Соғыстан кейінгі кезенде Франция мемлекеттік-монополистік капитализмнің дамуы

Жоспар
Кіріспе

1 Францияның экономикалық жағдайы
2 Соғыстан кейінгі кезенде мемлекеттік.монополистік капитализмнің дамуы
3 Өкімет басына «үштік күш» үкіметінің келуі
4 Пиненін отарлык саясаты

Төртінші республиканын алғашқы жылдарында Францияның экономикалық жағдайы ауыр болып қала берді. 1948 жылы ғана өнеркәсіп өндірісі көлемі соғысқа дейінгі деңгейіне жетті, 1949 жылы карточкалық система жойылды, тек 1950 жылы ғана ауыл шаруашылық өнімі соғысқа дейінгі денгейіне жетті. Осы кезеңде бюджет жоқтын қасы еді. Мұнан соң экономикалық даму жедел жүрді, Соғыстың салдарларын жою, ғылыми-техникалық революция, мемлекеттік заказдар мен кредиттер өнеркәсіптің даму қарқынын көтеруге мүмкіндік берді. 1957 жылы өнеркәсіп өндірістің көлемі соғысқа дейінгіден екі есе асып түсті. Әсіресе өнеркәсіптің жаңа салалары электротехника, химия, автомобилъ жасау тез дамыды да, олардан бұрынғы салалары тоқыма, тері, көмір т.б. едәуір қалып қойды. Осының нәтижесінде ауыр өнеркәсіптің үлес салмағы артты.
Өндірістің шоғырлануынан Франция басқа капиталистік елдерден қалып қойды. Француз өнеркәсібінде сақ кәсіпорындар әлі де көп еді. Соғыстан кейін өнеркәсіптін тез қарқынмен өсуіне байланысты француз империализмі өзінін өсімқорлық сипатын жоғалтты. Шетелге капитал шығару саудалык капитал түрінде емес, өнім түрінде шығарылды.

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Төртінші республика. Төртінші республиканын алғашқы жылдарында Францияның
экономикалық жағдайы ауыр болып қала берді. 1948 жылы ғана өнеркәсіп
өндірісі көлемі соғысқа дейінгі деңгейіне жетті, 1949 жылы карточкалық
система жойылды, тек 1950 жылы ғана ауыл шаруашылық өнімі соғысқа дейінгі
денгейіне жетті. Осы кезеңде бюджет жоқтын қасы еді. Мұнан соң экономикалық
даму жедел жүрді, Соғыстың салдарларын жою, ғылыми-техникалық революция,
мемлекеттік заказдар мен кредиттер өнеркәсіптің даму қарқынын көтеруге
мүмкіндік берді. 1957 жылы өнеркәсіп өндірістің көлемі соғысқа дейінгіден
екі есе асып түсті. Әсіресе өнеркәсіптің жаңа салалары электротехника,
химия, автомобилъ жасау тез дамыды да, олардан бұрынғы салалары тоқыма,
тері, көмір т.б. едәуір қалып қойды. Осының нәтижесінде ауыр өнеркәсіптің
үлес салмағы артты.
Өндірістің шоғырлануынан Франция басқа капиталистік елдерден қалып
қойды. Француз өнеркәсібінде сақ кәсіпорындар әлі де көп еді. Соғыстан
кейін өнеркәсіптін тез қарқынмен өсуіне байланысты француз империализмі
өзінін өсімқорлық сипатын жоғалтты. Шетелге капитал шығару саудалык капитал
түрінде емес, өнім түрінде шығарылды. Ауыл шаруашынығы енеркәсіпке
қарағанда баяу дамыды. 1957 жылы оның өнімі соғысқа дейінгі деңгейінен 15%-
ға ғана асып түсті Ауыл шаруашылығын механизациялау карқыны өнеркәсіпті
техникамен жабдықтау каркынынан қалып қойса да, ауыл шаруашылық
аудандарының көпшілігі электрлендірілді, Трактор, автомобиль, комбайн саны
көбейді. Химиялық тынайтқыштар көптеп қолданыла бастады. Ауыл
шаруашылығының өндірісіңде шоғырлану әжептәуір ұлғайды. 1956 жылы ірі
капиталистік шаруашылык екі соғыс аралығымен салыстырғанда екі есе өсті
Соғыстан кейінгі кезенде мемлекеттік-монополистік капитализмнің
дамуында үлкен қадам жасалды, Француз мемлекеттік-монополистік капитализмге
тән сипат соғыстан кейінгі кезеңде ірі мемлекеттік сектордың құрылысы мен
экономиканы программалауды кен түрде колдану болды 1946 жылы жоспарлау
бойынша бас секретариат құрылды, Ол экономикалык дамуды жоспарлауды
дайындау міндетін атқарды. 1947 жылы үкімет Франция тарихында тұңғыш рет
модернизациялау мен реконсгрукция жоспарын қабылдады. Ол инициаторияның
атымен Монне жоспары деп аталды. Монне жоспары аяқталған соң Төртінші
республиканың соңына дейін күшін жоймаған Екінші жоспар (1954-1957 жж.)
деп аталатын жоспар пайда болды.
Антифашистік коалицияның жіктелуі және халықаралық қатынастың
шиеленісуі коммунистерді үкімет құрамынан қууды және КСРО-ға жесткий курс
ұстауды талап еткен француз оңщылдарының әрекетіне жағдай туғызды.
Францияда саяси күштердің қайта топтасуы басталды. Қарсылық козғалысы тарап
кетті. 1947 жылы сәуірде генерал де Голль жана саяси ұйым - Француз
халқының бірігуі (РПФ) деген ұйым құратынын жариялады. РПФ сыртқы
саясатында Батыс Европа елдерінің саяси және экономикалық одаққа бірігуін
қолдады, Вьетнамдағы отарлық соғысты жақтады, байырғы халыктарға ішкі
өкілеттілік кұқын беру мүмкіндігін жоққа шығармай, Францияның отарлардағы
саяси, экономикалық, әскери үстемдігін сақтауды талап етті. РПФ басшылары
коммунизммен күресуді әу бастан-ақ басты міндетіміз деп санады. Олардын
үгіт-насихатында Кеңес Одағын агрессор, диктатор етіп айыптау кең орын
алды.
Сырткы істер министрлер кеңесінің Москва мәжілісінде Англия, Франция
және АҚШ КСРО-мен есептеспей сепараттық келісімге қол қойды. Онда Англия
мен АҚШ Францияға көмір беруді ұлғайтуға және Саардын Францияға қосылуына
қарсы болмайтындықтарына уәде берді. Француз делегациясы ағылшын-американ
саясатының антисоветтік және антикоммунистік бағытын мақұлдайтынын
білдірді. Француз үкіметі Вьетнам Демократиялық Республикасының бейбіт
келісімін қайтарып, Үнді-қытайға экспедициялық корпус жіберді және
Вьетнамда қуыршақ әкімшілік құрды. 1947 жылғы наурыз-сәуірде Рамадье
үкіметі Мадагаскар аралындағы халықтың көтерілісін басу үшін жаппай
репрессия жүргізді. Компартия отарлық соғысқа қатты қарсы болды және
Вьетнам ДР үкіметімен бейбіт келіссөзді бастауға шақырды. Коммунистер
мальгаш халқына қарсы жүргізілген репрессияны айыптады және Рамадье
үкіметінің бұйрығы бойынша тұтқындалған Мадагаскар депутаттарын босатуды
талап етті.
Үкімет коалициялық партияларының арасында кақтығыс 1947 жылы өз шыңына
жетті. 1947 жылы 25 сәуірде национализацияланған Рейн автомобиль заводының
жұмысшылары жалақыны көтеру талабымен ереуілге шықты. Коммунистер оларды
қолдады. Рамадье үкіметінің құрамына кірген қалған партиялар бағаның
өсуімен күрес жүргізу қажет деп, жалақының көтерілуіне қарсы шықты. Саяси
дағдарыс туды. Оны шешудің ең оңай жолы Рамадье үкіметінің отставкаға кетуі
мен жаңа үкіметтің Ұлттык жиналысын қалыптастыру еді. Коммунистер осы жолды
қолдады. Алайда Рамадье және СФИО-ның парламенттік фракциясының лидері Блюм
коммунистерді үкіметтен шығаруға ұйғарды. 5 мамыр 1947 жылы Рамадье
үкіметтен министр-коммунистердің шығарылғандығы жөнінде декрет жариялады.
Ұлттық жиналыс көпшілік дауыспен мұны қолдады. Осылайша сайлаушылардың
көпшілігінін сеніміне ие болған Франциядағы ең ірі партия демократиялық
нормаларға сәйкес келмесе де үкіметтен ығыстырылды. Үшпартиялық коалиция
күйреді.
Үшпартиялық коалиция күйреген соң социалистік партия мен
радикалдық партия Үштік жиналысына азшылық болып қалды. Өкімет басында
коммунистердің сүйенуінсіз отыру үшін, олар оншыл топтардын көмегін қажет
етті. Парламентті таратуды және жаңа сайлау жүргізуді талап еткен
деголльдіктермен социалистердің де, радикалдардың да келіскісі келмеді.
Осындай жағдайда Блюм мен Ги Молле коммунизм мен голлизм қаупіне қарсы
күресетін үшінші күш коалициясын құруды ұсынды. 1947 жылы қарашада
үшінші күш үкіметі Рамадье үкіметін ауыстырды. Оны радикалдык партияның
көрнекті қайраткері, 1940 жылы Петэн үкіметінің мүшесі болған, онан соң
Қарсылыққа қатысқан Робер Шуман басқарды. Үшінші күш коалициясын елде де,
парламентте де көпшілік қолдамады. Соңдықтан олар оңшылдарға сүйенді.
Соғыстан кейін алғаш рет үкімет құрамына өздерін тәуелсіздерміз деп
атаған оңшыл партиялардын екі өкілі кірді. Үштік күш коалициясынын өкімет
басына келуімен Франция буржуазиялық парламентаризмнің ең нашар
дәстүрлеріне - көпшлікке ие болмаған кабинетке, үнемі министрліктердің
дағдарысы мен үкіметін тұрақсыздығына қайта оралды. Олар 1947 жылдын
карашасынан 1951 жылдын маусынына дейін басқарды. Осы уакытта 8 үкімет
ауысты.
Өкімет басына үштік күш үкіметінің келуіне байланысты Франция
саясатында түбегейлі бетбұрыс жасалды. 1948 жылы наурызда франция Батыс
одаққа мүше болды. 1948 жылы жазда Франция 16 мемлекетінің ішінде Маршалл
жоспарының шарттарын қабылдалы. Американ көмегін алудан Франция Англияда
кейінгі екінші орынды иемлеңді. Маршалл жоспары уакытысында (1949-1954
жж.) Франция АҚШ-тан 3,2 млрд. доллар алды. Мұнан басқа бұррынғы американ-
француз келісімі бойынша 2 млрд-қа жуық доллар алды.
1949 жылы сәуірде Франция Солтүстік Атлант пактісіне (НАТО) кірді.
Осыған кіре отырып, Франция АҚШ пен Аяглияның кіші партнеріне айналды.
Франция территориясында НАТО-ның соғыс базасы мен ютаб-квартирасы, сондай-
ақ американ әскері орналасты. НАТО-да одақтастардын қысымымен Францияның
соғыс шығыны тез өсті. Мұнан соң, Франдияның сыртқы саясатының басты бағыты
атлантизм және қырғи қабақ соғысқа сәйкес Кеңес Одағы болды. Вьетнам
халқына қарсы соғыса отырып, француз , отаршылдары Онтүстік Вьетнамда
император Бао-Дао бастаған қуыршақ үкімет құрды. Франция 1949 жылы Бао-
Даомен Француз Одағынын аясында тәуелсіздік беру туралы келісімге қол
койды. Дәл осынай Лаос пен Качбоджанын тәуелсіздігі танылды. Олардын
территорияларында француз әскері қалып қойды.
Үштік күш баскару жылдарында елдің ішкі саяси өмірінде де елецлі
өзгерістер болды. Үшпартиялық системада партиялардын ынтымақтастығын
социалистік партия мен радикалдық партияның коммунистерге карсы аяусыз
күресіне ауысты. Коммунистермен тілектес социалистер СФНО басшылығынан
кетірілді немесе шығарылды. Радикалдар партиясы атлантизм және европалық
интеграция принциптерін уағыздады. Елде және үкіметте оңшылдар ыкпалы
күшейе түсті. Олардың негізгі саяси ұйымы тәуелсіздер мен шаруалар
орталығы (Центр независимых и крестьян) деп аталды. Парламентте
тәуелсіздерді Поль Рейно басқарды.
Тәуелсіздер буржуазияның консервативтік топтарының көңіл күйін
білдірді және француз кәсіпкерлерінің Ұлттық кеңесінен толық қолдау тапты.
Олардың іс-әрекетінде антикоммунизммен қатар кәсіпкерлерге бостандык
ұранын жариялады. Тәуелсіздер экономика саласында дирижизмді, өнеркәсіп
пен банкілерді национализациялауды айыптады, әлеуметтік сақтандырудың
мемлекеттік жүйесіне қарсы шықты. Олардын сыртқы саясаты қырғи қабақ
соғыс рухында атлантизм және Европада интеграциялау принципінің
негіздері, олар Америка Құрама Штаттарымен тығыз байланысты болуды және
Батыс Германияның қайта қарулануын талап етті. Қырғи қабак соғыс
жағдайында вишистерді ақтау кампаниясы кең етек алды. 1951 жылы 24 мын
вишистер мен француз соты соттаған 39 мың сатқындар ақталды. 1948 жылы
Петэнді азат еткен комитет құрылды. Ол өлген соң, 1951 жылы Петэнді
Версальдағы касиетті орынға қайта жерлеу кампаниясы басталды.
1951 жылы маусымда Ұлттық жиналысқа сайлау жүргізілді. Көптеген жала
жабылғанына қарамастан компартия 5 млн. дауыс (26,5%) жинап, қайтадан
бірінші орынға шықты, екінші орында радикалдар партиясы 4,1 млн. дауыс
(21,7%) жинады. Үштік күш партиялары едәуір женіліске ұшырады, олардын
жеңіске жетеміз деген үміті ақталмады. Партиялардың арасалмағының үлкен
өзгеріске ұшырауы үштік күш коалициясын ажыратты. 1951 жылы кыркүйекте
социалистер радикалдар партиясынан Баранженің инициативасымен қабылданған
діни мектептерді субсидиялау туралы заңға қарсылық ретінде үкіметтен шықты.
Францияда саяси өмірдің тетігі оңға қарай бұрылды. Тәуелсіздер тобы
жетекші роль атқара бастады, олардың ықпалы тез өсті.
Социалистер оппозицияға кеткен сок, 1956 жылғы сайлауға дейін ауысқан
Төртінші республиканың алты үкіметі оңшыл-орталықтық партияларға, атап
айтқанда, тәуелсіздер, радикациялар және халықтық-республикандық
қозғалысқа (МРП) сүйенді. 1652 жылы үкіметті алғаш рет тәуелсіздердің
лидерлерінің бірі фабрикант Аягуан Пине басқарды, Пиненін үкіметтік
декларациясы байларды салықтан босатуды көздеп, жаңа салықтардан бас
тарту, мемлекеттің экономикаға араласуын азайту, баға мен жалақынын өсуін
тежеу шараларын белгіледі. Антуан Пиненің өкімет басына келуі Франция
экономикасы даму кезеңінін француздардын зәресін алған бағаның өсуі
тоқтаған кезге сәйкес келді.
1952-1955 жылдары бағаның ресми индексі көбейген жок, кейде төмен
түсті. Франк тұрақтанды. Өнеркәсіп пен ауылшаруашылық өндірісінің көлемі 15-
тен 27%-ға өсті. Осы көрсеткіштерге сүйене отырып, буржуазиялық баспасөз
Пине экспериментінің табысы туралы жазып, оны Пине кереметі деп те
көрсетті. Пине ішкі саясатында компартия мен жұмысшы қозғалысына қарсы
күресті. Компартияға тыйым салу жағдайын тудыру мақсатында полициялық
арандатушылык ұйымдастырылды.
Оның сылтауы 1952 ж. 28 мамырда коммуннстік партия Парижге НАТО қарулы
күштерінің бас қолбасшысы генерал Риджуэнің келуіне қарсы демонстрация
ұйымдастыруы болды. Демонстрация кезінде демонстранттар полициямен
қақтығысты. Оның барысында демонстрацияға қатыспаған ФКП Бас хатшысының
міндетін атқарушы Ж.Дюкло тұтқындалып, парламенттік келіспеушілік
(неприкосновенностъ) құқы бұзылды. Оның машинасындағы көгершіндерге
арналған тамақты байқап, полиция көгершіндер демонстранттармен байланысуға
қолданылды деген айып тақты. Бұл операция тарихқа көгершіндермен жасалған
қастандық деген атпен енді,
Пине үкіметінің сыртқы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.