Организмдегі лимфа ағыстары
I Кіріспе:
II Негізгі бөлім:
1. Лимфа жүйесінің құрамы.
2. Лимфа тамырлары.
3. Лимфа түйіндері.
4. Аяқтың лимфа тамырлары мен түйіндері.
5. Қолдың лимфа тамырлары мен түйіндері.
6. Бас пен мойынның лимфа тамырлары
III Қорытынды.
IV Пайдаланған әдебиеттер тізімі .
II Негізгі бөлім:
1. Лимфа жүйесінің құрамы.
2. Лимфа тамырлары.
3. Лимфа түйіндері.
4. Аяқтың лимфа тамырлары мен түйіндері.
5. Қолдың лимфа тамырлары мен түйіндері.
6. Бас пен мойынның лимфа тамырлары
III Қорытынды.
IV Пайдаланған әдебиеттер тізімі .
Лимфа жүйесі ,systema lymphaticum, қан тамыр жүйесінің бөлігі болып саналып ,веналық жүйенің қызметін толықтырады. Лимфа жүйесі организмнің зат алмасуына қатысып ,тіндермен жасушалардан зат алмасу қалдықтарын , табиғаты бөтен заттарды шығарады.
Лимфа жүйесінің құрамы : ағзалар мен тіндерде тарамдалған лимфа капиллярлары ,лимфа тамырлары , лимфа түйіндері , веналар жүйесіне барып құятын ірі лимфа тамырлары.
Лимфа түйіедері қазіргі уақытта имуындық жүйе құрамына (жілік майы, тимус, лимфа түйіндері , ішектің жеке және топталған лимфа тәрізді түйіншелері ,бадамшалар , көкбауыр ) енгізілді.
Лимфа –адам денесіндегі екінші сұйықтықты орта . Лимфа дегеніміз –мөлдірлеу , ересек адамдарда сәл сарғыштау , жаңа туған нәрестеде сүт түстес ақ сұйықтық. Ол химиялық құрамы жағынан қан плазмасына ұқсас . Құрамындағы миниралдық тұздармен органикалық қосылыстардың мөлшері қан плазмасындағыдай , бірақ ақуыз мөлшері қандағыдан аз және әр мүшеде әр түрлі. Лимфада лимфоциттер мен ағзадан лейкоциттердің түрлері бар , ақуыз –протромбин және фибриноген аз, сондықтан лимфа өте баяу ұйиды . Ұйыған кезде сарғылт түсті жұмсақ қоймалжыңға айналады.
Лимфа жүйесіне қысқаша сипаттама:
1. Эндотелинмен көмкерілген кіші және үлкен лимфа саңылаулары жатады . Оларға ішастардың , өкпеқаптың және жүрекқаптың сірлі қуыстары ; ми жұлынның орталық өзегі;ішкі құлақтық лимфа кеңістіктері ; көз камералары; периневралды кеңістік ; буындармен сіңірлі қанаптар қуыстары жатады.
2. Лимфа капиллярлары. Лимфа жұйесі капиллярлардан басталады. Олардың диаметрі 10мм-ден 200мм-ге дейін ,пішіні тегіс емес, бүйірлік шығыңқы жерлері бар , ал қантамырлар 5-тен 25мм-ге дейін . Лимфа капиллиярлары қабырғасы тек бір қабат эндотелиден тұрады .Олар микрожіпшелер арқылы жанында жатқан коллаген талшықтарына бекиді. Мұндай құрылым лимфа капиллярларының ашық жағдайда болуын қамтамасыз етеді.
Капиллярлар торының орналасуы ағзалардың құрылысына байланысты :қуысты ағзалардың қабырғаларындағы қабаттарында ,сірлі қабықтарда (ішастарда ,өкпеқапта ) бір жазықтықта ; паренхималы ағзаларда( бүйрек бауыр) 3 жазықтықта орналасады.
Лимфа жүйесінің құрамы : ағзалар мен тіндерде тарамдалған лимфа капиллярлары ,лимфа тамырлары , лимфа түйіндері , веналар жүйесіне барып құятын ірі лимфа тамырлары.
Лимфа түйіедері қазіргі уақытта имуындық жүйе құрамына (жілік майы, тимус, лимфа түйіндері , ішектің жеке және топталған лимфа тәрізді түйіншелері ,бадамшалар , көкбауыр ) енгізілді.
Лимфа –адам денесіндегі екінші сұйықтықты орта . Лимфа дегеніміз –мөлдірлеу , ересек адамдарда сәл сарғыштау , жаңа туған нәрестеде сүт түстес ақ сұйықтық. Ол химиялық құрамы жағынан қан плазмасына ұқсас . Құрамындағы миниралдық тұздармен органикалық қосылыстардың мөлшері қан плазмасындағыдай , бірақ ақуыз мөлшері қандағыдан аз және әр мүшеде әр түрлі. Лимфада лимфоциттер мен ағзадан лейкоциттердің түрлері бар , ақуыз –протромбин және фибриноген аз, сондықтан лимфа өте баяу ұйиды . Ұйыған кезде сарғылт түсті жұмсақ қоймалжыңға айналады.
Лимфа жүйесіне қысқаша сипаттама:
1. Эндотелинмен көмкерілген кіші және үлкен лимфа саңылаулары жатады . Оларға ішастардың , өкпеқаптың және жүрекқаптың сірлі қуыстары ; ми жұлынның орталық өзегі;ішкі құлақтық лимфа кеңістіктері ; көз камералары; периневралды кеңістік ; буындармен сіңірлі қанаптар қуыстары жатады.
2. Лимфа капиллярлары. Лимфа жұйесі капиллярлардан басталады. Олардың диаметрі 10мм-ден 200мм-ге дейін ,пішіні тегіс емес, бүйірлік шығыңқы жерлері бар , ал қантамырлар 5-тен 25мм-ге дейін . Лимфа капиллиярлары қабырғасы тек бір қабат эндотелиден тұрады .Олар микрожіпшелер арқылы жанында жатқан коллаген талшықтарына бекиді. Мұндай құрылым лимфа капиллярларының ашық жағдайда болуын қамтамасыз етеді.
Капиллярлар торының орналасуы ағзалардың құрылысына байланысты :қуысты ағзалардың қабырғаларындағы қабаттарында ,сірлі қабықтарда (ішастарда ,өкпеқапта ) бір жазықтықта ; паренхималы ағзаларда( бүйрек бауыр) 3 жазықтықта орналасады.
1. Идирисов Ә.А, Кайназаров А.Қ, Алмабаев Ы.А. – Клиникалық анатомия, Алматы 2009.
2. Мырзабеков М. – Топографиялық анатомия, Алматы 2010.
3. Рахишев А.Р – Международная анатомическая номенклатура.
4. Рақышев А.Р – Адам анатомиясы, ІІІ том, Алматы «Кітап» 2006.
5. Жұмабаев У., Әубәкіров Ә.Б., Досаев Т.М және т.б – Адам анатомиясы, атлас ІІІ том.
6. К.К.Капенова,Ф.К.Копобаев,Қ.Қ.Қайырбекова, Топографиялық анатомия мен оперативтік хирургия бойынша дәрістер курсы: Оқу құрал, 2005
2. Мырзабеков М. – Топографиялық анатомия, Алматы 2010.
3. Рахишев А.Р – Международная анатомическая номенклатура.
4. Рақышев А.Р – Адам анатомиясы, ІІІ том, Алматы «Кітап» 2006.
5. Жұмабаев У., Әубәкіров Ә.Б., Досаев Т.М және т.б – Адам анатомиясы, атлас ІІІ том.
6. К.К.Капенова,Ф.К.Копобаев,Қ.Қ.Қайырбекова, Топографиялық анатомия мен оперативтік хирургия бойынша дәрістер курсы: Оқу құрал, 2005
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ
САҚТАУ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ДАМУ МИНИСТРЛІГІ
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК
ФАРМАЦЕВТИКА АКАДЕМИЯСЫ
Морфологиялық пәндер кафедрасы
Тақырыбы: Организмдегі лимфа ағыстары.
Орындаған: Назарбай А.
Тобы: 102 А ҚДС
Қабылдаған: Сисабеков Қ.Б.
Шымкент 2016 ж
Жоспар:
I Кіріспе:
II Негізгі бөлім:
1. Лимфа жүйесінің құрамы.
2. Лимфа тамырлары.
3. Лимфа түйіндері.
4. Аяқтың лимфа тамырлары мен түйіндері.
5. Қолдың лимфа тамырлары мен түйіндері.
6. Бас пен мойынның лимфа тамырлары
III Қорытынды.
IV Пайдаланған әдебиеттер тізімі .
Лимфа жүйесі ,systema lymphaticum, қан тамыр жүйесінің бөлігі болып
саналып ,веналық жүйенің қызметін толықтырады. Лимфа жүйесі организмнің зат
алмасуына қатысып ,тіндермен жасушалардан зат алмасу қалдықтарын , табиғаты
бөтен заттарды шығарады.
Лимфа жүйесінің құрамы : ағзалар мен тіндерде тарамдалған лимфа
капиллярлары ,лимфа тамырлары , лимфа түйіндері , веналар жүйесіне барып
құятын ірі лимфа тамырлары.
Лимфа түйіедері қазіргі уақытта имуындық жүйе құрамына (жілік майы,
тимус, лимфа түйіндері , ішектің жеке және топталған лимфа тәрізді
түйіншелері ,бадамшалар , көкбауыр ) енгізілді.
Лимфа –адам денесіндегі екінші сұйықтықты орта . Лимфа дегеніміз
–мөлдірлеу , ересек адамдарда сәл сарғыштау , жаңа туған нәрестеде сүт
түстес ақ сұйықтық. Ол химиялық құрамы жағынан қан плазмасына ұқсас .
Құрамындағы миниралдық тұздармен органикалық қосылыстардың мөлшері қан
плазмасындағыдай , бірақ ақуыз мөлшері қандағыдан аз және әр мүшеде әр
түрлі. Лимфада лимфоциттер мен ағзадан лейкоциттердің түрлері бар , ақуыз
–протромбин және фибриноген аз, сондықтан лимфа өте баяу ұйиды . Ұйыған
кезде сарғылт түсті жұмсақ қоймалжыңға айналады.
Лимфа жүйесіне қысқаша сипаттама:
1. Эндотелинмен көмкерілген кіші және үлкен лимфа саңылаулары жатады .
Оларға ішастардың , өкпеқаптың және жүрекқаптың сірлі қуыстары ; ми
жұлынның орталық өзегі;ішкі құлақтық лимфа кеңістіктері ; көз
камералары; периневралды кеңістік ; буындармен сіңірлі қанаптар
қуыстары жатады.
2. Лимфа капиллярлары. Лимфа жұйесі капиллярлардан басталады. Олардың
диаметрі 10мм-ден 200мм-ге дейін ,пішіні тегіс емес, бүйірлік шығыңқы
жерлері бар , ал қантамырлар 5-тен 25мм-ге дейін . Лимфа капиллиярлары
қабырғасы тек бір қабат эндотелиден тұрады .Олар микрожіпшелер арқылы
жанында жатқан коллаген талшықтарына бекиді. Мұндай құрылым лимфа
капиллярларының ашық жағдайда болуын қамтамасыз етеді.
Капиллярлар торының орналасуы ағзалардың құрылысына байланысты :қуысты
ағзалардың қабырғаларындағы қабаттарында ,сірлі қабықтарда (ішастарда
,өкпеқапта ) бір жазықтықта ; паренхималы ағзаларда( бүйрек бауыр) 3
жазықтықта орналасады.
Лимфа жүйесінің құрамы.
Лимфа жүйесің құрамында мыналар болады:
I Лимфа өткізетін жолдар : лимфокапиллялық тамырлар ,сабаулары және
өзектері.
II Лимфоциттер дамитын жерлер :
1.жілік майы ,жіне айырша безі;
2. шырышты қабықтартағы лимфоидты түзүлістер:
а жекеленген лимфа түйіншектері, folliculi lumphatici solitari ;
ә шоғырланған folliculi lumphatici agregatu
б бадамша түрінде лимфа тінінің түзілуі ;
3.лимфа тінінің соқыр ішекте жиналуы ;
4. көкбауыр ұлпасы ;
5. лимфа түйіндері;
Бұл түзілістердең барлығы бір мезгілде тосқауыл қызметін де
атқарады. Лимфа түйіндерінің болуы лимфа жүйесінің вена жүйесінен
өзгешелейді. Тағы бір айырмышылығы –веналақ капииллярлар артериялық
капииллярлармен қатынасады, ал лимфа жүйесі бір ұшында тұйықталып , басқа
ұшымен вена арасына ашылатын түтікшелер жүйесі болып табылады. Лимфа жүйесі
анатомиялық жағынан мына бөліктерден тұрады:
1. Лимфалық арнаның тұйық ұшы лимфокапилляр торы түрінде ағза тіндерін
шырмап жататын лимфокапилляр тамырларынан басталады.
2. Лимфокапилляр тамырлары ағзаішілік ұсақ лимфа тамырлары өрімі айналады
.
3. Ол өрімдер өздерінің одан арғы жолдарында лимфа түйіндерімен үзіліп
отыратын ірілеу әкетуші лимфа тамырлары түрінде ағзалардан шығады.
4. Ірі лимфа тамырлары лимфа сабауларына , одан әрі дененің басты лимфа
түтігіктеріне –оң жақ лимфа түтігі жіне кеуде түтігіне , ал олар ірі
мойын веналарына құйылады .
Лимфакапилляр тамырлары мынадай қызметтерді атқарады:
1. қан капиллярларына сіңірілмейтін белоктық заттардың коллоидты
ерітенділерін тіндерден сіңіріп ,резорбциялау ;
2. веналарға қосымша тіндерден дренаждау , яғни су мен днда еріген
кристаллоидтардың сіңіріп алу;
3. патологиялақ жағдайда тіндерден бөгде заттарды жіне т.б. әкету.
Осыған сәйкес лимфокапиллиялық тамырлар ми, көкбауыр паренхимасы,
терінің эпителий жабыны, шеміршек, көздің мөлдір қабығы мен көз бұршағы
қағанақ және гипофизден басқа барлық ағзаларды торлап жататын эндолилік
түтіктер жүйесі болып табылады.
Лимфа тамырлары:
Лимфокапиллиярлық тамырлардың лимфа тамырларына айналуы оның қабырға
құрылысының өзгеруіне байланысты, ал қақпақшалар капилиярларда да кездесе
береді.
Ағзаішілік лимфа тамырлары ағзаның дәнекер тінді қабатында
орналаса,кең шиырлы өрімдертүзіп , тамырларымен бірге жүреді. Әрбір ағзадан
немесе дене бөлігінен түрлі лимфа түйіндеріне баратын әкетуші лимфа
тамырлары шығады. Қосалқы лимфа тамырларының қосылуынан пайда болған,
артерия және веналармен қосарлана жүретін басты лимфа тамырлары
коллекторлар деп аталады. Лимфалық коллекторлар соңғы лимфа түйіндері
тобынан өткенен кейін саны мен орналасу жағынан дененің ірі бөліктеріне
сәйкес келетін лимфа бағаналарына қосылады.
Лимфа тамырларында қақпақшалар (калпандар – valvule lumphatikae)
орналасады, олар лимфаны бір бағытта өзгертуге көмектеседі.Егер лимфа
капиллиярларында қақпақша кездесетін болса ,олар лимфа посткапиллярлары
болып саналады. Әр қақпақшалар ішкі қабықтың қарама –қарсы орналасқан бір
қатпарынан түзілген ішкі ағзалар ішінде 2-3мм-ден 12-15мм дейін іріленеді.
Қақпақшалар орналасқан жерде лимфа тамырлары кеңейген ,ал қақпақшалар
аралығында тарылған. Осы кең және тар берлерінің өзара алмасып отыруы
лимфа тамырларына ұқсас моншақ тәрізді пішін береді.Қақпақшааралақ
сегменттер лимфагиондар деп аталады.
Лимфа ағынын қамтамасыз ететін жағдайлар:
1. Түзіліп отыратын лимфа қысымы ,тегеруіні.
2. Лимфа тамырларының бұлшықет қабығының жиырылуы Олар ағза сыртындағы
лимфа тамырларында айдаушы ролін атқарады, минутына 8-10, кейде 20 рет
жиырылады.
3. Қаңқалық бұлшықеттер мен ішкі ағзалар құрамындағы бірыңғай салалы
бұлшықеттер жиырылуы.
4. Қан тамырларының соғу лүпілі .
5. Тыныс алу кезінде кеуде қуысында пайда болатын теріс қысым.
6. Лимфа түйіндері , nodi lumphatici
Лимфа тамырларының көлемі 0,5мм-ден 30-50мм-ге дейін . Лимфа
тамырлары дөңгелек , сопақша , ірі бұршақтәрізді сегментелген, жіңішкеріп
, таспа тәрізденген пішіндері де кездеседі.
Лимфа түйіндері: nodi lumphatici.
Лимфа түйіндері лимфа тамырлары бойында орналасып , олармен бірге
лимфа жүйесін құрайды. Олар лимфопоэз және антиденелер түзуші ағзалар болып
табылады. Дененің нақты бір бөлігінен немесе ағзасынан лимфа алатын
лимфа тамырларының жолындағы бірінші лимфа түйіндері аймақтық деп
есептеледі.
М.Р.Сапиннің сипаттамасы бойынша , әрбір лимфа түйіндері дәнекер тінді
қапшықпен жабылған , одан түйінің іш жағына қарай қапшық
трабекулалары,trabeculae nodi lumphatici , кетеді.
Түйін бетінде түйін қақпасы ,hilus nodii lymphatici, орналасады.
Сомалық түйіндерде бір қақпадан , ал висцералды түйіндерінде 3-4қақпадан
бар. Қақпа арқылы түйінге артариялар мен нервтер өтіп, веналар мен әкетуші
лимфа тамырлыры шығады.
Қақпалар аймағында қапшықтық трабекулалар қосылып , лимфа түйіні
құрылысына бөліктік сипат береді.
Түйін қапшығы және трабекулалар мен түйін стромасы өзара байланысты ,
олардың шиырларындағы қан жасушалары , негізінен лимфоциттер жататын торлы
дәнекер тінінен түзілген.
Қапшық трабекула және паренхима арасында сыңылаулар –лимфалық
қойнаулар , sinus nodi lumphatici, болады. Қойнаулар арқылы лимфа түйініне
келген лимфа ағады. Лимфа алдымен түйін қапшығы астында жатқан жиек
қойнауына , sinis hilaris, одан әкетуші лимфа тамырларына келеді. Лимфа өз
жолында түйін парехимасына өтумен қатар жиек қойнауы арқылы әкелуші
лимфа тамырларынан әкетуші лимфа тамырларына қарай қысқалау жолмен
ағады.
Қойнаулар қабырғалары арқылы лимфа түйіні паренхимасы бөгде заттар
өтіп , жиналадв және лимфаның әсері ұшырайды.
Әрбір лимфа түйіні қанмен молынан жабдықталады, оған артериялар
қақпа арқылы ғана емес , капсула арқылыда өтеді.
Лимфа түйіндері қан мен лимфа арасында алмасу жүретіндігі эксперимент
арқылы дәлелденген.
Лимфа түйіндері бүкіл өмір бойы,соның ішінде орта жастағы қарт
адамдарда да өзгеріп отырады. Жастық шақта 17-21 жас қартаң шаққа 60-75
жас дейін олардың мөлшері 1,5-2 есе азаяды. Адамның жасы ұлғайған сайын
түйіндерде , әсіресе сомалық түйіндерде қапшықтар мен трабекулаларда
жуандап , дәнекер тін көбейіп , паренхима май тінімен алмасады. Мұндай
түйіндер өздерінің табиғи құрылысы мен қасиеттерін жоғалтып , босап
қалады да, лимфа өте алмайтын күйге келеді
Кеуде түтігі:
Кеуде түтігі ductus thoracicus- ең ірі бәне негізгі лимфа тамыры. Ол
лимфаны аяқтардан , жамбас астауы, іш қуысы және кеуде қуысының сол
жағында орналасқан .
Кеуде түтігі іш қуысында 2 бел омыртқасы деңгейінде үш лимфа
тамырының бірігуінен : сол және оң бел сабаулары, truncus lumbalis
sinister et truncus lumbalis dexter, жіне сыңар ішек сабауы,truncus
intestinalis, түзіледі.
Сол және оң бел сабаулары лимфаны аяқтардан ,жамбас астауы қабырғасы
мен ағзаларынан , іш қабырғасынан , жұлын қабықтары мен жұлын –ми өзегінің
бел және сегізгөз бөлімдерінен жинайды. Ішек сабауы лимфаны іш қуысының
барлық ағзаларынан жинайды.
Екі бел және ішек сабаулары біріккен соң , кейде кеуде түтігінің
кеңейген бөлігі , кеуде түтігінің қойнауын ,түзеді.
Кейде бұл қойнау болмауы мүмкін , сол жағдайда үш сабау тікелей
кеуде түтігіне ашылады.
Кеуде түтігіің ұзындығы 35-45 см . Оның саңылауының диаметрі әр
түрлі. Түтік жолына бірнеше түйіедер жатады.
Оң лимфа түтігі:
Оң лимфа түтігі ductus lumphaticus dexter, ұзындығы 1-1,5 см, диаметрі
2мм-ге жуық лимфа тамыры , оң бұғанаүсті шұңқырында орналасады және
v.jugularis interna dextra және v.subclavia dextra бірігуінен түзілген оң
веналық бұрышқа ашылады.
Оң лимфа түтігі лимфаны оң қолдан , бас пен мойынның оң жартысынан
жинайды. Оны келесі лимфа сабаулары түзеді.
Оң лимфа түтігінің сағасында қақпақшалар бар.
Оң лимфа түтігін құрайтын лимфа сабаулары түтіктің түзілуіне дейін
өзара байланысуы мүмкін немесе венаға жеке-жеке ашылуы мүмкін.
Аяқтың лимфа тамырлары мен түйіндері
Аяқ аймағында келесі топ лимфа түйіндерін ажыратады.
1. Беткей шаптық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
САҚТАУ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ДАМУ МИНИСТРЛІГІ
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК
ФАРМАЦЕВТИКА АКАДЕМИЯСЫ
Морфологиялық пәндер кафедрасы
Тақырыбы: Организмдегі лимфа ағыстары.
Орындаған: Назарбай А.
Тобы: 102 А ҚДС
Қабылдаған: Сисабеков Қ.Б.
Шымкент 2016 ж
Жоспар:
I Кіріспе:
II Негізгі бөлім:
1. Лимфа жүйесінің құрамы.
2. Лимфа тамырлары.
3. Лимфа түйіндері.
4. Аяқтың лимфа тамырлары мен түйіндері.
5. Қолдың лимфа тамырлары мен түйіндері.
6. Бас пен мойынның лимфа тамырлары
III Қорытынды.
IV Пайдаланған әдебиеттер тізімі .
Лимфа жүйесі ,systema lymphaticum, қан тамыр жүйесінің бөлігі болып
саналып ,веналық жүйенің қызметін толықтырады. Лимфа жүйесі организмнің зат
алмасуына қатысып ,тіндермен жасушалардан зат алмасу қалдықтарын , табиғаты
бөтен заттарды шығарады.
Лимфа жүйесінің құрамы : ағзалар мен тіндерде тарамдалған лимфа
капиллярлары ,лимфа тамырлары , лимфа түйіндері , веналар жүйесіне барып
құятын ірі лимфа тамырлары.
Лимфа түйіедері қазіргі уақытта имуындық жүйе құрамына (жілік майы,
тимус, лимфа түйіндері , ішектің жеке және топталған лимфа тәрізді
түйіншелері ,бадамшалар , көкбауыр ) енгізілді.
Лимфа –адам денесіндегі екінші сұйықтықты орта . Лимфа дегеніміз
–мөлдірлеу , ересек адамдарда сәл сарғыштау , жаңа туған нәрестеде сүт
түстес ақ сұйықтық. Ол химиялық құрамы жағынан қан плазмасына ұқсас .
Құрамындағы миниралдық тұздармен органикалық қосылыстардың мөлшері қан
плазмасындағыдай , бірақ ақуыз мөлшері қандағыдан аз және әр мүшеде әр
түрлі. Лимфада лимфоциттер мен ағзадан лейкоциттердің түрлері бар , ақуыз
–протромбин және фибриноген аз, сондықтан лимфа өте баяу ұйиды . Ұйыған
кезде сарғылт түсті жұмсақ қоймалжыңға айналады.
Лимфа жүйесіне қысқаша сипаттама:
1. Эндотелинмен көмкерілген кіші және үлкен лимфа саңылаулары жатады .
Оларға ішастардың , өкпеқаптың және жүрекқаптың сірлі қуыстары ; ми
жұлынның орталық өзегі;ішкі құлақтық лимфа кеңістіктері ; көз
камералары; периневралды кеңістік ; буындармен сіңірлі қанаптар
қуыстары жатады.
2. Лимфа капиллярлары. Лимфа жұйесі капиллярлардан басталады. Олардың
диаметрі 10мм-ден 200мм-ге дейін ,пішіні тегіс емес, бүйірлік шығыңқы
жерлері бар , ал қантамырлар 5-тен 25мм-ге дейін . Лимфа капиллиярлары
қабырғасы тек бір қабат эндотелиден тұрады .Олар микрожіпшелер арқылы
жанында жатқан коллаген талшықтарына бекиді. Мұндай құрылым лимфа
капиллярларының ашық жағдайда болуын қамтамасыз етеді.
Капиллярлар торының орналасуы ағзалардың құрылысына байланысты :қуысты
ағзалардың қабырғаларындағы қабаттарында ,сірлі қабықтарда (ішастарда
,өкпеқапта ) бір жазықтықта ; паренхималы ағзаларда( бүйрек бауыр) 3
жазықтықта орналасады.
Лимфа жүйесінің құрамы.
Лимфа жүйесің құрамында мыналар болады:
I Лимфа өткізетін жолдар : лимфокапиллялық тамырлар ,сабаулары және
өзектері.
II Лимфоциттер дамитын жерлер :
1.жілік майы ,жіне айырша безі;
2. шырышты қабықтартағы лимфоидты түзүлістер:
а жекеленген лимфа түйіншектері, folliculi lumphatici solitari ;
ә шоғырланған folliculi lumphatici agregatu
б бадамша түрінде лимфа тінінің түзілуі ;
3.лимфа тінінің соқыр ішекте жиналуы ;
4. көкбауыр ұлпасы ;
5. лимфа түйіндері;
Бұл түзілістердең барлығы бір мезгілде тосқауыл қызметін де
атқарады. Лимфа түйіндерінің болуы лимфа жүйесінің вена жүйесінен
өзгешелейді. Тағы бір айырмышылығы –веналақ капииллярлар артериялық
капииллярлармен қатынасады, ал лимфа жүйесі бір ұшында тұйықталып , басқа
ұшымен вена арасына ашылатын түтікшелер жүйесі болып табылады. Лимфа жүйесі
анатомиялық жағынан мына бөліктерден тұрады:
1. Лимфалық арнаның тұйық ұшы лимфокапилляр торы түрінде ағза тіндерін
шырмап жататын лимфокапилляр тамырларынан басталады.
2. Лимфокапилляр тамырлары ағзаішілік ұсақ лимфа тамырлары өрімі айналады
.
3. Ол өрімдер өздерінің одан арғы жолдарында лимфа түйіндерімен үзіліп
отыратын ірілеу әкетуші лимфа тамырлары түрінде ағзалардан шығады.
4. Ірі лимфа тамырлары лимфа сабауларына , одан әрі дененің басты лимфа
түтігіктеріне –оң жақ лимфа түтігі жіне кеуде түтігіне , ал олар ірі
мойын веналарына құйылады .
Лимфакапилляр тамырлары мынадай қызметтерді атқарады:
1. қан капиллярларына сіңірілмейтін белоктық заттардың коллоидты
ерітенділерін тіндерден сіңіріп ,резорбциялау ;
2. веналарға қосымша тіндерден дренаждау , яғни су мен днда еріген
кристаллоидтардың сіңіріп алу;
3. патологиялақ жағдайда тіндерден бөгде заттарды жіне т.б. әкету.
Осыған сәйкес лимфокапиллиялық тамырлар ми, көкбауыр паренхимасы,
терінің эпителий жабыны, шеміршек, көздің мөлдір қабығы мен көз бұршағы
қағанақ және гипофизден басқа барлық ағзаларды торлап жататын эндолилік
түтіктер жүйесі болып табылады.
Лимфа тамырлары:
Лимфокапиллиярлық тамырлардың лимфа тамырларына айналуы оның қабырға
құрылысының өзгеруіне байланысты, ал қақпақшалар капилиярларда да кездесе
береді.
Ағзаішілік лимфа тамырлары ағзаның дәнекер тінді қабатында
орналаса,кең шиырлы өрімдертүзіп , тамырларымен бірге жүреді. Әрбір ағзадан
немесе дене бөлігінен түрлі лимфа түйіндеріне баратын әкетуші лимфа
тамырлары шығады. Қосалқы лимфа тамырларының қосылуынан пайда болған,
артерия және веналармен қосарлана жүретін басты лимфа тамырлары
коллекторлар деп аталады. Лимфалық коллекторлар соңғы лимфа түйіндері
тобынан өткенен кейін саны мен орналасу жағынан дененің ірі бөліктеріне
сәйкес келетін лимфа бағаналарына қосылады.
Лимфа тамырларында қақпақшалар (калпандар – valvule lumphatikae)
орналасады, олар лимфаны бір бағытта өзгертуге көмектеседі.Егер лимфа
капиллиярларында қақпақша кездесетін болса ,олар лимфа посткапиллярлары
болып саналады. Әр қақпақшалар ішкі қабықтың қарама –қарсы орналасқан бір
қатпарынан түзілген ішкі ағзалар ішінде 2-3мм-ден 12-15мм дейін іріленеді.
Қақпақшалар орналасқан жерде лимфа тамырлары кеңейген ,ал қақпақшалар
аралығында тарылған. Осы кең және тар берлерінің өзара алмасып отыруы
лимфа тамырларына ұқсас моншақ тәрізді пішін береді.Қақпақшааралақ
сегменттер лимфагиондар деп аталады.
Лимфа ағынын қамтамасыз ететін жағдайлар:
1. Түзіліп отыратын лимфа қысымы ,тегеруіні.
2. Лимфа тамырларының бұлшықет қабығының жиырылуы Олар ағза сыртындағы
лимфа тамырларында айдаушы ролін атқарады, минутына 8-10, кейде 20 рет
жиырылады.
3. Қаңқалық бұлшықеттер мен ішкі ағзалар құрамындағы бірыңғай салалы
бұлшықеттер жиырылуы.
4. Қан тамырларының соғу лүпілі .
5. Тыныс алу кезінде кеуде қуысында пайда болатын теріс қысым.
6. Лимфа түйіндері , nodi lumphatici
Лимфа тамырларының көлемі 0,5мм-ден 30-50мм-ге дейін . Лимфа
тамырлары дөңгелек , сопақша , ірі бұршақтәрізді сегментелген, жіңішкеріп
, таспа тәрізденген пішіндері де кездеседі.
Лимфа түйіндері: nodi lumphatici.
Лимфа түйіндері лимфа тамырлары бойында орналасып , олармен бірге
лимфа жүйесін құрайды. Олар лимфопоэз және антиденелер түзуші ағзалар болып
табылады. Дененің нақты бір бөлігінен немесе ағзасынан лимфа алатын
лимфа тамырларының жолындағы бірінші лимфа түйіндері аймақтық деп
есептеледі.
М.Р.Сапиннің сипаттамасы бойынша , әрбір лимфа түйіндері дәнекер тінді
қапшықпен жабылған , одан түйінің іш жағына қарай қапшық
трабекулалары,trabeculae nodi lumphatici , кетеді.
Түйін бетінде түйін қақпасы ,hilus nodii lymphatici, орналасады.
Сомалық түйіндерде бір қақпадан , ал висцералды түйіндерінде 3-4қақпадан
бар. Қақпа арқылы түйінге артариялар мен нервтер өтіп, веналар мен әкетуші
лимфа тамырлыры шығады.
Қақпалар аймағында қапшықтық трабекулалар қосылып , лимфа түйіні
құрылысына бөліктік сипат береді.
Түйін қапшығы және трабекулалар мен түйін стромасы өзара байланысты ,
олардың шиырларындағы қан жасушалары , негізінен лимфоциттер жататын торлы
дәнекер тінінен түзілген.
Қапшық трабекула және паренхима арасында сыңылаулар –лимфалық
қойнаулар , sinus nodi lumphatici, болады. Қойнаулар арқылы лимфа түйініне
келген лимфа ағады. Лимфа алдымен түйін қапшығы астында жатқан жиек
қойнауына , sinis hilaris, одан әкетуші лимфа тамырларына келеді. Лимфа өз
жолында түйін парехимасына өтумен қатар жиек қойнауы арқылы әкелуші
лимфа тамырларынан әкетуші лимфа тамырларына қарай қысқалау жолмен
ағады.
Қойнаулар қабырғалары арқылы лимфа түйіні паренхимасы бөгде заттар
өтіп , жиналадв және лимфаның әсері ұшырайды.
Әрбір лимфа түйіні қанмен молынан жабдықталады, оған артериялар
қақпа арқылы ғана емес , капсула арқылыда өтеді.
Лимфа түйіндері қан мен лимфа арасында алмасу жүретіндігі эксперимент
арқылы дәлелденген.
Лимфа түйіндері бүкіл өмір бойы,соның ішінде орта жастағы қарт
адамдарда да өзгеріп отырады. Жастық шақта 17-21 жас қартаң шаққа 60-75
жас дейін олардың мөлшері 1,5-2 есе азаяды. Адамның жасы ұлғайған сайын
түйіндерде , әсіресе сомалық түйіндерде қапшықтар мен трабекулаларда
жуандап , дәнекер тін көбейіп , паренхима май тінімен алмасады. Мұндай
түйіндер өздерінің табиғи құрылысы мен қасиеттерін жоғалтып , босап
қалады да, лимфа өте алмайтын күйге келеді
Кеуде түтігі:
Кеуде түтігі ductus thoracicus- ең ірі бәне негізгі лимфа тамыры. Ол
лимфаны аяқтардан , жамбас астауы, іш қуысы және кеуде қуысының сол
жағында орналасқан .
Кеуде түтігі іш қуысында 2 бел омыртқасы деңгейінде үш лимфа
тамырының бірігуінен : сол және оң бел сабаулары, truncus lumbalis
sinister et truncus lumbalis dexter, жіне сыңар ішек сабауы,truncus
intestinalis, түзіледі.
Сол және оң бел сабаулары лимфаны аяқтардан ,жамбас астауы қабырғасы
мен ағзаларынан , іш қабырғасынан , жұлын қабықтары мен жұлын –ми өзегінің
бел және сегізгөз бөлімдерінен жинайды. Ішек сабауы лимфаны іш қуысының
барлық ағзаларынан жинайды.
Екі бел және ішек сабаулары біріккен соң , кейде кеуде түтігінің
кеңейген бөлігі , кеуде түтігінің қойнауын ,түзеді.
Кейде бұл қойнау болмауы мүмкін , сол жағдайда үш сабау тікелей
кеуде түтігіне ашылады.
Кеуде түтігіің ұзындығы 35-45 см . Оның саңылауының диаметрі әр
түрлі. Түтік жолына бірнеше түйіедер жатады.
Оң лимфа түтігі:
Оң лимфа түтігі ductus lumphaticus dexter, ұзындығы 1-1,5 см, диаметрі
2мм-ге жуық лимфа тамыры , оң бұғанаүсті шұңқырында орналасады және
v.jugularis interna dextra және v.subclavia dextra бірігуінен түзілген оң
веналық бұрышқа ашылады.
Оң лимфа түтігі лимфаны оң қолдан , бас пен мойынның оң жартысынан
жинайды. Оны келесі лимфа сабаулары түзеді.
Оң лимфа түтігінің сағасында қақпақшалар бар.
Оң лимфа түтігін құрайтын лимфа сабаулары түтіктің түзілуіне дейін
өзара байланысуы мүмкін немесе венаға жеке-жеке ашылуы мүмкін.
Аяқтың лимфа тамырлары мен түйіндері
Аяқ аймағында келесі топ лимфа түйіндерін ажыратады.
1. Беткей шаптық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz