Қазақстан суларынан кәсіптік мақсатта ауланатын балықтар және оларды қолдан өсіру

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 83 бет
Таңдаулыға:

«Бекітемін»

Кафедра меңгерушісінің

м. аМаден С. С

«___»20__ ж

Дипломдық жұмыс орындалуының

ГРАФИГІ

Жаратылыстану және ауылшаруашылық ғылымдары факультеті 5В080400-Балық шаруашылығы және өнеркәсіптік балық аулау

Курс: 4 курс

Студенттің аты-жөні: Зинеш Нұрбол

Жұмыс тақырыбы: «Қазақстан суларынан кәсіптік мақсатта ауланатын балықтар және оларды қолдан өсіру»

Күнтізбелік жоспар

№

Жұмыс мазмұны

Кеңестер

Орындалу мерзімі

№: І

Жұмыс мазмұны: 1. Дипломдық жұмыс тақырыбын таңдау

Кеңестер:

А) дипломдық жұмыс тақырыбымен танысу

Б) Дипломдық жұмыстың жазылуымен танысу

В) дипломдық жұмыс тақырыбын бекіту туралы арыз беру.

Орындалу мерзімі:

03. 09. 16-13. 09. 16

15. 09. 16-27. 09. 16

29. 09. 16-04. 10. 16

№: ІІ

Жұмыс мазмұны: 2. Әдебиеттермен танысып, таңдап бағдарлама құрастыру

Кеңестер:

А) берілген әдебиеттермен танысу

Б) дипломдық әдебиеттерді таңдау және оны түсіну

В) тақырыптық сұрақтарды анықтау

Г) ғылыми жетекшісімен келісіп дипломдық жұмыстың жоспарын құру

Орындалу мерзімі:

06. 10. 16-11. 10. 16

13. 10. 16-25. 10. 16

27. 10. 16-01. 11. 16

03. 11. 16-08. 11. 16

№: ІІІ

Жұмыс мазмұны: Әдебиеттерді таңдау

Кеңестер:

А) кітапхана және ғаламтордан материал жинау жұмысы

Б) ғылыми әдебиеттерді зерттеу

В) негізгі ой-түйінін, фактін, сандық сапасын бөлек қағазға, берілген әдебиетімен жазу

Орындалу мерзімі:

10. 11. 16-29. 11. 16

03. 12. 16-20. 12. 16

22. 12. 16-10. 01. 17

№: ІV

Жұмыс мазмұны: Жұмысын жазу

Кеңестер:

А) жұмыстың тарау, бөлімі бойынша бөліп жазу

Б) кіріспе жазу

В) дипломдық жұмыс тарауын жазу

Г) қорытындылап жазу

Д) кесте, график, диаграммаларды құрастыру

Е) пайдаланған әдебиеттердің жазылуы

Ж) грамматикалық және стильдік жазылуы

З) дипломдық шығарманың басылуы және түптелуі

Орындалу мерзімі:

12. 01. 17-17. 01. 17

19. 01. 17-26. 01. 17

27. 01. 17-07. 02. 17

09. 02. 17-14. 02. 17

16. 02. 17-21. 02. 17

23. 02. 17-28. 02. 17

02. 03. 17-14. 03. 17

16. 03. 17-21. 03. 17

№: V

Жұмыс мазмұны: Диплом жұмысын алдын ала қорғау

Кеңестер:

А) дайындалып шығып және ғылыми жетекшіден кеңес алу

Б) кафедра бойынша алдын-ала қорғау

В) дипломдық жұмысты қорғау

Орындалу мерзімі:

23. 03. 17-03. 04. 17

Ақпан 2017

Сәуір 2017

СтудентЗинеш Н.

Ғылыми жетекші, профессорҒапуов Б. Ғ.

Факультет: Жаратылыстану және ауылшаруашылық ғылымдары факультеті

Мамандық: 5В080400-Балық шаруашылығы және өнеркәсіптік балық аулау

Кафедра: Биология және ауылшаруашылық пәндері

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Х. Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті

Жарастылыстану және ауылшаруашылық ғылымдары факультеті

Биология және ауыл шаруашылық пәндері кафедрасы

«Қорғауға жіберілді»

Кафедра меңгерушісінің м. а.

Мәден С. С.

« »2017

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ

Тақырыбы: Қазақстан суларынан кәсіптік мақсатта ауланатын балықтар және оларды қолдан өсіру

Орындаған: Зинеш Нұрбол

Ғылыми жетекші профессор Ғаупов Б. Ғ.

Норма бақылау: Кенжеахметов. Д. Т.

Атырау, 2017 ж.

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

І. Қазақстанда балық аулау кәсіпшілігінің қысқаша даму тарихы . . .

II. Қазақстан суларын балық кәсіпшілігіндегі шикізат Қоры ретінде аудандастыру . . .

. Жайық-Каспий су қоймасын кәсіптік балықтары тұрғысынан

сипаттау . . .

. Арал су қоймасын кәсіптік балықтары бойынша сипаттау . . .
. Балхаш-Іле су қоймасының кәсіптік балықтары . . .
. Республиканың солтүстік және шығыс аймақтарын ауланатын

кәсіптік балықтары тұрғысынан сипаттау . . .

III. Қазақстандағы балық шаруашылығы және оны дамытудың тиімді жолдары. .

3. 1. Балықшы зауыттық әдіспен қолдан өсіру . . .

3. 2. 1. Тоған шаруашылығы, оның нысандары . . .

3. 2. 2. Балықты өсіру ерекшеліктеріне қарай таңдау . . .

3. 2. 3. Балық өсіру жүйелері . . .

3. 2. 4. Тұқы тұқымдас балықтарды өсіру . . .

3. 2. 5. Өсімдіктермен қоректенетін балықтар . . .

3. 2. 6. Тоғандарды тыңайту және балықтың тірі жемін өсіру . . .

3. 2. 7. Тоғандағы балықтарды қоректендіру . . .

3. 3. Балық қорын молайту және қорғау. Мелиорация. Акклиматизация . . .

Қорытынды . . . , . .

Пайдаланылған әдебиеттер . . .

Қосымша . . .

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі. «Қазақстан суларынан кәсіптік мақсатта ауланатын балықтар және оларды қолдан өсіру» тақырыбына жазылған диплом жұмысының өзектілігі балықтарды кешенді зерттеудің бір бөлігі ретінде республика суларын олардан ауланатын кәсіптік балықтары бойынша аудандастыру және балық қорын молайту мақсатында балықты қолдан өсіру шаруашылықтары жөнінде оқу - әдістемелік тұрғыдан толық мағұлмат беру.

Зерттеу пәні: ихтиология, гидробиология, аквакультура, балық аулауды және өсіруді ұйымдастыру, басқару т. б. пәндер.

Зерттеу нысаны: Қазақстанның балық ауланатын негізгі аудандары, олардан ауланатын кәсіптік балықтар, балықты қолдан өсіру шаруашылық- тарының нысандары.

Диплом жұмысының мақсаты . Қазақстан бойынша су қоймасының балық қорларын кәсіптік құндылықтарына қарай сипаттау, кәсіптік балықтар популяциясының алдағы уақыттарда пайдалы жаққа қарай өзгеруі туралы болжамды деректерді көрсету.

Диплом жұмысының міндеттері. Қазақстан Республикасында балық шаруашылығын дамытудың қазіргі жағдайын зерделеу мақсатындағы негізгі міндеттері:

Қазақстан суларын олардан ауланатын кәсіптік балықтары тұрғысынан сипаттау.
Қазақстандағы балық шаруашылығы және оны дамытудың тиімді жолдары ретінде балықты зауыттық әдіспен қолдан өсіруді, тоған шаруашылығын дамытуды және балық қорын молайтуды және қорғауды, мелнорация, акклиматизация т. б. шаралары бойынша жазылған деректерден тиісті логикалық қорытынды жасау.

Мәселенің зерттелу деңгейі. Биологиялық және ауылшаруашылық ғылымдарының заманауи дамуының басым бағытына «Қоршаған ортаны қорғау, оның табиғи ресурстарын толықтыру» осыған байланысты Қазақстанның балық қорын тұрақты пайдалану және дамыту жолдарына бағытталған.

Жұмыстың теориялық және әдістемелік негіздері. Көрсетілген тақырыпта диплом жұмысын орындауға оқу процесі кезінде ихтиологиядан, гидробиологиядан, аквакультурадан т. б. пәндерден алған теориялық білім және Қазақстанның балық байлығын молайту мен балықты қолдан өсірудің тәжірибелік жетістіктері, осы мәселе бойынша интернет жүйесінің, қазақ балық шаруашылығы ғылыми зерттеу институты, соның ішінде ЖШС Атырау филиалының, Атырау бекіре балықтарын қолдан өсіру зауытының тәжірибелік деректері негіз болды.

Диплом жұмысының ғылыми жаңалығы. Қазақстанда су ресурстары бойынша адамның шаруашылықтық әрекеттерінің белсенділігі жоғары аймақтарда, соның ішінде республиканың батыс өңірінде балықтың мекен орнын дұрыс сақтау, кәсіптік құнды балық қорын молайту үшін қолдан өсіру және тоған шаруашылығын ұйымдастыру туралы әдеби мәліметтерді жинақтап, көпшілік назарына ұсыну.

Жұмыс тақырыбының маңыздылығы. Қазіргі уақытта Қазақстанда биологиялық алуан түрлілікті, соның ішінде балықтарды да сақтау және оның қорын молайту мәселелеріне үлкен көңіл бөлініп отыр. Географиялық орнына сәйкесті республиканың таңғажайып табиғаты өзінің әртүрлі ландышафтасы және биоәртүрлілігімен ерекшеленеді. Республика суларында балықтардың 150 ден астам түрлері мен түршелері болса олардың 50-ден астам түрлері кәсіптік мақсатта ауланады және бірнеше ондаған түрлері зауыттық әдіспен қолдан және тоған шаруашылығында өсіріліп халықтың балыққа деген сұранысын өтеп отыр. Сондықтан республиканың ихтиолог ғалымдары мен тәжірибелі балық өсірушілерінің алдында балықтың маңызы мен қорғаудың ғылыми негізін жасау міндеттері тұр.

Диплом жұмысының тақырыбындағы республика көлеміндегі сулардан ауланатын кәсіптік балықтары, балықты қолдан зауыттық әдіспен және тоғандарда өсіру туралы баяндалған материалдар орта мектеп және колледж оқушылары мен мұғалімдеріне, жоғары оқу орындарының студенттері мен магистранттарына, оқытушыларына биология, ихтиология, гидробиология, аквакультура, балық аулау және қорғау пәндерін оқыту процестерінде қосымша материал ретінде пайдалануға болады деп санаймыз. Сондай - ақ осы жұмыс ішіндегі тақырыпқа сәйкесті мәліметтерді әуесқой және өндірістік балық аулаушылар, ерекше қорғалатын табиғи аймақтар мен басқада табиғатты қорғау, мекемелерінің, су полициясы қызметкерлері, тіпті балық туралы білгісі келетін қарапайым тұрғындарға қандай болсада көмегі болады деп есептейміз.

I Қазақстанда балық аулау кәсіпшілігінің қысқаша даму тарихы

Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығы жағдайы, балық шаруашылығы қоры, өндіріс, тауарлық балық шаруашылығы (аквакультура), саланы ғылыми қамтамасыз ету, мемлекеттік басқару және балық ресурстарын қорғау, балық шаруашылығының қазіргі кезеңдегі негізгі проблемалары осы тарауда бейнеленеді.

Балық шаруашылығының жай-күйі. Қазақстан балық шаруашылығы су қорына бай және балық аулау мен балық шаруашылығын қарқынды дамытуға қолайлы жағдайлар жасалған. Республика халқының болжамды өсімін ескере отырып, ұсынылған ғылым норманы (бір адамға 14, 6 кг) негізге ала отырып, халықтың балық және балық өнімдеріне деген қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін, аулау көлемін, тауарлық балық өсіру мен балық импортын 272, 0 мың тоннаға дейін жеткізу қажет.

Жалпы балық және балық өнімдерінің экспорты, соңғы жылдары, консервіленген өнімдерді қоспағанда, жекелеген ұстанымдар бойынша импорттан асып түсті. Республикаға балық және балық өнімдері 43 шетелдік мемлекеттерден келіп түседі. Негізгі балық жеткізушілерге Ресей, Норвегия және Қытай елдері жатады.

Балық және балық өнімдерінің импорты соңғы бес жыл ішінде көлемі бойынша да, құны бойынша да ең жоғары болды және 2005 жылы сәйкесінше 41, 9 мың тоннаға және 23, 3 миллион АҚШ долларына жетті, 2001 жылмен салыстырғанда 34, 7 мың тонна және 16, 0 миллион АҚШ долларына қарсы. Әкелінетін өнімнің негізгі көлемі 2005 жылы мұздатылған, дайын және консервіленген балыққа арналған, бұл әкелінген өнімдердің шамамен 95 %-ын құрады.

Өндіруші және өңдеуші балық саласын қалпына келтіру және жаңарту мақсатында, сондай-ақ кәсіпорындардың молықтыру кешенін жобалық қуаттылыққа шығаруда, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 29 желтоқсандағы 2003 жылғы N 1344 бекітуі бойынша, 2004-2006 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының балық шаруашылығын дамыту бағдарламасы қабылданды.

Бағдарламаның негізгі міндеттері ретінде анықталды:

- нормативтік-құқықтық базаны жетілдіру үшін, балық шаруашылығын тиімді дамыту;

- балық шаруашылығын мемлекеттік басқарудағы тиімді жүйесін құру;

- ортаны қорғаудың тиімді жүйесін қалыптастыру, балық ресурстарының өсімін молайту, ;

- бағалы балық түрлерінің запасын қалыптастыру және толықтыру және көл-тауар шаруашылығын құруды дамыту үшін жағдай жасау;

- балық шаруашылығын дамытуды ғылыми қамтамасыз ету.

Қазақстан Республикасының 9 шілдедегі 2004 жылғы «Жануарлар дүниесініңөсімін молайту және пайдалану, оларды қорғау» туралы заңын қабылдауы, жаңа редакцияда қазіргі экономикалық жағдайды дамыту үшін жағдай туғызды. Оны іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулыларымен елуден астам нормативтік құқықтық актілері бекітілді, олардың негізгілері болып табылады:

- Балық аулау ережесі 18 наурыз 2005 жылдан бастап N 246;

- Қазақстан Республикасының балық шаруашылығын дамытудың 2004-2006 жылдарға арналған бағдарламасы29 желтоқсан 2003 жылдан бастап N 1344 қаулысы.

- Қазақстан республикасында балық шаруашылығын жүргізу ережесі 31 желтоқсан 2004 жылдан бастап N 1456;

- Балық шаруашылығы су тоғандарын(учаскелерінің) бекіту және қойылатын біліктілік талаптары бойынша конкурс өткізу, конкурсқа қатысушыларға арналған ереже 4 ақпан 2005 жылдан бастап N 102;

- Сирек кездесетін және құрып кету қаупі төнген жануарлар түрлеріне 10 мамыр 2002 жылдан N 408 және басқа да. [5]

Балық шаруашылығы қоры. Балық шаруашылығы қорының құрамына Каспий және Арал теңіздеріакваториясы, Балқаш көлі, Алакөл көлдер жүйесі, Бұқтырма, Қапшағай, Шардара су қоймалары және басқа да халықаралық, республикалық және жергілікті маңызы барсу айдындары кіреді.

Су қоймаларының жалпы аумағы Каспий теңізін есепке алмағанда, шамамен 5 миллион гектар. Республика су тоғандарындағы жалпы балық аулау 1965 жылы 111, 9 мың тоннаны құрады. 1990 жылдан бастап 2004 жылға дейін күрт төмендеуі байқалды, балық аулау көлемі 80, 9 мың тоннадан 36, 6 мың тоннаға дейін құрады. 2005 жылы бақылауды күшейту есебінен балық қорларын қорғауға және ұтымды пайдалануға су тоғандарындағы жалпы балық аулау республика бойынша 2004 жылмен салыстырғанда 12, 2 %-ға артты және 44, 9 мың тоннаны құрады.

Өсімін молайту. Антропогендік әсерінен (ағынды өзендердің және басқа да шаруашылық қызметті бақылау) келтірілетін шығынды өтеу мақсатында республикада 7 балық питомнигі, 2 уылдырық шашу-өсіру шаруашылықтары, 2 бекіре балық өсіру шаруашылығы және Қазақ өндірістік жерсіндіру станциясы болып табылатын республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорындары айналысатын, оларды өсірумен, шабақтарын(бекірелер, тұқы, сазан, дөңмаңдай, ақ амур құрттар, ақсақа балық түрлері) шығарумен және оларды табиғи су айдындарына жіберу міндеттері кірді. Жыл сайынғы шабақтар мен балықтардың дернәсілдеріншығару 143, 6 миллион данаға жетеді, оның ішінде 6, 0 миллионнан астамыКаспий теңізіндегі шабақ бекіре. Кәсіпорындардың қызметі мемлекеттік тапсырыс және шаруашылық қызметінен түсетін табыс есебінен қаржыландырылады. [9]

Тауарлық балық шаруашылығы (аквакультура) Өткенғасырдың 90-шы жылдарына дейін келесі бағыттар бойынша тауарлық балық өсірутабысты дамыды: тоған балық шаруашылығы (полносистемное және нагульное), шарбақтық, көл-тауарлы, бассейндік және су қоймаларында өсуге бейімделгенбалық және жылы суларда жылу және гидро электр станцияларында релелік (бұдан әрі - ЖЭО, ГРЭС) . Бейімделген су тоғандарында тауарлық балық біржылдық, екі - және үш жылдық болып бөлінді. 1970 - 1990 жылдар аралығында тауарлық балық өсіру көлемі 0, 6 мың тоннадан 9, 8 мың тоннаға өсті немесе 14, 2 есеге артты. Тауарлыбалық өсірудегімұндай өсу қарқыны бұрынғыОдақ -бірінде болмаған. Мысалы, кезінде балық аулау Балқаш көлінде 1 гектардан 3-тен 5 кг дейін, тоған шаруашылығында бұл көрсеткіш 1, 5 мың кг 1, 8 мың кгдейін жетіп жатқан. Тоғаншаруашылықтарын қазіргі заманғы қарқынды дамыған технологияғаауыстыру кезінде, тауарлық балық өсіруге бір гектардан10, 0 мың кг және одан да көпке жеткізуге болады.

Қазақстан республикасының әр балық өсіруді дамытуғажеткілікті үлкен әлеуеті бар, алайда, бірқатар себептерге байланысты оның дамуына кедергі келтіретін, аталған бағыт бүгінгі күнге дейін дамымаған.

1990-2005 жылдары тауарлы балық шаруашылығы іс жүзінде дамымады. Тауарлықбалықты аулау кейінгі жылдары, тоған шаруашылықтарында 150 тоннаға дейін қысқарды, ал 1990 жылы тауарлық балық өсіру 10 мың тоннаға жетті. Республиканыңжаңа экономикалық қарым-қатынастарға көшуі кезеңінде мемлекеттіктауарлық балық өсіруді реттеу жүйесі болмады. Осыбағытты дамыту бойынша, қандай да бір бағдарламаның болмауы, балық шаруашылығы субъектілерін жүзеге асырудың толыққанды қызметіне мүмкіндік бермеді. Қазіргітаңдағы , халықаралық ынтымақтас- тықтыңтөмен деңгейін ескере отырып, тауарлық балық өсіру мен балық қорларын молайту балық саласының бір бөлігі ретінде өте нашар дамығанын көреміз. Тауарлық балық өсіру көлемінің күрт төмендеуінің негізгі себептеріне мамандандырылған жем-шөп, тыңайтқыштар, емдік препараттардың, электр энергиясы, су ресурстары мен жерді пайдалану, сондай-ақ жоғары кедендік баж әкелу кезінде балық отырғызу материалы (личинкаларын, балық шабақтарын және басқаларды) мен азықтық организмдердің республикасының аумағындағыжоғары құнынжатқызуға болады. [2]

Саланы ғылыми қамтамасыз ету Балық шикізат ресурстарының қазіргі жай-күйін талдау және ғылыми негізделген іс-шараларды ұтымды пайдалану ерекше маңызға ие. Бірқатар мәселелер әлі шешілмеді, мысалы, балық аулауды реттеуде нақты ұсыныстар беруге, жаңа аулау құралдарын қолдануға, молықтыру кешені және халықаралық ынтымақтастық бөлігінде нақты стратегия әзірлеу бойынша және басқа да. Басқарушылық шешімдерді қабылдау уәкілетті органдардың қабылданған шешімдеріндеүлкен жауапкершілікті талап етеді, азаматтық-құқықтық қарым-қатынастар саласы секілді, сондай-ақ бір бөлігінен қоршаған ортаға әсері байланысты, саланың ғылыми қамтамасыз етілурөлін бағалау қиын.

2004-2006 жылдар кезеңінде мемлекеттік есепке алу және оның балық ресурстарын кадастрынжүргізудің ғылыми негізі салынды. Зерттеу халықаралық, республикалық маңызы бар барлық су айдындарындағы ірі балық шаруашылығында, сондай-ақ, жергілікті маңызы барсу айдындарында жүргізілген. Нәтижесінде балық ресурстарының жағдайыныңбірыңғай ақпараттық жүйесі қалыптастырылды, балық шаруашылығының өсімін молайтукешенін дамыту бойынша ұсыныстар әзірленді.

Тауарлықбалық өсіруге бағытталған өзекті зерттеулер пайда болды. Балық шаруашылық ғылымы білікті кадрлардың үлкен тапшылығына ие. Ихтиологиялық өткізу сапасын, соның ішінде, балық өсіруді зерттеулерді жақсартуды талап етеді, және қолданбалы жазықтық зерттеулер бөлігінде ұсыныстар беруде басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін көп мән беріледі. Сондай-ақ, мамандандырылған жобалау ұйымдарыныңболмауы жоба- лық биологиялы-балық өсіру және техникалық-экономикалық негіздемелерді құруда балық шаруашылықтарын, соның ішінде, тауарлық бекірені әзірлемейді.

Мемлекеттік басқару және балық қорын қорғау Балықшаруашылығы- ның комитеті, балық шаруашылығы аумағында уәкілетті ұйым ретінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылдың 18-ші шілдесіндегі N 714 қаулысы бойынша, балық шаруашылығын мемлекеттік басқарудың міндеттерін жүзеге асыру мақсатында құрылды. Ірі балықшаруашылық су қоймаларын басқару және тиімді қорғау үшін Комитеттің құрылымдық бөлімшелері жасалды. Хауызды және облысты аумақтық ұйымдарда, балық қорларының жағдайына және олардың мекендеу ортасына байланысты тұрақты ихтиологиялық мониторингты жүзеге асыру, сонымен қатар басқарушылық шешімдерді жылдам қабылдау мақсатында ихтиологиялық мониторинг қызметері құрылды. [4]

Сонымен қатар, балық шаруашылығы Комитетінің атқарымдары балық өнеркәсібінің сұрақтарын реттеу бөлігінде шектеледі. Балық кәсібінің, шығарылатын өнімнің түрлік құрамының, балық өңдеу мен балық өнімдерінің қауіпсіздігінің мониторингісі толық күйде жүзеге аспайды. Сонымен қатар, ішкі және сыртқы нарықтағы маркетинг, жоғары сомалы бәскеге қабілетті тауарларды нарыққа шығару жөніндегі сұрақтарды мемлекеттік реттеу талап етіледі. Осы байланыста балық шаруашылығы аумағында уәкілетті ұйымдардың өкілдігін кеңейту және оның құрылымдарын жетілдіру қажет.

2004-2006 жылдары балық шаруашылығын дамыту бағдарламасы аясында, Қазақстан Республикасының Үкіметінің 2003 жылы 29 желтоқсанда қабылдаған N 1344 қаулысы бойынша құрылған балық шаруашылығы Комитетінің құрылған кезеңінен бастап аумақтық ұйымдардың материалды-техникалық жабдықталуы жақсарды, алайда осы аумақтық ұйымдардың материалды-техникалық жабдықталуын әрі қарай жалғастыру қажет. Қызметтерде қажетті өлшеу мен бақыланған аулау, және шабақтарды құтқару жұмыстарын жүргізуге қажетті жабдықтар мен зертханалық жабдықтар жоқ. [1]

Замануи кезеңдегі балық шаруашылығының негізгі мәселелері Елдің балық шаруашылығының замануи жағдайын саралау, оның тиімді дамуына кедергі келтіретін негізгі мәселелерді анықтауға мүмкіндік береді. Нормалық-құқықтық база аясында балықаулайтын және балықөңдейтін кәсіпорындардың қуаттылығы, шығарылатын өнімдердің түрлері мен көлемдері, шикізат жеткізетін жолдар, өнім өткізу, қызметкерлер саны, экономикалық көрсеткіштер туралы, сонымен қатар балықтарды сатып алумен және өткізумен, көтерме және бөлшек жүзеге асырумен айналысатын кәсіпорындар туралы ақпарат алу мүмкін емес. Өндіріс сферасында маркетингтгі зерттеу жоқ, балық өнімдерінің түрі, аумағы, қауіпсіздігі бойынша балық және балық өнімдеріне деген әлеуетті сұраныс бойынша ақпараттар жеткіліксіз. Ішкі және сыртқы нарықтағы маркетинг сұрақтарын зерттеу, бәсекеге қабілетті жоғары сомалы тауарларды нарыққа шығару қажет етіледі. Балықөңдейтін кәсіпорындардың рентабельділігіне, баға қойылуына, олардың түрлері мен елеміздің нарқында ұсынылған балық өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігіне әсер ететін факторлар көрсетілмеген.

Балық қорларын пайдалану, ұдайы өңдеу және қорғау аумағында мемлекеттік саясаттың тиімді жүзеге асыруын қамтамасыз ететін басты факторлардың бірі - жоғары және орта білімді, білікті де тәжірибелі мамандардың болуы. Балық өнеркәсібінің дамуына байланысты, балық шаруашылығында тәжірибелі және техникалық білікті басқарушыларға деген сұраныс көбейе береді. [18]

Стратегиялық тағайындау объектілерінде (ГЭС, ГРЭС) және Ақдалы күріштік алқабының Тасмұрын және Бақанас магистральды каналдары секілді ірі тоғандарда балыққорғау құрылыстарының болмауы немесе талаптарға сай келмеуі Іле, Жайық, Ертіс, Сырдария, Шу, Қаратал, Тобыл, Есіл және т. б. өзендердегі балық қорларына үлкен зардабын тигізеді. Балық шабақтары уылдырық шашуы кезінде балыққорғаудың тиімсіздігі әсерінен күріш өсіретін алқаптарға өтіп кетеді, және ол жерде үлкен көлемде өліп қалады. Суэлектростанциялары су жіберудің келісілмеген режимінің әсерінен уылдырық шашатын популяцияға үлкен зиянын тигізеді. Сонымен қатар, бөгеттердің аумағындағы станциялар заманауи талаптарға сай келетін балықөткізгіш құрылғылармен жабдықталмаған, оларға балықтың түсіп кетуінен қормалмаған.

Заң шығаруды қаталдандыру шаралары қабылданса да, балық қорларын заңсыз аулау әлі де бар. Тәуелсі зерттеулердің мәліметтері бойынша, заңсыз аулаудың үлесі жоғары және оны азайтудың қатаң шаралары қажет етіледі.

Балық өнімдерін экспорттау республикада шикізатты бағытта айқын көрсетілген, соның ішінде өңделмеген жаңадан қатырылған балықтар экспортталады. Қазақстан Республикасының Агентінің мәліметі бойынша өңделген шикізат ішінде еуропалық нарықта саудалық маңызы бар көксеркенің еті басым келеді. Жоғарыда аталған Агенттіктің 2005 жылғы мәліметі бойынша, балық өнімдерін шет елдерге тасу 33 мың тоннаны құраған, соның ішінде өңделмегені - 22, 4 мың тоона, ал өңделгені - 11, 2 тоннаны құрайды.

Өнеркәсіптің өңдеу базасының әлеуеті 1993 жылға дейін жеткілікті жоғары деңгейде болды. Өңделген өнімдер үлкен сұраныс сұранысқа ие болды және ТМД елдерінің барлығында дерлік сатылымда болды. Консерві өнеркәсібінің өнімдері жылына 44, 8 млн тоннаға дейін шығарылды, оның 11, 2 мың тоннасы дайын консерві өнімдерін құрады. [7]

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.