Туризмнің түрлері,ерекшеліктері және перспективасы

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
І.тарау Туризм түрлерінің ерекшелігі мен теориялық негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.1 Туризм түрлерінің мәні мен мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6.11
1.2 Туризмнің ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12.13
ІІ.тарау Қазақстанда туризм түрлерінің даму перспективасы ... ... ... ... ... 14
2.1 Туризм түрлерінің Қазақстанда аймақтар бойынша дамуы ... ..14.19
2.2 Қазақстандағы туризм түрлерінің дамуының қазіргі жағдайы:
проблемалары және даму болашағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20.26

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .27.30

Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31

Туризмнің негізгі анықтамасы 1963 жылы Рим конференциясында қабылданған.Турист барған елінде 24 сағаттан астам уақыт болатын уақытша саяхатшы.Егер уақытша саяхатшы барған елінде 24 сағаттан кем болса онда оны экскурсант деп атайды.Туризм – француз тілінен аударғанда «серуендеу» деген мағынаны білдіреді,яғни бос уақытты тыс жерде өткізу. Қазір барлық жұмыс заң негізінде жүзеге асырылуда. Атап айтқанда, министрлік тарапынан салалық индустрияны дамыту жолдарын іздестіру мақсатында бірқатар шаралар атқарылды. Соның нәтижесінде туристерге арнап қонақүйлер, сауықтыру нысандары мен басқа да қызмет көрсету мекемелерін салу және туризм индустриясына қаржы бөлу мәселесі оң шешіле бастады. Қазір министрлік осы жұмыстарды одан әрі жетілдіру мақсатында қызмет етіп жатыр. Бұл жұмыстардың бәрі елімізде 2007-2011 жылдары туризмді дамытуға арналған бағдарламаның негізінде іске асып жатқан жұмыстар. Алдағы уақытта осы бағдарлама бойынша көптеген мәселелер шешілетін болады. Бұл жерде мәселеге мынадай тұрғыдан көз жіберу керек. Қазір елімізде туризммен айналысатын көптеген жеке компаниялар мен ұйымдар бар. Жасыратыны жоқ, олардың бірқатарының қызмет көрсету сапасының деңгейі жоғары деп айтуға болмайды. Халықаралық сарапшылар осыған қарап қорытынды жасаған болуы керек. Ал, негізінен алғанда мемлекет тарапынан туристерге қызмет көрсету жоғары деңгейде жасалып келеді. Бірақ, арасында кейбір ұсақ-түйек кемшіліктер де кетіп жатады. Оны жасырғымыз келмейді. Мәселен, өткен жылы бірқатар шетел компаниялары еліміздің туризм саласына инвестиция салғысы келіп еді, оған біздің отандық компаниялар дайын болған жоқ. Ал, қазір жағдай мүлдем басқаша. Бүгінде Үкімет тарапынан елімізге инвестиция салғысы келген шетелдік компанияларға кепілдік беріліп отыр. Қазір біз соның нәтижесін көрудеміз. Мысалы, соңғы кездері көптеген шетелдік фирмалар Іле Алатауының баурайына тау шаңғысына арналған курорт салуға қызығушылық білдіріп жатыр. Бұл әрине, жақсы ұсыныс қой. Бірақ, олар бізге Қапшағай қаласы мен Щучье-Бурабай курорт аймағында жақсы ойын-сауық кешендері мен демалатын жерлер, Түркістан қаласы мен Байқоңыр ғарыш айлағында мәдени-танымдық кешендер салысуға атсалысса жақсы болар еді. Бұдан олар да, біз де көп нәрсе ұтатынымыз анық. Бұл жерде бізге әсіресе, Байқоңырдың туристік орталыққа айналғаны тиімді. Егер ол жер сондай жағдайға жетсе, онда қазіргі заман талабына сай салынған қонақүйлер, планетарий, ғарышты зерттеу тарихына арналған мұражай, ғарыштан әкелінген заттар лабораториясы мен басқа да қызықты нәрселер туристерді өзін тартатын сөзсіз.

1. Жетісу – 2004. 18 қыркүйек
Туризм және саясат
2. Жетісу – 2004. 27 желтоқсан
Туризм және саясат.
3. Астана хабар 2005. 14қараша.
4. Қазақстан заман 2005. 24қыркүйек
Қазақстан туризмінің бұғанасы қашан бекіді
5. Түркістан – 2005. 19 тамыз
Қазақстан туризмі
6. Егемен Қазақстан 2005. 7 желтоқсан
Қазақстан еліндегі туризмнің рольі.
7. БиржаковМ.Б. Введение в туризм: СПб.: Герда, 1999.-192с.
8. БиржаковМ.Б. Введение в туризм: Учебник.-Изд.7-е, перераб. И доп.- СПб.: Герда,2005.-448с.
9. Бирюков Е.С. Развитие туризма в СССР и его влияние на экономику (на примере исторического города-музея Суздаль): Афтореферат.-М.,1975.-20с.
10. Борисов К.Г. Международный туризм и право: Учебно-метод. Пособие.-М.: НИМП, 1999.-352с.
11. Ердәулетов С.Р. «Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік
географиясы.. Оқу – құралы Алматы 1998ж
12. Ердәулетов С.Р. «Туристік Қазақстан» -Алматы «Қайнар», 1989ж.
13. «Ақ жол газеті» 23 ақпан. 2006ж.
14. «Егемен Қазақстан» 26 қыркүйек. 2006ж.
15. «Егемен Қазақстан». 1қаңтар. 2007ж

Пән: Туризм
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Туризмнің түрлері,ерекшеліктері және
перспективасы

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .3
І-тарау Туризм түрлерінің ерекшелігі мен теориялық
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.1 Туризм түрлерінің мәні мен
мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6-11
1.2 Туризмнің
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..12-13
ІІ-тарау Қазақстанда туризм түрлерінің даму перспективасы ...
... ... ... ... 14
2.1 Туризм түрлерінің Қазақстанда аймақтар бойынша
дамуы ... ..14-19
2.2 Қазақстандағы туризм түрлерінің дамуының қазіргі жағдайы:
проблемалары және даму
болашағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20 -26

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...27-30

Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... . ...31

Кіріспе

Туризмнің негізгі анықтамасы 1963 жылы Рим конференциясында
қабылданған.Турист барған елінде 24 сағаттан астам уақыт болатын уақытша
саяхатшы.Егер уақытша саяхатшы барған елінде 24 сағаттан кем болса онда оны
экскурсант деп атайды.Туризм – француз тілінен аударғанда серуендеу деген
мағынаны білдіреді,яғни бос уақытты тыс жерде өткізу. Қазір барлық жұмыс
заң негізінде жүзеге асырылуда. Атап айтқанда, министрлік тарапынан салалық
индустрияны дамыту жолдарын іздестіру мақсатында бірқатар шаралар
атқарылды. Соның нәтижесінде туристерге арнап қонақүйлер, сауықтыру
нысандары мен басқа да қызмет көрсету мекемелерін салу және туризм
индустриясына қаржы бөлу мәселесі оң шешіле бастады. Қазір министрлік осы
жұмыстарды одан әрі жетілдіру мақсатында қызмет етіп жатыр. Бұл жұмыстардың
бәрі елімізде 2007-2011 жылдары туризмді дамытуға арналған бағдарламаның
негізінде іске асып жатқан жұмыстар. Алдағы уақытта осы бағдарлама бойынша
көптеген мәселелер шешілетін болады. Бұл жерде мәселеге мынадай тұрғыдан
көз жіберу керек. Қазір елімізде туризммен айналысатын көптеген жеке
компаниялар мен ұйымдар бар. Жасыратыны жоқ, олардың бірқатарының қызмет
көрсету сапасының деңгейі жоғары деп айтуға болмайды. Халықаралық
сарапшылар осыған қарап қорытынды жасаған болуы керек. Ал, негізінен
алғанда мемлекет тарапынан туристерге қызмет көрсету жоғары деңгейде
жасалып келеді. Бірақ, арасында кейбір ұсақ-түйек кемшіліктер де кетіп
жатады. Оны жасырғымыз келмейді. Мәселен, өткен жылы бірқатар шетел
компаниялары еліміздің туризм саласына инвестиция салғысы келіп еді, оған
біздің отандық компаниялар дайын болған жоқ. Ал, қазір жағдай мүлдем
басқаша. Бүгінде Үкімет тарапынан елімізге инвестиция салғысы келген
шетелдік компанияларға кепілдік беріліп отыр. Қазір біз соның нәтижесін
көрудеміз. Мысалы, соңғы кездері көптеген шетелдік фирмалар Іле Алатауының
баурайына тау шаңғысына арналған курорт салуға қызығушылық білдіріп жатыр.
Бұл әрине, жақсы ұсыныс қой. Бірақ, олар бізге Қапшағай қаласы мен Щучье-
Бурабай курорт аймағында жақсы ойын-сауық кешендері мен демалатын жерлер,
Түркістан қаласы мен Байқоңыр ғарыш айлағында мәдени-танымдық кешендер
салысуға атсалысса жақсы болар еді. Бұдан олар да, біз де көп нәрсе
ұтатынымыз анық. Бұл жерде бізге әсіресе, Байқоңырдың туристік орталыққа
айналғаны тиімді. Егер ол жер сондай жағдайға жетсе, онда қазіргі заман
талабына сай салынған қонақүйлер, планетарий, ғарышты зерттеу тарихына
арналған мұражай, ғарыштан әкелінген заттар лабораториясы мен басқа да
қызықты нәрселер туристерді өзін тартатын сөзсіз.
Соған сәйкес, енді осы елдің туристеріне виза алу үшін жеңілдік берілетін
болады. Ал, шетелдіктердің кадр мәселесіне қатысты пікіріне келсек, бұл
жөнінде де олармен толық келісуге болмайды. Кадр дайындау – аса маңызды
мәселе. Кезінде салалық мамандарды әзірлеу мақсатында бірнеше құжаттар
қабылданған еді. Солардың ең маңыздысы – Туризм және спорт жөніндегі
агенттігінің кезінде Білім және ғылым министрлігімен бірлесіп, туризм
саласына кәсіби мамандарды дайындауды жетілдіру бойынша шығарылған бұйрық
болатын. Қазір біздің министрлік дәл осындай құжатты аталған министрлікпен
қайта жасап отыр. Енді қос министрліктің бекіткен ережесіне сәйкес,
туристік ұйымдар қызметкерлерінің біліктілігін жоғарылату үшін оларды
арнайы аттестациядан өткізу талап етілетін болады. Бүгінде туризм – қай
елде болсын бәсекеге қабілетті, қаржыны көп талап ететін сала болып
табылады. Қазір біздің ел шетелдермен Бүкіләлемдік туристік ұйыммен қарым-
қатынас арқылы және өзге жеке бастамалар арқылы насихатталып жатыр.
Бүкіләлемдік туристік ұйым – Біріккен Ұлттар Ұйымының туризмді дамыту
мақсатында арнайы құрған ұйымы. Қазір еліміз аталмыш ұйыммен тығыз
байланыста жұмыс істеуде. Оған мысал ретінде биылғы жылдың сәуір айында
Алматыда Бүкіләлемдік туристік ұйымның Еуропалық комиссиясының 45-
мәжілісінің өткенін айтуға болады. Бұл жиынға Еуропаның 42 елінің ұлттық
туристік әкімшіліктері қатысты. Біз алдағы уақытта да Бүкіләлемдік туристік
ұйыммен байланыс жасайтын боламыз. Өйткені, бұл еліміз үшін өте қажетті
нәрсе. Қазақстан аталмыш халықаралық ұйымға 1993 жылдан бері мүше болып
келеді, 2000 жылдан бері оның ұйытқы болуымен өткізілген барлық халықаралық
шараларға, Берлин, Мәскеу, Лондон, Мадрид қалаларында ұйымдастырылатын
халықаралық көрмелерге қатысудамыз. Осы орайда, отандық туристік ұйымдардың
шетелдерде өткізілген көрмелерге Қазақстан туралы танымдық дүниелерді
апарып, насихат жұмыстарын жүргізіп жатқанын атап өткеніміз жөн. Мәселен,
2004 жылы туристік ұйымдарымыздың қызметін әлемнің 60-қа жуық елдерінің
туристері пайдаланыпты. Бұл Қазақстанның әлем елдеріне ойдағыдай
насихатталып жатқанын көрсетеді. “Медеу-Шымбұлақ” кешені нағыз тау шаңғысы
курорты болуға тиіс, оны жақсартуға 1 миллиард доллар көлемінде инвестиция
тартылыпты. Үстіміздегі жылы Медеуден Шымбұлаққа дейін аспалы жол салынып,
демалушылардың игілігіне беріледі.
Соңғы уақытта жыл сайын туристердің саны 15-20 пайызға артып жатқаны
ескеріліп, биыл 38 қабатты “Мэриот” қонақ үйі салынбақ. Бүгінгі таңда
елорданы дамыту және құрылыс салу жұмыстары жүйелі жүргізілуде. 2030 жылға
дейінгі мерзімде бас қаланы тұрақты дамытудың стратегиялық жоспары мен
Астана қаласының 2006-2010 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық дамуы
жөніндегі мемлекеттік бағдарламасы қабылданды. Сондай-ақ халықаралық және
аумақаралық ынтымақтастықтың қазіргі заманғы орталығы ретінде елорданың
дамуын қамтамасыз етуге бағытталған нақты шаралар аумақтық деңгейде қайта
қаралды.
Қазірдің өзінде 2030 жылға дейінгі бас жоспардың тұжырымдамасын әзірлеу
аяқталды. Астананың сол жағалауындағы жаңа орталықтар базасында бүгінгі
медицинаның негізгі бағыттарын біріктіретін қазіргі заманғы медициналық
кластер құру қамтамасыз етілуде. Бұл ретте елорда тұрғындары үшін жоғары
сапалы медициналық қызмет көрсетілетін болады. Елорда астаналықтар үшін
Еуразиядағы сәулеті жағынан ең әдемі, жайлылығы жөнінен қазіргі заманға
лайық қала болу мүмкіндігіне ие. Елбасы Н.Назарбаевтың тапсырмасына орай
бұл міндетке қол жеткізу жолында қала әкімдігі мен елордадағы барлық
құрылымдар күш біріктіруде. Бүгінгі таңда халықаралық деңгейдегі жаңа
университет құрылысының жұмысы жүргізіле бастады. “Астана – жаңа қала” АЭА
аумағын кеңейту мәселелері шешілуде, ол 3 мың гектардан астамға
арттырылады. Сонымен бірге, осы жерде “Хан шатыры” сауда және ойын-сауық
кешені секілді ғажайып нысан, бір шатырдың астындағы “Батығай” қаласы
тұрғызылмақ.

І-тарау Туризм түрлерінің ерекшелігі мен
теориялық негіздері
1.1 Туризм түрлерінің мәні мен мазмұны

Ішкі туризм деп – бір елдің териториясында өздерінің туристерінің қатысуын
жүзеге асыратын қызмет.
Халықаралық туризм деп – бір елдің туристерінің басқа елдің териториясында
қатысуын жүзеге асыратын қызмет.Туристік қызметтерді басқа басқа елдің
териториясында ұсыну шығу туризімен байланысты, ал басқа елден келген
туристерге елдің белгілі бір териториясында туристік қызметтерді көрсету
немесе ұсыну келу туризімімен байланысты.
Жоспарлы туризм ұйымдастырылған тур-агенттіктер мен тур-операторлардың
көмегімен жүзеге асырылатын кез-келген туризмнің түрі.Жоспарлы туризм
арнайы заңдардың, нормативті актілердің негізінде мемлекет деңгейінде
реттеледі және жаппай туризімнің әлеуметтік индустрияның негізін құрайды.
Кез-келген туризмнің негізін қалаушы, брондау, тасымалдау, тамақтандыру,
орналастыру, көңіл-көтерусияқты шаралар алдын-ала туристке белгілі болады.
Өз бетінше жүзеге асырылатын туризм егер туристер өз саяхатын
ұйымдастыруда белгілі бір кәсіби ұйымдастырушыға сұраныс жасамайтын болса
,онда оны әуесқойлық немесе өз бетінше жүзеге асырылған туризм деп
атайда.Бұл туризмнің түрін жүзеге асыру барысында турист туристік маршрутын
кез-келген уақытта өз қалауынша айналада қалыптасқан жағңдайға байланысты
өзгертіп отырады. Әуесқойлық туризмде турист өз қалауынша жасай алады.
Жоспарлы және әуесқойлы туризмдер топтық және жеке-дара болады.
Әлеуметтік туризм дегеніміз қоғамдағы мектеп оқушыларының, жастардың,
зейнеткерлердің, мүгедектердің, соғыс және еңбек ардагерлерінің демалысын
ұйымдастыруда қайырымдылық, мемлекеттік, мемлекеттік емес қорлардың
есебінен жүзеге асырылатын кез-келген әлеуметтік сипаттағы туризмді
атаймыз. Негізгі мақсаты: салауатты өмір салтын қалыптастыру, ұлттың
денсаулығын жақсарту, адам ресурстарының сапасын жақсарту.
Жалпы көптеген өз жерінен ештеңе өндірмесе де тек туриз мен
саяхатты дамытудың арқасында ғана байлыққа белшеден батып отырғаны баршаға
белгілі. Бұл орайдағы еліміздегі осы бағыттағы үрдіс кейінгі жылдары қайта
өркендеп, қанат қаға бастады. Алматы қаласындағы
АТАКЕНТ сауда орталығында Туризм және саяхат , КИТФ – 2004ж
қазақстандық төртінші халықаралық жәрменкенің өтуі осы сөзіміздің айғағы.
Бұл шараға Қазақстан Республикасының Үкіметі, Бүкіләлемдік Туристік ұйым (
WTO ), Қазақстан Республикасының Туризм және спорт жөніндегі агенттік,
Алматы қаласының әкімі қолдау көрсетті. Сондай-ақ, Ұлыбританияның
халықаралық көрме компаниялары мен оның Қазақстандағы әріптестері де
белсене атсалысты.
Соңғы он жыл ішінде қазақстандық саяхатшылардың жағрапиялық ауқымы
кеңейе түсті. Сонымен қатар өз еліміздегі де экологиялық, мәдени – танымдық
, емдеу- сауықтыру, шытырман туризм, Ұлы Жібек жолы бағыттарына да басқа
ел азаматтарының қызығушылығы артып келеді.1994 жылы Қазақстан Республикасы
Халықаралық туристік ұйымға толық мүшесі болып ендіп Ұлы Жібек жолын
Қазақстан тариториясында дамыту туралы жоспар қабылданды.Қазақстандық
туристік КИТФ жәрменкесінің WTO шаралар жоспарына енуі де осыны
айғақтайды. WTO Бас хатшысы Ф.Франжиаллидің айтуынша, Көрме Қазақстанның
туристік күш қуатының молдығына аңғартады. Оның негізінде көркем де
көрнекті, көне тарихи мұраға байлығы және қазақ халқының игі салт-
дәстүрлері жарқырай көрінедітін қонақжайлылығы жатыр. АТАКЕНТ сауда
орталығында өткен жәрменкенің ашылу рәсімінде WTO- ның аймақтық өкілі
Луйджи Лабрини, Қазақстан Республикасының Туризм және спорт агентігінің
төрағасы Дәулет Тұрлыханов және басқа аймақтардан келген ресми өкілдер
қатысты. Келген қонақтар жәрменке бағдарламасына сәйкес еліміздің бірқатар
мемлекет және қоғам қайраткерлерімен кездесулер өткізіп, қала
қонақжайлылығына куә болды. Олар сонда өткізілетін WTO аймақтық комиссияның
кезекті мәжілісі өткізілетін орында таңдалды. Аталмыш басқосуға біздің
елден басқа Украйна мен Португалия қатысуға ниет білдіре отырып жәрменкенің
ашылуына еліміздің тиісті орындарының тыңғылықты дайындалғандығы
байқалады.Қонақтарды Қазақстанның туристік картасы
театрландырылған қойылымы таң-тамаша етті. Мұнда ұлттық киім үлгісін паш
еткен қатысушылар қазақ халқының тарих белестерінен нақты көріністер
жеткізіп, ұлттық мәдени орталық өкілдерінің концерттері арқылы 100 –
ұлттың басын қосқан жомарт еліміздің бүгінгі келбетін кескіндей білді.
Мыңға жуық өнерпаз қатысқан бұл тамашаға келген қонақтар риза болды.
Туризм барлығымызға белгілі құбылыс. Туризм мағынасына бір ғана жауаппен
тоқталуға болмайды. Ол үлкен және жан-жақты ұғым. Туризмді кейбіреулур
палаткалармен орман, тауларға шығу деп түсінсе, екіншілері- тарихи жерлерге
саяхат, ал басқалары-шетелдерге саяхат жасау деп түсінеді. Осының барлығы
дұрыс ұғым, себебі туризм әр түрлі болып келеді.
Туризм дегеніміз – адамдардың табыс табу мақсатында емес, демалу,
емдеуге, сауығу,қонаққа бару, танымдық немесе қызмет мақсатымен өздерінің
тұрақты жерінен кетіп, басқа жерде немесе басқа елде уақытша орналасуын
айтамыз.5,6б..
Туризмнің жағдайы 19 ғасыр аяғында қалыптасты, ол өзінің қарқынды
дамуын 20 ғасырдың ортасында алды. Бұл уақыт тура техниканың,
технологияның, қоғамдық қатынастың дамуымен сәйкес келді. Осыған
байланысты туризм 20 ғасырдың феномені деген атқа ие болды. Қазіргі таңда
туризм – кең көлемді жұмысшылар қауымын, негізгі құралдарды, ірі
капиталдарды тартатын әлемдік индустрияның бірі болып отыр. Бұл ғаламдық
деңгейдегі бизнес, үлкен ақша және маңызды саясат.
Қоғамның дамуына байланысты планета халықтарының туризм саласына
тартылуы жылдан-жылға өсуде. 1995-1997жж. уақыт аралығында саяхат
жасаушылардың тұрақты өсу саны орташа есеппен 4% жетсе, 1998ж Азиядағы
қаржылық тапшылыққа байланысты төмендеумен сипатталды. Дүниежүзілік
Туристік Ұйымның есебі бойынша 1996ж туристік келушілердің саны-594млн
құрса, 1997ж-616 млн-ға жеткен. әлемде туризмнен түскен табыс 1997ж 448млрд
ақш доллары болған. Дүниежүзілік Туристік Ұйымның жобалауы бойынша 2010
жылы саяхат саны 937 млн болса, туризмнен түскен табыс 1,1 трлн-ға дейін
өседі14,125 б..
Қазіргі туризм индустриясы ірі жоғары табысты және динамикалы түрде
дамып отырған халықаралық қызмет саудаларының сегменті болып отыр. Қазіргі
таңда туризм әлемдік экономикада ең қажетті экономикалық сектордың бірі
болып отыр.
Қазіргі таңда туризм әлемдік экономикада ең қажетті экономикалық
сектордың бірі болып отыр. Оның экономикалық-әлеуметтік рөлі зор.
Туризмнің негізгі ерекшеліктері:
-туризм – бұл адамдардың аз уақыт ішінде орын ауыстырулары. Ол – дамыған
қоғамда саяси – экономикалық жағдайда, өзінің даму күшін 20 ғасырда алған
құбылыс. Адамдар өз жұмыс орындарын жыл сайын (орташа 2-3 апта) демалыс ала
бастады. Екінші дүние жүзілік соғыстан кейін адамдардың тұрмыс-жағдайы
жақсара бастағаннан кейін, олар демалу мақсатында өздеріне қаржы бөле
бастады. Көлік құралдарының дамуы, елдер арасында жол ашылып, әлемнің кез-
келген түкпіріне баруға болатын мүмкіндік береді;
-туризмде тұрақты жерді анықтау өте қажет. Ол адамдардың өздерінің тұрақты
жерінен басқа жер немесе елге демалу мақсатымен етуін қарастырады. Тұрақты
жерден басқа жерге кету, мысалы күнде жұмысқа бару басқа жерге, ол туризмге
жатпайды.;
-туризмде бос уақыт мерзімі анықталуы қажет;
-туризм мақсатының ең қажетті категорияларының бірі, ол туризмде мемлекет
бекіткен салықтық, кедендік және т.б. тәртіпке байланысты жеңілдіктің қай
қызмет түріне белгіленгенін анықтау. Туризмнің негізгі мақсаттары:сауығу,
емдеу және танымдық, іскерлік,қонаққа бару;
-туризм – көптеген елдердің қажетті иэкононмикалық саласы. Ол жергілікті
халықты жұмыспен, қонақ үйлер мен отельдердің, мейманханалардың
көбейуін,шетелдік валютаның түсуін қамтамасыз етеді;
-қазіргі таңда иэкононмикалық ғылым туризмді жүйелі обьект ретінде
қарастырып отыр. Ол дегеніміз – біріншеден ішкі байланыстың көп түрлілігін,
екіншіден оның сыртқы ортамен өзара қатынас құрлымын анықтауға мүмкіндік
береді.
Туризм жүйесі негізінде, швед зерттеушілерінің пікірі бойынша екі суб-
жүйе бар:
-туризм субьекті, яғни турист өз қажеттіліктеріне байланысты әр түрлі
туристік қызмет түрлерін тұтыну;
-туризм обьекті үш элементтен тұрады.:туристтік аймақ, туристік кәсіпорын
және туристік ұйымдар.
Демек туризм субьектісінің мағынасы, өз қажеттіліктерін қанғаттандыру
мақсатында арнайы қызмет түрлерін алу мүмкіндігін іздейтін турист. Туризм
обьектісі белгілі жерде немесе аймақта саяхат мақсаты болып табылатын жер.
Туризм обьектісін екі мағынада түсінуге болады. Біріншіден, ол белгілі
шекарасы бар географиялық территория болып есептеледі, екіншіден туристер
тартатын көрікті жері бар географиялық территория. Белгілі бір шектелген
территорияда (мысалы, қонақ үйде) мақсаттары саяхат болып табылатын
туристер тұруы мүмкін. Біреулерін теңіздер мен жағажайлар қызықтырса,
екінші біреулерін – тарихи-мәдени жерлер, мұражайлар, үшіншілерін –
белсенді демалу және ойын-сауық қызықтары.
Барлық территория туристік аймақ бола бермейтінін ескеру қажет. Туристік
аймақ болып есептелу үшін мынандай талаптарға сай болу қажет:
-туристік қызығушылықтарға ие туристік обьектің болуы (тарихи, мәдени
ескерткіштер, флора, фауна);
-туризмнің қажеттіліктеріне байланысты қажетті қызметтердің көрсетілуі (ол
тұтынушының ойынан шығатын сапада болуы қажет).
Осыған байланысты, туристік аймақ – турист қажеттіліктерін қанағатандыру
үшін, қажетті туристік қызығушылық обьект орналасқан және жиынтығын ұсына
алатын территория.
Туристік аймақ ретінде, саяхаттың мақсаты негізінде туристер таңдаған
жеке қонақ үйлерді, қалаларды, емделу орындарын, аудандарды, облыстарды
және елдерді қарастыруға болады. Дүниедүзілік Туристік Ұйым бес туристік
макро аймақты анықтады:
-Еуропалық – Еуропа елдері, сонымен қатар Шығыс Жерорта тенізінің
мемлекеттерін қосқанда ;
-Америкалық – Солтүстік, Оңтүстік, Орталық Америка елдері, Кариб бассейіні
территориясындағы елдері;
-Азиялық- Тынық мұхиттық-Шығыс және Оңтүстік-Шығыс Азия елдері, Австралия
және Океания;
-Таяушығыстық – Батыс және Оңтүстік – Батыс Азия елдері, Египет және
Ливия;
-Оңтүстік-Азиялық-Оңтүстік Азия елдері.
Көрсетілген туристік аймақтар географиялық аудандар байланысты
ерекшеленіп отырғанын көрсетіп отыр.
Аймақтарда туристерге қызмет көрсетуді туризм обьект жүйесіндегі
қажетті элементтердің бірі туристік кәсіпорындар қамтамасыз етеді. Олардың
бірі тұтынушыға тек қана туристік қызмет көрсетсе, басқаларына туризм табыс
табу қызметінің бағыты болып табылады. Туристік қызметтерді қалыптастыру,
жылжыту және жүзеге асыруды қызметі және өмір сүру негізі туризм болып
табылатын кәсіпорындар (туроператорлар мен турагенттер) қамтамасыз етеді.
Туристік ксіпорындар өзінің қызмет көрсету барысында туристік қызметті
ұсынумен сонымен қатар, барлық туристік аймаққа қызмет көрсететін (сауда
кәсіпорындары, байланыс, тұрмыстық және медициналық қызмет көрсетушілер,
мәдени мекемелер және т.б.) кәсіпорындар айналысады.
Қызмет көрсетумен сонымен қатар ұйымдар да айналысады. Оларға аймақтағы
туризмнің дамуын реттейтін және бірлестіктерін, туризм жүйесінің тиімді
қызмет атқару шартын (инфрақұрылым, ақпарат, орналасу еркіндігі, туристік
обьектілердің сақталуы, аймақта туристік имидждің қалыптасуы т.б.)
қамтамасыз ететін мемлекеттік және қоғамдық ұйымдық-құқықтық құрылымдар
кіреді. Көрсетілген ұйымдар туристік саясатты қалыптастырады және
туристерді жоғары сапада қызмет көрсетуге және бар туристік ресурстарды
адамдардың әр түрлі қажеттіліктерін түрлі демалулар мен саяхаттарға
бағытталған қызметтерін ұлттық,аймақтық,жергілікті деңгейде жүзеге
асырады.
Олай болса,туризмнің субьектісі объекті оның әлеуметтік-
экономикалық жүйенің негізін сипаттайды.
Туризм саяси,экономикалық,әлеуметтік,техно логиялық және табиғи
факторлармен көрсетіліп, белгілі ортада өзара байланысатын және қызмет
атқаратын ашық жүйе болып табылады.

1.2 Туризмнің ерекшеліктері.

Туризмнің әрбір елдің экономикасы мен әлеуметтік – қоғамдық өмірінде
орны ерекше.Оны өркениетті елдер әлде қашан ұсынып, осынау үлкен
мәселеге айналдырып көңіл бөліп отыр.Кез-келген мемлекеттің халықаралық
байланыстар мен экономикасын дамыту барысында ұстанар бірден-бір жолы –
туризм. Мұны деректер мен дәйектер дәлелдей алады. Мысалыға, бүгінгі таңда
туризм саласы бүкіл әлемде мұнай өнімдері мен автокөлік сатудан түсетін
табыстан ( пайдадан ) кейінгі үшінші орынды иеленеді екен.Демек, ішкі
жиынтық өнімді орнықтыру, сыртқы сауда байланысын арттыру,жұмыс орындарының
анағұрлым молырақ ашылуы секілді мәселелерде аталмыш сала жетекшілік
рольде. Туризм мәселелеріге біздің Қазақстанда да мейлінше оңды көзқарас
қалыптасып келеді. Еліміз бүкіл дүниежүзілік туристік ұйымға 1993 жылдан
бері толық мүше. Мемлекетімізде ішкі және сыртқы туризм бірдей өркендеп
келеді. Оған нақты айғақ ретінде мысал қарастыра аламыз. Мәселен, соңғы екі-
үш жыл ішінде республикамызға туристік сапармен келуші шет ел азаматтары
екі-үш есеге артты десе болады. Бұл өзіміздің еліміздегі туризм саласы
өркендеп белгілі бір сатыға келгенін көрсетеді. Мысалы, Дауыл туристік
фирмасы 1996 жылдан бері жұмыс істейді. Туристік оператор ретінде арнаулы
лицензияға ие. Шет елдік туристерді қарсы алу, бір айға виза беру, өте
жоғары маманданған туризм жөніндегі менеджерлер қызметін ұсыну кешенді
күйде жүзеге асырылады. Фирманың өз жолбасшылары яғни басшылары шет ел
азаматтары өз аудармашылары бар. Олардың кәсіби білім-білігі кез-келген
талап талған деңгейінен шыға алады. Келген туристі қарсы алып, қонақ
үйлерге орналастыру, мезгілімен тамақтандыру, қаланың көрікті серуен-саяхат
жасату кәсіби шеберлікпен негізделген. Қаламызда және оның маңайында
қаншама әсем жерлер бар. Міндетіміз – оңтүстік астанаға туристік сапармен
жолы түскен шетелдік қонақтарды кереметтей әсер сезімге бөлейтін көрікті
нысандармен таныстыружәне келген туристерді жоғары сапамен күтетін орта
құру
(бірнеше жұлдызды қонақ үйлер, демалыс үйлері,ойынсауық орындары,т.б.).
Шетелдік туристерге Алматы қаласының көрікті жерлері мысалы: Шымбұлақ
, Медеу , Көктөбе және еліміздегі табиғаты айрықша жерлер: Көкшетау.
Тау-түрген, Қапшағай, Шарын каньоны секілді қайталанбас ғажап демалыс
орындары таныстырылды. Сондай-ақ, қаладағы келбетті орындар, тарихи маңызды
зор сәулеттік жайларға саяхат жасау жүзеге асырылады.Осындай шаралардың
арқасында туристік сапармен келген азаматтарының саны екі есеге өсті,табыс
ауқымы да ұлғайды.Негізінде, елімізде қазіргі кезеңде жұмыс жүйелеуші
туристік ұжымдар саны бес жүз алпыстан астам.Ал биылғы жылы мемлекетіміз
туризмді дамытуға қомақты қаржы (32 млн 604мыңға жуық теңге) бөліп отыр.Бұл
шара іс көлемінің ауқымдана түсуіне сөзсіз ықпал етеді.Енді еліміздің
аймақтары арасынан Алматыға қатысты мәселені бөліп қарастырсақ,ару
қаламызда көркем жерлер өте көп десек болады.Мысалы жоғарыда айтқан Дауыл
жауапкершілігі шектеулі серіктестігі туристік фирмасының бас директоры Б.Б.
Тоқожаев былай деген екен:-Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың өзі сан мәрте
тиімділіктері мен басымдылықтарын сөз еткен туризм – ел экономикасына
мейлінше пайда түсіретін сала. Сондай-ақ,Үкіметіміз қабылдаған 2003-2005
жылдардағы туризмді дамыту бағдарламасы туризмнің қаншалықты маңызды
екендігін анықтап отыр.Алматыға туристерді көптеп тарту. Ол үшін кез-келген
игілікті шараларды ұйымдастыруға әзірміз,біз нақты, кешенді қызмет көрсете
аламыз ,-дейді.Осы сияқты фирмалардың арқасында елімізде туризм саласы
өркендеп келеді.Сондай-ақ еліміздегі, қаламыздағы туризм саласының
дамуыүшін барлық мүмкіншіліктердің жасалып жатқаны сөзсіз.Бұны біз нақты
деректермен айта аламыз.Қазір Алматыда 320 туристік компания іс
жүйелейді.Қазақстанға,оңтүстік астанамызға деген туристер қызығушылығының
арта түсуі әбден байқалады. Қаладағы тур-фирмалар туристік-саяхаттық
қозғалыстың арта түсуі үшін әртүрлі шараларды қолға алуда.Мәселен, Алтын
күз атты бірінші қалалық туристер слеті өтті.Жоғары оқу орындарында
туристік факультеттер соңғы бағдарламалармен білім беруде.Қалалық Туризм
департаменті туристік ұйымдар басшылығының білімін көтеретін кәсіптік
курстар ұйымдастыруда, Туризм және саяхат көрмесін өткізу дәстүрге
айналды. Еліміздегі түрлі аймақтардың туристік саладағы басымдықтарын
бағалау және туризм индустриясын дамытудың нақтылы стратегиясын белгілеуде
арнайы зерттеулердің жүргізілуі – бұл да болса алға ұмтылушылықтың үлкен
бір белгісі. Осы ретте мемлекет жүктеген міндеттемелерді жүзеге асыру
мақсатында бұған бізде шетелдік “ІPK Іnternatіonal” консалтингтік
компаниясы тартылған. Аталған компания экологиялық туризмге қатысты небір
сарабдал стратегияларды іс жүзіне асырумен айналысатын әлемдегі жетекші
орталықтар санатынан орын алады. Оның бас сарапшысы Алессандро Груззо өткен
жылы еліміздегі туризмді дамыту үшін аса қолайлы аймақ саналатын Оңтүстік
Қазақстан облысында өзінің жеке зерттеуін жүргізген. Маманның Түлкібас
ауданындағы аты әйгілі Ақсу-Жабағылы қорығын, тереңдігі 500 метрден асатын
Ақсу шатқалын аралап көруі оның сол жердің тамаша табиғатына деген
сүйіспеншілігін арттыра түскен. Бұл зерттеулер, біріншіден көптеген
шетелдік сарапшылар бойында “Түлкібас өңірі туризмді дамытуға қолайлы
аймақ” деген пікірді берік қалыптастыра алды. Екіншіден, өзіміздің сала
мамандарына туған еліміздің туризмін дамытуға берілген нұсқау болды.
Туризм кластерін жетілдіруді қолға алып жатқан энтузиастарға
Үкіметтің осы жылдың қаңтар айында еліміздің бірқатар аймақтарындағы ұлттық
парктердің жағдайын жақсарту жөнінде қаулы қабылдауы жаңа серпіліс
әкелгендей. Сондықтан да олар Оңтүстіктегі Ақсу-Жабағылымен қатар
Жетісудағы бұрыннан бар ұлттық парктер Алтынемел мен Алатауға мықтап назар
аударып отыр.

ІІ-Тарау Қазақстанда туризм түрлерінің даму
перспективасы
2.1 Туризмнің түрлерінің Қазақстанда аймақтар
бойынша дамуы
Енді осы шараны ұйымдастырып отырған КИТФ халықаралық туристік
жәрменкесі жөніндехабардар етейік. Осымен төртінші рет өткізіліп отырған
жәрменке қанатын кеңге жайып, бүгінде Болгария, Венгрия, Грекия,Египет,
Индия, Испания, Малазия, БАӘ, Ресей, Сингапур,Тайланд, Туркия, Франция
тәрізді 21 елдің 200 атаулы саяхат өндірісін біріктіреді.Өткен жылмен
салыстырғанның өзінде қатысушы шетелдіктердің құрамы 45 пайызға өскен. Міне
сол себептен де келушілер легі ағыл тегіл, толастар емес.КИТФ – 2004
жоспары шеңберінде 4 күндік бағдарлама жасалған. Сол бойынша қатысушыла
компаниялар мен жеке адамдардың жобаларын қарайд, семинарларға, клубтық
шараларға, құрметті қабылдаулар, басқа да айрықша қызықты шоу
бағдарламаларға қатысты. Сондай-ақ,Қазақстандағы Ресей жылына арналған
Қазақстандағы Ресей туризмінің проблемелары мен дамыту келешегі
тақырыбындағы дөңгелек үстел де өтті.
Негізінен, КИТФ 2004 жәрменкесі халықаралықтуристік ұйымдар,
аймақтық туристік ұйымдар,тропеторлар мен турагенттіктер бағыттары бойынша
экспозициялар қойылған.
Сондықтанда келушілер өзіне қажет мәләметті тез-ақ тауып алып, қажет
бағыттары, халқын және жерлерін табады. Мәселен, таңдаған бағытындағы
авияжүйелер мен авиагенттіктер, қонақ үйлер, шипажайлар, сауықтыру
орталықтары,мұражайлық бизнес, тақырыптық саябақтар, сақтандыру және банк
қызметі, ақпараттық технологиа тәрізді салалар іздеген адамның көңіл
қалауына сай. Саяхаттайтын турис азаматтарды көңіліне байланысты барар
өңірдің бүкіл бет келбеті де сәнді суреттер, видеофильмдер арқылы
жарнамамен жарқылдап шақырып тұр.Бұл орайда біз Алматы облысы Туризм және
спорт департаментінің де тиісті дайындықпен келіп, өз жарнамасымен көрнекті
әсерге ілгендігіне сүсінесің.
Шарын шатқалы, Хан Тәңірі, Алакөл, Балқаш, Шипажайлары, Есік Қорғаны
жарнамалары келушілердің көз жауын алады.
Туристік жәрменке өндірісін дамыту динамикасы Қазақстанның Экономикалық
жағдайы мен мемлекеттік саясатының қарқынды жүргізілуі арқасында жүзеге
асуда. Қазақстан Республикасында Туристік іс-қызмет туралы заңы (2001 ж
13.06) және 2003 – 2005 жылдары туризм саласын дамыту бағдарламасына сәйкес
туризм экономиканың келешектің, өрлеуші саласы ретінде айқындалған
Оңтустік Қазақстан.
Оңтүстік Қазақстанның аумағы 712,2 мың шаршы шақырым. Халқы 6246,6 мың
адам. Бүл аудан табиғат жағдайына алуан түрлігімен, оның көршілес орта
Азияның табиғатына үқсастығымен, жер қойнауының қорғасын, мырыш кені мен
фосфоритке байлылығымен ірі суармалы егіншіліктің дамуымен, шалғайдағы
жайылымдық, мал шаруашылық, жеңіл және тамақ өнеркөсібінің, машина жасау
өнеркәсібінің түрлі салаларының дамуымен ерекшеленеді.
Оңтүстік Қазақстанның басты қалаларына Алматы, Қызылорда, Шымкент,
Жамбыл қалалары кіреді. Оңтүстік Қазақстанда туристік қызығушылықты
келтіретін объектілердің саны жеткілікті. Компаниялар туризмнің келесі
түрлерін ұсынады: қажылық, мәдени, этникалық, экологиялық, саудандыру,
спорттық, аңшылық және т.б. Сонымен бірге, бұл активті толығымен дамыған
деп айтуға болмайды, өйткені туристтік объектілердің жаңа түрлерін дамыту
потенциалы бар.Ауданның кең территориясы батысында Арал теңізімен,
оңтүстігінде Жоңгар қақпасына дейінгі, солтүстігінде Қызылқүм шөлінің
солтүстік бөлігін қоса Тянь-Шаньның батыс жене солтүстігі Жоңғар Алатау
хребтерін алып жатыр. Территория батыстан шығысқа қарай 2000 км-ге, ал
солтүстіктен оңтүстікке 700 км шамасында созылып жатыр.

Алматы обылысы. Аумағы жағынан бүкіл Үлыбританиядан сәл ғана кіші. Бүл
территория рельефінің әртүрлілігімен ерекшеленеді. Бүл күннің ішінде
туристер ландшафты, климаттық зоналармен таныса алады. Яғни жер бетінде
кездесетін, қүмды шолейтті, даланы мәңгі мүздықты жөне биік шындарды,
олкенің жануарлар мен есімдіктер әлемін кездестіруге болады. 1997 жылға
дейін Қазақстан астанасы болған Алматы қаласы ел үшін орны бөлек. Алматы
қаласында орналасқан туристерді өзінің әсемділігімен қызықтыратын туристік
орындардың бірі Медеу мүз айдыны. Ол 1972 жылы қүрылған. Медеу бүл аңғардың
атауы. Бүл жерде осы аңғармен аттас спорттық кешен және Азиядағы ең ірі
селге қарсы платина орналасқан. Алматы қаласында сонымен бірге Шарын
каньоні, үлкен Алматы колі, Тамғалы тас аймағы, Іле жағалаулары туристік
планда корсетілген.Оңтүстік Қазақстан өзінің тарихи және мәдени
ескерткіштерімен де ерекшеленеді. Осындай ескерткіштердің кейбіреулері 1500
жыл тарихы бар Түркістан қаласы жөне осында орналасқан Қ.А.Яссауи кесенесін
ерекше атап отуге болады. Сонымен бірге Тараз қаласындағы Айша бибі,
Қарахан, Бабаджи Хатун кесенесін, Сайрам қамалы, көне Отырар қаласындағы
Арыстанбаб кесенесін және III ғасырдан бастап батыс пен шығысты
жалғастырған Үлы Жібек жолы магистралін, Қазақстанның космос орталығы
Байқоңырды жөне т.б. туристік ресурстар туристердің Оңтүстік Қазақстанға
деген қызығушылығын арттыруда. Өлкеде сонымен қатар 9 қорықтың екеуі
орналасқан олар-Ақсу жабағалы жөне Алматы қорығы.Жалпы айтқанда Оңтүстік
Қазақстанда экологиялық, таулы, жаяу жүру, велосипед туризм, экскурсиялық
туризм, тарихи және діни туризм жақсы дамыған.

Шығыс Қазақстан
Шығыс Қазақстан аумағы 283,3 мың шаршы шақырым. Халқының саны 1530,8 мың
адам. Шығыс Қазақстан Республикадағы полиметал онеркөсібі мен алуан су
электр энергиясын ондіретін аса ірі ауданның бірі. Аумағының көлемі бойынша
Шығыс Қазақстан Республикасындағы ең кіші облыс. Шығыс Қазақстанның басты
қалалары Семей жөне Оскемен. Бүл аудан Қытай, Монғолия, Ресей
мемлекеттерімен шекаралас. Территорияның коп болігін рудалық және оңтүстік
Алтай тауы, Сауыр Тарбағатай тау системалары алып жатыр. Басты озендері
Ертіс және оның ірі сағалары Уба, Ульба, Бүқтырма, ең ірі колдері Марқакол,
Зайсан, Алакол, Рахман. Климаты шүғыл континентті.
Ақтау. Ол солтүстік шығысындағы Сібір шыңдарын ақ қар басқан жоне Алтайдың
ең биік тауы. Мұнда көбінесе тау туризмі дамыған.
Марқакөл. Бұл өлкенің асыл маржаны болып есептеледі. Батыс Қазақстанда
орналасқан Марқакөл көлінің үзындығы 38 км, ені 19 км және терендігі 27
метр. Оған 27өзен келіп құяды. Марқакөлдің суы өте мөлдір әрі таза. Оның
негізгі байлығы-шабақ балықтары. Мұнда сонымен қатар сирек кездесетін
қасиеті бар өсімдіктер өседі. Марқакол қорығы жануарлар өлемінің байлығымен
және әртүрлігімен ерекшеленеді. Мұнда 9 қорықтың бірі Марқакөл қорығы
орналасқан.
Рахман бұлағы. Шығыс Қазақстанның тағы бір керемет коз тартарлық табиғи
ресурстардың бірі Рахман бүлағы. Бүл жердегі жер асты озендерде
радиоактивтік элементтер онімі емдік радон бар. Олар сирек кездесетін
гранит минералдарында кездеседі. Жер астынан шыққан жылы сулар коптеген
буын, омыртқа жөне тері ауруларын емдеуге қолданылады. Бүл ыстық бүлақтарды
1763 жылы шаруа Рахманов ашты. Аңыз бойынша ол маралды жаралаған. Оліп бара
жатқан марал осы бүлаққа түсіп, жараланған жері жазылып, бүрынғы қалпында
шығады. Осыдан бүлан Рахманов бүлағы аталып кеткен.
Алакөл көлі. Алакәл Қазақстанның ең әдемі көлдерінің бірі. Пайдалы судан
басқа түзды көл емдік балшыққа, минералды түздардарға бай.
Қозы Көрпеш-Баян Сұлу мовзолейі. Қызықты тарихи ескерткіштерінің бірі Аягөз
өзенінің жағасында орналасқан Қозы Көрпеш-Баян Сүлу мазары (Х-ХИ ғ). Халық
эпосындағы бул кейіпкерлердің образы қыз бен жігіт арасындағы моңгі
махаббат символы.
Жалпы алғанда Шығыс Қазақстанда тау туризм, экологиялық туризм, су туризмі
және экскурсиялық туризм дамыған.
Солтүстік Қазақстан.
Солтүстік Қазақстан аумағы бойынша 565,7 мың шаршы шақырьііМ. Халқы 3706.4
мың адам. Солтүстік Қазақстан Республикасының негізгі етті-сүтті
малшаруашылығы дамыған аса маңызды астықты аудандардың бірі.
Бүл аудандарда Қазақстанныңаграрлық өнеркөсіптік кешенінің салалары
барынша қанат жайған. Ол аумағының көлемі жөнінен Батыс және Оңтүстіктен
кейін үшінші орын алады. Батыстан шығысқа дейін 1300 шаршы км жерді кең
көлемде алып жатыр, ал солтүстіктен оңтүстікке дейін 900 км. Солтүстік
Қазақстанға Павлодар, Ақмола, Қостанай жөне Кокшетау қалалары кіреді. Басты
озендері Ертіс, Есіл, Тобыл кейбір ірі колдері шипалы, минералды, түзды
жөне балшықты болып кейін адамдарға ем болады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.