Жануарларды автокөлік құралдарымен тасымалдау
I. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
II. Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
2.1. Жануарларды автокөлік құралдарымен тасымалдау (орнын ауыстыру) тәртібі ... ... .. 3
2.2. Жануарларды көлікпен тасымалдау кезіндегі қолданылатын ветеринарлық.санитарлық шаралар көліктік күйзеліс жəне алдын алу шаралары ... ... ..5
2.3. Тасымалдау кезіндегі жануарлардың жұқпалы емес аурулары ... ... ... ... ...7
III. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
IV. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... 12
II. Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
2.1. Жануарларды автокөлік құралдарымен тасымалдау (орнын ауыстыру) тәртібі ... ... .. 3
2.2. Жануарларды көлікпен тасымалдау кезіндегі қолданылатын ветеринарлық.санитарлық шаралар көліктік күйзеліс жəне алдын алу шаралары ... ... ..5
2.3. Тасымалдау кезіндегі жануарлардың жұқпалы емес аурулары ... ... ... ... ...7
III. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
IV. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... 12
Бұл өте тиімді және экономикалық жағынанда арзандау тәсіл болып табылады, әсіресе жол қашықтығы 300 шақырым болатын шамаларда. Малды тасу үшін көбіне жүкті автокөліктерді қолданады. Оған салмағы 60-105 кг шошқаның 23-32 бас, салмағы 106-200 кг-14-22 бас ірі қара мал және жылқыдан 4-5 бас сыйады.Бұдан басқа, әдейі шығарылған мал таситын автокөлік бар, олар ірі қара малдың 10-15 басын жайғастыруға есептелген. Шанағында әдейі жасалған табиғаттық сорғыш желдеткіші, екі есік, сатыланған мал жүргізгішпен, жарық шамы және қи жинағыш, биіктігі 1 м көлденең бөлгіш бар.
Малды тасуға химиялық заттарды, улы және өте жаман иісті заттарды тасыған машиналарды қолдануға болмайды. Шанаққа малдың бір түрін, бір жынысты және бірдей жастағыларын артады. Мұндай жағдай болмайтын болса, онда малдарды бірімен-бірін көлденең тақтаймен бөледі. Бір шанақта сиыр мен өгізді, ересек мал мен жас малды артуға да болады. Жылқыны да ірі қара мал сияқты тасиды, дегенмен жылқының тағасын алып тастау керек.
Малды тасуға химиялық заттарды, улы және өте жаман иісті заттарды тасыған машиналарды қолдануға болмайды. Шанаққа малдың бір түрін, бір жынысты және бірдей жастағыларын артады. Мұндай жағдай болмайтын болса, онда малдарды бірімен-бірін көлденең тақтаймен бөледі. Бір шанақта сиыр мен өгізді, ересек мал мен жас малды артуға да болады. Жылқыны да ірі қара мал сияқты тасиды, дегенмен жылқының тағасын алып тастау керек.
1) http://adilet.zan.kz/kaz/docs/V030002359_
2) http://massaget.kz/laws/kaz/docs/V030002359_
3) «Шекара және көліктердегі ветеринариялық-санитариялық бақылау» Бегенова А.Б., Жұмақаева А.Н., Майқанов Б.С., Алматы, 2014
2) http://massaget.kz/laws/kaz/docs/V030002359_
3) «Шекара және көліктердегі ветеринариялық-санитариялық бақылау» Бегенова А.Б., Жұмақаева А.Н., Майқанов Б.С., Алматы, 2014
Жоспары
I. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
II. Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 3
2.1. Жануарларды автокөлік құралдарымен тасымалдау (орнын ауыстыру) тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
2.2. Жануарларды көлікпен тасымалдау кезіндегі қолданылатын ветеринарлық-санитарлық шаралар көліктік күйзеліс жəне алдын алу шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... 5
2.3. Тасымалдау кезіндегі жануарлардың жұқпалы емес аурулары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
III. Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...11
IV. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... 12
Кіріспе
Бұл өте тиімді және экономикалық жағынанда арзандау тәсіл болып табылады, әсіресе жол қашықтығы 300 шақырым болатын шамаларда. Малды тасу үшін көбіне жүкті автокөліктерді қолданады. Оған салмағы 60-105 кг шошқаның 23-32 бас, салмағы 106-200 кг-14-22 бас ірі қара мал және жылқыдан 4-5 бас сыйады.Бұдан басқа, әдейі шығарылған мал таситын автокөлік бар, олар ірі қара малдың 10-15 басын жайғастыруға есептелген. Шанағында әдейі жасалған табиғаттық сорғыш желдеткіші, екі есік, сатыланған мал жүргізгішпен, жарық шамы және қи жинағыш, биіктігі 1 м көлденең бөлгіш бар.
Малды тасуға химиялық заттарды, улы және өте жаман иісті заттарды тасыған машиналарды қолдануға болмайды. Шанаққа малдың бір түрін, бір жынысты және бірдей жастағыларын артады. Мұндай жағдай болмайтын болса, онда малдарды бірімен-бірін көлденең тақтаймен бөледі. Бір шанақта сиыр мен өгізді, ересек мал мен жас малды артуға да болады. Жылқыны да ірі қара мал сияқты тасиды, дегенмен жылқының тағасын алып тастау керек.
Негізгі бөлім
2.1.Жануарларды автокөлік құралдарымен тасымалдау (орнын ауыстыру) тәртібі
Ірі қара малды және жылқыларды тасымалдау үшін төсеніш (ағаш үгіндісі, сабан) қабатымен жабылған, кузовтың еденінен 2 метрге дейінгі және қойларды, ешкілер мен шошқаларды тасымалдау үшін 1,5 метрге дейін биіктіктегі борты бар автокөлік құралы (мал тасығыштар) пайдаланылады.
Тасымалдауға (орнын ауыстыруға) жататын жануарларды келесі тәртіппен орналастырады:
1)басын алға қаратады және ірі жануарларды (жылқыларды, сиырларды, бұқаларды, түйелерді) мықтап байлайды. Тиеудің алдында жылқылардың тағаларын алып тастайды;
2) байлаусыз, барлық жануарларға автокөлік кузовында жатуға мүмкіндік беретін мөлшерде (екі жасқа дейінгі ірі қара мал төлдерін, шошқа, қой мен қозыларды және басқа ұсақ жануарларды);
3) құстарды қалың, ылғал өткізбейтін едені, жеткілікті мөлшердегі төсеніші бар және ауа айналымының еркін болуы қамтамасыз етілген торларда тасымалдайды. Торларды қабаттап тиеуге жол беріледі (бірақ төртеуден артық емес).
Орны ауыстырылатын (тасымалданатын) жануарлар орны ауыстырылатын (тасымалданатын) жануарлардың санына тәуелсіз жолсерікпен қоса жүреді. Жануарлардың жолсерігі автокөлік құралының кабинасында немесе жануарлардан оқшауланған арнайы жабдықталған орын болған кезде жануарлардың жанындағы автокөлік құралының кузовында болады. Жануарларды суару қысқы кезеңде күніне бір реттен кем емес, жазғы кезеңде екі реттен кем емес жүргізіледі[1].
Жануарлар және құстар тасымалына арналған автокөліктер, тасымал жағдайына байланысты жабдықталуы керек. Ірі қара мал, шошқа, қой және ешкі тасымалдайтын автокөлік қорабы керекті (100 - 110 см) биіктікте болуы қажет. Жануарлар тасымалдау кезінде қолайсыз ауа райынан (өте ыстық, қыс, күз уақытында) сақтау үшін автокөлік қорабы брезентпен немесе басқа материалмен жабылуы тиіс. Автокөлік қорабы тесіксіз және бүтін болуы керек. Жануар тасымалына арнаулы (мал тасымалдайтын көлік) ағаш едені бар көлік пайдалануы керек. Автокөлік қорабы таза болып, қорап едені төселгішпен (сабан, ағаш ұнтағы және т.б.) төселінуі тиіс. Ірі малдарды (жылқы, сиыр, бұқа) автокөлікте басымен алға қарай орналастырылып малдар қорапқа қатты байланады. Ірі қара малдың екі жасқа дейінгі, шошқа, қой және ешкі, басқа ұсақ жануарлар байлаусыз, тек қана автокөлік қорабында әр малдың жатуына орын болса ғана тасымалданады. Егер сыртқы ауа температурасы 30 о С. жоғары болса, шошқа тасымалдануы, тек қана ветеринария дәрігерінің рұқсатынан кейін тасымалдауға жіберіледі.
Жануарларды тасымалдау кезінде малдың санына байланыссыз, автокөлік жүргізушісінен басқа, міндетті түрде арнаулы бөлінген жолсерік болуы керек. Егер керек болса жолсерік жануарларды жол бойында қарайлау үшін, автокөлік қорабында малдардың жанына орналастырылады.Бұл үшін жолсерікке арнаулы (ірі жануарларды тасымалданғанда қораптың алдыңғы жағында) жануарлардан бөлек орын дайындалады. Жануарларды алыс жерге тасымалдаған уақытта (жол бойы 6 сағаттан көп болса), жүк жіберуші міндетті түрде малдарды керекті мөлшерде азықпен қамтамасыз етеді. Жол бойы жануарларды (тәулігінде екі рет) міндетті түрде суарылады. Малдар жол бойында 12 сағаттан көп тасымалданса, оларды әр 10-12 сағатта 2-3 сағатқа демалысқа түсіреді, егер түсіруге жағдай болмаса, жануарларды автокөлік қорабы үстінде көрсетілген мерзімде демалдырылады. Демалыс кезінде жолсерік міндетті түрде жануарларды суарып және азықтандырып, автокөлік қорабын нәжістен тазалап, жаңа төсеніш салады. Жануарлардың демалу, азықтандыру, автокөлікті нәжістен тазалау орны, тасымалдау бағыты, жүк жіберушінің жергілікті атқару мекемелерімен және ветеринариялық органдарымен алдын-ала келісілуі керек. Жануарларды тасымалдау бағытында, әрдайым белгіленген және орналастырылған, мал суаратын орын болуы керек. Жануарлар автокөлікте өте ұқыпты, қатты жұлқымай, тежемей тасымалдануы керек. Бүкіл жануарлар артылу алдында шаруашылықтың (қора, кәсіпорын) ветеринариялық дәрігерімен және малдар артылу және түсірілу кезінде мемлекеттік ветеринариялық қадағалауының инспекторларымен зерттеледі. Байқау кезінде жануарлардың денсаулығы, қомдылығы, тасымалдау қабылеті анықталады. Ауру жануарлар тасымалдауға жіберілмейді. Жол бойында жануарлар ауырса немесе өлсе, жолсерік міндетті түрде жақын арадағы ветеринариялық мекемеге хабарлауы керек. Баратын жеріне жүру тек қана мемлекеттік ветеринариялық қадағалауының ветеринариялық инспекторы малдарды байқаудан өткізгеннен кейін, бұл туралы ветеринариялық куәлікке көрсетілгеннен соң рұқсат береді. Жануарлар автокөлікпен тасымалдау, орнатылған автокөлік жолдарымен жүргізіледі. Тасымалдаудағы малдар бағытын, егер жұқпалы аурудан таза болмаса, тасымалдау бағытын жергілікті атқару мекемесінің келісімімен ветеринариялық мекемелері талапқа сай орналастырады:
ауданның (қаланың) бас ветеринариялық инспекторы - аудан ішінде және қала маңында тасымалдауға;
облыстың ветеринариялық мекемелері - ауданаралық тасымалдауға;
Мүйізді ірі қара ел ішінде қалалар арасында жүк көліктерімен және жолсерігімен тасымалдануы қажет. Тасымалдауға арналған арнайы жоғары тақталары бар жүк көліктері жануарды тасымалдамас бұрын санитариялық өңдеуден өтуі міндетті. Сонымен қатар орын ауыстырмас бұрын мүйізді ірі қараны ветеринариялық тексеруден өткізу керек, содан кейін жолсерік тасымалауға рұқсат қағазын алады. Мүйізді ірі қараны жүк көлігімен тасымалдау үшін деректі рұқсатты қажет болған жағдайда жоғары органдарына көрсету керек. Ірі қара мал жүк тасымалдағышпен тасымалдауды жүзеге асыру кезінде жоғарғы тақталарымен қоса, ірі қараны байлап қоятын қосымша бекіткіштері болуы керек. Көлік жүргізушісі сапар барысында ірі қараны тасымалдау кезіндегі барлық тиісті ережелерді және жүк көлігімен жолда жүру ережесін толық сақтауы керек. Әр аялдамада жолсерік жүк көліктің ішіндегі орналастырылған ірі қараның жағдайын көріп тұруы керек. Ірі қараны қабылдайтын адам жанында ветеринариялық дәрігер болған жағдайда малды мұқият тексеріп алу қажет. Малды жүк көлігінен арнайы осы салада білімі бар немесе тәжірибесі бар адамдар техника пайдаланбай шығарады. Жүк көлігінен ірі қараны шығарып автокөлікті босатқан соң, оны санитариялық өңдеуден өткізеді[2].
2.2.Жануарларды көлікпен тасымалдау кезіндегі қолданылатын ветеринарлық-санитарлық шаралар көліктік күйзеліс жəне алдын алу шаралары
Көліктік күйзелісті жануарлар өте ауыр қабылдайды. Арту жəне тасымалдау кезінде жануарлар күйзеледі. жағымсыз дауыстар, шуылдар тасымалдау кезіндегі дірілдер, қозғалыстар жануарлардың алаңдауына, қозуына жəне күйзелуіне əкеп соғады. Жануарларды тасымалдау кезінде тамыр соғуы жиілеп, демалуы артып, қанның дисталдық қысымы көтеріліп, қы-
зуы жоғарылайды, бұлшық еттері дірілдейді, зəр шығаруы жиіленеді.
ұзақ тасымалдау барысында жануарлар ашығады, физикалық ауырлықтар түседі, соның салдарынан зат алмасу үдерісі бұзылады. Мысалы, ірі қара мал қанында фосфотазаның сілтілігі, креатининнің, зəр қышқылы жəне жалпы липидттер мөлшері белсенеді жəне артады. Тасымалдау барысындағы физикалық ауырлықтар жануарлар ағзасындағы минералды заттардың жəне су-электролиттардың алмасуын бұзады. Мысалы, бұқаларды тасымалдау
барысында сілекей қабықтарының құрғап, шөлдеуі пайда болады. қанда лейкоциттің концентрациясы көбейіп, гематокрит мөлшері 48%-ға дейін көтерілгені бұл ағзаның дегидротация ұлғаюының белгісі. Тасымалданған бұқашықтардың қан сарысуындағы натрий, хлор, кальций, бейорганикалық фосфор көлемдері азаяды. Аталған ферменттердің белсенділігі өзгеріп, зат алмасу үдерісінің бұзылуы қаңқа бұлшық еттеріне жəне бауырға функционалдық ауырлық түсу салдары пайда болады. Осылардың барлығы тасымалдау барысында жануарлардың ұзақ шаршау əсеріне соқтырады.
Жануарларды алғашқы тасымалдау барысындағы əсері жəне қозуы біртіндеп күшті күйзеліске əкеледі. Осының салдарынан жануарлар жатып қалып, су мен азықтан бас тартады. Ю. Т. Фомичева (1974-1980) зерттеулерінің көрсеткіштері бойынша, бұзауларды 42 сағат тасымалдау барысында тірі
салмағының 2,2 кг дейін кемиді, ал 65 км қашықтықта тасымалдау барысында əр бастың тірі салмағы 7,3 кг дейін кемиді. сойылатын малды тасымалдау барысында 40км қашықтықта 1кг тірі салмағынан, 80 км 4 кг жəне 300 км - 3,5 кг салмақ жоғалады. тасымалдау барысында күйзеліс тек қана өлімге немесе жануардың тірі салмағының кемуіне əкеп соқпайды, ол
еттің сапасын да айтарлықтай төмендетеді. күйзелу бұлшық ет ұлпасына дегенеративтік əсерін тигізеді, соның салдарынан ет бозғылт, жұмсақ, сулы болып кетеді. тасымалдау барысында алдын алу шараларын жүргізу жəне
жануарлардың күйзеліс жағдайларын мұқият қарастыру керек. Мал тасымалданатын шаруашылықта, тасымалдайтын малды басқа топтармен орналастырмау керек жəне тасымалдау ережесіне сəйкес азықтандыру керек.
Малды тасымалдар алдында көліктік режимге ауыстыру керек. Малдарды арту жəне түсіру арнайы алаңдарда, қажетті қондырғылармен жүргізу керек, ал шошқаларды арнайы контейнерлерде тасымалдайды. жануарларды арту жəне түсіру кезінде арнайы жабдықталған көлік қолданып, бір малға тиесілі орын көлемін ескеру керек, арту жəне түсіру барысында физикалық күш қолдануға болмайды, кəрі жануарларды соңынан түсірген дұрыс. Мал тасымалдайтын көліктер желдеткіштермен жақсы жабдықталуы тиіс, ал жануарлар күннің сəулесінен қорғануы керек. Малдарды тасымалдау кезінде қажетті мөлшерде сапалы азықтар, жолдың ұзақтылығына қарай, жəне жыл мезгіліне қарай су жеткілікті болу керек жəне жануарларға жақсы күтім
керек. малдарды автокөлікпен тасымалдағанда жай, біркелкі жүріп
отыру қажет. Қатты тоқтауға болмайды, көліктің максималдық жылдамдығы 70 кмсағ аспау керек. Ауа райы 22-250с-тан температурадан жоғары болса
шош қаларды түнгі мезгілде тасымалдау керек, күндіз тасымалдауға болмайды, ал күн жылы кезде күндіз жануарларды тасымалдағанда үстеріне суық су немесе əлсіз сірке қышқылын себелеп отыру шарт. Малдарды тасымалдар алдында күйзеліс жағдайын азайту үшін жəне тасымалдауға тұрақтылық туғызу үшін аминазин, амизил, фенозепам, ромпун, резерпин, галоперидол, элеутерококк, ацепромазин, ксилазин жəне т.б. препараттарды енгізуге болады. Малдарды ет комбинаттарына түсірер кезде абайлап
жəне көлікте қалай келді, солай топ-тобымен түсіру керек, пішілмеген бұқаларды бөлек ұстаған жөн, ал шаршаған немесе күйзелген малдарды 48 сағатқа бөлек ұстауы шарт. Жануарларды тасымалдау кезінде күйзелістен, тірі салмағының азаюынан жəне еттің сапасының төмендеуінен сақтау
үшін малдарға əртүрлі транквилизаторлық заттар енгізеді, бұл заттар орталық жүйке жүйесіне əсерін тигізеді, жануарларды мидың биоэлектрлігін белсендіреді жəне сезімін жоғарылатады. Аталған затты енгізгеннен кейін малдар ортаға тез бейімделе бастайды, тамыр соғуы байқалады, қан құрамы
қалпына келіп, ентігуін тоқтатады. Транквилизаторлы заттарды енгізгеннен кейін қорқытып, күйзелісі алаңдауы басылып мал тынышталады. аминазин - бұл ақ немесе ақшылт қоңыр ұсақ кристалды ұнтақ. препарат ұнтақ түрінде, драже түрінде 0,025, 0,05 жəне 0,5 г жəне 1,2 мен 5 мл ампулада 25% ерітінді түрінде шығарылады. аминазин ми ұлпасының импульстарын, жүйке жүйесінің қозуын тежеп тыныштандырады. Осының нəтижесінде қаңқа бұлшық еттері босаңсып, қозу төмендейді. Нəтижесінде малдарды тасымалдау кезінде тірі салмақтың жоғалуы төменделеді. Малдарды тасымалдау кезінде аминазин ерітіндісін артар алдында 1-3 сағат бұрын бұлшық етке немесе тері астына егеді жəне малды көліктен түсірер алдында. кері əсері жоқ, аминазинді малға енгізгеннен кейін 24 сағаттан кейін ғана малды союға рұқсат етіледі. Аминазинді ішке 3-5 мгкг салмаққа немесе бұлшық ет ішіне 0,5-2 мгкг енгізеді. Автокөлікпен бұзауларды 30-40 мин артар алдында бұлшық ет ішіне келесі дозада енгізеді: 30-60 км қашықтыққа
тасымалдағанда - 0,5 мгкг, 60-180 км - 1 мгкг и 180-300 км - 2мгкг салмаққа. ішке дозасы 2-2,5 есе мол болады. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
I. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
II. Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 3
2.1. Жануарларды автокөлік құралдарымен тасымалдау (орнын ауыстыру) тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
2.2. Жануарларды көлікпен тасымалдау кезіндегі қолданылатын ветеринарлық-санитарлық шаралар көліктік күйзеліс жəне алдын алу шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... 5
2.3. Тасымалдау кезіндегі жануарлардың жұқпалы емес аурулары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
III. Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...11
IV. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... 12
Кіріспе
Бұл өте тиімді және экономикалық жағынанда арзандау тәсіл болып табылады, әсіресе жол қашықтығы 300 шақырым болатын шамаларда. Малды тасу үшін көбіне жүкті автокөліктерді қолданады. Оған салмағы 60-105 кг шошқаның 23-32 бас, салмағы 106-200 кг-14-22 бас ірі қара мал және жылқыдан 4-5 бас сыйады.Бұдан басқа, әдейі шығарылған мал таситын автокөлік бар, олар ірі қара малдың 10-15 басын жайғастыруға есептелген. Шанағында әдейі жасалған табиғаттық сорғыш желдеткіші, екі есік, сатыланған мал жүргізгішпен, жарық шамы және қи жинағыш, биіктігі 1 м көлденең бөлгіш бар.
Малды тасуға химиялық заттарды, улы және өте жаман иісті заттарды тасыған машиналарды қолдануға болмайды. Шанаққа малдың бір түрін, бір жынысты және бірдей жастағыларын артады. Мұндай жағдай болмайтын болса, онда малдарды бірімен-бірін көлденең тақтаймен бөледі. Бір шанақта сиыр мен өгізді, ересек мал мен жас малды артуға да болады. Жылқыны да ірі қара мал сияқты тасиды, дегенмен жылқының тағасын алып тастау керек.
Негізгі бөлім
2.1.Жануарларды автокөлік құралдарымен тасымалдау (орнын ауыстыру) тәртібі
Ірі қара малды және жылқыларды тасымалдау үшін төсеніш (ағаш үгіндісі, сабан) қабатымен жабылған, кузовтың еденінен 2 метрге дейінгі және қойларды, ешкілер мен шошқаларды тасымалдау үшін 1,5 метрге дейін биіктіктегі борты бар автокөлік құралы (мал тасығыштар) пайдаланылады.
Тасымалдауға (орнын ауыстыруға) жататын жануарларды келесі тәртіппен орналастырады:
1)басын алға қаратады және ірі жануарларды (жылқыларды, сиырларды, бұқаларды, түйелерді) мықтап байлайды. Тиеудің алдында жылқылардың тағаларын алып тастайды;
2) байлаусыз, барлық жануарларға автокөлік кузовында жатуға мүмкіндік беретін мөлшерде (екі жасқа дейінгі ірі қара мал төлдерін, шошқа, қой мен қозыларды және басқа ұсақ жануарларды);
3) құстарды қалың, ылғал өткізбейтін едені, жеткілікті мөлшердегі төсеніші бар және ауа айналымының еркін болуы қамтамасыз етілген торларда тасымалдайды. Торларды қабаттап тиеуге жол беріледі (бірақ төртеуден артық емес).
Орны ауыстырылатын (тасымалданатын) жануарлар орны ауыстырылатын (тасымалданатын) жануарлардың санына тәуелсіз жолсерікпен қоса жүреді. Жануарлардың жолсерігі автокөлік құралының кабинасында немесе жануарлардан оқшауланған арнайы жабдықталған орын болған кезде жануарлардың жанындағы автокөлік құралының кузовында болады. Жануарларды суару қысқы кезеңде күніне бір реттен кем емес, жазғы кезеңде екі реттен кем емес жүргізіледі[1].
Жануарлар және құстар тасымалына арналған автокөліктер, тасымал жағдайына байланысты жабдықталуы керек. Ірі қара мал, шошқа, қой және ешкі тасымалдайтын автокөлік қорабы керекті (100 - 110 см) биіктікте болуы қажет. Жануарлар тасымалдау кезінде қолайсыз ауа райынан (өте ыстық, қыс, күз уақытында) сақтау үшін автокөлік қорабы брезентпен немесе басқа материалмен жабылуы тиіс. Автокөлік қорабы тесіксіз және бүтін болуы керек. Жануар тасымалына арнаулы (мал тасымалдайтын көлік) ағаш едені бар көлік пайдалануы керек. Автокөлік қорабы таза болып, қорап едені төселгішпен (сабан, ағаш ұнтағы және т.б.) төселінуі тиіс. Ірі малдарды (жылқы, сиыр, бұқа) автокөлікте басымен алға қарай орналастырылып малдар қорапқа қатты байланады. Ірі қара малдың екі жасқа дейінгі, шошқа, қой және ешкі, басқа ұсақ жануарлар байлаусыз, тек қана автокөлік қорабында әр малдың жатуына орын болса ғана тасымалданады. Егер сыртқы ауа температурасы 30 о С. жоғары болса, шошқа тасымалдануы, тек қана ветеринария дәрігерінің рұқсатынан кейін тасымалдауға жіберіледі.
Жануарларды тасымалдау кезінде малдың санына байланыссыз, автокөлік жүргізушісінен басқа, міндетті түрде арнаулы бөлінген жолсерік болуы керек. Егер керек болса жолсерік жануарларды жол бойында қарайлау үшін, автокөлік қорабында малдардың жанына орналастырылады.Бұл үшін жолсерікке арнаулы (ірі жануарларды тасымалданғанда қораптың алдыңғы жағында) жануарлардан бөлек орын дайындалады. Жануарларды алыс жерге тасымалдаған уақытта (жол бойы 6 сағаттан көп болса), жүк жіберуші міндетті түрде малдарды керекті мөлшерде азықпен қамтамасыз етеді. Жол бойы жануарларды (тәулігінде екі рет) міндетті түрде суарылады. Малдар жол бойында 12 сағаттан көп тасымалданса, оларды әр 10-12 сағатта 2-3 сағатқа демалысқа түсіреді, егер түсіруге жағдай болмаса, жануарларды автокөлік қорабы үстінде көрсетілген мерзімде демалдырылады. Демалыс кезінде жолсерік міндетті түрде жануарларды суарып және азықтандырып, автокөлік қорабын нәжістен тазалап, жаңа төсеніш салады. Жануарлардың демалу, азықтандыру, автокөлікті нәжістен тазалау орны, тасымалдау бағыты, жүк жіберушінің жергілікті атқару мекемелерімен және ветеринариялық органдарымен алдын-ала келісілуі керек. Жануарларды тасымалдау бағытында, әрдайым белгіленген және орналастырылған, мал суаратын орын болуы керек. Жануарлар автокөлікте өте ұқыпты, қатты жұлқымай, тежемей тасымалдануы керек. Бүкіл жануарлар артылу алдында шаруашылықтың (қора, кәсіпорын) ветеринариялық дәрігерімен және малдар артылу және түсірілу кезінде мемлекеттік ветеринариялық қадағалауының инспекторларымен зерттеледі. Байқау кезінде жануарлардың денсаулығы, қомдылығы, тасымалдау қабылеті анықталады. Ауру жануарлар тасымалдауға жіберілмейді. Жол бойында жануарлар ауырса немесе өлсе, жолсерік міндетті түрде жақын арадағы ветеринариялық мекемеге хабарлауы керек. Баратын жеріне жүру тек қана мемлекеттік ветеринариялық қадағалауының ветеринариялық инспекторы малдарды байқаудан өткізгеннен кейін, бұл туралы ветеринариялық куәлікке көрсетілгеннен соң рұқсат береді. Жануарлар автокөлікпен тасымалдау, орнатылған автокөлік жолдарымен жүргізіледі. Тасымалдаудағы малдар бағытын, егер жұқпалы аурудан таза болмаса, тасымалдау бағытын жергілікті атқару мекемесінің келісімімен ветеринариялық мекемелері талапқа сай орналастырады:
ауданның (қаланың) бас ветеринариялық инспекторы - аудан ішінде және қала маңында тасымалдауға;
облыстың ветеринариялық мекемелері - ауданаралық тасымалдауға;
Мүйізді ірі қара ел ішінде қалалар арасында жүк көліктерімен және жолсерігімен тасымалдануы қажет. Тасымалдауға арналған арнайы жоғары тақталары бар жүк көліктері жануарды тасымалдамас бұрын санитариялық өңдеуден өтуі міндетті. Сонымен қатар орын ауыстырмас бұрын мүйізді ірі қараны ветеринариялық тексеруден өткізу керек, содан кейін жолсерік тасымалауға рұқсат қағазын алады. Мүйізді ірі қараны жүк көлігімен тасымалдау үшін деректі рұқсатты қажет болған жағдайда жоғары органдарына көрсету керек. Ірі қара мал жүк тасымалдағышпен тасымалдауды жүзеге асыру кезінде жоғарғы тақталарымен қоса, ірі қараны байлап қоятын қосымша бекіткіштері болуы керек. Көлік жүргізушісі сапар барысында ірі қараны тасымалдау кезіндегі барлық тиісті ережелерді және жүк көлігімен жолда жүру ережесін толық сақтауы керек. Әр аялдамада жолсерік жүк көліктің ішіндегі орналастырылған ірі қараның жағдайын көріп тұруы керек. Ірі қараны қабылдайтын адам жанында ветеринариялық дәрігер болған жағдайда малды мұқият тексеріп алу қажет. Малды жүк көлігінен арнайы осы салада білімі бар немесе тәжірибесі бар адамдар техника пайдаланбай шығарады. Жүк көлігінен ірі қараны шығарып автокөлікті босатқан соң, оны санитариялық өңдеуден өткізеді[2].
2.2.Жануарларды көлікпен тасымалдау кезіндегі қолданылатын ветеринарлық-санитарлық шаралар көліктік күйзеліс жəне алдын алу шаралары
Көліктік күйзелісті жануарлар өте ауыр қабылдайды. Арту жəне тасымалдау кезінде жануарлар күйзеледі. жағымсыз дауыстар, шуылдар тасымалдау кезіндегі дірілдер, қозғалыстар жануарлардың алаңдауына, қозуына жəне күйзелуіне əкеп соғады. Жануарларды тасымалдау кезінде тамыр соғуы жиілеп, демалуы артып, қанның дисталдық қысымы көтеріліп, қы-
зуы жоғарылайды, бұлшық еттері дірілдейді, зəр шығаруы жиіленеді.
ұзақ тасымалдау барысында жануарлар ашығады, физикалық ауырлықтар түседі, соның салдарынан зат алмасу үдерісі бұзылады. Мысалы, ірі қара мал қанында фосфотазаның сілтілігі, креатининнің, зəр қышқылы жəне жалпы липидттер мөлшері белсенеді жəне артады. Тасымалдау барысындағы физикалық ауырлықтар жануарлар ағзасындағы минералды заттардың жəне су-электролиттардың алмасуын бұзады. Мысалы, бұқаларды тасымалдау
барысында сілекей қабықтарының құрғап, шөлдеуі пайда болады. қанда лейкоциттің концентрациясы көбейіп, гематокрит мөлшері 48%-ға дейін көтерілгені бұл ағзаның дегидротация ұлғаюының белгісі. Тасымалданған бұқашықтардың қан сарысуындағы натрий, хлор, кальций, бейорганикалық фосфор көлемдері азаяды. Аталған ферменттердің белсенділігі өзгеріп, зат алмасу үдерісінің бұзылуы қаңқа бұлшық еттеріне жəне бауырға функционалдық ауырлық түсу салдары пайда болады. Осылардың барлығы тасымалдау барысында жануарлардың ұзақ шаршау əсеріне соқтырады.
Жануарларды алғашқы тасымалдау барысындағы əсері жəне қозуы біртіндеп күшті күйзеліске əкеледі. Осының салдарынан жануарлар жатып қалып, су мен азықтан бас тартады. Ю. Т. Фомичева (1974-1980) зерттеулерінің көрсеткіштері бойынша, бұзауларды 42 сағат тасымалдау барысында тірі
салмағының 2,2 кг дейін кемиді, ал 65 км қашықтықта тасымалдау барысында əр бастың тірі салмағы 7,3 кг дейін кемиді. сойылатын малды тасымалдау барысында 40км қашықтықта 1кг тірі салмағынан, 80 км 4 кг жəне 300 км - 3,5 кг салмақ жоғалады. тасымалдау барысында күйзеліс тек қана өлімге немесе жануардың тірі салмағының кемуіне əкеп соқпайды, ол
еттің сапасын да айтарлықтай төмендетеді. күйзелу бұлшық ет ұлпасына дегенеративтік əсерін тигізеді, соның салдарынан ет бозғылт, жұмсақ, сулы болып кетеді. тасымалдау барысында алдын алу шараларын жүргізу жəне
жануарлардың күйзеліс жағдайларын мұқият қарастыру керек. Мал тасымалданатын шаруашылықта, тасымалдайтын малды басқа топтармен орналастырмау керек жəне тасымалдау ережесіне сəйкес азықтандыру керек.
Малды тасымалдар алдында көліктік режимге ауыстыру керек. Малдарды арту жəне түсіру арнайы алаңдарда, қажетті қондырғылармен жүргізу керек, ал шошқаларды арнайы контейнерлерде тасымалдайды. жануарларды арту жəне түсіру кезінде арнайы жабдықталған көлік қолданып, бір малға тиесілі орын көлемін ескеру керек, арту жəне түсіру барысында физикалық күш қолдануға болмайды, кəрі жануарларды соңынан түсірген дұрыс. Мал тасымалдайтын көліктер желдеткіштермен жақсы жабдықталуы тиіс, ал жануарлар күннің сəулесінен қорғануы керек. Малдарды тасымалдау кезінде қажетті мөлшерде сапалы азықтар, жолдың ұзақтылығына қарай, жəне жыл мезгіліне қарай су жеткілікті болу керек жəне жануарларға жақсы күтім
керек. малдарды автокөлікпен тасымалдағанда жай, біркелкі жүріп
отыру қажет. Қатты тоқтауға болмайды, көліктің максималдық жылдамдығы 70 кмсағ аспау керек. Ауа райы 22-250с-тан температурадан жоғары болса
шош қаларды түнгі мезгілде тасымалдау керек, күндіз тасымалдауға болмайды, ал күн жылы кезде күндіз жануарларды тасымалдағанда үстеріне суық су немесе əлсіз сірке қышқылын себелеп отыру шарт. Малдарды тасымалдар алдында күйзеліс жағдайын азайту үшін жəне тасымалдауға тұрақтылық туғызу үшін аминазин, амизил, фенозепам, ромпун, резерпин, галоперидол, элеутерококк, ацепромазин, ксилазин жəне т.б. препараттарды енгізуге болады. Малдарды ет комбинаттарына түсірер кезде абайлап
жəне көлікте қалай келді, солай топ-тобымен түсіру керек, пішілмеген бұқаларды бөлек ұстаған жөн, ал шаршаған немесе күйзелген малдарды 48 сағатқа бөлек ұстауы шарт. Жануарларды тасымалдау кезінде күйзелістен, тірі салмағының азаюынан жəне еттің сапасының төмендеуінен сақтау
үшін малдарға əртүрлі транквилизаторлық заттар енгізеді, бұл заттар орталық жүйке жүйесіне əсерін тигізеді, жануарларды мидың биоэлектрлігін белсендіреді жəне сезімін жоғарылатады. Аталған затты енгізгеннен кейін малдар ортаға тез бейімделе бастайды, тамыр соғуы байқалады, қан құрамы
қалпына келіп, ентігуін тоқтатады. Транквилизаторлы заттарды енгізгеннен кейін қорқытып, күйзелісі алаңдауы басылып мал тынышталады. аминазин - бұл ақ немесе ақшылт қоңыр ұсақ кристалды ұнтақ. препарат ұнтақ түрінде, драже түрінде 0,025, 0,05 жəне 0,5 г жəне 1,2 мен 5 мл ампулада 25% ерітінді түрінде шығарылады. аминазин ми ұлпасының импульстарын, жүйке жүйесінің қозуын тежеп тыныштандырады. Осының нəтижесінде қаңқа бұлшық еттері босаңсып, қозу төмендейді. Нəтижесінде малдарды тасымалдау кезінде тірі салмақтың жоғалуы төменделеді. Малдарды тасымалдау кезінде аминазин ерітіндісін артар алдында 1-3 сағат бұрын бұлшық етке немесе тері астына егеді жəне малды көліктен түсірер алдында. кері əсері жоқ, аминазинді малға енгізгеннен кейін 24 сағаттан кейін ғана малды союға рұқсат етіледі. Аминазинді ішке 3-5 мгкг салмаққа немесе бұлшық ет ішіне 0,5-2 мгкг енгізеді. Автокөлікпен бұзауларды 30-40 мин артар алдында бұлшық ет ішіне келесі дозада енгізеді: 30-60 км қашықтыққа
тасымалдағанда - 0,5 мгкг, 60-180 км - 1 мгкг и 180-300 км - 2мгкг салмаққа. ішке дозасы 2-2,5 есе мол болады. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz