Фасциолез ауруына сипаттама

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспары

Кіріспе

I.: II.

Кіріспе: Негізгі бөлім

3: 4

I.: 2. 1

Кіріспе: Фасциолез ауруына сипаттама

3: 4

I.: 2. 2

Кіріспе: ҚР АШМ «Жануарлардың инфекциялық және инвазиялық ауруларының алдын алу және жою бойынша ветеринариялық іс-шараларды жүзеге асыру» жөніндегі ереже

3: 6

I.: 2. 3

Кіріспе:

Ветеринариялық-санитариялық бағасы

3: 9

I.: III.

Кіріспе:

Қорытынды

3: 10

I.: IV.

Кіріспе:

Пайдаланылған әдебиеттер

3: 11

Кіріспе Мал дәрiгерiнiң аса жауапты мiндетi - тағамдық өнiмдер арқылы адамға жұғатын аурулардың алдын-алу болып табылады. Сонымен қатар, мал ауруларын таратпау, сыртқы ортаны қорғау, ауру малдан алынған өнiмдердi залалсыздандыру күрделi де жауапты жұмыс. Жұқпалы аурумен ауырған мал ұшасы мен ағзаларын малдәрiгерлiк-санитариялық сараптан өткiзгенде, мал дәрiгерi оның сойғаннан кейiнгi балауының ерекшелiктерiне көңiл аударады, малдәрiгерлiк-санитариялық сарапты үлкен ұқыптылықпен жүргiзiп, алынған өнiмдерге тиiстi баға беруі керек. Сойылған мал ұшасындағы өзгерiстер аурудан өлген мал тәнiндегi өзгерiстермен салыстырғанда әлде қайда көмескi болады, тiптi байқалмауы да мүмкiн. Малдәрiгерлiк-санитариялық сараптау аса жауапты жұмыс, тағамға пайдалануға болмайтын ауру малдың етiн жеп адам ауруға шалдықса, мал дәрiгерi заң алдында жауап бередi. Малдың инвазиялық аурулары - эволюциялық даму барысында жануар денесінде паразиттік тіршілік етуге бейімделген бір клеткалы организмдер мен құрттар тудыратын аурулар. Бұл аурулардың 2 тобы бар: Бірінші тобы - гельминтоздар. Оларды трематода (сорғыш құрт), цестода (таспа құрт), нематода (жұмыр құрт) кластарына жататын құрттар тудырады. Мал арасында фасциолез, дикроцелиоз, ішек цестоздары, таспа құрт дернәсілдері тудыратын аурулар жиі кездеседі. Сиырдың, қой-ешкінің, түйенің жіті және созылмалы ауруы - фасциолез республиканың барлық өңірінде таралған. Аурудан арылу үшін ит пен малды алдын ала құрттан арылтады (дегельминтизация), батпақтарды құрғатып, жайылымдарды, суаттарды, олардың маңын тазартады. Дикроцелиоз- малдың бауыры мен өт жолдарын зақымдайтын созылмалы ауру. Республиканың барлық өңірінде, әсіресе оңтүстік мен оңтүстік-шығысында жиі кездеседі. Оны тудыратын дикроцелия құрты. Малға гексихол, гексохлор-параксилол, гетолин беріп (дегельминтизация жасап), құрттан арылтуға болады. Таспа құрт дернәсілдері тудыратын аурулар - эхинококкоз, ценуроз, цистицеркоз кезінде малдың бауыры, миы, өкпесі, сірі қабықтары зақымданады. Бұл аурулардан арылу жұмысы арнайы жоспар бойынша жүргізіледі.

Негізгі бөлім

2. 1 Фасциолез ауруына сипаттама

Фасциолез (fasciolosis) - трематоздар қатарынан шыққан, гельминтті, бауыр мен өт бөлу жүйесін зақымдаумен сипатталатын адам мен жанауарлар ауруы. Фасциолез - бауыр фасциоласы әсерінен туындайтын, ішектік құрт ауруы. Бауырқұрт (Fascіolosіs) - төрт түлік малдың құрт ауруы. Ауруды сорғыш құрттар (фасциола гепатика және фасциола гигантика) қоздырады. Олардың пішіні жалпақ, ұзындығы 20 - 30 мм, ені 8 - 10 мм болады. Ауру, көбінесе, саз-батпақты жерде, өзен-көл жағасында жайылған малда кездеседі. Ауырған малдың нәжісімен ылғалды жерге түскен құрт жұмыртқалайды, одан шыққан дернәсіл судағы ұлуларға немесе су жағасындағы шөптерге жабысады. Мұны мал шөппен қоса жесе не сумен бірге жұтса, бауырқұрт ауруына шалдығады. Малдың ас қорыту жүйесіне түскен құрт, оның ішегін, бауырын жаралап, өт жолдарына жиналады. Ауру мал арықтайды. Көзі мен аузының кілегей қабықшалары сарғылт тартады. Тамағында, төсінде, буындарында ісік пайда болып, іші кебеді, тышқақтайды. Ауру малды емдеу үшін ацемидофен дәрісінің 10%-тік ерітіндісі, сондай-ақ, дертил, гексихол, төрт хлорлы көміртек, битионол дәрілері қолданылады. Аурудың алдын алу үшін мал жайылымына құрғақ жерлерді таңдап, малды ағынды сумен суғару керек. Бауырқұрттан өлген малдың бауырын жерге көміп залалсыздандырады[1] .

Фасциолез - жіті және созылмалы өтетін зоонозды трематозды асқорыту мүшелерінің жұмысының бұзылуымен, ісінулер, анемиямен сипатталатын үй және жабайы жұптұяқты жануарлар ауруы. Ауру қоздырғыштары - кәдімгі трематода фасциола және фасциола гигантика. Олар жануарлардың бауырында және өт қабында ондағы қанмен және ұлпалармен қоректеніп, паразитті тіршілік етеді.

Фасциолалар биогельминт ретінде екі иесі қаты дамиды қатысуымен - түпкілікті және аралық. Негізгі түпкілікті иелері күйіс қайыратын малдар. Аралық иелері - тұщы судың әр түрлі ұлулары. Фасциолалар үй жануарлары бауырында 4-5 жыл немесе одан да көп, қоянның өт жолында 2-3 жыл уақыт тіршілік ете алады. Ауыл шаруашылығы малдарынан ауруға көбінесе қой, ірі қара мал, сирек жағдайда жылқы, шошқа және тағы басқалары анағұрлым бейім келеді. Ұлулар арқылы зақымдану дәрежесі көктемде төмен, ал күз кезінде күшейеді. Ауруға ересек малдар төлдерге қарағанда салыстырмалы түрде көбірек шалдығады.

Аурудың клиникалық белгілері қоздырушының жұқтыру қарқындылығы, фасциола түріне, оларға ағзаның қарсылық күшіне, жануарлардың азығы мен тұрғын жағдайларына байланысты.

$C:\Users\USER\Desktop\Fasciola_LifeCycle.gif$

1 - сурет. Фасциоланың тіршілік айналымы

Егер жануар организмінде бірнеше ғана фасциола тіршілік етсе, малдың иесі, ветеринариялық мамандар аурудың ешқандай клиникалық белгілерін, бауыр мен асқазан-ішек жолынан еш симптом байқай алмайды. Резистенттілігі жоғары, сау малдың организмінде фасциолез симптомсыз немесе әлсіз байқалатын клиникалық белгілермен өтеді. Ауруға шалдыққан әлсіз жануарлар өлімге ұшырауы мүмкін. Фасциолез жіті және созылмалы түрде өтеді.

Ауру жіті өткенде жануарлардың дене қызуы көтеріліп, тынысы мен жүрек соғысы жиілейді. Ауруға шалдыққан малдар жалпы күйзеліске ұшырайды. Олардың қабақтары, астыңғы жақ тұтастай, сонымен қатар іші мен көкірек қуысы ісінеді. Анемияға шалдығу салдарынан, көзі мен ауыз қуысының кілегейлі қабықтары бозарған.

Ауру созылмалы өткенде жануарлардың түктері құрғақ, сынғыш болып, көбінде түсе бастайды. Терісінің белгілі бір жерлері жалаңаштанады. Сонымен қатар, асқазан - ішек жолдары жұмысының бұзылуы: диарея, іш қату орын алады. Көздері мен ауыз қуысының кілегейлі қабықтары сарғаяды.

Фасциолезбен қояндар, теңіз шошқасының аналығы, тиіндар ауырғанда, оларда түсік - жүктіліктің мезгілсіз тоқтауы орын алады. Егер ауру қояннан көжек туылса, олар өте әлсіз, дамуы баяу болады, себебі анасының сүті аз бөлінеді. Мұндай әлсіз көжектер көбінесе өлімге ұшырайды.

Ауруға үй және жабайы мүйізді қара мал, түйе, жылқы, қояндар, тиін, теңіз шошқалары және тағы басқалары шалдығады. Көптеген жануарлар ауруды жайылымдарда жұқтырады.

Фасциолезбен ауырған малдарды емдеу үшін - альбендазол, триклабендазол, клозантел, рафоксанид, фенбендазол пайдаланылады.

Аурудың алдын алу шаралары - жайылымдарды ауыстырып тұру, аурудың қоздырушысының аралық иелерімен күрес жүргізу және басқа да ветеринариялық-санитариялық шаралар жүргізу.

$C:\Users\USER\Desktop\Fasciola_hepatica.JPG$

2 - сурет. Фасциола құрты

2. 2 ҚР АШМ «Жануарлардың инфекциялық және инвазиялық ауруларының алдын алу және жою бойынша ветеринариялық іс-шараларды жүзеге асыру» жөніндегі ереже

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы Министрiнiң
"Жануарлардың инфекциялық және инвазиялық ауруларының алдын алу
және жою бойынша ветеринариялық iс-шараларды жүзеге асыру жөнiндегi ережелердi бекiту туралы" 2004 жылғы 7 қыркүйектегі
N 476 бұйрығымен бекiтiлген

Жануарлардың фасциолез ауруының алдын алу және жою
бойынша ветеринариялық iс-шараларды жүзеге асыру туралы
Ереже

Осы фасциолез ауруының алдын алу және жою жөнiндегi ветеринариялық iс-шараларының ережесi (одан әрi - Ереже) жеке және заңды тұлғаларға ветеринариялық iс-шараларды ұйымдастыру және жүргiзудiң Қазақстан Республикасының "Ветеринария туралы" Заңының26-бабына сәйкес мiндеттi түрде орындауға тиiстi тәртiбiн анықтайды.

1. Жалпы ережелер

1. Фасциолез - бауыр құрт ауруы сүт қоректiлердiң жiтi және созылмалы өтетiн құрт ауруы. Сүт қоректiлердiң 40-тан астам түрi бауыр құрттарға сезiмтал келедi де фасциолезбен ауырады. Көбiнесе қой, ешкi, iрi қара малы, түйе жиi ауырады, шошқа, жылқы, бұғы, қоян және басқалары, сонымен бiрге адам сирегiрек ауырады. Құстар фасциолезбен ауырмайды.
Қоздырушысы - екi түрi - Fasciola hepatica және Fasciola gigantica деп аталатын сорғыш жалпақ құрттар болады.
Фасциолалар - бауыр құрттар көбiнесе бауырда (өт жолдарында) кездеседi, жануарлар ағзасында тоғышарлық тiршiлiк етедi. Бауырдың жiтi және созылмалы ауруын тудырады, асқазан қызметi бұзылады, ағзалар жалпы улануға әкелiп соғады, қанның көп мөлшерде азаюына әкеледi және миграциялық патогендiк микроорганизмдердi жұқтырады.

2. Фасциолездер жер шарының барлық елдерiнде кең тараған, әсiресе ылғалды, батбақты және сулы жерлерде кездеседi.
Қазақстанда қой және iрi қараның фасциолезi көбiнесе жиi тiркеледi. Fasciola gigantica деп аталатын сорғыш жалпақ құрттар тудыратын фасциолез Атырау, Қызылорда және Оңтүстiк Қазақстан облыстарында байқалады. Қарапайым - Fasciola hepatica деп аталатын түрiнiң таралу аймағы өте кең тараған. Олар Атырау, Жамбыл, Қызылорда, Оңтүстiк Қазақстан, Алматы және Шығыс Қазақстан облыстарын қамтиды. Оңтүстiк - батыс және Оңтүстiк облыстарда сорғыш жалпақ құрттардың - трематодтардың екi түрi де жиi кездеседi, әсiресе Fasciola gigantica.

3. Ауруға тiрi кезiнде диагноз қою эпизоотологиялық жағдайды негiзге ала отырып, клиникалық белгiлерiне қарап, гельминтологиялық-копрологиялық тексерулердiң және иммунобиологиялық реакцияның нәтижесiне байланысты қойылады.
Ауруға жануарлар өлгеннен кейін диагноз қою, тиiстi ағзалардың патологоанатомиялық өзгерiстерiн негiзге ала отырып және сорғыш жалпақ құрттардың бауырдың өт жолдарында табылып, тоғышарлық тiршiлiк етуiне байланысты, ал құрттардың балауса жас түрi, ақшыл - сүр түстiсi бауырдың паренхимасында кездесуiне байланысты балайды.
Фасциолездiң жiтi түрiн сiбiр жарасынан, энтеротоксемиядан, брадзоттан, топалаңнан және уланудан ажырату қажет.

2. Аурудан таза ветеринариялық-санитариялық
қолайлы аймақтағы атқарылатын алдын алу
профилактикалық iс-шаралары

4. Жануарларға фасциолез ауруының жұғуына жол бермеу мақсатында, мына келесi iс-шаралар атқарылады:
1) профилактикалық iс-шара - дегельминтизация жылына кемiнде 2 рет жасалынады: жануарларды қысқы тұрақты орынға қойғаннан кейiн 1 ай iшiнде, одан кейiн 3 ай өткесiн, жайылымға шығардан бiр ай бұрын атқарылады. Фасциолалар - сорғыш жалпақ құрттар бұл кезде дамыған сатыда өсiп жетiледi, бұл кезде антгельминтиктердiң күштiрек қызмет атқаруына қолайлы болады;
2) жануарлардың фасциолез ауруына сезiк туған жағдайда және аурумен ауырған мезгiлде, ол жөнiнде ветеринариялық қызметтi дер кезiнде хабарландырып отыру;
3) сырттан келген сатып алынған жануарларды, одан хабардар болған кезде, ветеринариялық мамандардың талабы бойынша, жануарларды бақылап тексеру жүргiзу үшiн және тиiстi шараларды атқару үшiн жағдай туғызу;
4) жануарларды тасымалдау кезiнде, бағып күту кезiнде және азықтандыру кезiнде, мал шаруашылығының құрылыс құрылымдарын салу кезiнде санитарлық және ветеринариялық-санитариялық талаптарды қатаң сақтау қажет.

3. Жануарлардың фасциолез ауруымен күресу жөнiндегi iс-шаралар

5. Жануарлардың фасциолез ауруымен күресу - арнайы iс-шараларды атқару арқылы кешендi жүргiзiледi.
Кешендi iс-шараларға мыналар жатады:
1) бауыр құрттың соңғы негiзгi иесiне дегельминтизация жасау;
2) моллюскалардың биотоптарын табу және оларды жою;
3) жайылымды ауыстыру, азықтандыруды жақсарту және жануарлардың санитарлық-гигиеналық бағым күтiмiн жақсарту.

6. Дегельминтизацияға антгельментиктер препараттары қолданылады. Дегелминтизация жасағанда сорғыш жалпақ құрттар дәрiге бой үйретiп алмас үшiн, антгельминтиктерді үнемі алмастырып реттеп отыру қажет.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.