Шап өзегі, шап жарығы

І. Кіріспе
Шап өзегі
ІІ. Негізгі бөлім
1. Шап өзегінің қабырғалары
2. Беткей шап сақинасы
3. Терең шап сақинасы
4. Латералды шап шұңқыры
ІІІ. Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Шап өзегі құрсақтың алдыңғы қабырғасының төменінде қиғаш бағыттағы саңлау, ол жоғарыдан төмен және сырттан ішке қарай бағытталған.
Шап өзегі, canalis inguinalis, саңылау болып табылады, ол арқылы еркектеоде шәует шылбыры, funiculus spermaticus,ал әйелдеде жатырдың жұмыр байламы, lig. teres, өтеді.
Ол алдынан апоневроз m. obligui abdominis externi мен, артынан fascia transversalis-мен, төменнен пупартов байламымен, жоғарыдан – m. obligui abdominis interni-пен m. tranversi-ның төменгі жиегімен шектелген. Жарығы жоқ адамдарда ер адамдарда ұрық шылбырымен, ал әйелдерде-жатырдың жұмыр байламымен толтырылған.
Шап өзегінде екі саңлау бар: сыртқы және ішкі. Шап өзегінің сыртқы тесігі тері астында Томсонов және беткі шандырымен жабылған, осы жерден ұрық шылбырына өтеді.
Шап өзегінің ішкі тесігі, fascia transversa-ның талшықтарынан құралған. Ішкі сақина ұрық шылбырын алып тастағаннан кейін көрінеді. Бұл тесіктің ішкі жиегінен fascia transversa-ның астынан және vv. epigastricae interiors өтеді. Бұл жағдайды қысылып қалған шап жарығын және оның сырты бойынша ішкі жарық сақинасын кескен кездегі операцияда ескеру керек. Ол кезде жуан артерия а. epigastricae interiors-ны кесіп кетіп зақымдап алуы мүмкін. Көлденең шандыр ішкі тесік аймағында ұрық шылбырына өтеді және оның қабығын-tunica vaginalis communis-ті түзеді. Шап өзегінің бойында m. obdominis internus пен m. transveersus-тен ұрық шылбырына бұлшық ет талшықтарының шоғыры /m. cremaster/ шығып, оның бойымен ұмаға түседі. Funiculi spermatici-тің құрамына: I. a. deferentalis-пен бірге vas deferens, 2. spermaticae, 3. n. spermaticus (n. genitofemoralis-тің тармағы) шап өзегінің сыртқы тесігініің маңында ұрық шылбырына келеді.Құрсақтың алдыңғы қабырғасын шап аймағында ішкі жағынан қарағанда, оны қабырғалық іш пердесі жауып тұрады және қатпарлар мен ойыстар бар. Plica epigastrica-ның бүйір бойында орналасқан vasa epigastrica inferiora бойындағы іш пердесінен пайда болған екі ойыстың практикалық маңызы зор. Осы айтылған қатпардың сыртында орналасқан ойыс fovea inguinalis lateralis шап өзегінің ішкі тесігіне сәйкес келеді. Екіншісі fovea inguinalis medialis plica epigactrica –ның ішкі жағында орналасқан. Осы ойыстар /біріншісі жиі, екіншісі сирек кездеседі/ жарық пайда болғанда іш пердесі шығатын орын болып табылады. Егер fovea inguinalis lateralis арқылы шықса, онда қиғаш жарық деп, ал ereovea inguinalis medialis арқылы шықса тік шап жарығы деп аталады. Fovea cupravesicalis-үлкен емес ойыс, ол біріккен қуық өзегі мен кіндік артерияларының арасында орналасқан, ол іш пердесі шығатын жер деп есептелмейді.
Шап өзегі іштің алдыңғы бүйір қабырғасындағы шап аймағы маңайына жатады. Өзектің беткей және тереңдегі сақиналарын проекциялау үшін шап үш бұрыш қолданылады.
Шап үшбұрышының қабырғалары:
1. Астынан - шап байламы;
2. Үстінен – шап байламының сырқы және ішкі 1/3 бөліктерінің арасында тік бұрыш еттің сыртына дейін жүргізілген горизонтлды сызық;
3. Медиалды тік бұрыш еттің сыртқы щыры.
Шап өзегінің сыртқы сақинасы шап үш бұрышының төменгі медиалды бұрышында және ruberculum pulcum маңына жатады.
Шап өзегінің ішкі сақинасы, шап үш бұрышының жоғарғы латералды бұрышында – spina ilica anterior superior-ге жақын орналасады.
Шап өзегінің 4 қабырғасы және 2 тесігі бар.
Шап өзегінің алдыңғы қабырғасы сыртқы қиғаш бұлшық еттің апоневрозынан құрылған. Кейбір адамдарда сыртқы қиғаш бұлшықеттің апоневрозы 1 қабатты, калың мықты сіңірлі талшықтардан, ал кейбіреулерде жұқа, астындағы құрылымы көрініп тұратын, оңай ажыратылатын талшықтардан тұрады. Шап жарығында сыртқа қиғаш бұлшықет апонервозы жұқаланады. 74% жағдайда сыртқы қиғаш бұлшықет апонервозы шап өзегі аймағында ішкі қиғаш бұлшықет талшықтарымен нығайады.

1. Ү. Ж. Жұмабаев., Ә.Б. Әубәкіров., Т.М. Досаев., Т.С. Қосманбетов., М.З. Шайдаров «Адам анатомиясы. Атласы» 1-том «Фолиант» баспасы Астана 2005 жыл.
2. Жандар К.Е «Тәнтану. Адам анатомиясы» 2-басылым Алматы «Білім» 2004жыл
3. https://www.google.kz/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&cad=rja&uact=8&ved=0CCYQ7gEwAWoVChMIgr2tk4SByQIVQYYsCh1vPgqj&url=https://translate.google.kz/translate?hl=ru&sl=kk&u=ftp://ftp01.kgmu.kz/Obshaya%2520medicina/5%2520kurs/ED.Top_Anat_Operat_Hirurg/kaz/Lekcii/6.docx&prev=search&usg=AFQjCNGCfz-XoNZGlFzCqdmR0VzOCUMfRg
4. https://kk.wikipedia.org/wiki/Артқы_бұлшықеттер
5. http://www.studfiles.ru/preview/4028988/page:51/