Некені қию және бұзу

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

Некені қию және бұзу . . . 4
Некенің шарттары . . . 5
Некені бұзу, ажырасу. АХАТ органдарында некені бұзу . . . 7
Некені сот тәртібімен бұзу . . . 8
Некені тоқтатудың құқықтық салдары . . . 9

Қорытынды . . . 10

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 11

Кіріспе

Заңда неке таңдауға ерік берілген, яғни некеге тұру немесе оны бұзу үшін тараптардың өзара ерікті келісімі қажет. Некеде ерлі - зайыптылардың құқықтары мен міндеттері тең, әйелдердің құқығын шектеуге жол берілмейді. Бұл әйелдердің үй шаруашылығын жүргізумен ғана айналысып қоймай, сондай - ақ ерімен бірге бизнеспен айналысуына, мансапқа талпынуына мүмкіндік береді. Ерлі - зайыптық қатынстар, әдеттегідей ғұмырлық, яки некеге тұру бегілі бір мерзім көрсетілмей жүзеге асырылады. Қазақстанда мемекеттік АХАТ органында тіркелген неке ғана танылады. Қазақстанда некеге тұрған кезде отбасылық қатынастарда әлеуметтік, нәсілдік, ұлттық, тілдік немесе қай дінді ұстанатындығына қарай азаматтардың құқығын шектеудің кез келген түрлеріне тыйым салынады. Ерлі - зайыптылар қатынастарына туыстарының араласуына жол берілмейді.

Некеге тұру некеге тұрушы ері мен әйелдің өзара ерікті келісімі және олардың неке жасына жету болып табылады. Егер неке күш көрсету, алдау, қорқыту жолымен қиылған болса, онда ол жарамсыз деп танылуы мүмкін. Некеге тұру келісімін некені тіркеу рәсімінің барысында некеге тұрушы адамның тікелей өзі ауызша білдіреді және оның қолын қойғызу арқылы расталады. Соның өзінде ата - аналарының немесе туыстарының келісімі талап етілмейді. Дей тұрғанмен, қай жағынан алып қарағанда да ата - анасының құптауы болашақ отбасы үшін өте маңызды екендігі күәмнсіз. Отбасын құру үшін неке жасына жетудің үлкен маңызы бар. Некеге тұрушылар белгілі бір рухани және күш - қуат кемелділігіне ие болуы керек, ол белгілі бір жаспен байланысты. Біздің заңымызға сәйкес неке жасы - 18 жас. АХАТ органдары дәлелді себептері болған жағдайда неке жасын екі жылдан аспайтын мерзімге төмендете алады. Неке жасына жетпеген адамдардың некеге тұруына ата - аналарының келісімі бойынша ғана рұқсат етіледі. Жүктілік немесе баланың тууы, әскери қызметке шақырылуы, кәмелетке толмағандардың нақты отбасын құруы дәлелді себептердің қатарына жатады. Соның өзінде басқа да длелді себептердің болуы мүмкін.

Некені қию және бұзу

Некені қию

1. Некесін қидыруға келген жас-жұбайлар әуелі мешіт Бас имамының атына арыз жазып, арызда неке қию күні мен уақытын көрсетуі қажет.

2. Неке қидыртатын кісілер мен куәгерлер мешітке келер алдында ғұсыл (денені толықтай жуу) және дәрет алып, шариғат талабына сай киініп келулері керек.

3. Некесін қидыртатын жас-жұбайлар мен куәгерлері кәлима-шаһадат сөздерін жаттап келулері тиіс.

Кәлима-шаһадат: «ЛӘ ИЛӘӘҺӘ ИЛЛАЛЛААҺУ, МУХАММАДУР РАСУУЛУЛЛААҺ».

Мағынасы: «Алладан басқа Тәңір жоқ, Мұхаммед (с. а. с) Оның елшісі».

4. Қалыңдықтың көйлегі бүкіл денені жауып тұруы қажет. Қасына еріп келген ағайын-туыс пен жора-жолдастары да ұқыпты киініп, қыз-келіншектер бастарына орамал тартып келуі тиіс. Киімдері мешіт әдебіне сай болмаған жағдайда мешіт қызметкерлері ол кісіні мешітке кіргізбеуге және некесін қимауға құқылы. Өйткені, олар мешіт әдебін бұзумен қатар басқа кісілерді күнәға кіріптар етуде. Сондай-ақ, қыз-келіншектердің өз үйінен басқа жерде әуреттерін (Ханафи мәзһабында әйелдердің беті және екі қолы (білезігіне дейін) мен екі аяғынан (тобығына дейін) басқа жерлері әурет яғни ұятты жері болып есептеледі) жаппай, ашық-шашық жүруі адам түгілі періштелердің құтын қашырады.

5. Неке қию кезінде жас-жұбайлардың ата-анасы қатысуы керек. Ата-анасы болмаған жағдайда үйдің үлкендері неке рәсімінің ішінде болулары қажет. Ата-анасы қатыса алмаған жағдайда жастардың отау құруына қарсы емес екендіктерін жазбаша түрде жазып берулері шарт.

6. Неке қию барысында өз тараптарынан куәгер болуы керек. Куәгер екі ер адам немесе бір ер адам және екі әйел адам болады. Куәгердің мұсылман болуы шарт.

7. Мешітте мұсылманша неке қию барысында жас-жұбайлар жүзік алмасып, тақпайды. Шариғат бойынша ер адамға алтын жүзік тағуына рұқсат етілмейді. Алайда, күміс жүзік тағуына болады. Ал, әйел кісіге екеуін де тағуына рұқсат етілген.

8. Мешітте жас-жұбайлар ақ некесін қиғызумен қатар жергілікті АХАЖ бөліміне барып, некеге тұрулары шарт. Өйткені, кез келген отбасылық мәселені заңдастыру үшін олардың АХАЖ бөлімінде міндетті түрде тіркелулері қажет.

9. 2010 жылдың қараша айынан бастап, неке қию рәсімі мешітте той күні атқарылмайды. Өйткені, той күні адамдар мешітке мерекелік ашық-шашық киімдерімен келуді тоқтатар емес. Сондай-ақ, ұрттап алғандар да мешіт әдебін сыйламай кіруде. Мұның барлығы мешіттің әдебіне қайшы, Алла тағала жек көретін амалдар. Сондықтан той күнінен алдын туған-туыс пен ата-ананың қатысуымен мешітке келген жас-жұбайлардың ғана некелері қиылады. Мұндағы мақсат - күллі мұсылман баласы үшін құтты мекен болған жер бетіндегі Алла үйлеріне тиісінше құрмет көрсетуді халықтың санасына сіңдіру мен ондағы жамағаттың ғибадатына кедергі келтірмеу. [1]

Некенің шарттары

1. Неке қидырушылардың және куәгерлердің мұсылман болуы;

2. Өзара келісім мен ата-ана ризашылығы болуы;

3. Куәгерлердің болуы (екі ер адам немесе бір ер адам мен екі әйел кісі) ;

4. Неке қиғызу кезінде қалыңдыққа берілетін махр сыйлығын белгілеу.

Соңынан пайғамбарымыз (с. а. с) сүннеті бойынша неке құтпасы оқылып, игі бата жасалады.

Некені тоқтату және оның негізі.
Ерлі - зайыптылардың жәке және мүліктік құқытық қатынастарының тоқтатылуын некенің тоқтатылуы деп түсінеді. Неке заңда айқындалған білгілі бір оқиғаардың тууына байланысты немесе ерлі - зайыптылардың біреуінің не екеуінің бірдей қалауымен тоқтатылады.
Некені тоқтататын оқиғалар қатарына мыналар жатады:
¬ ерінің қайтыс болуы;
¬ соттың ерлі - зайыптылардың біреуін өлді деп жариялауы;
¬ некенің бұзылуы (ажырасу) .
Некенің тоқтату негіздерінің тізімі толық боып табылады.
Ері қайтыс болған немесе ерлі - зайыптылардың біреуі өлді деп жарияланған жағдайда неке өздігінен тоқтатылады. Егер артында қалған адам жаңадан некеге тұрғысы келсе, бұрынғы неке бойынша ерінің өлгені бойынша АХАТ органдары берген куәлікті көрсетсе де жеткілікті.
Соттың азаматты (ерлі - зайыптылардың бірін) өлді деп жариялау жөніндегі шешімі долбараға ғана негізделеді. Ол адамның өлгені туралы нақты ақиқат дәлелдер жоқ.
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 31 - бабына сәйкес, егер азамат тұрақты тұратын жерде үш жыл бойына ол туралы ешқандай мәіметтер болмаса, егер ол өім қаупі төнген жағдайда немесе оның өлімі алты ай ішінде жазатайым оқиғадан болды деп есептеуге негіз болатын жағдайларда хабар - ошарсыз кетсе, ол азамат мүдделі адамдардың арызы бойынша сот арқылы өлді деп жариялануы мүмкін.

Сот азаматты қайтыс болды деп жариялау туралы шешім шығарған сәттен бастап, онымен неке тоқтатылды деп есептеледі. Кейде қайтыс болды деп жарияланған адамдардың шындығында тірі болып шығатын жағдайлары да кездеседі. Өлді деп жарияланған жұбайы тірі келген жағдайда сот әлгі шешімді бұзады, бірақ тоқтатылған неке өздігінен қалпына келтірілмейді. Ол ерлі - зайыптылардың бірлескен өтініші бойынша АХАТ органдары арқылы қалпына келтірілуі мүмкін. Егер қалпына келтіру туралы өтініш берілмесе, ерлі - зайыптылардың екеуінің де тірі екендігіне қарамастан, неке тоқтатылған деп есептеледі. Басқа жұбай жаңа некеге тұрған жағдайда, бұрынғы неке қалпына келтіріе алмайды. Жаңа некенің тағдыры түрліше шешілуі мүмкін: ол не сақталады, немесе бұзылады, бұл кейін бұрынғы жұбайымен некесін тіркеуге мүмкіндік береді.

Некені бұзу, ажырасу. АХАТ органдарында некені бұзу

Ерлі - зайыптылардың көзі тірі кезінде неке, олар ажырасса ғана тоқтатылады.
Ажырасу арқылы некенің тоқтатылуы, АХАТ органдары немесе сотта заңда белгіленген тәртіп бойынша іске асырылуы мүмкін.
Некені бұзу АХАТ органдарында ерлі - зайыптылардың біріккен және жекелеген ерекше жағдайларда - жұбайлардың біреуінің өтініші бойынша жүргізіледі. Ал сотта некені бұзу ерлі - зайыптылардың екеуінің бірлескен, сондай - ақ жұбайлардың біреуінің өтініші бойынша жүргізіле береді.
Некені бұзу үшін мынадай үш шарттың болуы қажет:
¬ АХАТ органдарында ерлі - зайыптылардың некені бұзу жөніндегі өзара келісімі;
¬ кәмелетке толмаған балаларының болмауы;
¬ бір - біріне мүліктік және өзге де талаптарының болмауы.
Некені бұзу АХАТ органдарында мемлекеттік тіркеуден өтуді қажет етеді. Тіркеу некені бұзу жөніндегі өтініш берілген күннен бастап бір ай өткенде жүзеге асырылады. Бір ай мерзім ерлі - зайыптыларға қабылдаған шешім туралы тағы да әбден ойланып - тоғану үшін беріледі. Некені тіркеу үшін берілетін мерзімнен айырмашылығы, некені бұзған кезде оның мерзімі ұзартылып не қысқартымайды.
Ерлі - зайыптылардың өзара келісімі бойынша некені АХАТ органдарында бұзумен қатар, заң жұбайлардың біреуінің өтініші бойынша некенің бұзудың қарабайыр оңайлатылған тәртібін де белгілейді.
АХАТ органдарының некенің бұзылуын тіркеу кезінде ажырасудың себептерін анықтауға, ерлі - зайыптыларға татуласу үшін мерзім беруге қақысы жоқ. [2]

Некені сот тәртібімен бұзу.

Ол мынадай жағдайларда іске асырылады:
¬ ерлі - зайыптылардың кәмелетке толмаған ортақ балаларының болуы;
¬ ерлі - зайыптылардың біреуінің некені бұзуға келісімінің болмауы;
¬ егер ерлі - зайыптылардың біреуі өтініш беруден бас тартып некені бұзудан жалтарса, некені бұзу үшін мемлекеттік тіркеуге келуден бас тартса, т. б. ;
¬ ерлі - зайыптылардың бір - біріне мүіктік талаптарының болуы.
Некелік одақтың тұрақты болуына мемлекет мүдделік танытады. Сондықтан да соттарға заң арқылы ерлі - зайыптыларды татуластыру жөнінде шаралар қолдану міндеттері жүктелген. Бірақ, сонымен қатар татуластыру мақсат қана емес, отбасын сақтаудың амалы ғана. Сондықтан да бұл міндетті орындау мүмкін болмаса және балаларды не жұбайларды қорғау мүдделеріне қайшы келетін болса, онда сот некені бұзады.
Егер сот неке біржолата бұзылмаған деген қорытындыға келген жағдайда, ол істі кейінге қарауға қалдырып, ерлі - зайыптыларға татуласу үшін 3 айлық мерзім тағайындай алады. Бірақ сот нақты мерзімді әрбір істің жағдайына қарай бегілейді.

Егер ерлі - зайыптыларды татуластыру шаралары нәтиже бермей және жұбайлардың біреуі некенің бұзылуын қасарыса талап ететін болса, некені бұзу іске асырылады.

Егер айырылысатын ерлі - зайыптылардың кәмелетке толмаған балалары болып және жұбайлар ол балалардың кіммен қалатындығы жөнінде келіспеген жағдайда, бұл мәселені сот шешеді. Сот балалардың ата - анасының біреуімен қалатындығы жөнінде не баланың ата - анасының әрқайсысымен қалатындығы жөнінде (егер екі бала не одан көп болса) шешім шығара алады. Соның өзінде сот кәмелетке толмаған балалардың мүдделерін ғана еске алу керек. Сондай - ақ балалардың мүдделерін және болашақ ананың денсаулығын қорғау мақсатында заңның 15 - бабында мындай қағида көзделген: «Әйелдің жүкті кезінде және нәрестенің бір жасқа толмаған кезінде әйелдің келісімінсіз некені бұзуға болмайды».

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.