Тірі ағзалардың бірлестіктері. Биоценоз, биотоп, биогеоценоз, экожүйе. Қоректену тізбегі – Сукцессия

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Тірі ағзалардың бірлестіктері. ‭ ‬Биоценоз,‭ ‬биотоп,‭ ‬биогеоценоз,‭ ‬экожүйе.‭ ‬Қоректену тізбегі‭ – ‬Сукцессия

      ‭ ‬Бір территорияда немесе акваторияда өмір сүретін әр түрлі түрлердің популяциялары табиғатта өз алдына ‭ ‬жеке изоляцияда, ‭ ‬еш қатынассыз өмір сүре алмайды,‭ ‬олар бір‭ – ‬бірімен үнемі байланыста болады.Бұл қатынас түрлері әртүрлі және күрделі.‭ ‬Бір ағзалар басқа ағзалармен қоректенеді.‭ ‬Біреулері бірінің ‭ ‬тіршілік ету ортасында өмір сүреді.Ал өте ұсақ микроағзалар ‭ ‬өлген өсімдіктер мен жануарлардың қалдықтарын шірітеді.‭ ‬Соның негізінде табиғатта ағзалардың бірлестігі қалыптасады,‭ ‬олар сол территорияда немесе акваторияда ‭ ‬тіршілік етуші ‭ ‬барлық түрлердің популяцияларын біріктіреді.

      ‭ ‬Бірлесіп тіршілік етуші және ағзалардың өзара байланысы‭ ‬биоцеоноз деп аталады‭ (‬лат.‭ ‬Биос-тіршілік,цено‭ – ‬жалпы‭)‬.

     ‭ ‬Биоценоз алып жатқан абиотикалық орта ‭ ‬аймағы‭ ‬биотоп‭ ‬ яғни,‭ ‬биоценоз тіршілік ететін орта деген ұғымды береді ‭ (‬лат.биос‭ ‬-‭ ‬өмір,топос‭ – ‬орын‭)‬.

     ‭ ‬Биоценоздағы бір түрдің өкілдері биотикалық қатынастарының көптеген формалары олардың бірлестіктегі өмірлерінің негізгі жағдайларын,‭ ‬қоректерін табу жолдарын және жаңа кеңістікті иемдену мүмкіншіліктерін‭ (‬конкуренттілік,‭ ‬комменсализм,‭ ‬жыртқыш‭ – ‬жәбірленуші және т.б.‭) ‬анықтайды

     ‭ ‬Әрбір бірлестіктегі жеке түрлерге жататын даралардың өзара және олардың басқа түрлер популяцияларымен қарым-қатынасын,‭ ‬дамуы мен алмасуына айналадағы орта жағдайларының тигізетін әсерін зерттеу де‭ – ‬экологиялық міндеттердің бірі ‭

    ‭ ‬В.Н.Беклемишевтің түрлер арасындағы биоценоздағы биотикалық қатынастар ‭ ‬мынандай төрт типке бөлінеді:

  ‭ ‬а‭) ‬трофикалық, ‭ ‬б‭) ‬топикалық ‭ ‬в)фористік ‭ ‬г)фабрикалық.

   ‭ ‬Трофикалық байланыс бір түрдің ‭ ‬екінші түрмен,‭ ‬тірі немесе өлі күйінде,содай‭ –‬ақ тіршілік ету үшін қажетті ‭ ‬тағамдар түрінде қоректенуі кезінде туындайды.

    ‭ ‬Топикалық байланыс бір түрдің ‭ ‬тіршілік ету барысында екінші түрдің ‭ ‬кез келген жағынан,‭ ‬физикалық немесе химиялық тіршілік ортасының өзгеріске ұшырауынана туындайды.

    ‭ ‬Форикалық байланыс бір түрдің екінші түрдің таралуына қатысунан туады.‭ ‬Транстортировкалық тасымалдаушы ролін жануарлар атқарады.Әртүрлі өсімдіктердің тұқымдарын,‭ ‬спораларын,‭ ‬тозаңдарын жануарлардың тасымалдауы‭ ‬зоохор‭ ‬деп,‭ ‬ал басқа ұсақ жәндіктермен тасымалдануы‭ – ‬форезия‭ ‬деп аталады‭ (‬форас‭ – ‬латынша сыртқа шығару дегенді білдіред‭)‬.

     ‭ ‬Фабрикалық байланыс‭ ‬бір түрдің өз қажеттілік құрал жабдықтарына‭ (‬фабрикациясына‭)‬ ‭ ‬басқа бір түрдің шығару өнімдерін,‭ ‬тірі немесе қалдық түріндегі,‭ ‬кейде тіпті тірі особтарында пайдалануды айтады. ‭

‭

       ‭ ‬

Боиценоздың құрылымы

      ‭ ‬Кез келген жүйенің‭ ‬ құрылымы‭ – ‬оның бөлімдерінің байланысы мен қатынастарының ‭ ‬заңдылықтарында.‭ ‬Биоценоздаң құрылымы көпжақта,олар мынандай аспектыларды бөледі.

    ‭ ‬Биоценоздың түрлік құрылымы‭ ‬– бұл ондағы ‭ ‬әртүрлі ‭ ‬түрлердің ‭ ‬олардың сандық немесе массалық қатынасы.‭ ‬Биоценоздың бай және кедей түрлерін бөледі.‭

Жеке түрлердің ролін анықтау үшін олардың сандық сапасын анықтап,‭ ‬санақ жүргізіп ‭ ‬алады:

     ‭ ‬Түрдің өте көп болуы‭ –‬бір түрдің белгілі бір аудан көлемінде ‭ ‬қаншалықты жинақталуында,‭ ‬мысалы,‭ ‬шаянтектестердің‭ ‬1‭ ‬дм³‭ ‬суда немесе тоғандардағы саны.

     ‭ ‬Кездесетін жиілігі‭ ‬ биоценоздағы сол түрдің қаншалықт ы ‭ ‬біртекті немесе әртүрлі тарлуында.

    ‭ ‬Доминантталу көрсеткіші‭ – ‬қарастырылып отырған бір түрдің ‭ ‬топтағы ‭ ‬барлық түрлердің жалпы санына ара қатынасымен өлшенеді.

    ‭ ‬Биоценоздың кеңістіктік құрылымы оның өсімдіктік ‭ ‬бөлімінің‭ – ‬фитоценоз,‭ ‬жерүсті және жерасты өсімдік массаларының қосындысымен анықталады.

    ‭ ‬Фитоценоз үшін ярусты және мозаикалық қосылыс тән.

    ‭ ‬Ярусты дегеніміз‭ –‬жерүсті өсімдіктерінің ‭ ‬бірнеше қабаттағы ‭ ‬таралуы‭ (‬ағаштекті,‭ ‬бұталы,‭ ‬шөптесін және мүктектілер ярусы‭) ‬және басқалар.

     ‭ ‬Мозаикалыққа‭ ‬-‭ ‬өсімдіктердің горизонтальды бағыттағы таралуы‭ (‬микротоптардағы,микроценоздар,мик рофиценоздар,парцелдар және т.б.‭)‬.

     ‭ ‬Биоценоздың экологиялық құрылымы.Биценоздың бірлестіктің экологиялық құрылымын сипаттайтын түрлі типтері ағзаның экологиялық топтарының ‭ ‬қатынасы мен анықталады.

  ‭

                                                ‭ ‬   Экожүйелер

   ‭ ‬Әрбір биогеоценоз,‭ ‬негізінен,‭ ‬екі құрылымды бөліктен,‭ ‬сол аймақтағы тіршілік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.