құралдарының рационалды
орналастырылуы өнім ақауларының төмендеуіне және жұмысшылардың көру
органдарының жұмысқа қабілеттілігін сақтап отыруын қамтамасыз етіледі.
Жарықтарндыру рационалды емес немесе жеткіліксіз болған жағдайда қауіпті
орындарды ажырату қиын болады және жабдықтардың кейбір бөліктері көзге анық
көзрінбегендіктен, көп жағдайларда бақытсыз жағдайлардың туындауы орын
алады. Жақсы жарықтандыру бөлмелерде тазалықты және тәртіпті сақтауға
әрекет етеді, сонымен қатар кез келген жұмыстарды цехтың табиғи
жарықтандырылуы кезінде атқарылатын жұмыстарды түнгі қараңғы мезгілдерде де
жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Тоқыма өнеркәсібі кәсіпорындары шарттарында, жабдықтармен және
коммуникацияның мөлшеріне толықтырылған жоғары коэффициенттегі цехтар үшін
өртті болдырмайтын және өрттік қорғанысты қамтамасыз ететін ғылыми
негіздегі жүйелер қажет болады. Одан басқа, қазіргі уақытта тоқыма
кәсіпорындарында өндірістік процестерді кешенді автоматтандыру және
механикаландыру байқалуда, ол өндірістік және энергетикалық қуаттылықтарды
шоғырландыруға мүмкіндік береді. Автоматтандыру дәрежесінің артуымен қызмет
көрсетуші персоналдар жұмыстары жеңілдейді, және ол өрттің туындауын
уақытылы байқауға және оны тез арада ликвидациялауды қиындатады. Өртке
қауіпті, өртке төзімділігі нашар болып келетін, мақта талшықтарын және
дайын өнімдерді қоймаларда сақтау сипаттарыц өзгеруде, сонымен бірге
металдан және полимерлі материалдардан жасалған төмен отқа төзімиділіктегі
жеңілдетілген конструкциялар пайдаланылуда. Сондықтан өрттерді байқау және
өшірудің жаңа автоматтандырылған құралдарын жасап және өндрісте қолдану
жоғары маңызға ие болып отыр.

10. 4 Өндірістік санитария
а) Өндірістік бөлмелерді желдету
Желдету жүйелері құрылғылары және оларды жобалау, ауаны кондиционерлеу
және өндірістік ғимараттарды жылыту СНиП 2.04.05 Жылыту, желдету және
кондиционерлеу. талаптарына сай жүргізілуі қажет.
Табиғи желдету. Бөлмелерге таза сыртқы ауаны беру және ластанған ауаны
аластату қандай да бір механикалық әрекеттерді қолданбастан табиғи
желдетумен жүзеге асырылады. Табиғи желдету ұйымдастырылмаған және
ұйымдастырылған болып бөлінеді.
Ұйымдастырылмаған табиғи ауаалмасу, яғни инфильтрация деп аталатын
желдету түрі бөлмелерде құрылыстық конструкцияның тығыз еместігі және
кеуектілігі арқылы және негізінен терезелер және есіктердің тығыз еместігі
арқылы жүзеге асырылады.
Ұйымдастырылған табиғи ауаалмасу аэрация деп аталады. Аэрация әдетте
қабырғалардағы тесіктер, жоғарыдағы жаппалар қуыстары, қабырғалардағы
фрамуг құрылғылары көмегімен жүзеге асырылады. Осы мақсатта орнатылған
аралықтар және фрамугтарды ашу дәрежесін реттеп және күшті және жел бағытын
ескере отырып ауаалмасудың қажетті шамасына және бөлмелердегі ауа
ағындарының қажетті бағытына қол жеткізуге болады. Желдік тегеурін
ромесында ішкі және сыртқы ауа меншікті салмақтары айырымдары есебінен
құрылатын жылулық тегеурін пайдаланылады.
Осы мақсатта сору құбырлары немесе шахталарды орнатады. Сору құбырлары
және шахталар әсерін күшейту мақсатында олардың соңдарына арнайы
приборларды – дефлекторларды орнатады. Дефлекторлардың әсері, яғни
бөлмелерден ластан ауаны шығару бойынша әрекет ету принципі дефлекторға
кіру оррнындағы және одан желмен шығу кезіндегі ауаның температурасы мен
кедергілерінің айырымдарына негізделген.
Жазғы мезгілдерде аэрациялауда аралық ойықтарды еденнен 1-2 м
биіктікке орнатады, ал өтпелі кезеңдерде, яғни температура +50С төмен
болмаған кездерде еденнен 4-6 м биіктікке орнатады, мұнда жұмысшы орынға
салқын ауаның келіп түсуін болдырмау шаралары қарастырылады.
Бөлмелердің механикалық желдетілуі желдеткіштер жүйесімен жүзеге
асырылады. Механикалық желдетулер кезінде бөлмелер ішіне кіруші таза ауа
алдын ала кондиционерленеді, басқаша айтқанда жергілікті шарттарға және
технологиялық процестердің ерекшеліктеріне байланысты тазартылады,
салқындатылады немесе қыздырылады, ылғалдандырылады немесе кептіріледі.
Өзінің арналуы бойынша механикалық желдету ағымдық, сорылмалы, сорып –
үрлеуші және жалпы алмасушы болып бөлінеді.
Ағымдық желдету. Үрлетіп желдету жүйесі желдеткіштермен тек таза ауа
береді, ал ластанған ауа бөлме ішінен ашық есіктер, фонарлар және
қабырғалардың қуыстарынан бөлме ішіндегі ауа артық қысымы есебінен
шығарылады.
Сору желдеткіші. Сору арқылы желдету жүйесі ластанған ауаларды бөлме
ішінен желдеткіштер арқылы шығаруды қамтамасыз етеді, ал сыртқы ауа бөлме
ішіне бөлме ішінде құрылған вакуум әсерінен терезелер, қабырғалар және
фонарлар қуыстары арқылы енеді. Жергілікті сору желдеткіші кәсіпорындарда
кең қолданысқа ие. Ол шаңдарды, буларды және газдарды тікелей түзілу
орындарында аластату үшін арналған. Тоқыма өндірісінде жергілікті сору
желдеткіші тегістеу бөлімшелерінде және желімқайнатқыштар қастарына
орнатылады. Негіздік иірім жіптерді шлихталау машиналарының корыталарында
сіңдіруде және оны одан соң кептіргіш барабандарда кептірген кезде жылудың
және ылғалдың едәуір мөлшері бөлінеді. Жұмысшы зонадағы температураны және
ылғалдылықты төменду үшін шлихталаушы машиналар жергілікті сору орындарына
ие сору жүйесінің ауа жолдарымен байланыстырылған шатрлармен жабдықталған.
Желімқайнатушыларда осы мақсатта қайнату қазандықтарының жанынан жергілікті
сору жүйелерін орнатады.
Тұрақты температураны және ылғалдылықты, бөлме ішіндегі ауаның
тазалығын қамтамасыз ету үшін атмосфералық шарттарға және жыл мезгіліне
қарамастан арнайы қондырғылар – кондиционерлер орнатылады, олар ауаның
кондиционерленуін қамтамасыз етеді. Бөлмеге берілуші ауаны кондиционерлеуде
ауаны ылғалдандырады немесе кептіреді, қыздырады немесе салқындатады.
Берілуші ауа бір мезгілде шаңдардан, бу қоспаларынан, газдардан тазартылып
және – озондатылады. Соның нәтижесінде бөлмеде сыртқы ауа ортасына
байланысты емес қолайлы микроклимат құрылады. одан басқа бөлме ішіне және
жұмыс орындарына беріліп жатқан ауаға жағымды қозғалу жылдамдығы беріледі.

Б) Жылыту
Өндірістік бөлмелерді жылыту үшін жылытудың сулы жүйесін (СНиП
2.04.05) пайдаланады. Жылытудың сулы жүйесі санитарлы нормалармен
тұтанбайтын және жарылысқа қауіпті емес шаңдар бөлінетін өндірістік
бөлмелер үшін рұқсат етіледі. Сулы жылыту жүйесі қазандықтан берілетін
судың температурасын өзгерте отырып қыздыру приборларының жылу беру шамасын
реттеуге мүмкіндік береді. Одан басқа, қыздырғыш приборларды реттеуші
крандармен бірге қосуға мүмкіндік бар. Әдетте сулы желдету жүйесінің
қыздырғыштары беттерінің температурасы жылыту науқанының көп бөлігінде 60-
700С температурасы аралығында ұсталады. Мұндй температура органикалық
шаңдардың жануы және ыдырауын болдырмайды, яғни шаң мөлшері жоғары
бөлінетін бөлмелер үшін жағымды әсерге ие. Сулы жылыту жүйесіз шусыз жұмыс
істейді, ол да еңбекті қорғау шарттары үшін оң әсерін тигізеді. Бірақ бұл
сулы жылыту жүйесі бужүруші құбырлар және қыздырғыш приборлардың қосылу
бөліктерін үнемі техникалық қадағалауды қажет етеді.
Ауалы - жылыту завестері. Жылдың суық мезгілдерінде, өндірістік
бөлмелерге ашық есік және терезелер немесе қуыстар арқылы суық ауаның кіруі
мүмкін болғанда сыртқа және ішке қарай ашылатын тамбурлар тұрғызылады, ол
персоналдың суықтауын болдырмайды. Бүйірлік ауалы завесті құрылғыларда жылы
ауаны жіберу үшін есік аралығында өлшемі 0,15-0,20 м болатын 450 бұрышқа ие
есік жазықтығына қуыс жасалады. Осы қуыс арқылы арнайы ауа жүретін жолдан
сыртқы ауа ағынына қарама – қарама қарсы жылдамдығы 10-15 мсек болатын
ағын қозғалады.

В) Өндірістік бөлменің ауа ортасының метрологиялық шарттары
Өндірістік бөлмелердегі ауа температурамен, ылғалдылықпен, араласу
жылдамдығымен, шаңдылығымен, газдалғандығымен және барометрлік қысыммен
сипатталады.
Жұмысшы бөлмелерде ауа таза болуы қажет, ал оның температурасы,
ылғалдылығы және қозғалу жылдамдығы ГОСТ 12.1.005 бойынша санитарлы –
гигиеналық талаптарға жауап беретін болуы қажет.
Ауаның температурасы. Жұмысшы бөлмелердегі жоғары температура
организмде жылудың жиналып қалуын тудырады және терморпеттеу процесін
бұзады. 18-210С температурада және 40-60 пайыздық салыстырмалы ылғалдылықта
және ауаның 0,1-0,2 мсек жылдамдықпен қозғалуында жеңіл жұмысты атқарушы
жұмысшы өзін жақсы сезінеді. Ауаның температурасы комфортты жағдайдан
жоғары болғанда (30 немесе 350С) тері бетінен жылудың берілу мөлшері едәуір
төмендеп, ал 37-380С температурада жылу беру мүлде төмендейді. Бұл адамның
өзін сезінуін нашарлатып және оның қажулығын күрт төмендетеді, және ол өз
кезегінде еңбек өнімділігін төмендетеді. Ауаның температурасы комфортты
жағдайдан төмен болғанда да ол адам организміне нашар әсерін тигізеді.
Температура төмен болған жағдайда жылу беру өсіп және адам салқындықты
сезінеді.
Ауаның ылғалдылығы. Ауада әруақта су буының кейбір мөлшері болады.
Әдетте ылғалдылықтың жоғарылауына температура да әсерін тигізеді. Егер
ауаның температурасы адам денесінің температурасына жақын болатын болса,
онда жылу беру және жылу сіңіру елеусіз мөлшерде болады.
Ауалы ортаның метрологиялық шарттары өндірістік бөлмелерде жұмысшы
зонада тек технологиялық процесс талаптарына ғана сай емес, сонымен бірге
еңбекті қорғау және ГОСТ 12.1.005 талаптарына сай болуы қажет.
Кесте 1
Бөлімше немесе Жылдың салқын және ауыспалы Жылдың жылы мезгілі
бөлме іші кезеңдері
Температура, Салыстырмалы Температура, Салыстырмалы
0С ылғалдылығы, % 0С ылғалдылығы, %
Өру бөлімшесі 20-24 40-65 23-25 70-65
Шлихталау 20-26 70-65 24-26 76-65
бөлімшесі
Тоқу бөлімшесі 20-24 70-65 23-25 70-65
Иірім жіп 20-23 75-70 22-24 75-77
қоймасы
Қабылдау – 20-22 65-60 23-26 65-60
бақылау
бөлімшесі

Жұмысшы зонадағы мақта шаңдарының мүмкіндік шекті концентрациясы ГОСТ
12.1.005 бойынша егер құрамында бос кремний тотығы (SiO2) 10 пайыздан
жоғары болмаса 2 мгм3 шамадан көп болмауы қажет, ал кремний тотығы мөлшері
10 пайыздан жоғары болатын болса – 4 мгм3 құрайды.

Г) Өндірістік жарықтандыру
Кәсіпорындағы өндірістік жарықтандыру СНиП 11-4-79 Табиғи және жасанды
жарықтандыру. Жобалау нормалары талаптарына сай болуы қажет.
Еңбек қауіпсіздігін жоғарылатудың басты факторының бірі болып жұмыс
орындарын жарықтандыру есептеледі. Өндірістік шарттарда жүргізілген
тексерулер нәтижелері бойынша тек жарықтандыруды жақсарту есебінен ақ еңбек
өнімділігінің шамамен 5 пайызға дейін жоғарылауы қамтамасыз етілетіні
анықталды.
Тоқыма кәсіпрорындарында жасанды жарықтандыру құралдарының рационалды
орналастырылуы өнім ақауларының төмендеуіне және жұмысшылардың көру
органдарының жұмысқа қабілеттілігін сақтап отыруын қамтамасыз етіледі.
Жарықтарндыру рационалды емес немесе жеткіліксіз болған жағдайда қауіпті
орындарды ажырату қиын болады және жабдықтардың кейбір бөліктері көзге анық
көзрінбегендіктен, көп жағдайларда бақытсыз жағдайлардың туындауы орын
алады. Жақсы жарықтандыру бөлмелерде тазалықты және тәртіпті сақтауға
әрекет етеді, сонымен қатар кез келген жұмыстарды цехтың табиғи
жарықтандырылуы кезінде атқарылатын жұмыстарды түнгі қараңғы мезгілдерде де
жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Тоқыма фабрикаларының иіру, тоқу және безендіру цехтарында процесті
реттеумен, үзілулерді аластату, өнім сапасын жоғарылатумен байланысты көру
арқылы орындалатын жұмыс ауыр болады, сондықтан осы цехтарда люминесцентті
шамдарды орнатады.
Тоқыма өнеркәсіптерінде қақтау шамдарын қолдану мақсатсыз болып
саналады, себебі ондағы көрінетін сәулелері сары және қызыл бөліктерінде
басым болады; сәулелердің көк және күлгін бөліктерінде сәулелер күндізгі
табиғи жарықпен салыстырғанда жеткіліксіз болады. Соның салдарынан түсберу
шағылысады, ол тоқыма өнернкәсібі үшін дұрыс емес. Қақтау шамдарын
люминесцентті шамдармен алмастыру бір мезгілде жарықтандыруды 220 дан 550
лк дейін арттыра отырып еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етіп және оның
өнімділігін 15 пайызға арттыруға және шығарылатын өнімнің сапасының
жақсаруына алып келеді.
Қақтау шамдарын кейбір көмекші цехтарда, шамсыз ғимараттардың
техникалық қабаттарында, желдеткіш камераларда және кондиционерлеу үшін
арналған бөлмелерде пайдаланған жөн.
Цехта негізінен айыру объектісі болып диаметрі 0,1 – 0,3 мм болатын,
шағылысу коэффициентін 0,1-0,7 құрайтын жіп есептеледі. Жіптердің
көрінушілігі оның қоршаған фонмен контрастілігімен қамтамасыз етіледі, ол
түсуші жарықтың шағылысу бағытымен анықталады. ИвНИИОТ зерттеулері
жіптердің көрінушілігі сол жіп және жарықтандырушы сәуле проекциясы және
жарықтың құлауң бұрышы арасынгдағы бұрыштарға тәуелді екендігін көрсетті.
Осы бұрыштардың артуымен, яғни жіптердің беттерінде көрінушілігі күрт
өсетін меншікті микрокөлеңкелер түзіледі.
Тоқыма фабрикаларында ең жақсы көру қабілетін ЛД және ЛДЦ күндізгі
жарықтандыру шамдары құра алады, олар кіші страбоскопиялық эффектке ие және
үнемді болып табылады. Бірінші жағдай еңбекті қорғау шарттарын қамтамасыз
етуде маңызды болып саналады, себебі үздікті ток желілерінде жұмыс істейтін
люминесцентті шамдар үшін жарықтық ағынның уақытқа байланысты тербелуі тән,
ол электрлік разрядтардың инерциясыз шағылысуымен анықталады. 50 Гц ие
үздікті немесе айнымалы токта жарықтық ағын 1 секундта 100 есеге дейін
тербеледі. Сондықтан жарықтандыру пульсациясы тереңдігі нормалармен
шектеледі. Айналатын шкивтердің және басқа заттардың тоқтау иллюзиясы
құрылады, ол бақытсыз жағдайлардың тікелей себептері бола алады.
Кесте 2
Кәсіпорын Цех Люминесцентті
шамдар
Мақтақағазды Мақта талшығын өңдеумен айналысатын иіруАқ түсті (ЛБ)
– тоқыма фабрикаларының барлық цехтары
Мақтақағазды Маталарды дайындау үшін бағытталушы Күндізгі жарық
иірім жіп үшін арналған тростильді, (ЛД
бұрау және мотальды бөлімшелер
Мақтақағазды Сұрыптау қоймалары (жинау – қоймасы) Түстілігі
дұрысталған
күндізгі жарық
(ЛДЦ)

2 кестеде тоқыма өнеркәсібі кәсіпорындары үшін пульсация
коэффициенттері және соқырболу көрсеткіштері келтірілген. бірқалыпты
жарықтандыруды қамтамасыз ету едәуір маңызға ие. Егер жабдықтардың бір
бөлігі жақсы жарықтандырылған болса, ал беттердің қөоршаушы аумағы
жеткіліксіз жарықтандырылған болса, онда әртүрлі беттердің жарықтандыру
анықтылығы арасында күрт контрастілену туындайды. Жұмысшыларға ашық
жарықтандырылған орыннан жарықтандырылуы төмен орынға қарай күрт ауысып
қарауға тура келеді, яғни ол көзді шағылыстырып және көру өткірлігін
төмендетеді.
Кесте 3
Өндіріс Пульсациялау Көрмей қалу
коэффициенті, көрсеткіші,
жоғары емес жоғары емес
Иіру өндірісі
сұрыптаушы – борпылдатушы және түту
бөлімшелері, қалдықтарды өңдеу бойынша 20 60
бөлімше;
дайындаушы – иіру бөлімшесі;
иіру бөлімі; 20 40
Тоқыма өндірісі: 10 20
дайындау және тоқыма бөлімшелері,
түйін байланыстырушы машина, сынама алу 10 20
станоктары;
маталарды сұрыптау 20 15

20 40

ЖШС Альянс Казахский Руский Текстиль тоқщыма фабрикасының өндірістік
цехының ғимараты табиғи жарықтандыруға ие емес, және сондықтан да табиғи
жарықтандыру шарттарын иммитациялайтын жасанды жарықтандыруды пайдаланады
(шағылысып тұратын жолақтар, панельдер және потолоктар).
Жарық шашып отырған панельдер алаңшасы потолоктың алаңының 25 пайызын
құрайды. Жарық көзі ретінде ЛДЦ және ЛД шамдары пайдаланылады.
Апаттық жарықтандыру жұмысшы жарықтандырудың кездейсоқ сөніп қалу
жағдайларында еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында қарастырылады.
Жарықтандырудың бұл түрі бөлменің негізгі жүріс жолдары, коридорлар және
баспалдақты торлар бойынша кемінде 0,5 лк, ал ашық алаңдарда 0,2 лк
қамтамасыз етуі қажет.
Апаттық жарықтандыру шамдарында қақтау лампаларын пайдаланады, ал ДРЛ
шамдарын бұл жағдайда қолдануға болмайды. Апаттық жарықтандыру шамдары
табиғи жарыққа тәуелсіз түрде адамдарды жолдармен эвакуациялауды қауіпсіз
жүргізу мақсатында жеке ток көзіне ие болуы қажет. Қоректендірудің тәуелсіз
көзі ретінде батериа аккумуляторлары, меншікті дербес электроқозғалтқышы
бар генераторлар, жұмысшы жарықтандыру желісіне тәуелсіз энергияға ие
трансформаторлар қызмет атқарады.
Табиғи жарық түсетін бөлмелердегі апаттық жарықтандыру шамдары
тәуелсіз қоректендіру көзін қажет етпейді, және подстанцияның төменгі
кернеуі қалқандарынан бастап жұмысшы жарықтандыру желісінен бөлінген
желілерге қосылуы қажет. Егер күштік және жарықтандыру күштері
қоректендірілуі әртүрлі трансформаторлардан жүзеге асырылатын болса (бөлек
қоректендірілетін), онда апаттық жарықтандыру желісі күштік желіден
қоректендіріледі, себебі соңғысы сөнген жағдайда апаттық жарықтандыруға
қажеттілік болмайды.

Д) Дірілден, шудан қорғану
Еңбекті қорғаудың маңызды міндеттерінің бірі кәсіпорындағы
жұмысшыларды шудан және дірілден ГОСТ 12.1.003 ССБТ. Шу. Қауіпсіздіктің
жалпы талаптары стандартына сай қорғау болып табылады.
Өндірісті автоматтандыру, агрегаттарды, бағдарламалық басқару үшін
кибернетикалық машиналарды пайдалану, электрониканы, радиотехниканы және
телевидениені қашықтықтан басқару үшін пайдалану және өндірістік
процестерді бақылау жұмысшыларды шулы бөлмелерден алып шығуға және қауіпсіз
еңбек шарттарын құруға мүмкіндік береді.
Шу - әртүрлі физикалоық табиғаттағы денелердің ретсіз периодты емес
тербелулері болып табылады. Гигиеналық зерттеулер шу және тербелу еңбек
жағдайларыне төмендетіп, адам ағзасына кері әсерін тигізеді деп саналады.
Шудың адам ағзасына ұзақ уақыт әсер нәтижесінде көру, есту қабілеті
төмендейді, қан қысымы жоғарылайды, жүрек-қан тамыр және жүйке жүйелерінің
функциң өзгерісіне әкеліп соқтыруы мүмкін.
Тербелісте адам ағзасына әсерін тигізеді. Олар жүйке, жүрек-қан тамыр
жүйесінің функционалды өзгерісіне және тірек қозғалыс аппаратына әсерін
тигізеді. Сонымен қатар бұл бас ауруы мен бастың айналуымен, қолдың ұюымен
және тез шаршауымен белгіленеді.
Тербелістің ұзақ әсер етуі тербеліс ауруына әкеліп соғуы мүмкін. бұл
ауру тек бастапқы кезеңдерінде ғана емделеді. Тербеліс ауруының ауыр
формалары жартылай және толық еңбекке жарамсыздыққа әкеліп соқтырады.
Шу адамның бас ауруын, тітіркенуге дейін жеткізетін жоғары
рефлекторлық қозуды, ас қорыту секрециясының бұзылуына, қан қысымының
жоғарылауына алып келеді. Шу еңбек өнімділігін 10-60 пайызға дейін
төмендетеді. Шу ұзақ уақыт бойы әсер еткен жағдайларда жұмысшылардың есіту
органдарының бұзылуы орын алып және есіту қабілеттері нашарлайды.
3 кестеде тоқыма жабдықтарының шу бойынша сипаттамалары келтірілген.
Жабдықтар Дыбыстық қысымның деңгейі, дБ, октавты жолақтардың
орташагеометриялық жиіліктерінде, Гц

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.