Ми және оның түрлері



1 Ми және оның түрлері
2 Ми бөлімдерінің қызметі
3 Алдыңғы ми
4 Сопақша ми
5 Аралық ми
6 Ортаңғы ми
7 Артқы ми
Пайдаланған әдебиеттер
Жұлындағы сияқты мида ақ және сұр заттар болады. Ақ заттан өткізгіш жолдар түзіледі. Олар миді жұлынмен,сондай-ақ ми бөліктерін өзара байланыстырып тұрады. Өткізгіш жолдардың арқасында бүкіл орталық нерв жүйесі біртұтас қызмет атқарады. Сұппапапапар зат өз алдында шоғырланып, ақ затқа ядролар түрінде орналасады. Мұнымен қатар сұр зат ми сыңарларымен мишықты қаптап, ми қыртысын түзеді.
Нервтердің бір жұбы — кезкелген нерв миды ішкі мүшелер — жүрек, өкпе, қарын, ішектермен және т.б байланыстырады.
Жүйке жүйесі эволюциялық даму кезінде бірнеше негізгі кезеңнен өтті: І-кезең – торлы жүйке жүйесі (ішекқуыстыларда); ІІ- кезең – түйінді жүйке жүйесі (омыртқасыздарда); ІІІ-кезең – түтікті жүйке жүйесі (хордалыларда), ал омыртқалыларда ми пайда болды. Жүйке жүйесінің одан әрі дамып, мидың пайда болуы сенсорлық (иіс, жарық сезу) жүйенің жетілуіне байланысты. Мидың филогенездік І-кезеңінде үш: артқы, ортаңғы және алдыңғы ми көпіршіктері пайда болады. Одан кейінгі эволюциялық даму барысында (ІІ-кезең) ми екіге: сопақша ми мен мишыққа бөлінеді. Организмнің қоршаған ортамен зат алмасуының өзгеруінен сопақша ми мен артқы мида тыныс алу, қан айналым, ас қорыту, т.б. орталықтары пайда болады. ІІ-кезеңде көру рецепторының әсерінен ортаңғы ми күштірек дамыды (тіпті балықтарда да). ІІІ-кезеңде, жануарлардың сулы ортадан құрлыққа шығуына байланысты алдыңғы ми дами бастайды. Одан әрі алдыңғы мидың көлемі ұлғайып, аралық және соңғы ми (ми қыртысы) дамыды. Жануарлардың судан құрлыққа тіршілік етуге бейімделуі арқылы алғаш рет ми қыртысының жеке шоғырлары жорғалаушыларда байқалады. Жүйке жүйесінің одан әрі қарай эволюциялық дамуы барысында ми қыртысы барған сайын барлық төмен жатқан орталықтардың қызметтерін өзіне бағындырып, ми қызметі біртіндеп ми қыртысына ауысты. Адамда мидың одан әрі дамуы – оның шығу тегіне байланысты заңдылықтарға бағынады. Адам миының салмағы 1100 г-нан 2 кг-ға дейінгі аралықта ауытқып отырады, көлемі – 1456 см3, аумағы 1622 см2. Адамның ақылдылығы мидың салмағы мен көлеміне байланысты емес. Мысалы, дарындылығы деңгейлес екі жазушы – Иван Сергеевич Тургеневтің миының салмағы – 2012 г., ал Анатоль Франстың миының салмағы – 1017
1. Балалар Энциклопедиясы, 6 том.
2. Биология:Жалпы білім беретін мектептің 8-сыныбына арналған оқулық.
Алматы: Атамұра, 2008.
3.Әлімқұлова Р., Сәтімбеков Р. Ә 55 Биология: Жалпы білім беретін
мектептің 8-сыныбына арналған оқулық. - 2-басылымы, өңделген,
толықтырылған. - Алматы: Атамұра, 2008. - 320 бет.
4.Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ - Алматы: "Сөздік-
Словарь", 2009.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:   
Ми және оның түрлері
Ми (дұрыс айтылуы — мый) — сүтқоректілерде мінез-құлыққа жауапты
орталық нерві жүйесінің меңгеру торабы. Ми баста бассүйекпен паналы,
қуысында орналасады. Ол мынадай бөлімдерден тұрады: сопақша ми, көпір ми,
мишық, ортаңғы ми, аралық ми және үлкен ми сыңарлары.
Ми бөлімдерінің қызметі
Жұлындағы сияқты мида ақ және сұр заттар болады. Ақ заттан өткізгіш
жолдар түзіледі. Олар миді жұлынмен,сондай-ақ ми бөліктерін өзара
байланыстырып тұрады. Өткізгіш жолдардың арқасында бүкіл орталық нерв
жүйесі біртұтас қызмет атқарады. Сұппапапапар зат өз алдында шоғырланып, ақ
затқа ядролар түрінде орналасады. Мұнымен қатар сұр зат ми сыңарларымен
мишықты қаптап, ми қыртысын түзеді.
Нервтердің бір жұбы — кезкелген нерв миды ішкі мүшелер — жүрек, өкпе,
қарын, ішектермен және т.б байланыстырады.
Жүйке жүйесі эволюциялық даму кезінде бірнеше негізгі кезеңнен өтті: І-
кезең – торлы жүйке жүйесі (ішекқуыстыларда); ІІ- кезең – түйінді жүйке
жүйесі (омыртқасыздарда); ІІІ-кезең – түтікті жүйке жүйесі (хордалыларда),
ал омыртқалыларда ми пайда болды. Жүйке жүйесінің одан әрі дамып, мидың
пайда болуы сенсорлық (иіс, жарық сезу) жүйенің жетілуіне байланысты. Мидың
филогенездік І-кезеңінде үш: артқы, ортаңғы және алдыңғы ми көпіршіктері
пайда болады. Одан кейінгі эволюциялық даму барысында (ІІ-кезең) ми екіге:
сопақша ми мен мишыққа бөлінеді. Организмнің қоршаған ортамен зат
алмасуының өзгеруінен сопақша ми мен артқы мида тыныс алу, қан айналым, ас
қорыту, т.б. орталықтары пайда болады. ІІ-кезеңде көру рецепторының
әсерінен ортаңғы ми күштірек дамыды (тіпті балықтарда да). ІІІ-кезеңде,
жануарлардың сулы ортадан құрлыққа шығуына байланысты алдыңғы ми дами
бастайды. Одан әрі алдыңғы мидың көлемі ұлғайып, аралық және соңғы ми (ми
қыртысы) дамыды. Жануарлардың судан құрлыққа тіршілік етуге бейімделуі
арқылы алғаш рет ми қыртысының жеке шоғырлары жорғалаушыларда байқалады.
Жүйке жүйесінің одан әрі қарай эволюциялық дамуы барысында ми қыртысы
барған сайын барлық төмен жатқан орталықтардың қызметтерін өзіне
бағындырып, ми қызметі біртіндеп ми қыртысына ауысты. Адамда мидың одан әрі
дамуы – оның шығу тегіне байланысты заңдылықтарға бағынады. Адам миының
салмағы 1100 г-нан 2 кг-ға дейінгі аралықта ауытқып отырады, көлемі – 1456
см3, аумағы 1622 см2. Адамның ақылдылығы мидың салмағы мен көлеміне
байланысты емес. Мысалы, дарындылығы деңгейлес екі жазушы – Иван Сергеевич
Тургеневтің миының салмағы – 2012 г., ал Анатоль Франстың миының салмағы –
1017
Ми бассүйектің ми сауытының ішінде жатады. Мидың орташа салмағы
шамамен 1300-1400 г. Салмағы бұл көрсетілгеннен көбірек болатын адамдар да
кездеседі. Адамның дарындылығы мен ақылдылығы мидың салмағына байланысты
емес. Ми 20 жасқа дейін дамиды. Оны бұлшықеттер тәрізді жаттықтыруға
болады. Ойлау жүктемесін оқу арқылы үнемі жетілдіру нәтижесінде нейтрондар
жүктемесі өседі де қысқа өскіндер көбірек қалыптасады, сөйтіп олар
тармақтала түседі. Тұрақты шұғылдану нәтижесінде есте сақтау, назар аудару,
ойлау, көз алдына елестету және басқа да жоғары жүйке қызметінің үдерістері
жетіле түседі.
Жұлындағыдай ми да ақ зат пен сұр заттан құралған. Жұлыннан
айырмашылығы - мидың ақ заты ішкі жағында, сұр заты сыртында болады. Мидың
бөлімдеріне байланысты сұр заты тұтас немесе ақ затының әр жерінде топтанып
жатады, оны ядро дейді. Мидың ақ затынан өткізгіш жолдар түзіліп, миды
жұлынмен байланыстырады. Ми бөлімдерінің өзара байланысы өткізгіш жолдар
арқылы қамтамасыз етіледі.
Мидың ішінде ми сұйықтығы толған қуыстар бар. Оларды ми қарыншалары
дейді, себебі ішінде мөлдір әрі тұтқыр сұйықтық болады. Ол қорғаныштық,
ыдырау өнімдерін шығару және ми ішіндегі қысымды реттеу қызметін атқарады.
Миды пайда болу, құрылымдық және қызметтік ерекшеліктеріне байланысты
үлкен үш бөлімге бөледі: бағаналы (сопақша ми, ми көпірі, мишық, ортаңғы
ми), қыртысасты (аралық ми, алдыңғы мидың ми сыңарлары) және алдыңғы ми
сыңарларының қыртысы. Мидың бағаналы және қыртысасты бөлімдері ертеден
пайда болған. Ал ми қыртысы кейіннен пайда болған бөлім. Ми ұрықтың даму
ерекшелігіне байланысты 5 бөлімнен тұрады:
сопақша ми;
мишық (артқы ми);
ортаңғы ми;
аралық ми;
алдыңғы ми сыңарлары.
Алдыңғы ми
Алдыңғы ми. Адамда алдыңғы мидың үлкен ми сыңарлары басқа бөлімдерінен
әлдеқайда жақсы дамыған. Алдыңғы миды кейде соңғы ми деп те атайды. Үлкен
ми сыңарлары оң жақ және сол жақ сыңарлардан тұрады. Әрбір ми сыңары сұр
және ақ заттан құралады. Сыртындағы сұр заты ми қыртысын түзеді. Қыртыста
14 миллиардтан астам нейрондар болады. Қыртыс ми сыңарларының сыртын тұтас
жауып тұрады. Ми кыртысының калыңдығы шамамен 2- 3 мм, ондағы жүйке
жасушаларының пішіндері мен мөлшері әр түрлі. Ми қыртысында мүшелерден
козуды қабылдайтын, кимылды реттейтін сезгіш және қозғалтқыш жасушалар
болады. Көптеген жасушалар ми қыртысының бөлімдерін өзара және жүйке
жүйесінің басқа бөлімдерін бірімен-бірі байланыстырады. Ми қыртысы орталық
жүйке жүйесінің ең жоғары бөлімі деп есептелінеді. Үлкен ми сыңарлары
сопақша мидың аз ғана бөлігі мен мишықтан басқа мидың барлық бөлімдерін
жауып тұрады. Ми сыңарларының ақ заты ішкі жағында қыртыстың астында
болады. Ақ заты жүйке талшықтарынан түзіледі. Ми сыңарларының беті тегіс
болмай, жүлгелі, қатпарлы болады. Әсіресе, терең жүлгелер ми сыңарларын
жеке бөліктерге бөледі. Жүлгелердің арасы қатпарлы болып келеді. Әрбір ми
сыңарында 4 бөлік бар: маңдай, төбе, самай, шүйде. Ми сыңарларында іші ми
сұйықтығына толы 2 қуыс (ми қарыншалары) болады. Ол сұйықтық ұсақ
қантамырларымен қосылып, жүйке ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Жпф зақымдылығы мен оның пайда болу себептері мен түрлері
Психика және сана
Естің процесстері
Адамның психикалық іс-әрекеті
МИОКАРД ИНФАРКТЫСЫ КЕЗІНДЕГІ АЛГАШКЫ КОМЕК ПРОФИЛАКТИКАСЫ
«Ағзаның шартты – рефлекторлық қызметтері және оның нейрофизиологиялық механизмдері»
Жүйке жүйесі
Шартты рефлекс туралы
Дизартрия, классификациясы, түзету жұмыстарының негізгі бағыттары
Қиял түрлері
Пәндер