Мұсылман құқығының жалпы түсінігі
I. Кіріспе
Мұсылман құқығының жалпы түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
II. Негізгі бөлім
1. Мұсылмандық құқықтық жүйе ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
2. Құран. Алланың сөзі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
3. Сунна.Мұхаммед пайғамбардың хадистері ... ... ... ... 7
4. Иджма. ислам қоғамының келісімі ... ... ... ... ... ... ... ..7
5. Қияс. мәселелерді құранның ұқсас аяттарына сүйене отырып шешу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
III. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
IV. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... 10
Мұсылман құқығының жалпы түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
II. Негізгі бөлім
1. Мұсылмандық құқықтық жүйе ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
2. Құран. Алланың сөзі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
3. Сунна.Мұхаммед пайғамбардың хадистері ... ... ... ... 7
4. Иджма. ислам қоғамының келісімі ... ... ... ... ... ... ... ..7
5. Қияс. мәселелерді құранның ұқсас аяттарына сүйене отырып шешу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
III. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
IV. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... 10
Қылмыс әлеуметтік құбылыс ретінде қоғам үшін келеңсіз құбылыс болғандықтан, оған қарсы үздіксіз күрес жүргізіліп келе жатыр. Сондықтан да қылмысқа қарсы күрестің негізгі механизмін ата-баба құқықтарынан, құқықтық мәдениетімізден іздегеніміз абзал. Қоғам үшін құқықтық сананы қалыптастырып, қылмыстың күнә, теріс әрекет екендігін бесіктегі баладан бастап бойына сіңіре білсек, болашақ қоғам үшін жағымды бетбұрыс жасау деп түсінеміз. Осы айтылғандарға байланысты мұсылман құқығы мен қазақ әдет-ғұрып құқығының зерделенуі мен оның маңыздылығын жете түсіну әлеуметтік-құқықтық мәнділікке ие екендігі айқын бола түседі.
Тарихымыздың қай кезеңі болса да, дін әрқашан адамдардың өзін-өзі қорғау жаман қылықтардан арылып, жақсылыққа шақыру құралы болған. Әрбір жанұяға, жеке адамға, қоғамға бір сөзбен айтқанда барлық халыққа жақсы жол көрсететін амалдар қарастырылған. Өте ауыр сынақтардан өтуге, жарық күнге ұмтылып өмір сүруге шақырған, сендірген және өз кезегінде адамдарға күш-қуат сыйлайтын, жігерін арттыратын, бір-біріне мейірбандылығын асыратын игі идея іске асырылған.
Мұсылман құқығында қылмыс пен жаза түсініктері діни көзқарасқа негізделген. Шариғатта жасауға тиым салынған іс-әрекеттер негізінен қылмыс болып саналған. Ал қылмыстың қауіптілік дәрежесі Алла алдында жасалған іс-әрекеттің ауыр және жеңіл күнә болуына байланысты болған. Жаза белгіленген дәрежеде күнәдан арылу үшін қолданылған.
Қылмыс әлеуметтік құбылыс болып саналады. Заңгер ғалымдар қылмыстың ұғымына қатысты әртүрлі пікірлер айтады. Қазақ әдет-ғұрып құқығы бойынша қылмыстың түсінігі өзіндік ерекшеліктерге де ие.
Орта ғасырлардағы мұсылман құқықтанушылары мен қазіргі заман зерттеушілері құқық бұзушылықтың бірнеше қағидаларын қарастырған. Олардың көзқарастарын талдау мұсылман қылмыстық құқығын тағы да терең зерттеуге әсер етті. Шариғатта «қылмыс» сөзі адамның жанына немесе ағзаларына зиян келтіру мағынасын білдіреді.
Қандай да болмасын мемлекеттің өзіндік даму сипаты болды және олар сол қоғамдағы қылмыстар үшін өздеріне оңтайлы жазаларды қолданған. Қазақтың әдет-ғұрыпында немесе мұсылман құқығының тыйым салушы
талаптары жазамен тікелей байланысты болып келді.
Жаза – мемлекет қолындағы маңызды құрал, ол арқылы мемлекет адамды, оның құқығын, бостандығын, заңды мүддесін, меншікті, ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін, қоғамдық тәртіпті және қауіпсіздікті, қоршаған ортаны, аумақтық бүтіндікті, қоғам мен мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, адамзаттың бейбіт өмірі мен қауіпсіздігін қылмыстық қол сұғушылықтан қорғайды. Ол қылмыстық жауаптылықты жүзеге асырудың басты нысаны және қылмыскерліктің алдын алу шараларының бірі болып табылады.
Тарихымыздың қай кезеңі болса да, дін әрқашан адамдардың өзін-өзі қорғау жаман қылықтардан арылып, жақсылыққа шақыру құралы болған. Әрбір жанұяға, жеке адамға, қоғамға бір сөзбен айтқанда барлық халыққа жақсы жол көрсететін амалдар қарастырылған. Өте ауыр сынақтардан өтуге, жарық күнге ұмтылып өмір сүруге шақырған, сендірген және өз кезегінде адамдарға күш-қуат сыйлайтын, жігерін арттыратын, бір-біріне мейірбандылығын асыратын игі идея іске асырылған.
Мұсылман құқығында қылмыс пен жаза түсініктері діни көзқарасқа негізделген. Шариғатта жасауға тиым салынған іс-әрекеттер негізінен қылмыс болып саналған. Ал қылмыстың қауіптілік дәрежесі Алла алдында жасалған іс-әрекеттің ауыр және жеңіл күнә болуына байланысты болған. Жаза белгіленген дәрежеде күнәдан арылу үшін қолданылған.
Қылмыс әлеуметтік құбылыс болып саналады. Заңгер ғалымдар қылмыстың ұғымына қатысты әртүрлі пікірлер айтады. Қазақ әдет-ғұрып құқығы бойынша қылмыстың түсінігі өзіндік ерекшеліктерге де ие.
Орта ғасырлардағы мұсылман құқықтанушылары мен қазіргі заман зерттеушілері құқық бұзушылықтың бірнеше қағидаларын қарастырған. Олардың көзқарастарын талдау мұсылман қылмыстық құқығын тағы да терең зерттеуге әсер етті. Шариғатта «қылмыс» сөзі адамның жанына немесе ағзаларына зиян келтіру мағынасын білдіреді.
Қандай да болмасын мемлекеттің өзіндік даму сипаты болды және олар сол қоғамдағы қылмыстар үшін өздеріне оңтайлы жазаларды қолданған. Қазақтың әдет-ғұрыпында немесе мұсылман құқығының тыйым салушы
талаптары жазамен тікелей байланысты болып келді.
Жаза – мемлекет қолындағы маңызды құрал, ол арқылы мемлекет адамды, оның құқығын, бостандығын, заңды мүддесін, меншікті, ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін, қоғамдық тәртіпті және қауіпсіздікті, қоршаған ортаны, аумақтық бүтіндікті, қоғам мен мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, адамзаттың бейбіт өмірі мен қауіпсіздігін қылмыстық қол сұғушылықтан қорғайды. Ол қылмыстық жауаптылықты жүзеге асырудың басты нысаны және қылмыскерліктің алдын алу шараларының бірі болып табылады.
1.Ағдарбеков Т. Мемлекет және құқық теориясы. 157-159 беттер.
2.Сапарғалиев Ғ.Ибраева А Мемлекет және құқық теориясы. 51-76 беттер.
3.Булгакова Д. Мемлекет жєне құқық теориясы. 53-55 беттер.
4.Жоламан Қ., Мұхтарова А., Тәукелев А. Мемлекет жєне құқық теориясы. 247-250 беттер.
5. Қазақша рефераттар сайты - www.temakosan.net
6. Интернет сайт- www.egemen.kz
2.Сапарғалиев Ғ.Ибраева А Мемлекет және құқық теориясы. 51-76 беттер.
3.Булгакова Д. Мемлекет жєне құқық теориясы. 53-55 беттер.
4.Жоламан Қ., Мұхтарова А., Тәукелев А. Мемлекет жєне құқық теориясы. 247-250 беттер.
5. Қазақша рефераттар сайты - www.temakosan.net
6. Интернет сайт- www.egemen.kz
Мазмұны
I. Кіріспе
Мұсылман құқығының жалпы түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
II. Негізгі бөлім
1. Мұсылмандық құқықтық жүйе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
2. Құран- Алланың
сөзі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
3. Сунна-Мұхаммед пайғамбардың хадистері ... ... ... ... 7
4. Иджма- ислам қоғамының келісімі ... ... ... ... ... ... ... ...7
5. Қияс- мәселелерді құранның ұқсас аяттарына сүйене отырып
шешу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..7
III.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ..
8
IV. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... 10
Кіріспе
Қылмыс әлеуметтік құбылыс ретінде қоғам үшін келеңсіз құбылыс
болғандықтан, оған қарсы үздіксіз күрес жүргізіліп келе жатыр. Сондықтан да
қылмысқа қарсы күрестің негізгі механизмін ата-баба құқықтарынан, құқықтық
мәдениетімізден іздегеніміз абзал. Қоғам үшін құқықтық сананы
қалыптастырып, қылмыстың күнә, теріс әрекет екендігін бесіктегі баладан
бастап бойына сіңіре білсек, болашақ қоғам үшін жағымды бетбұрыс жасау деп
түсінеміз. Осы айтылғандарға байланысты мұсылман құқығы мен қазақ әдет-
ғұрып құқығының зерделенуі мен оның маңыздылығын жете түсіну әлеуметтік-
құқықтық мәнділікке ие екендігі айқын бола түседі.
Тарихымыздың қай кезеңі болса да, дін әрқашан адамдардың өзін-өзі қорғау
жаман қылықтардан арылып, жақсылыққа шақыру құралы болған. Әрбір жанұяға,
жеке адамға, қоғамға бір сөзбен айтқанда барлық халыққа жақсы жол
көрсететін амалдар қарастырылған. Өте ауыр сынақтардан өтуге, жарық күнге
ұмтылып өмір сүруге шақырған, сендірген және өз кезегінде адамдарға күш-
қуат сыйлайтын, жігерін арттыратын, бір-біріне мейірбандылығын асыратын игі
идея іске асырылған.
Мұсылман құқығында қылмыс пен жаза түсініктері діни көзқарасқа негізделген.
Шариғатта жасауға тиым салынған іс-әрекеттер негізінен қылмыс болып
саналған. Ал қылмыстың қауіптілік дәрежесі Алла алдында жасалған іс-
әрекеттің ауыр және жеңіл күнә болуына байланысты болған. Жаза белгіленген
дәрежеде күнәдан арылу үшін қолданылған.
Қылмыс әлеуметтік құбылыс болып саналады. Заңгер ғалымдар қылмыстың ұғымына
қатысты әртүрлі пікірлер айтады. Қазақ әдет-ғұрып құқығы бойынша қылмыстың
түсінігі өзіндік ерекшеліктерге де ие.
Орта ғасырлардағы мұсылман құқықтанушылары мен қазіргі заман зерттеушілері
құқық бұзушылықтың бірнеше қағидаларын қарастырған. Олардың көзқарастарын
талдау мұсылман қылмыстық құқығын тағы да терең зерттеуге әсер етті.
Шариғатта қылмыс сөзі адамның жанына немесе ағзаларына зиян келтіру
мағынасын білдіреді.
Қандай да болмасын мемлекеттің өзіндік даму сипаты болды және олар сол
қоғамдағы қылмыстар үшін өздеріне оңтайлы жазаларды қолданған. Қазақтың
әдет-ғұрыпында немесе мұсылман құқығының тыйым салушы
талаптары жазамен тікелей байланысты болып келді.
Жаза – мемлекет қолындағы маңызды құрал, ол арқылы мемлекет адамды, оның
құқығын, бостандығын, заңды мүддесін, меншікті, ұйымдардың құқықтары мен
заңды мүдделерін, қоғамдық тәртіпті және қауіпсіздікті, қоршаған ортаны,
аумақтық бүтіндікті, қоғам мен мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін,
адамзаттың бейбіт өмірі мен қауіпсіздігін қылмыстық қол сұғушылықтан
қорғайды. Ол қылмыстық жауаптылықты жүзеге асырудың басты нысаны және
қылмыскерліктің алдын алу шараларының бірі болып табылады.
Мұсылман құқығында заңға бой ұсыну, оны құрметтеу, заң бұзушыны жазалау,
кінәні шын жүректен мойындау, қылмыскерді жазасыз қалдырмау, қылмысты
мойындау, шын өкінгенді кешіру сияқты қылмыс пен жазаға байланысты маңызды
қағидалар тұжырымдалып, ол ережелер ғасырлар бойы ұрпақтан ұрпаққа тараған.
Заңды білуге ұмтылу, оны мойындау және сотты құрметтеу, өз құқықтарын
қорғау сол бойынша арыздану – халқымыздың үйреншікті дәстүрі. Демек,
мұсылман құқығы қылмыс пен жазаны зерттеудің үлкен маңыздылығы айқын
болады.[2]
Мұсылман құқығында қылмыс пен жаза түсініктері діни көзқарасқа негізделген.
Шариғатта жасауға тиым салынған іс-әрекеттер негізінен қылмыс болып
саналған. Ал қылмыстың қауіптілік дәрежесі Алла алдында жасалған іс-
әрекеттің ауыр және жеңіл күнә болуына байланысты болған. Жаза белгіленген
дәрежеде күнәдан арылу үшін қолданылған.
Қылмыс әлеуметтік құбылыс болып саналады. Заңгер ғалымдар қылмыстың ұғымына
қатысты әртүрлі пікірлер айтады. Қазақ әдет-ғұрып құқығы бойынша қылмыстың
түсінігі өзіндік ерекшеліктерге де ие.
Орта ғасырлардағы мұсылман құқықтанушылары мен қазіргі заман зерттеушілері
құқық бұзушылықтың бірнеше қағидаларын қарастырған. Олардың көзқарастарын
талдау мұсылман қылмыстық құқығын тағы да терең зерттеуге әсер етті.
Шариғатта қылмыс сөзі адамның жанына немесе ағзаларына зиян келтіру
мағынасын білдіреді.
Қандай да болмасын мемлекеттің өзіндік даму сипаты болды және олар сол
қоғамдағы қылмыстар үшін өздеріне оңтайлы жазаларды қолданған. Қазақтың
әдет-ғұрыпында немесе мұсылман құқығының тыйым салушы талаптары жазамен
тікелей байланысты болып келді.
Жаза – мемлекет қолындағы маңызды құрал, ол арқылы мемлекет адамды, оның
құқығын, бостандығын, заңды мүддесін, меншікті, ұйымдардың
құқықтары мен заңды мүдделерін, қоғамдық тәртіпті және қауіпсіздікті,
қоршаған ортаны, аумақтық бүтіндікті, қоғам мен мемлекеттің заңмен
қорғалатын мүдделерін, адамзаттың бейбіт өмірі мен қауіпсіздігін қылмыстық
қол сұғушылықтан қорғайды. Ол қылмыстық жауаптылықты жүзеге асырудың басты
нысаны және қылмыскерліктің алдын алу шараларының бірі болып табылады.
Мұсылман құқығында заңға бой ұсыну, оны құрметтеу, заң бұзушыны жазалау,
кінәні шын жүректен мойындау, қылмыскерді жазасыз қалдырмау, қылмысты
мойындау, шын өкінгенді кешіру сияқты қылмыс пен жазаға байланысты маңызды
қағидалар тұжырымдалып, ол ережелер ғасырлар бойы ұрпақтан ұрпаққа тараған.
Заңды білуге ұмтылу, оны мойындау және сотты құрметтеу, өз құқықтарын
қорғау сол бойынша арыздану – халқымыздың үйреншікті дәстүрі. Демек,
мұсылман құқығы қылмыс пен жазаны зерттеудің үлкен маңыздылығы айқын
болады
Мұсылмандық құқықтық жүйе– шариат заңы негізінде азаматтық қарым-
қатынасты және содан туындайтын мәселелерді реттейтінқағида-ережелер
жиынтығы. Ондай қағида-ережелер фикһ ілімінің ең үлкен тармағын құрайды.
Азаматтық құқық негізінен Ақудат, Айқаат, Ахкам бөлімдерінде қарастырылған.
Ондағы отбасы мен неке, сату мен сатып алу, қарыз беру мен қарыз алу,
сақтауға беру, жалдану, кепілдік, үжіре, серіктестік, тапсырыс, жерді жалға
беру, уақып, өсиет айту, татуластыру, банкроттық ең маңызды міндеттемелер
қатарына жатады. Шарт талабы мүлтіксіз орындалуға тиісті
міндеттемелер Ләзім тобына, ал бір тарап ұсынысымен шарт талаптарының
жойылуы ықтимал міндеттемелер Жаиз тобына жатады. Ақудат өзара келісу
арқылы жасалатын шарттарды қарастырады. Шарт жасасу үшін тараптардың ақыл-
есінің бүтін болуы, өз ісіне жауап беру қабілетінің болуы, куәлердің
қатыстырылуы талап етіледі. Екі жақтың келісімін талап етпейтін шарттар
Айқаатта қарастырылған. Ондай шартты жасауға да, жоюға да екі жақтың
келісімі талап етілмейді. Бірақ басқа ақудаттық талаптар сақталады.
Айқааттың аясына ажырасу, ант ішу, нәзір (Алла жолына жақсы іс
істеу), кафарат секілді бір жақты қабылданатын міндеттемелер кіреді.
Мұсылмандық азаматтық құқықта барлық азаматтық құқықтық қатынастар
қамтылған және бүкіл қағида-ережелер
тек адамгершілік пен әділеткенегізд елген.[5 ]
Мұсылман құқығы – бұл діни түрде көрсетілген және мұсылман діні –
исламға негізделген ережелер жүйесі. Исламның шығуы оны өзінің пайғамбары
Мұхамед арқылы Алланың адамға тарихтың бір айқын кезінде жеткізуінен
шығады. Ол Омеяд кезінде біраз уақыт сасанидтік Иран, Византия құқығы және
сонымен қатар кейде рим құқығы қолданылып тұрды. Бұл көздердің барлығы
шариғаттың қалыптасуына аздаған сырттай және көзге түспейтіндей әсер етті,
сонысымен шығыс және батыс мәдениетінің байланысын көрсетті. [3]
Мұсылман құқығы (шариғат) – Құран және Сұнна негізінде құрастырылған,
мемлекеттік, мұрагерлік, қылмыстық және неке-отбасы құқығынан тұратын діни
жинақ. Сонымен, шариғат – исламның діни –мистикалық ұғымдарымен тығыз
байланысты құқықтық ереже.
Мұсылмандық құқық жүйесі- бұл бірыңғай исламдық әлеуметтік-нормативтік
реттеу жүйесі. Мұсылмандық құқық жүйесі - ислам діні және шариат ережелерін
бұзған адамға қолданатын жаза-шаралардан тұратын 7 – 10
ғасырларда Араб халифатында қалыптасқан құқықтық жүйе. Ислам-діни
қағидаларын құқықтың негізі деп санайды. Мұсылмандық құқықтың 4 түрлі
негізі бар:
1)Құран- Алланың сөзі, яғни Мұхаммед пайғамбарға түсірген киелі, ардақты
кітабы.
2)Сунна-Мұхаммед пайғамбардың хадистері(өсиеттері). Бұл өсиетте Алланың
сөзіне, яғни Құран аяттарына түсінік береді.
3)Иджма- ислам ұйымдарының қабылдаған, бекіткен қаулы-шешімдері,
жарлықтары, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
I. Кіріспе
Мұсылман құқығының жалпы түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
II. Негізгі бөлім
1. Мұсылмандық құқықтық жүйе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
2. Құран- Алланың
сөзі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
3. Сунна-Мұхаммед пайғамбардың хадистері ... ... ... ... 7
4. Иджма- ислам қоғамының келісімі ... ... ... ... ... ... ... ...7
5. Қияс- мәселелерді құранның ұқсас аяттарына сүйене отырып
шешу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..7
III.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ..
8
IV. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... 10
Кіріспе
Қылмыс әлеуметтік құбылыс ретінде қоғам үшін келеңсіз құбылыс
болғандықтан, оған қарсы үздіксіз күрес жүргізіліп келе жатыр. Сондықтан да
қылмысқа қарсы күрестің негізгі механизмін ата-баба құқықтарынан, құқықтық
мәдениетімізден іздегеніміз абзал. Қоғам үшін құқықтық сананы
қалыптастырып, қылмыстың күнә, теріс әрекет екендігін бесіктегі баладан
бастап бойына сіңіре білсек, болашақ қоғам үшін жағымды бетбұрыс жасау деп
түсінеміз. Осы айтылғандарға байланысты мұсылман құқығы мен қазақ әдет-
ғұрып құқығының зерделенуі мен оның маңыздылығын жете түсіну әлеуметтік-
құқықтық мәнділікке ие екендігі айқын бола түседі.
Тарихымыздың қай кезеңі болса да, дін әрқашан адамдардың өзін-өзі қорғау
жаман қылықтардан арылып, жақсылыққа шақыру құралы болған. Әрбір жанұяға,
жеке адамға, қоғамға бір сөзбен айтқанда барлық халыққа жақсы жол
көрсететін амалдар қарастырылған. Өте ауыр сынақтардан өтуге, жарық күнге
ұмтылып өмір сүруге шақырған, сендірген және өз кезегінде адамдарға күш-
қуат сыйлайтын, жігерін арттыратын, бір-біріне мейірбандылығын асыратын игі
идея іске асырылған.
Мұсылман құқығында қылмыс пен жаза түсініктері діни көзқарасқа негізделген.
Шариғатта жасауға тиым салынған іс-әрекеттер негізінен қылмыс болып
саналған. Ал қылмыстың қауіптілік дәрежесі Алла алдында жасалған іс-
әрекеттің ауыр және жеңіл күнә болуына байланысты болған. Жаза белгіленген
дәрежеде күнәдан арылу үшін қолданылған.
Қылмыс әлеуметтік құбылыс болып саналады. Заңгер ғалымдар қылмыстың ұғымына
қатысты әртүрлі пікірлер айтады. Қазақ әдет-ғұрып құқығы бойынша қылмыстың
түсінігі өзіндік ерекшеліктерге де ие.
Орта ғасырлардағы мұсылман құқықтанушылары мен қазіргі заман зерттеушілері
құқық бұзушылықтың бірнеше қағидаларын қарастырған. Олардың көзқарастарын
талдау мұсылман қылмыстық құқығын тағы да терең зерттеуге әсер етті.
Шариғатта қылмыс сөзі адамның жанына немесе ағзаларына зиян келтіру
мағынасын білдіреді.
Қандай да болмасын мемлекеттің өзіндік даму сипаты болды және олар сол
қоғамдағы қылмыстар үшін өздеріне оңтайлы жазаларды қолданған. Қазақтың
әдет-ғұрыпында немесе мұсылман құқығының тыйым салушы
талаптары жазамен тікелей байланысты болып келді.
Жаза – мемлекет қолындағы маңызды құрал, ол арқылы мемлекет адамды, оның
құқығын, бостандығын, заңды мүддесін, меншікті, ұйымдардың құқықтары мен
заңды мүдделерін, қоғамдық тәртіпті және қауіпсіздікті, қоршаған ортаны,
аумақтық бүтіндікті, қоғам мен мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін,
адамзаттың бейбіт өмірі мен қауіпсіздігін қылмыстық қол сұғушылықтан
қорғайды. Ол қылмыстық жауаптылықты жүзеге асырудың басты нысаны және
қылмыскерліктің алдын алу шараларының бірі болып табылады.
Мұсылман құқығында заңға бой ұсыну, оны құрметтеу, заң бұзушыны жазалау,
кінәні шын жүректен мойындау, қылмыскерді жазасыз қалдырмау, қылмысты
мойындау, шын өкінгенді кешіру сияқты қылмыс пен жазаға байланысты маңызды
қағидалар тұжырымдалып, ол ережелер ғасырлар бойы ұрпақтан ұрпаққа тараған.
Заңды білуге ұмтылу, оны мойындау және сотты құрметтеу, өз құқықтарын
қорғау сол бойынша арыздану – халқымыздың үйреншікті дәстүрі. Демек,
мұсылман құқығы қылмыс пен жазаны зерттеудің үлкен маңыздылығы айқын
болады.[2]
Мұсылман құқығында қылмыс пен жаза түсініктері діни көзқарасқа негізделген.
Шариғатта жасауға тиым салынған іс-әрекеттер негізінен қылмыс болып
саналған. Ал қылмыстың қауіптілік дәрежесі Алла алдында жасалған іс-
әрекеттің ауыр және жеңіл күнә болуына байланысты болған. Жаза белгіленген
дәрежеде күнәдан арылу үшін қолданылған.
Қылмыс әлеуметтік құбылыс болып саналады. Заңгер ғалымдар қылмыстың ұғымына
қатысты әртүрлі пікірлер айтады. Қазақ әдет-ғұрып құқығы бойынша қылмыстың
түсінігі өзіндік ерекшеліктерге де ие.
Орта ғасырлардағы мұсылман құқықтанушылары мен қазіргі заман зерттеушілері
құқық бұзушылықтың бірнеше қағидаларын қарастырған. Олардың көзқарастарын
талдау мұсылман қылмыстық құқығын тағы да терең зерттеуге әсер етті.
Шариғатта қылмыс сөзі адамның жанына немесе ағзаларына зиян келтіру
мағынасын білдіреді.
Қандай да болмасын мемлекеттің өзіндік даму сипаты болды және олар сол
қоғамдағы қылмыстар үшін өздеріне оңтайлы жазаларды қолданған. Қазақтың
әдет-ғұрыпында немесе мұсылман құқығының тыйым салушы талаптары жазамен
тікелей байланысты болып келді.
Жаза – мемлекет қолындағы маңызды құрал, ол арқылы мемлекет адамды, оның
құқығын, бостандығын, заңды мүддесін, меншікті, ұйымдардың
құқықтары мен заңды мүдделерін, қоғамдық тәртіпті және қауіпсіздікті,
қоршаған ортаны, аумақтық бүтіндікті, қоғам мен мемлекеттің заңмен
қорғалатын мүдделерін, адамзаттың бейбіт өмірі мен қауіпсіздігін қылмыстық
қол сұғушылықтан қорғайды. Ол қылмыстық жауаптылықты жүзеге асырудың басты
нысаны және қылмыскерліктің алдын алу шараларының бірі болып табылады.
Мұсылман құқығында заңға бой ұсыну, оны құрметтеу, заң бұзушыны жазалау,
кінәні шын жүректен мойындау, қылмыскерді жазасыз қалдырмау, қылмысты
мойындау, шын өкінгенді кешіру сияқты қылмыс пен жазаға байланысты маңызды
қағидалар тұжырымдалып, ол ережелер ғасырлар бойы ұрпақтан ұрпаққа тараған.
Заңды білуге ұмтылу, оны мойындау және сотты құрметтеу, өз құқықтарын
қорғау сол бойынша арыздану – халқымыздың үйреншікті дәстүрі. Демек,
мұсылман құқығы қылмыс пен жазаны зерттеудің үлкен маңыздылығы айқын
болады
Мұсылмандық құқықтық жүйе– шариат заңы негізінде азаматтық қарым-
қатынасты және содан туындайтын мәселелерді реттейтінқағида-ережелер
жиынтығы. Ондай қағида-ережелер фикһ ілімінің ең үлкен тармағын құрайды.
Азаматтық құқық негізінен Ақудат, Айқаат, Ахкам бөлімдерінде қарастырылған.
Ондағы отбасы мен неке, сату мен сатып алу, қарыз беру мен қарыз алу,
сақтауға беру, жалдану, кепілдік, үжіре, серіктестік, тапсырыс, жерді жалға
беру, уақып, өсиет айту, татуластыру, банкроттық ең маңызды міндеттемелер
қатарына жатады. Шарт талабы мүлтіксіз орындалуға тиісті
міндеттемелер Ләзім тобына, ал бір тарап ұсынысымен шарт талаптарының
жойылуы ықтимал міндеттемелер Жаиз тобына жатады. Ақудат өзара келісу
арқылы жасалатын шарттарды қарастырады. Шарт жасасу үшін тараптардың ақыл-
есінің бүтін болуы, өз ісіне жауап беру қабілетінің болуы, куәлердің
қатыстырылуы талап етіледі. Екі жақтың келісімін талап етпейтін шарттар
Айқаатта қарастырылған. Ондай шартты жасауға да, жоюға да екі жақтың
келісімі талап етілмейді. Бірақ басқа ақудаттық талаптар сақталады.
Айқааттың аясына ажырасу, ант ішу, нәзір (Алла жолына жақсы іс
істеу), кафарат секілді бір жақты қабылданатын міндеттемелер кіреді.
Мұсылмандық азаматтық құқықта барлық азаматтық құқықтық қатынастар
қамтылған және бүкіл қағида-ережелер
тек адамгершілік пен әділеткенегізд елген.[5 ]
Мұсылман құқығы – бұл діни түрде көрсетілген және мұсылман діні –
исламға негізделген ережелер жүйесі. Исламның шығуы оны өзінің пайғамбары
Мұхамед арқылы Алланың адамға тарихтың бір айқын кезінде жеткізуінен
шығады. Ол Омеяд кезінде біраз уақыт сасанидтік Иран, Византия құқығы және
сонымен қатар кейде рим құқығы қолданылып тұрды. Бұл көздердің барлығы
шариғаттың қалыптасуына аздаған сырттай және көзге түспейтіндей әсер етті,
сонысымен шығыс және батыс мәдениетінің байланысын көрсетті. [3]
Мұсылман құқығы (шариғат) – Құран және Сұнна негізінде құрастырылған,
мемлекеттік, мұрагерлік, қылмыстық және неке-отбасы құқығынан тұратын діни
жинақ. Сонымен, шариғат – исламның діни –мистикалық ұғымдарымен тығыз
байланысты құқықтық ереже.
Мұсылмандық құқық жүйесі- бұл бірыңғай исламдық әлеуметтік-нормативтік
реттеу жүйесі. Мұсылмандық құқық жүйесі - ислам діні және шариат ережелерін
бұзған адамға қолданатын жаза-шаралардан тұратын 7 – 10
ғасырларда Араб халифатында қалыптасқан құқықтық жүйе. Ислам-діни
қағидаларын құқықтың негізі деп санайды. Мұсылмандық құқықтың 4 түрлі
негізі бар:
1)Құран- Алланың сөзі, яғни Мұхаммед пайғамбарға түсірген киелі, ардақты
кітабы.
2)Сунна-Мұхаммед пайғамбардың хадистері(өсиеттері). Бұл өсиетте Алланың
сөзіне, яғни Құран аяттарына түсінік береді.
3)Иджма- ислам ұйымдарының қабылдаған, бекіткен қаулы-шешімдері,
жарлықтары, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz