«Байсерке-Агро» ЖШС-ның өндірістік–қаржылық қызметі
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 3
Тарау 1. Ұйым қаржысы.
1.1. Ұйымныңқұрылтай құжаттарын оқып білу және дайындау.
Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 4
1.2. Ұйымның шаруашылық қызметін жоспарлау ... ... ... ... ... ... ... 4
1.3. Негізгіжәнеайналым капиталы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.4. Есеп беретін тұлғалардың есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.5. Ұйымның шығындарын және оның қаржылық нәтижелерін
анықтау.Өзіндік құнды калькуляциялау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1.6. Өндірістің жалпы тиімділігін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1.7. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 8
Тарау 2. Қаржылық есеп.
2.1. Ұйымның есеп саясатын құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2.2. Кассалық операциялар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 10
2.3. Ағымдағы шоттағы ақша қаражатыесебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
2.4. Есеп беретін тұлғалардың есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
2.5. Жеткізушілермен және мердігерлермен есеп айырысу ... ... ... .. 13
2.6. Негізгі қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
2.7. Тауарлы.материалдық қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 14
2.8. Еңбекақысы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу ... ... ... 15
2.9. Ұйымның қаржылық есеп беруі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.10. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
Тарау 3. Мекемедегі бюджеттік есеп
3.1. Мемлекеттік мекемелердегі есеп саясатының негізгі
ережелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 17
3.2. Ақша операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
3.3. Дебиторлық және кредиторлық берешек есебі ... ... ... ... ... ... ... 18
3.4. Қызметкерлермен есеп айырысу есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 19
3.5. Қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
3.6. Негізгі қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
3.7. Материалдық емес активтердің есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
3.8. Кірістер мен шығындар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
3.9. Мемлекеттік мекемелердің қаржылық есеп беруі ... ... ... ... ... ... 22
Тарау 4. «1С: Бухгалтерия»
4.1. «1С:Бухгалтерия» бағдарламасымен таныстыру. Еңбекті
қорғау және техника қауіпсіздігі бойынша нұсқау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 23
4.2. Есептің жүргізуін дұрыс жолға қою ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 23
4.3. Есеп жүргізудің жалпы принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
4.4. Ақша қаражаты операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 24
4.5. Сауда операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 25
4.6. Негізгі қорлар мен материалдық емес активтердің есебі ... ... ... 25
4.7. Еңбекақы және кадрлық есеп ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
4.8. Өндіріс есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
4.9. Стандарттық есептер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 27
Тарау 5. Салық салу және заңды тұлғалардың салықтық есебі
5.1. Корпоративтиік табыс салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 28
5.2. Қосымша құн слығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
5.3. Мүлік салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 29
5.4. Жер салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 29
5.5. Әлеуметтік салықты есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 30
5.6. Арнайы салық режимдері қолданылатын кіші бизнес
субьектілерінің салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30
Тарау 6. Экономикалық талдау және қаржылық есепті талдау
6.1. Негізгі қор жағдайын және пайдалануына талдау жасау ... ... ... 31
6.2. Айналым қаражаттарын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 31
6.3. Еңбек ресурстарын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 32
6.4. Өнімнің өзіндік құнын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 32
6.5. Өндіріс көлемін және өнімді өтқізуді талдау ... ... ... ... ... ... ... .. 33
6.6. Ұйым қызметіне операциялық талдау жүргізу ... ... ... ... ... ... ... 33
6.7. Ұйымның инвестициялық қызметіне экономикалық талдау
жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
6.8. Ұйымның қаржылық тұрақтылығына және іскерлік
белсенділігіне талдау жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 34
6.9. Ұйым қызметінің қаржылық нәтижелерін талдау ... ... ... ... ... ... 34
6.10. Ұйымның қаржылық жағдайын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
6.11. Қорытынды сабақ және сынақ алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 36
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 37
Тарау 1. Ұйым қаржысы.
1.1. Ұйымныңқұрылтай құжаттарын оқып білу және дайындау.
Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 4
1.2. Ұйымның шаруашылық қызметін жоспарлау ... ... ... ... ... ... ... 4
1.3. Негізгіжәнеайналым капиталы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.4. Есеп беретін тұлғалардың есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.5. Ұйымның шығындарын және оның қаржылық нәтижелерін
анықтау.Өзіндік құнды калькуляциялау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1.6. Өндірістің жалпы тиімділігін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1.7. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 8
Тарау 2. Қаржылық есеп.
2.1. Ұйымның есеп саясатын құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2.2. Кассалық операциялар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 10
2.3. Ағымдағы шоттағы ақша қаражатыесебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
2.4. Есеп беретін тұлғалардың есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
2.5. Жеткізушілермен және мердігерлермен есеп айырысу ... ... ... .. 13
2.6. Негізгі қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
2.7. Тауарлы.материалдық қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 14
2.8. Еңбекақысы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу ... ... ... 15
2.9. Ұйымның қаржылық есеп беруі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.10. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
Тарау 3. Мекемедегі бюджеттік есеп
3.1. Мемлекеттік мекемелердегі есеп саясатының негізгі
ережелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 17
3.2. Ақша операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
3.3. Дебиторлық және кредиторлық берешек есебі ... ... ... ... ... ... ... 18
3.4. Қызметкерлермен есеп айырысу есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 19
3.5. Қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
3.6. Негізгі қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
3.7. Материалдық емес активтердің есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
3.8. Кірістер мен шығындар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
3.9. Мемлекеттік мекемелердің қаржылық есеп беруі ... ... ... ... ... ... 22
Тарау 4. «1С: Бухгалтерия»
4.1. «1С:Бухгалтерия» бағдарламасымен таныстыру. Еңбекті
қорғау және техника қауіпсіздігі бойынша нұсқау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 23
4.2. Есептің жүргізуін дұрыс жолға қою ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 23
4.3. Есеп жүргізудің жалпы принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
4.4. Ақша қаражаты операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 24
4.5. Сауда операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 25
4.6. Негізгі қорлар мен материалдық емес активтердің есебі ... ... ... 25
4.7. Еңбекақы және кадрлық есеп ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
4.8. Өндіріс есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
4.9. Стандарттық есептер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 27
Тарау 5. Салық салу және заңды тұлғалардың салықтық есебі
5.1. Корпоративтиік табыс салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 28
5.2. Қосымша құн слығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
5.3. Мүлік салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 29
5.4. Жер салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 29
5.5. Әлеуметтік салықты есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 30
5.6. Арнайы салық режимдері қолданылатын кіші бизнес
субьектілерінің салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30
Тарау 6. Экономикалық талдау және қаржылық есепті талдау
6.1. Негізгі қор жағдайын және пайдалануына талдау жасау ... ... ... 31
6.2. Айналым қаражаттарын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 31
6.3. Еңбек ресурстарын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 32
6.4. Өнімнің өзіндік құнын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 32
6.5. Өндіріс көлемін және өнімді өтқізуді талдау ... ... ... ... ... ... ... .. 33
6.6. Ұйым қызметіне операциялық талдау жүргізу ... ... ... ... ... ... ... 33
6.7. Ұйымның инвестициялық қызметіне экономикалық талдау
жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
6.8. Ұйымның қаржылық тұрақтылығына және іскерлік
белсенділігіне талдау жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 34
6.9. Ұйым қызметінің қаржылық нәтижелерін талдау ... ... ... ... ... ... 34
6.10. Ұйымның қаржылық жағдайын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
6.11. Қорытынды сабақ және сынақ алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 36
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 37
Бұл оқу тәжірибедегі мақсатым – «Байсерке-Агро» ЖШС-ның өндірістік–қаржылық қызметін меңгеріп, кәсіпорынның экономикалық көрсеткіштерін, қаржылық жағдайын зерттеп, қарастыру. Сабақ барысында алған теориялық білімімді тәжірибеде іске асырып, өзімнің қаржылық есеп, қаржылық талдау салаларында білімімді бекіту болып табылады.
Оқу тәжірибені орындау барысындағы басты міндеттерім:
• Кәсіпорынның есеп саясатымен, жарғысымен, басты ұйымдастырушылық құжаттарымен, құрылымдық құжаттарымен, бөлімдер мен бөлімшелердің қызметтерімен толық танысу;
• Кәсіпорынның бас бухгалтерімен бірлесіп тәжірибенің күнтізбелі жоспарын құрып, жоспарға күнделікті жазбаны түсіру;
• Кәсіпорынның ішкі шаруашылық қызметінің анықтама, сипаттамасын жасап, қызметіне талдау жасау;
• Кәсіпорынның қызметін қаржылық талдау, яғни қаржылық тұрақтылығын және қаржылық жағдайын бағалау;
• Тәжірибе жетекшісінің тапсырмасына сүйене отырып, кәсіпорынның қаржылық – шаруашылық қызметінің мәліметтері мен құжаттарын жинақтап, іс-тәжірибе жөнінде есеп беруге құрастыру;
Оқу тәжірибемді өткен ЖШС «Байсерке-Агро» кәсіпорыны 2000 жылдан бастап Қазақстан нарығында жұмыс істеп келе жатыр. Кәсіпорынның басты мақсаты пайда табу.
Мен ЖШС «Байсерке-Агро» кәсіпорынында тәжірибе өту барысында қаржылық есеп, бухгалтерлік есеп салаларының, бөлімшелерінің құрылымымен, бухгалтерлік есептің қалай ұйымдастырылып, есептелетінін, құжаттарының қандай ретпен, қай жағдайда толтырылатынымен таныстым.
Оқу тәжірибені орындау барысындағы басты міндеттерім:
• Кәсіпорынның есеп саясатымен, жарғысымен, басты ұйымдастырушылық құжаттарымен, құрылымдық құжаттарымен, бөлімдер мен бөлімшелердің қызметтерімен толық танысу;
• Кәсіпорынның бас бухгалтерімен бірлесіп тәжірибенің күнтізбелі жоспарын құрып, жоспарға күнделікті жазбаны түсіру;
• Кәсіпорынның ішкі шаруашылық қызметінің анықтама, сипаттамасын жасап, қызметіне талдау жасау;
• Кәсіпорынның қызметін қаржылық талдау, яғни қаржылық тұрақтылығын және қаржылық жағдайын бағалау;
• Тәжірибе жетекшісінің тапсырмасына сүйене отырып, кәсіпорынның қаржылық – шаруашылық қызметінің мәліметтері мен құжаттарын жинақтап, іс-тәжірибе жөнінде есеп беруге құрастыру;
Оқу тәжірибемді өткен ЖШС «Байсерке-Агро» кәсіпорыны 2000 жылдан бастап Қазақстан нарығында жұмыс істеп келе жатыр. Кәсіпорынның басты мақсаты пайда табу.
Мен ЖШС «Байсерке-Агро» кәсіпорынында тәжірибе өту барысында қаржылық есеп, бухгалтерлік есеп салаларының, бөлімшелерінің құрылымымен, бухгалтерлік есептің қалай ұйымдастырылып, есептелетінін, құжаттарының қандай ретпен, қай жағдайда толтырылатынымен таныстым.
1.ЖШС «Байсерке-Агро» жарғысы, есеп саясаты.
2.Дүйсембаев К.Ш «Анализ финансовой отчетности», «Экономика, 2010»
3.«ҚР Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру туралы» заңы 28.02.07. № 234(өзгерістермен, 17.07.2009 ж № 188 ҚР заңымен өзгертілген) 1-16 бет
4.Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгі жоспары, ҚР қаржы министрлігінің 2007 жылғы № 185 бұйрығымен бекітілген 1-8 бет
5.Э.Михель,Р.А.Әмірханов,Г.А.Жолмырзаева,Ж.С.Мухаметжанов, «Корпоративтік қаржы» 2012ж-316 бет
6.Бухгалтерлік есеп, оқу құралы - Қабылова Н.Қ. 2012жыл 9- 17 бет
7.Ұйымдағы бухгалтерлік есеп - Нұрсейітов Е.О. 2012 жыл 20 – 27 бет
8.Скляренко В.К Экономика предприятия, М:ИНФРА-М,2005
9.Куатова Д.Я Экономика предприятия: практикум, - Алматы,2005
10.Бухгалтерлік есеп, оқу құралы - Қабылова Н.Қ. 2013жыл 32- 37 бет
11.Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгі жоспары ҚР қаржы министрлігінің 2007 жылғы № 185 бұйрығымен бекітілген 19 – 33 бет
12.Ұйымдағы бухгалтерлік есеп - Нұрсейітов Е.О. 2012 жыл 30- 46 бет
13.Сайдахметова Ф.С., «Қазіргі замандағы бухгалтерлік есеп» Алматы, LEM баспасы,2008 ж
14.Баймуханова С.Б., « Бухгалтерлік есеп» Алматы, Экономика 2005ж
әдебиеттер
15.ҚР «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» заңы
16.Бухгалтерлік есептің халықаралық стандарттары
17.ҚР Қаржы министрлігінің 23.05.2007ж. №185 бұйрығымен бекітілген Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспары
18.ҚР «Салық және бюджетке түсетін басқа да міндетті төлемдер туралы» (соңғы өзгерістермен)
19.Куатова Д.Я Экономика предприятия: практикум, - Алматы,2005
20.Мельников В.Д., Ильясов К.К. Финансы, - Алматы,2001
21.ҚР «Салық және бюджетке түсетін басқа да міндетті төлемдер туралы»
22.ҚР «ҚР кеден ісі туралы» заңы
23.«ҚР бюджет жүйесі туралы» заңы
24.ҚР«Жеке кәсіпкерлік туралы» заңы
25.«ҚР ұлттық банкі туралы» заңы
2.Дүйсембаев К.Ш «Анализ финансовой отчетности», «Экономика, 2010»
3.«ҚР Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру туралы» заңы 28.02.07. № 234(өзгерістермен, 17.07.2009 ж № 188 ҚР заңымен өзгертілген) 1-16 бет
4.Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгі жоспары, ҚР қаржы министрлігінің 2007 жылғы № 185 бұйрығымен бекітілген 1-8 бет
5.Э.Михель,Р.А.Әмірханов,Г.А.Жолмырзаева,Ж.С.Мухаметжанов, «Корпоративтік қаржы» 2012ж-316 бет
6.Бухгалтерлік есеп, оқу құралы - Қабылова Н.Қ. 2012жыл 9- 17 бет
7.Ұйымдағы бухгалтерлік есеп - Нұрсейітов Е.О. 2012 жыл 20 – 27 бет
8.Скляренко В.К Экономика предприятия, М:ИНФРА-М,2005
9.Куатова Д.Я Экономика предприятия: практикум, - Алматы,2005
10.Бухгалтерлік есеп, оқу құралы - Қабылова Н.Қ. 2013жыл 32- 37 бет
11.Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгі жоспары ҚР қаржы министрлігінің 2007 жылғы № 185 бұйрығымен бекітілген 19 – 33 бет
12.Ұйымдағы бухгалтерлік есеп - Нұрсейітов Е.О. 2012 жыл 30- 46 бет
13.Сайдахметова Ф.С., «Қазіргі замандағы бухгалтерлік есеп» Алматы, LEM баспасы,2008 ж
14.Баймуханова С.Б., « Бухгалтерлік есеп» Алматы, Экономика 2005ж
әдебиеттер
15.ҚР «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» заңы
16.Бухгалтерлік есептің халықаралық стандарттары
17.ҚР Қаржы министрлігінің 23.05.2007ж. №185 бұйрығымен бекітілген Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспары
18.ҚР «Салық және бюджетке түсетін басқа да міндетті төлемдер туралы» (соңғы өзгерістермен)
19.Куатова Д.Я Экономика предприятия: практикум, - Алматы,2005
20.Мельников В.Д., Ильясов К.К. Финансы, - Алматы,2001
21.ҚР «Салық және бюджетке түсетін басқа да міндетті төлемдер туралы»
22.ҚР «ҚР кеден ісі туралы» заңы
23.«ҚР бюджет жүйесі туралы» заңы
24.ҚР«Жеке кәсіпкерлік туралы» заңы
25.«ҚР ұлттық банкі туралы» заңы
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3
Тарау 1.
Ұйым қаржысы.
1.1.
Ұйымның құрылтай құжаттарын оқып білу және дайындау.
Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4
1.2.
Ұйымның шаруашылық қызметін жоспарлау ... ... ... ... ... ... .. ..
4
1.3.
Негізгі және айналым капиталы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5
1.4.
Есеп беретін тұлғалардың есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ..
6
1.5.
Ұйымның шығындарын және оның қаржылық нәтижелерін
анықтау. Өзіндік құнды калькуляциялау ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7
1.6.
Өндірістің жалпы тиімділігін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8
1.7.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
8
Тарау 2.
Қаржылық есеп.
2.1.
Ұйымның есеп саясатын құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
2.2.
Кассалық операциялар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ...
10
2.3.
Ағымдағы шоттағы ақша қаражаты есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
10
2.4.
Есеп беретін тұлғалардың есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ..
11
2.5.
Жеткізушілермен және мердігерлермен есеп айырысу ... ... ... ..
13
2.6.
Негізгі қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
13
2.7.
Тауарлы-материалдық қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
14
2.8.
Еңбекақысы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу ... ... ...
15
2.9.
Ұйымның қаржылық есеп беруі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ..
15
2.10.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
16
Тарау 3.
Мекемедегі бюджеттік есеп
3.1.
Мемлекеттік мекемелердегі есеп саясатының негізгі
ережелері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
17
3.2.
Ақша операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .
18
3.3.
Дебиторлық және кредиторлық берешек есебі ... ... ... ... ... ... ...
18
3.4.
Қызметкерлермен есеп айырысу есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
19
3.5.
Қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
19
3.6.
Негізгі қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
20
3.7.
Материалдық емес активтердің есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .
21
3.8.
Кірістер мен шығындар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..
21
3.9.
Мемлекеттік мекемелердің қаржылық есеп беруі ... ... ... ... ... ...
22
Тарау 4.
1С: Бухгалтерия
4.1.
1С:Бухгалтерия бағдарламасымен таныстыру. Еңбекті
қорғау және техника қауіпсіздігі бойынша нұсқау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...
23
4.2.
Есептің жүргізуін дұрыс жолға қою ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
23
4.3.
Есеп жүргізудің жалпы принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
24
4.4.
Ақша қаражаты операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
24
4.5.
Сауда операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
25
4.6.
Негізгі қорлар мен материалдық емес активтердің есебі ... ... ...
25
4.7.
Еңбекақы және кадрлық есеп ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
26
4.8.
Өндіріс есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
27
4.9.
Стандарттық есептер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
27
Тарау 5.
Салық салу және заңды тұлғалардың салықтық есебі
5.1.
Корпоративтиік табыс салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
28
5.2.
Қосымша құн слығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
28
5.3.
Мүлік салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
29
5.4.
Жер салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
29
5.5.
Әлеуметтік салықты есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
30
5.6.
Арнайы салық режимдері қолданылатын кіші бизнес
субьектілерінің салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
30
Тарау 6.
Экономикалық талдау және қаржылық есепті талдау
6.1.
Негізгі қор жағдайын және пайдалануына талдау жасау ... ... ...
31
6.2.
Айналым қаражаттарын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...
31
6.3.
Еңбек ресурстарын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...
32
6.4.
Өнімнің өзіндік құнын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..
32
6.5.
Өндіріс көлемін және өнімді өтқізуді талдау ... ... ... ... ... ... ... . .
33
6.6.
Ұйым қызметіне операциялық талдау жүргізу ... ... ... ... ... ... ...
33
6.7.
Ұйымның инвестициялық қызметіне экономикалық талдау
жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
33
6.8.
Ұйымның қаржылық тұрақтылығына және іскерлік
белсенділігіне талдау жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
34
6.9.
Ұйым қызметінің қаржылық нәтижелерін талдау ... ... ... ... ... ...
34
6.10.
Ұйымның қаржылық жағдайын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...
35
6.11.
Қорытынды сабақ және сынақ алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
35
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
36
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
37
Кіріспе
Мен Капаева Айжан 30-шы қаңтардан 03-ші сәуір айларының аралығында Байсерке-Агро жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде оқу тәжірибемді өттім.
Бұл оқу тәжірибедегі мақсатым - Байсерке-Агро ЖШС-ның өндірістік - қаржылық қызметін меңгеріп, кәсіпорынның экономикалық көрсеткіштерін, қаржылық жағдайын зерттеп, қарастыру. Сабақ барысында алған теориялық білімімді тәжірибеде іске асырып, өзімнің қаржылық есеп, қаржылық талдау салаларында білімімді бекіту болып табылады.
Оқу тәжірибені орындау барысындағы басты міндеттерім:
* Кәсіпорынның есеп саясатымен, жарғысымен, басты ұйымдастырушылық құжаттарымен, құрылымдық құжаттарымен, бөлімдер мен бөлімшелердің қызметтерімен толық танысу;
* Кәсіпорынның бас бухгалтерімен бірлесіп тәжірибенің күнтізбелі жоспарын құрып, жоспарға күнделікті жазбаны түсіру;
* Кәсіпорынның ішкі шаруашылық қызметінің анықтама, сипаттамасын жасап, қызметіне талдау жасау;
* Кәсіпорынның қызметін қаржылық талдау, яғни қаржылық тұрақтылығын және қаржылық жағдайын бағалау;
* Тәжірибе жетекшісінің тапсырмасына сүйене отырып, кәсіпорынның қаржылық - шаруашылық қызметінің мәліметтері мен құжаттарын жинақтап, іс-тәжірибе жөнінде есеп беруге құрастыру;
Оқу тәжірибемді өткен ЖШС Байсерке-Агро кәсіпорыны 2000 жылдан бастап Қазақстан нарығында жұмыс істеп келе жатыр. Кәсіпорынның басты мақсаты пайда табу.
Мен ЖШС Байсерке-Агро кәсіпорынында тәжірибе өту барысында қаржылық есеп, бухгалтерлік есеп салаларының, бөлімшелерінің құрылымымен, бухгалтерлік есептің қалай ұйымдастырылып, есептелетінін, құжаттарының қандай ретпен, қай жағдайда толтырылатынымен таныстым.
Тарау 1. Ұйым қаржысы
1.1 Ұйымның құрылтай құжаттарын оқып білу және дайындау. Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу тәртібі
Байсерке-Агро ЖШС Қазақстан Республикасының заңы бойынша орта кәсіпкерліктің субьектісі ретінде заңды тұлға болып табылады. Серіктестік ҚР Азаматтық Кодексі, ҚР Жеке кәсіпкерлік туралы заңының негізінде, 2000 жылдың, 17 шілдесінде құрылған. Негізгі мақсаты: пайда табу.ЖШС-ң мекен-жайы:Алматы облысы, Талғар ауданы, Панфилов ауылы, 8 март көшесі 3-үй. Бюджетке салық төлеуші ретінде тіркелген туралы куәлігі бар-РНН 090900016688.
Серіктестік заңды тұлға болып табылады, өз жеке балансы, банктерде есеп айырсу және валюталық есеп шоттары, өз аты көрсетілген дөңгелек мөрі, оқшауланған мүлкі, тауарлық белгісі, тауарлық маркасы бар, өз шығынын өзі өтеушілік негізінде қызмет жасайды. Серіктестік өз міндеттемелері бойынша өзіне тиесілі мүлікпен жауап береді.
Серіктестік келесідей қызмет түрлерін жүзеге асырады:
* Өндіріс, ауылшаруашылық өнімдерін сатумен және қайта өңдеумен;
* Халық тұтынатын тауарларды сатумен және өндірумен;
* Коммерциялық қызметте делдалдық және сауда-саттықпен;
* Ауылшаруашылық шикізат өнімдерін болашақта қайта өңдеу үшін, сақтауға және сатуға тұрғындардан сатып алумен;
* Қоғамдық тамақтанумен және бөлшек сауданы ұйымдастыруды жүзеге асырады.
Мекеменің жұмыс тәртібі:
Еңбек ұжымының мүшелері еңбектік құқықтарға ие және міндеттерін ҚР еңбек туралы заңдарына сәйкес атқарады. Қызметкерлердің еңбекақысы мен басқадай табыс түрлерінің қалыптары, төлеу жүйесі ЖШС Директорымен ҚР Заңдарына сәйкес анықталады.
1.2 Ұйымның шаруашылық қызметін жоспарлау
Байсерке-Агро ЖШС қаржылық-шаруашылық жағдайына әсерін тигізетін ішкі факторлар осы кәсіпорын қызметінің нәтижесі болып табылады. Кәсіпорын қызметіне жиі қаржылық-экономикалық талдау жасау қажетті басқару шешімдерін қабылдау үшін басшыларды керекті ақпаратпен қамтамасыз етеді. Қорларды басқару саясаты айналымдағы активтерді басқарудың жалпы саясатының бір бөлігі болып табылады, тауарлар мен материалдардық қор құрылымы мен көлемін оңтайландыруға және оларға қызмет ету бойынша шығынды азайтуға олардың қозғаласын бақылауды қамтамасыз етуге бағытталған. Қорларды басқару мақсаты кәсіпорынның жемісті жұмысы үшін жеткілікті, қорды сақтау бойынша шығынның барынша аз болатын қор мөлшерін табу. Басқару үрдісінде біріншіден кезеңде қорларды жеткізу және сақтау бойынша барлық шығынды сәйкестендіру. Қордың орташа мөлшеріне байланысты болатын сақтау бойынша шығындарға қарағанда тапсырысты орналастыру және орындау шығыны көп жағдайда тұрақты болады.
Ұйымның шаруашылық қызметін талдаудың қорытынды кезеңі оның қаржы жағдайын зерттеу болып табылады. Кәсіпорынның қаржы жағдайы оның өндірістік қызметіне тікелей тәуелді болады. Жоспарларды, әсіресе, өнім өндіру мен өткізу жоспарларын орындаудағы ауытқулар кәсіпорынның қаржы жағдайына әсер етпей қоймайды. Осының өзінде кәсіпорынның өндірістік қызметі оның қаржы жағдайына, оның төлем қабілетіне тәуелді болады.
1.3 Негізгі және айналым капиталы
Байсерке-Агро ЖШС айналым құралының деңгейі өндірістік процестің қажеттіліктеріне ғана байланысты анықталмайды, кездейсоқ факторларға да байланысты. Сондықтан айналым құралын тұрақты және өзгермелі құралға бөлген жөн.
Кәсіпорынның негізгі қорларын және өндірістік қуаттылығын тиімді пайдалану оның барлық технико-экономикалық көрсеткіштерінің жақсаруына мүмкіндік туғызады, соның ішінде өнім шығаруын көбейтеді, өзіндік құнын, еңбек сыйымдылығын төмендетеді және т.б.
Кәсіпорынның айналым қаражатына қажеттілігі мына факторларға байланысты:
* Өндіріс пен сату мөлшеріне;
* Бизнестің түріне (компания қызметінің сипатына);
* Қызмет ауқымына;
* Өндірістік кезеңнің ұзақтығына;
* Компания капиталының құрылымына;
* Компанияның есептік саясатына және есеп айырысу жүйесіне;
* тұтынылатын шикізаттың түрі мен құрылымына;
Бұл мақсаттар үшін негізгі капиталды қолдануды бағалайтын көрсеткіштер жүйесі қолданылады. Олардың ішінде ең маңыздалары қор қайтарымдылығы, қор сиымдылығы көрсеткіштері.
1.4 Қызметкерлердің жұмысын ұйымдастыру және еңбекақы
Еңбек тиімділігін арттырудың әртүрлі ынталандыру жолдары болып, сыйақы, қосымша төлем, кепіл төлемақы және т.б. болып табылады. Жұмысқа алушы еңбекақы жүйесі мен нысанын еңбек туралы ережеге сәйкес, нақтылы еңбек жағдайын ескере отырып, қызметкерлер ережесі бекіткен жұмысшылар және жұмыс уақыты режимі бойынша өздері белгілейді. Аталған ережелер жұмысқа алушыға тек еңбек шартына отыру немесе еңбек режимін ұйымдастыру үшін ғана емес, сонымен қатар шығындармен төлемдерді негіздеу мақсатында қажет. Жалақы жеке жұмыс нәтижесі бойынша немесе ұжымның жұмыс нәтижесіне байланысты төленеді. Бұл жағдайда қызметкерге белгіленген еңбекақы көлемі заң бойынша белгіленетін төменгі еңбекақы мөлшерінен төмен болмауы тиіс. Тәжірибе жүзінде еңбекақыны ұйымдастырудың негізгі екі нысаны - мерзімдік және кесімді қолданады.
Еңбекақы жөнінде есеп айырысу төлеу ведомосі әрбір жұмысшы мен қызметкер бойынша есептелінген еңбекақымен басқа да төлем сомаларын жинақтаушы құжат болып табылады. Бұл ведомоста жұмысшы-қызметкерлердің аты-жөні, табельдік номері, оларға есептелінген негізгі және қосымша еңекақылары мен одан ұсталынатын ұсталымдардың түрлері бойынша сомалары және сол айдың басы мен соңындағы шаруашылық субъектілерінің жұмысшылар мен қызметкерлерге немесе жұмысшылар мен қызметкерлердің субьектілеріне қарыз сомалары көрсетіледі. Жұмысшылар мен қызметкерлер осы есеп айырысу төлеу ведомосы бойынша шаруашылық субъектісінің кассасынан өзіне тиісті еңбекақыны алып, қол қояды.
Шаруашылық субъектілерінде жұмысшылар мен қызметкерлердің уақытша еңбекке жарамсыздығы үшін жәрдемақы төлеуге, еңбек демалысына еңбекақы төлеуге, тағы да басқа екбекақылларды төлеу үшін, сондай-ақ орташа еңбекақыны есептеу үшін көптеген шаруашылық субъектілерінде әрбір жұмысшылар мен қызметкерлерге дербес шот ашылып жүргізіледі. Бұл шотта жұмысшы-қызметкерлердің аты-жөні, сол шаруашылық субъектісіндегі демалысының ұзақтығы, әрбір айға есептелінген еңбекақылар мен жәрдемақылары және олардан ұсталынатын ұсталымдар түрлері бойынша көрсетіледі.
1.5 Ұйымның шығындарын және оның қаржылық нәтижелерін анықтау. Өзіндік құнды калькуляциялау
Қаржы жағдайын талдауға керекті негізгі мәліметтер бухгалтерлік баланста, сондай-ақ баланстың көрсеткіштерін толықтыратын,олардың мазмұнын ашатын және есепті кезең ішіндегі өзгеру себептерін анықтайтын жылдық және ағымдағы есеп берудің есептік формаларында болады.
Процесттік калькуляциялауда дайын өнім мен аяқталмаған өзіндік құны есепті мерзім соңында технологиялық процесстердің ерекшелігіне байланысты екі әдісі есептеледі:Орташа бағалау әдісі;ФИФО әдісі;
Осы әдістер бойынша мысал қарастырайық:
1.Орташа бағалау әдісі бойынша мысал:
Ай басындағы аяқталмаған өндіріс қалдығы 6 000 бірлік,материалдарға қатысы бойынша 100%, қосылған шығыстарға қатысы бойынша 60%-ға дайын, материалдардың құны - 24 000 тг., қосылған шығыстар - 15 300 тг.
Ай ішінде өндіріске 16 000 бірлік басталды;18 000 бірлік өндірілді, ай аяғындағы аяқталмаған өндіріс - 4 000 бірлік.
Ай ішіндегі шығындар - 139 000 тг., оның ішінде:
- материалдар - 64 000 тг., - қосылған шығыстар - 75 000 тг.
Ай аяғындағы аяқталмаған өндіріс материалдарға қатысы бойынша 100%-ға дайын, қосылған шығыстар бойынша - 75%.
Дайын өнімнің өзіндік құны:
Материалдар = 18 000 x 4 = 72 000 а.б. Қ.Ш. = 18 000 x 4,3 = 77 400 а.б.
Барлығы: 149 400 а.б., немесе 18 000 x 8,3 = 149 400 а.б.
Ай соңындағы аяқталмаған өндірістің өзіндік құны:
Материалдар = 4 000 x 4 = 16 000 а.б. Қ.Ш. = 3 000 x 4,3 = 12 900 а.б.
Барлығы: 28 900 а.б.
2.ФИФО әдісі бойынша мына мысалды қарастырайық:
Дайын өнімнің өзіндік құны:
- Ай басындағы А.Ө. өзіндік құны - 39 300
-Материалдар - 12 000 x 4 = 48 000 -Қ.Ш. - 14 400 x 4,3103 = 62 069
Барлығы: 149 369 тг.
Ай соңындағы А.Ө.:- Материалдар - 4 000 x 4 = 16 000- Қ.Ш. - 3 000 x 4,3103 = 12 931
Барлығы: 28 931 тг.
1.6 Өндірістің жалпы тиімділігін анықтау
Кәсіпорынның өндірістік қуаты негізгі қорлардың өнімді барынша көп шығару жөніндегі мүмкіндіктерімен анықталады. Өндірістік қуат негізгі қорлардың құрамының әркелкі болуына тікелей байланысты болады.
Ұйымның қаржылық тұрақтылығын сипаттайтын меншікті капиталдың қатыстырылған капиталға қатынасын көрсететін қаржыландыру коэффициенті болып табылады. Ол формула арқылы анықталады.
Кқ = , мұндағы, Кқ - қаржыландыру коэффициенті;
Мк - меншікті капитал;
Қк - сырттан тартылған (қарыз) капитал.
Бұл коэффициент жоғары болған сайын, банктер мен инвесторлар қаржыландыруға сенімді түрде кіріседі. Бұл коэффициент компания қызметінің қандай бөлігі өз қаражатымен, ал қандай бөлігі қарыз қаражатымен қаржыландырылатынын көрсетеді.
Өндірістік-шаруашылық процесте шикізаттарды, материалдарды және басқа да тауарлық-материалдық игіліктерді алудан бастап, өнім өткізуге дейінгі барлық операциялар тығыз өзара байланыста болады және қаржы арқылы жүзеге асып отырады. Сондықтан егер кәсіпорынның өз қарамағында ақша қаржыларының жеткілікті сомасы болмаса немесе олар ұйымсыз пайдаланылатын болса, мұның өзі жабдықтау, өнім өндіру және өткізу жоспарларының орындалуына едәуір дәрежеде ықпал жасайды.
1.7 Қорытынды
Байсерке-Агро ЖШС қаржы нәтижелері оның өндірістік және шаруашылық қызметінің қорытындыларына байланысты болғандықтан талдау кезінде өнім өндіру, оның өзіндік құны мен өткізілуі және басқалар туралы есептер пайдаланылады.
Кәсіпорынның капиталын басқару механизмін жетілдіру отандық экономика дамуының қазіргі сатысында өндірістің экономикалық тиімділігін жоғарылатудың маңызды факторларының бірі болып табылады. Әлеуметтік-экономикалық тұрақсыздық және нарықтық инфраструктураның өзгермелілігі жағдайында қаржылық менеджердің ағымдық күнделікті жұмысында айналым қаражаттарын басқару маңызды орынды алады, себебі осыдан кәсіпорынның сәтті және сәтсіз өндірістік-коммерциялық операцияларының себебін байқауға болады. Айналым қаражаттарын олардың жеткіліксіздігі жағдайында үнемді қолдану керек.
Тарау 2. Қаржылық есеп
2.1 Ұйымның есеп саясатын құру.
Қаржылық есеп берудің пайдаланушыларының қатарына потенциалды инвесторлар, кредиторлар, жабдықтаушылар, сатып алушылар, еңбеккерлер, сондай-ақ мемлекеттік органдар және т.б. кіреді.
Есеп беруге қойылатын негізгі талаптар: мекеме қызметінің нәтижесін анық әрі объективті көрсету, барлық көрсеткіштерді бір-бірімен қатаң түрде үйлестіру, бухгалтерлік пен жедел-статистикалық есеп берудің сабақтастығын сақтау, әдістемелік және басқа да ережелерді сақтау болып табылады. Бұрмаланған есеп бергені үшін мекеменің бас директоры мен бас бухгалтері ҚР әрекет етіп тұрған заңдарына сәйкес жауап береді. Түсініктеме жазба - мекемеде жасалған негізгі аналитикалық құжат. Онда, бірініші кезекте, бизнес жоспарының барлық тауарлары бойынша негізгі себептерімен қоса, орындалу жайына қысқаша баға беріледі және есептік кезеңде мекеменің жұмысына оң және теріс әсер еткен жақтары да ашылады. Аяқтау кезеңінде тексеру нәтижесі жинақталып қорытылады, резервтер анықталады, тұжырымдар негізделеді және жасалып, қалыптасады, табылған кемшіліктерді жою және шаруашылық жүргізуші субъектілердің іс-қызметінің тиімділігін арттыру мен оңтайландыру жөнінде ұсыныстар жасалады. Есеп беру белгіленген мерзімінде жасалған жөн.
Кесте 1 Қаржылық есептілік мерзімдері
Есеп беру формалар атауы
Есеп беруді құруды жиелігі
Қаржылық жағдайға есеп беру, кезең соңына.
Ай сайын, квартал, жыл
Кезең ішінде тұтастай табыс туралы есеп беру
Ай сайын, квартал, жыл
Кезең ішіндегі ақша қозғалысы туралы есеп беру
Квартал сайын, жыл
Кезең ішіндегі меншікті капиталдағы өзгеріске есеп беру
Квартал сайын, жыл
Ескертулер, ішінде есеп саясаты мен басқа да түсіндірме ақпарат керекті элементтерінің қысқаша мазмұны
Жылдық есеп беруге
Ескерту: Байсерке -Агро ЖШС ұйымының Есеп саясатынан алынған 2016 ж.
2.2 Кассалық операциялар есебі
Қаржы есебін беру тәртібі бухгалтерлік есеп стандарттарымен реттеледі: Бухгалтерлік баланс және қаржылық есептің негізгі көрсеткіштерін ашып көрсету; Қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп беру; Ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп беру арқылы жүзеге асады.
Қаржылық есеп берудің мақсаты пайдаланушыларды есептік кезеңдегі қызметінің нәтижесі мен қаржылық жағдайы туралы пайдалы, мәнді және сенімді ақпаратпен қамтамасыз ету болып табылатындығы белгілі.
Кассаға ақша қабылдау кассаның кіріс ордерлері бойынша жүзеге асырылады, оған бас бухгалтер мен кассир қол қояды. Кассаға ақша салған жеке немесе заңды тұлғаларға бас бухгалтер мен кассир қол қойған ақшаны қабылдағаны туралы квитанция беріледі.
Кассадан ақша беру кассаның шығыс ордерлерімен немесе басшы мен бас бухгалтер қол қойған тиісінше рәсімделген төлем тізімдемелерімен акт беруге жазылған өтініштен, шоттармен және басқа да құжаттармен рәсімделеді. Жекелеген адамға кассаның шығыс ордері бойынша ақша берген кезде кассир алушының төлқұжатын немесе жеке басының куәлігін көрсетуді талап етеді. Оның атауы мен номері, оны кімнің және қашан бергенін ордерде көрсетеді.
Активтер болашақта жүзеге асатын экономикалық олжа ретінде көрсетіледі. Активтер физикалық нысаны да бар болуы мүмкін және ондай нысаны болмауы да мүмкін (лицензия,ноу-хау,т.б.) сондай-ақ активтер дебиторлық қарыздар іспеттес те болып келуі мүмкін.
Міндеттеме тек актив алынған кезде немесе кәсіпорын келісім-шарттық қатынасқа отырған кезде пайда болады. Міндеттеме оны төлеу жолымен өтеледі, немесе басқа активті берген кезде жойылуы мүмкін.Мекеме Заңнамаға сәйкес бухгалтерлік есепті жүргізеді және есептілікті береді.
2.3 Ағымдағы шоттағы ақша қаражаты есебі
Ақша қаражаттарын сақтау үшін және заңды тұлғалар арасында есеп айырысу үшін Қазақстан Республикасының банк мекемелерінде банк шоттарын ашады. Бухгалтерлік есеп шоттары - банк шоттары банктер мен ұйымдардың кейбір операция түрлерін жүзеге асырады;Ағымдағы (есеп айырысу) және жинақ шоттары - бұл да банктік шоттар, бірақ олар жеке және заңды тұлғалар үшін, сондай-ақ заңды тұлғаның оқшауланған бөлімшелері үшін де ашылады.
Осы мәліметтер ЖШС Байсерке-Агро-ның Есеп саясаты құжатынан алынды.
Жазылған касса ордерлері немесе олардың орнына жүретін құжаттар Кіріс және Шығыс құжаттарын тіркеу журналында тіркеледі, ол Кіріс және Шығыс касса құжаттарына жеке-жеке ашылады. Онда мыналар көрсетіледі: Кіріс және Шығыс ордерінің толтырылған күні мен номері, кассаға түскен және жұмсалған ақшалардың нысаналы мақсаты көрсетіледі. Кіріс және Шығыс касса құжаттарын тіркеу журналында тек құжаттың толтырылған күні, номері мен сомасы көрсетіледі.
Операциялар жүргізіліп болғаннан кейін ордерге кассир қол қояды, ал оған тіркелген қосымша құжаттарға штамп басылады немесе жазумен: күні, айы мен жылын көрсете отырып Алынды немесе Төленді деп белгі соғады.
Касса операцияларының есебін кассир Касса кітабында (ф. №КО-4) жүргізеді, ол номерленуге, төленуге және оған сұрау салынуға тиіс; ондағы парақтар санын басшы мен бас бухгалтер қол қойып куәландырады.
2.4 Есеп беретін тұлғалардың есебі
Өнеркәсіптік-шаруашылық қызметі барысында кәсіпорын өз қызметкерлерін қызмет бабымен іс-сапарға жібереді, дүкендерден кеңсе жабдықтарын сатып алады, почта арқылы жіберілген ақшаларды және басқа да шығындарды төлейді. Бұл шығындардың үнемі банк мекемелері арқылы нақты ақшасыз есеп айырысу жолымен төленуі мүмкін емес. Сондықтан да шығындарды төлеу үшін қызметкерлерге қолма-қол ақша беріледі және олар сол алған ақшасына есеп беруі тиіс.
Есеп беруге тиісті адамдар өздеріне берілген аванстарды толық қайтармаса, онда ол олардың сомасы жалақысынан біртіндеп немесе түгелдей ұсталады. Аванс құжаттары бойынша артық жұмсалған сома еңбеккерлерге кассадан беріледі.ҚР аясында іс-сапарда жүргендерге екі ең төменгі есептік көрсеткіштер деңгейінде тәулік ақысы тәленеді, демалыс және мейрам, сондай-ақ жолда болған күндері де қоса есептелінеді. Егер де еңбеккер бірнеше мекен-жайларға жіберілсе, сол барған жерлері бойынша түгел белгі соғуы тиіс. Іс-сапарға шыққан және келген күндері куәлікте көрсетілген күнмен сәйкес келуі тиіс. Әдетте, іс-сапар мерзімі жолда жүрген уақытын есепке алмағанда қырық күннен аспауы керек.
Мысалы: ЖШС Байсерке-Агро кәсіпорнының есепшісі Жаркенова М.Н-ға 2011 жылдың 05 сәуіріндегі №42-к бұйрығы бойынша 2011 жылдың 6 сәуірінде кассадан іссапар шығындарына арналып 95000 теңге ақша берілді. 2011 жылдың 08 сәуірінде Жаркенова М.Н бухгалтерияға аванстық есебін тапсырды. Кәсіпорынның басшысы аванстық есепті оған тіркелген тиісті айғақтаушы құжаттардың негізінде 93808 теңгеге бекітті. Аванстың пайдаланылмаған қалдығы-1192 теңге кассаға өткізілді.
Бұл операциялар бухгалтерлік есепте төмендегі жазулар арқылы тіркеледі:
Егер аванстың пайдаланылмаған бөлігін (1192 теңгені) қызметкер кассаға өткізбеген жағдайда, оның келісімі бойынша еңбек ақысынан ұсталынса, онда бұл операциялар бухгалтерлік есепте төмендегі жазулар арқылы тіркеледі:
2.5 Жеткізушілермен және мердігерлермен есеп айырысу
Жеткізушілермен және мердігерлермен есеп айырысу есебі арнайы нысандағы тізімдемеле әрбір шот - фактурасы немесе төлем - талап тапсырмалары бойынша жүргізіледі, ал бұл өз кезегінде әрбір құжат бойынша есеп айырысуларды бақылап отыруға мүмкіндік береді.
Кәсіпорын өз өндірісінің тиімді және ырғақты жүмысын қамтамасыз ету үшін өзінің материалдық-техникалык базасын жасайды, яғни өндіріске қажет корларын құрайды. Кәсіпорынды жабдыктау экономикалық және әлеуметтік даму жоспарларына сәйкес жүргізіледі. Өнім жеткізушілер мен есеп айырысулар есебі арнайы нысандағы журналда, машинограммада немесе тізімдемеде, әрбір шот-фактурасы немесе төлем-талап тапсырмалары бойынша жүргізіледі, ал бұл өз кезегінде әрбір құжат бойынша есеп айырысуларды бақылап отыруға мүмкіндік береді.
Жабдықтаушылар және мердігерлермен есеп айырысу операцияларына құрылатын бухгалтерлік өткізбелер:
2.6 Негізгі қорлар есебі
Осы мәліметтер ЖШС Байсерке-Агро-ның Есеп саясаты құжатынан алынды.
Шоттар корреспонденциясы:
Дт Кт
7210 2420 - кеңсе қарамағындағы ғимараттарға тозық есептелінді
8415 2420 - негізгі цех станогына тозу есептелінді
2410 6220 - тегін алынған автокөлік
7010 2520 - сатылған жас малдың өзіндік құны есептен шығарылды
2520 8110 - мал төлдері кіріске алынды
2520 3310 - бағып-күтіп, өсіру үшін жас мал сатып алынды
2410 3310 - жабдықтаушылардан негізгі құралдар келіп түсті
2410 3320 - еншілес кәсіпорынан жеңіл автокөлік алынды
7510 2410 - табиғат апаты нәтижесінде негізгі құралдар есептен шығарылды
Негiзгi құралдарға қозғалмайтын мүлiк, жер учаскелерi, үйлер мен ғимараттар, өткiзгiш тетiктер, машиналар мен жабдықтар, өлшеу және реттеу аспаптары мен қондырғылар, есептеу машиналары мен техникалары және олардың бағдарламалық құралдары, көлiк тасымалдау құралдары, аспаптар, өндiрiстiк және шаруашылық құрал-саймандары, өнiм және жұмыс малдары, көп жылдық екпе ағаштар, шаруашылықтың iшкi жолы жатқызылады.
Есептелген амортизация сомасы ай сайын өндірлген өнімнің, орындалған жұмыстың немесе көрсетілген қызметтің өзіндік құнына апарылады; маусымдық өндірістерге амортизациялық аударымдардың жылдық сомасы кәсіпорынның жыл ішінде жұмыс істеу кезеңнің өндірістік шығындарына қосылады.
2.7 Тауарлы-материалдық қорлар есебі
Осы мәліметтер ЖШС Байсерке-Агро-ның Есеп саясаты құжатынан алынды
Шаруашылық операция мазмұны Дебет Кредит
Жеткізушілер мен мердігерлерден шикізаттар келіп түсті 1310 3310
Келіп түскен шикізаттар негізгі өндіріске босатылды 8110 1310
Негізгі өндірістен шыққан өнім кірістелді 1320 8110
Сатып алушыларға дайын өнім жөнелтілді. 1210 1320
Жеткізушілермен есеп айырысты 3310 1030
Бюджетке түскен ҚҚС аударылды 3130 1030
ТМҚ-лардың есептен шығарылуы типтік формаларының негізініде, бас директордың қолдауымен жүргізіледі және сәйкес кіріс түскен кезде шығысқа жатқызылады. Егер ескірудің, бұзылудың салдарынан ТМҚ-лар өзіндік құнын өтей алмаса, онда қорларды сатылу мерзіміне қарай өткізілу мүмкіндігін таза құнымен бағалайды.
Қоймадағы ТМҚ-рға жоспарлы түгендеу жылына бір рет 1 қаңтарда жүргізіледі. Қоймадағы ТМҚ-р есебін материалды есептеу карточкаларында жүргізеді. Карточкаға жазуды қоймашылар кіріс және шығыс құжаттары негізінде жүргізеді.
2.8 Еңбекақысы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу
Еңбек және еңбекақы есебі - жұмысшылар санының өзгсруі, жұмыс уақытының шығындары, жұмысшылар категориясы, өндірістік шығын сияқты мағлұматтар түгел қамтылатын дәл әрі оперативтік деректерді талап ететін аса маңызды да күрделі жұмыстардың бірі болып табылады.
Еңбек және оған ақы төлеу есебінің негізгі міндеттеріне жататындар:
еңбекақы корын және жұмыс уақытын пайдаланып жұмыс мөлшерінің орындалуын, еңбектің саны мен сапасын бақылау;
шаруашылық жүргізуші субъектінің әрбір жұмысшысына жалақыны уақтылы және дұрыс есептеу;
белгіленген мерзімде еңбекақы бойынша есеп айырысу;
ЖШС Байсерке-Агро-да еңбекке ақы,сыйақы төлеу:
Қызметақысы 11300 теңге кәсіпорын менеджері айдағы 26 жұмыс күнінң 20 күнінде жұмыс істеген. Айдың орташа күндік жалақысы:1130026=434,62тг. Менеджердің жалақысы 434,62*20=8692,4тг.
Кесімді ақы алатын жұмысшыға белгілі 250,56 теңге бағаланатын 30 бөлшекті әзірлеу тапсырылды. Жалақысы 30*205,56=7516,8 тг.
Материалдарды үнемдеген жұмысшыларға сыйақы беруге әр бір жұмыс орны:
Мерзімдік ақы алушы жұмысшы 180 сағат жұмыс істеп есепті айда 1200 теңге сомасының материалдарын үнемдеген. Сыйақы беру туралы ережеге сәйкес сыйақы нақты үнемделген материалдардың 35% мөлшерніде есептелінеді.
2.9 Ұйымның қаржылық есеп беруі
ЖШС Байсерке-Агро-ң қаржылық есеп беруi есеп процесiнiң соңғы сатысы болып табылады. Бухгалтерлік балансты құрастыру техникасы дегеніміз - барлық қажетті есеп жұмыстарының жиынтығы. Бұл процедураларға дайындық жұмысы, мүлік құнын есептен шығаруды көрсету, шоттарды жабу және есеп регистрлеріне сәйкес қорытындыны жинақтау кіреді. Бухгалтерлік балансты құрастыру негізі ақтайтын құжаттармен расталған есеп жазбалары болып табылады.
ЖШС Байсерке-Агро-да балансқа түсініктеме көрсетіледі:
* негізгі құралдардың әр түріне есеп беру жылының басындағы және соңындағы бастапқы құны;
* негізгі құралдардың әр түріне амортизацияны есептегенде амортизацияны есептеу әдістерінің қолданылуы, амортизацияланған негізгі құралдардың жыл басы және жыл соңында бастапқы немесе ағымдағы құны, есеп беру жылының жыл басы және жыл соңындағы жинақталған амортизация сомасы
Пайда мен залал - белгілі бір уақытта Байсерке-Агро қызметінің ойдағыдай болуын өлшейтін есеп беру. Қаржылық есептеменің халықаралық стандарттарына сәйкес Байсерке-Агро пайда мен залал есебінде немесе оларға ескертуде шығындардың сипатына негізделіп, жіктелген шығындарға талдау жасайды.
2.10 Қорытынды
Қаржылық есептi жасау үшiн есептiк уақыт болып есептi кезеңдегi календерлық соңғы күн есептелiнедi. Қолданылып жүрген заңға сәйкес жылдық есеп үшiн есеп беру кезеңi календерлық жылдың 1 қаңтарынан бастап 31желтоқсанға дейiн. Егер ҚР заңында басқаша жағдай қаралмаса, есеп әр жылдың 30 сәуiрiнен кешiктiрiлмей тапсырылуы керек.
ЖШС Байсерке-Агро-да есептеу принципi мынаны бiлдiредi: табыстар еңбек сiңiрiлiп табылғаннан кейiн аударылады, ал шығындар шығарылған соң есептелiнедi, яғни операциялар мен оқиғалар есептiк баланс пен қаржылық-шаруашылық қызмет нәтижелерi туралы есепте олардан түскен несие ақша қаражаты төленген сәтiнен бастап емес,пайда болған сәтiнен бастап есепке алынады. Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру ҚР-да есептеу, үздіксіздік, дәлдік, шынайылық принциптеріне сай жүзеге асырылады.
Тарау 3. Мекемедегі бюджеттік есеп
3.1 Мемлекеттік мекемелердегі есеп саясатының негізгі ережелері
Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы Қазақстан Республикасының заңы мен Бухгалтарлік есеп принциптерінде кәсіпорын өзінің есеп саясатын құруы барысында бұйрық немесе жарлық бойынша қажетті құжаттар тізімін бекітуі керек екендігі көрсетілген. Бұл бекітілетін құжаттардың қатарына мыналар жатады:
1) Бухгалтерлік есептің уақытылы және есеп берудің толық тиісті талаптарына сәйкес жүргізілуі;
2) Бухгалтерлік есеп жұмысын жүргізуде қолданылатын синтетикалық және аналитикалық шоттарының жұмысын жоспары;
3) Алғашқы есеп құжаттарының типтік нысандары;
4) Ұйымның ішкі бухгалтерлік қорытынды есеп құрудағы құжат нысандары;
5) Актив пен міндеттемелерді бағалау әдістері.
Есеп саясатының әдістемелік жағына мына элементтер кіреді: мүлік пен міндеттемелерді бағалау әдістері, мүліктің әрбір түрлері бойынша амортизация есептеу әдістері, табысты есептеу әдістері және тағы сол сияқты.
1) Негізгі құралдарына амортизациялық аударым сомасын есептеу әдістері.
2) Материалдық емес активтеріне амортизациялық аударым сомасы есептеу және олаврды есептеп шығару жолдары.
3) Шығындарды топтау мен өндіріс шығындарына жатқызу (апару) әдістері.
4) Өндіріс шығындарын және өнімнің өзіндік құнын есептеу, яғни калькуляциялау жүйесі.
Мемлекеттік мекемелерде бухгалтерлік есеп жүргізу ережесі-ҚР Бюджет кодексіне сәйкес әзірленеді және Республикалық және жергілікті бюджеттер есебінен ұсталатын мемлекеттік мекемелерде бухгалтерлік есеп жүргізу тәртібін белгілейді. Тексерілген және есепке алынған құжаттар операцияларды жасау күні бойынша жүйеленеді және мемориалды ордерлермен-нысандар альбомының нысандары бойынша жинақтау ведомостерімен ресімделеді, оларға мынадай тұрақты нөмірлер беріледі:
1-мемориалды ордер-Нысандар альбомының 381 нысанды кассалық операциялар бойынша жинақтау ведомосі;
2-мемориалды ордер-Нысандар альбомының 381 нысанды мемлекеттік мекемелердің кодтарындағы қаражаттың қозғалысы жөнінде жинақтау ведомосі т.б. Мемориалды ордерлерге бас бухгалтер мен оның орынбасары және орындаушы қол қояды.
3.2 Ақша операцияларының есебі
Осы мәліметтер ЖШС Байсерке-Агро-ның Есеп саясаты құжатынан алынды
Ақша операциялары бойынша шот корреспонденциясы:
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп кезең ішіндегі ақша қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді оларды операциялық, инвестициялық қызмет немесе қаржы қызметі бойынша жіктей отырып білдіруі тиіс. ЖШС Байсерке-Агро операциялық, инвестициялық қызмет немесе қаржы қызметінен түскен ақша қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді өзінің қызметінің сипатына неғұрлым сәйкес келетіндей береді. Қызмет түрлері бойынша жіктеу пайдаланушыларға осы қызметтің компанияның қаржы жағдайына әсер етуін, оның ақша қаражаттары мен ақша қаражаттарының баламаларының сомасын бағалауға мүмкіндік беретін ақпаратты қамтамасыз етеді.
3.3 Дебиторлық және кредиторлық берешек есебі
Кәсіпорынның дебиторлық және кредиторлық қарыздарын басқара отырып, шикізат пен материалдарды ұқыпты жұмсауға, өндіріс қалдықтарын азайтуға, ысырапты жоюға, бәсекеге жарамды өнімдерін өндіруге, оның сапасын көтеруге, өзіндік құнын төмендетуге, қоршаған ортаны сақтауға, алдағы кезеңде инвесторларды осы кәсіпоырнның ісіне толықтай араласуға, жаңа нарықтық қатынастарға ие болуға, шығындарды, кіріс пен табысты басқаруға мүмкіндік бар.
1210 Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің борышы шоттарына қатысты бухгалтерлік есепте мынадай корреспонденциялар жазылады:сатып алушылар мен тапсырыс берушілерге 300000 теңгенің дайын өнімдері 500000 теңгеге сатылды. (соның ішінде 80000теңге ҚҚС сомасы).
Сатылған тауарлардың өзіндік құнына:
Дт: 7010 Сатылған өнімдердің өзіндік құны Кт: 1320 Дайын өнім 300000 тг 300000 тг
Сатылған тауарлардан алынатын сомаға:
Дт: 1210 Алынуға тиісті борыштар шоты Кт: 6010 Дайын өнімдерді сатудан
420000тг алынатын табыс 420000тг
Сатылған тауарлар үшін есептелеген ҚҚС сомасына:
Дт: 1210 Алынуға тиісті борыштар шоты Кт: 3130 Қосылған құн салығы
80000 тг 80000тг
Сатылған тауарлар үшін алынатын сома келіп түскенде:
Дт:1030Ағымдағы банктік шоттардағы Кт: 1210 Алынуға тиісті шоттар
ақша қаражаты 500000 тг 500000 тг
3.4 Қызметкерлермен есеп айырысу есебі
Еңбекақы есебі және оның төлемінің негізгі мақсаты еңбек шығындарын және төлемді есептеу шығындарын дұрыс анықтау, жұмыс уақытын дұрыс пайдалануды еңбек тәртібін және еңбекке ақы төлеу қорын пайдалану ережесін бақылау болып табылады.
Осы мәліметтер ЖШС Байсерке-Агро-ның Есеп саясаты құжатынан алынды
Шоттар корреспонденциясы:
Дт Кт
3350 3210 - еңбекақыдан әлеуметтік салық ұсталынды.
3350 1010 - лауазымды тұлғаларға кассадан еңбекақы берілді
3350 3120 - еңбекақыдан жеке табыс салығы ұсталынды
7210 3350 - басқару аппараты жұмысшыларына демалысақы есептелінді
3390 1010 - депонерленген еңбекақы берілді
3350 1250 - есеп беруге тиісті тұлғаның қарыз сомалары берілді
1620 3350 - алдағы кезеңдердің шығындары үшін есептелінетін еңбекақы
3.5 Қорлар есебі
Қорлар - бұл:
1) шикізат қорлары, материалдар, сатып алынған жартылай фабрикаттар мен кешендік бұйымдар, отын, ыдыс, ыдыстық материалдар, қосалқы бөлшектер, қызметтерді орындау кезінде пайдалануға арналған өзге материалдар.
2) аяқталмаған өндіріс.
3) субъектінің қызмет барысында сатуға арналған дайын өнім, тауар түріндегі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3
Тарау 1.
Ұйым қаржысы.
1.1.
Ұйымның құрылтай құжаттарын оқып білу және дайындау.
Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4
1.2.
Ұйымның шаруашылық қызметін жоспарлау ... ... ... ... ... ... .. ..
4
1.3.
Негізгі және айналым капиталы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5
1.4.
Есеп беретін тұлғалардың есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ..
6
1.5.
Ұйымның шығындарын және оның қаржылық нәтижелерін
анықтау. Өзіндік құнды калькуляциялау ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7
1.6.
Өндірістің жалпы тиімділігін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8
1.7.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
8
Тарау 2.
Қаржылық есеп.
2.1.
Ұйымның есеп саясатын құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
2.2.
Кассалық операциялар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ...
10
2.3.
Ағымдағы шоттағы ақша қаражаты есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
10
2.4.
Есеп беретін тұлғалардың есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ..
11
2.5.
Жеткізушілермен және мердігерлермен есеп айырысу ... ... ... ..
13
2.6.
Негізгі қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
13
2.7.
Тауарлы-материалдық қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
14
2.8.
Еңбекақысы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу ... ... ...
15
2.9.
Ұйымның қаржылық есеп беруі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ..
15
2.10.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
16
Тарау 3.
Мекемедегі бюджеттік есеп
3.1.
Мемлекеттік мекемелердегі есеп саясатының негізгі
ережелері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
17
3.2.
Ақша операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .
18
3.3.
Дебиторлық және кредиторлық берешек есебі ... ... ... ... ... ... ...
18
3.4.
Қызметкерлермен есеп айырысу есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
19
3.5.
Қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
19
3.6.
Негізгі қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
20
3.7.
Материалдық емес активтердің есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .
21
3.8.
Кірістер мен шығындар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..
21
3.9.
Мемлекеттік мекемелердің қаржылық есеп беруі ... ... ... ... ... ...
22
Тарау 4.
1С: Бухгалтерия
4.1.
1С:Бухгалтерия бағдарламасымен таныстыру. Еңбекті
қорғау және техника қауіпсіздігі бойынша нұсқау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...
23
4.2.
Есептің жүргізуін дұрыс жолға қою ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
23
4.3.
Есеп жүргізудің жалпы принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
24
4.4.
Ақша қаражаты операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
24
4.5.
Сауда операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
25
4.6.
Негізгі қорлар мен материалдық емес активтердің есебі ... ... ...
25
4.7.
Еңбекақы және кадрлық есеп ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
26
4.8.
Өндіріс есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
27
4.9.
Стандарттық есептер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
27
Тарау 5.
Салық салу және заңды тұлғалардың салықтық есебі
5.1.
Корпоративтиік табыс салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
28
5.2.
Қосымша құн слығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
28
5.3.
Мүлік салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
29
5.4.
Жер салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
29
5.5.
Әлеуметтік салықты есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
30
5.6.
Арнайы салық режимдері қолданылатын кіші бизнес
субьектілерінің салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
30
Тарау 6.
Экономикалық талдау және қаржылық есепті талдау
6.1.
Негізгі қор жағдайын және пайдалануына талдау жасау ... ... ...
31
6.2.
Айналым қаражаттарын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...
31
6.3.
Еңбек ресурстарын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...
32
6.4.
Өнімнің өзіндік құнын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..
32
6.5.
Өндіріс көлемін және өнімді өтқізуді талдау ... ... ... ... ... ... ... . .
33
6.6.
Ұйым қызметіне операциялық талдау жүргізу ... ... ... ... ... ... ...
33
6.7.
Ұйымның инвестициялық қызметіне экономикалық талдау
жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
33
6.8.
Ұйымның қаржылық тұрақтылығына және іскерлік
белсенділігіне талдау жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
34
6.9.
Ұйым қызметінің қаржылық нәтижелерін талдау ... ... ... ... ... ...
34
6.10.
Ұйымның қаржылық жағдайын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...
35
6.11.
Қорытынды сабақ және сынақ алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
35
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
36
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
37
Кіріспе
Мен Капаева Айжан 30-шы қаңтардан 03-ші сәуір айларының аралығында Байсерке-Агро жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде оқу тәжірибемді өттім.
Бұл оқу тәжірибедегі мақсатым - Байсерке-Агро ЖШС-ның өндірістік - қаржылық қызметін меңгеріп, кәсіпорынның экономикалық көрсеткіштерін, қаржылық жағдайын зерттеп, қарастыру. Сабақ барысында алған теориялық білімімді тәжірибеде іске асырып, өзімнің қаржылық есеп, қаржылық талдау салаларында білімімді бекіту болып табылады.
Оқу тәжірибені орындау барысындағы басты міндеттерім:
* Кәсіпорынның есеп саясатымен, жарғысымен, басты ұйымдастырушылық құжаттарымен, құрылымдық құжаттарымен, бөлімдер мен бөлімшелердің қызметтерімен толық танысу;
* Кәсіпорынның бас бухгалтерімен бірлесіп тәжірибенің күнтізбелі жоспарын құрып, жоспарға күнделікті жазбаны түсіру;
* Кәсіпорынның ішкі шаруашылық қызметінің анықтама, сипаттамасын жасап, қызметіне талдау жасау;
* Кәсіпорынның қызметін қаржылық талдау, яғни қаржылық тұрақтылығын және қаржылық жағдайын бағалау;
* Тәжірибе жетекшісінің тапсырмасына сүйене отырып, кәсіпорынның қаржылық - шаруашылық қызметінің мәліметтері мен құжаттарын жинақтап, іс-тәжірибе жөнінде есеп беруге құрастыру;
Оқу тәжірибемді өткен ЖШС Байсерке-Агро кәсіпорыны 2000 жылдан бастап Қазақстан нарығында жұмыс істеп келе жатыр. Кәсіпорынның басты мақсаты пайда табу.
Мен ЖШС Байсерке-Агро кәсіпорынында тәжірибе өту барысында қаржылық есеп, бухгалтерлік есеп салаларының, бөлімшелерінің құрылымымен, бухгалтерлік есептің қалай ұйымдастырылып, есептелетінін, құжаттарының қандай ретпен, қай жағдайда толтырылатынымен таныстым.
Тарау 1. Ұйым қаржысы
1.1 Ұйымның құрылтай құжаттарын оқып білу және дайындау. Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу тәртібі
Байсерке-Агро ЖШС Қазақстан Республикасының заңы бойынша орта кәсіпкерліктің субьектісі ретінде заңды тұлға болып табылады. Серіктестік ҚР Азаматтық Кодексі, ҚР Жеке кәсіпкерлік туралы заңының негізінде, 2000 жылдың, 17 шілдесінде құрылған. Негізгі мақсаты: пайда табу.ЖШС-ң мекен-жайы:Алматы облысы, Талғар ауданы, Панфилов ауылы, 8 март көшесі 3-үй. Бюджетке салық төлеуші ретінде тіркелген туралы куәлігі бар-РНН 090900016688.
Серіктестік заңды тұлға болып табылады, өз жеке балансы, банктерде есеп айырсу және валюталық есеп шоттары, өз аты көрсетілген дөңгелек мөрі, оқшауланған мүлкі, тауарлық белгісі, тауарлық маркасы бар, өз шығынын өзі өтеушілік негізінде қызмет жасайды. Серіктестік өз міндеттемелері бойынша өзіне тиесілі мүлікпен жауап береді.
Серіктестік келесідей қызмет түрлерін жүзеге асырады:
* Өндіріс, ауылшаруашылық өнімдерін сатумен және қайта өңдеумен;
* Халық тұтынатын тауарларды сатумен және өндірумен;
* Коммерциялық қызметте делдалдық және сауда-саттықпен;
* Ауылшаруашылық шикізат өнімдерін болашақта қайта өңдеу үшін, сақтауға және сатуға тұрғындардан сатып алумен;
* Қоғамдық тамақтанумен және бөлшек сауданы ұйымдастыруды жүзеге асырады.
Мекеменің жұмыс тәртібі:
Еңбек ұжымының мүшелері еңбектік құқықтарға ие және міндеттерін ҚР еңбек туралы заңдарына сәйкес атқарады. Қызметкерлердің еңбекақысы мен басқадай табыс түрлерінің қалыптары, төлеу жүйесі ЖШС Директорымен ҚР Заңдарына сәйкес анықталады.
1.2 Ұйымның шаруашылық қызметін жоспарлау
Байсерке-Агро ЖШС қаржылық-шаруашылық жағдайына әсерін тигізетін ішкі факторлар осы кәсіпорын қызметінің нәтижесі болып табылады. Кәсіпорын қызметіне жиі қаржылық-экономикалық талдау жасау қажетті басқару шешімдерін қабылдау үшін басшыларды керекті ақпаратпен қамтамасыз етеді. Қорларды басқару саясаты айналымдағы активтерді басқарудың жалпы саясатының бір бөлігі болып табылады, тауарлар мен материалдардық қор құрылымы мен көлемін оңтайландыруға және оларға қызмет ету бойынша шығынды азайтуға олардың қозғаласын бақылауды қамтамасыз етуге бағытталған. Қорларды басқару мақсаты кәсіпорынның жемісті жұмысы үшін жеткілікті, қорды сақтау бойынша шығынның барынша аз болатын қор мөлшерін табу. Басқару үрдісінде біріншіден кезеңде қорларды жеткізу және сақтау бойынша барлық шығынды сәйкестендіру. Қордың орташа мөлшеріне байланысты болатын сақтау бойынша шығындарға қарағанда тапсырысты орналастыру және орындау шығыны көп жағдайда тұрақты болады.
Ұйымның шаруашылық қызметін талдаудың қорытынды кезеңі оның қаржы жағдайын зерттеу болып табылады. Кәсіпорынның қаржы жағдайы оның өндірістік қызметіне тікелей тәуелді болады. Жоспарларды, әсіресе, өнім өндіру мен өткізу жоспарларын орындаудағы ауытқулар кәсіпорынның қаржы жағдайына әсер етпей қоймайды. Осының өзінде кәсіпорынның өндірістік қызметі оның қаржы жағдайына, оның төлем қабілетіне тәуелді болады.
1.3 Негізгі және айналым капиталы
Байсерке-Агро ЖШС айналым құралының деңгейі өндірістік процестің қажеттіліктеріне ғана байланысты анықталмайды, кездейсоқ факторларға да байланысты. Сондықтан айналым құралын тұрақты және өзгермелі құралға бөлген жөн.
Кәсіпорынның негізгі қорларын және өндірістік қуаттылығын тиімді пайдалану оның барлық технико-экономикалық көрсеткіштерінің жақсаруына мүмкіндік туғызады, соның ішінде өнім шығаруын көбейтеді, өзіндік құнын, еңбек сыйымдылығын төмендетеді және т.б.
Кәсіпорынның айналым қаражатына қажеттілігі мына факторларға байланысты:
* Өндіріс пен сату мөлшеріне;
* Бизнестің түріне (компания қызметінің сипатына);
* Қызмет ауқымына;
* Өндірістік кезеңнің ұзақтығына;
* Компания капиталының құрылымына;
* Компанияның есептік саясатына және есеп айырысу жүйесіне;
* тұтынылатын шикізаттың түрі мен құрылымына;
Бұл мақсаттар үшін негізгі капиталды қолдануды бағалайтын көрсеткіштер жүйесі қолданылады. Олардың ішінде ең маңыздалары қор қайтарымдылығы, қор сиымдылығы көрсеткіштері.
1.4 Қызметкерлердің жұмысын ұйымдастыру және еңбекақы
Еңбек тиімділігін арттырудың әртүрлі ынталандыру жолдары болып, сыйақы, қосымша төлем, кепіл төлемақы және т.б. болып табылады. Жұмысқа алушы еңбекақы жүйесі мен нысанын еңбек туралы ережеге сәйкес, нақтылы еңбек жағдайын ескере отырып, қызметкерлер ережесі бекіткен жұмысшылар және жұмыс уақыты режимі бойынша өздері белгілейді. Аталған ережелер жұмысқа алушыға тек еңбек шартына отыру немесе еңбек режимін ұйымдастыру үшін ғана емес, сонымен қатар шығындармен төлемдерді негіздеу мақсатында қажет. Жалақы жеке жұмыс нәтижесі бойынша немесе ұжымның жұмыс нәтижесіне байланысты төленеді. Бұл жағдайда қызметкерге белгіленген еңбекақы көлемі заң бойынша белгіленетін төменгі еңбекақы мөлшерінен төмен болмауы тиіс. Тәжірибе жүзінде еңбекақыны ұйымдастырудың негізгі екі нысаны - мерзімдік және кесімді қолданады.
Еңбекақы жөнінде есеп айырысу төлеу ведомосі әрбір жұмысшы мен қызметкер бойынша есептелінген еңбекақымен басқа да төлем сомаларын жинақтаушы құжат болып табылады. Бұл ведомоста жұмысшы-қызметкерлердің аты-жөні, табельдік номері, оларға есептелінген негізгі және қосымша еңекақылары мен одан ұсталынатын ұсталымдардың түрлері бойынша сомалары және сол айдың басы мен соңындағы шаруашылық субъектілерінің жұмысшылар мен қызметкерлерге немесе жұмысшылар мен қызметкерлердің субьектілеріне қарыз сомалары көрсетіледі. Жұмысшылар мен қызметкерлер осы есеп айырысу төлеу ведомосы бойынша шаруашылық субъектісінің кассасынан өзіне тиісті еңбекақыны алып, қол қояды.
Шаруашылық субъектілерінде жұмысшылар мен қызметкерлердің уақытша еңбекке жарамсыздығы үшін жәрдемақы төлеуге, еңбек демалысына еңбекақы төлеуге, тағы да басқа екбекақылларды төлеу үшін, сондай-ақ орташа еңбекақыны есептеу үшін көптеген шаруашылық субъектілерінде әрбір жұмысшылар мен қызметкерлерге дербес шот ашылып жүргізіледі. Бұл шотта жұмысшы-қызметкерлердің аты-жөні, сол шаруашылық субъектісіндегі демалысының ұзақтығы, әрбір айға есептелінген еңбекақылар мен жәрдемақылары және олардан ұсталынатын ұсталымдар түрлері бойынша көрсетіледі.
1.5 Ұйымның шығындарын және оның қаржылық нәтижелерін анықтау. Өзіндік құнды калькуляциялау
Қаржы жағдайын талдауға керекті негізгі мәліметтер бухгалтерлік баланста, сондай-ақ баланстың көрсеткіштерін толықтыратын,олардың мазмұнын ашатын және есепті кезең ішіндегі өзгеру себептерін анықтайтын жылдық және ағымдағы есеп берудің есептік формаларында болады.
Процесттік калькуляциялауда дайын өнім мен аяқталмаған өзіндік құны есепті мерзім соңында технологиялық процесстердің ерекшелігіне байланысты екі әдісі есептеледі:Орташа бағалау әдісі;ФИФО әдісі;
Осы әдістер бойынша мысал қарастырайық:
1.Орташа бағалау әдісі бойынша мысал:
Ай басындағы аяқталмаған өндіріс қалдығы 6 000 бірлік,материалдарға қатысы бойынша 100%, қосылған шығыстарға қатысы бойынша 60%-ға дайын, материалдардың құны - 24 000 тг., қосылған шығыстар - 15 300 тг.
Ай ішінде өндіріске 16 000 бірлік басталды;18 000 бірлік өндірілді, ай аяғындағы аяқталмаған өндіріс - 4 000 бірлік.
Ай ішіндегі шығындар - 139 000 тг., оның ішінде:
- материалдар - 64 000 тг., - қосылған шығыстар - 75 000 тг.
Ай аяғындағы аяқталмаған өндіріс материалдарға қатысы бойынша 100%-ға дайын, қосылған шығыстар бойынша - 75%.
Дайын өнімнің өзіндік құны:
Материалдар = 18 000 x 4 = 72 000 а.б. Қ.Ш. = 18 000 x 4,3 = 77 400 а.б.
Барлығы: 149 400 а.б., немесе 18 000 x 8,3 = 149 400 а.б.
Ай соңындағы аяқталмаған өндірістің өзіндік құны:
Материалдар = 4 000 x 4 = 16 000 а.б. Қ.Ш. = 3 000 x 4,3 = 12 900 а.б.
Барлығы: 28 900 а.б.
2.ФИФО әдісі бойынша мына мысалды қарастырайық:
Дайын өнімнің өзіндік құны:
- Ай басындағы А.Ө. өзіндік құны - 39 300
-Материалдар - 12 000 x 4 = 48 000 -Қ.Ш. - 14 400 x 4,3103 = 62 069
Барлығы: 149 369 тг.
Ай соңындағы А.Ө.:- Материалдар - 4 000 x 4 = 16 000- Қ.Ш. - 3 000 x 4,3103 = 12 931
Барлығы: 28 931 тг.
1.6 Өндірістің жалпы тиімділігін анықтау
Кәсіпорынның өндірістік қуаты негізгі қорлардың өнімді барынша көп шығару жөніндегі мүмкіндіктерімен анықталады. Өндірістік қуат негізгі қорлардың құрамының әркелкі болуына тікелей байланысты болады.
Ұйымның қаржылық тұрақтылығын сипаттайтын меншікті капиталдың қатыстырылған капиталға қатынасын көрсететін қаржыландыру коэффициенті болып табылады. Ол формула арқылы анықталады.
Кқ = , мұндағы, Кқ - қаржыландыру коэффициенті;
Мк - меншікті капитал;
Қк - сырттан тартылған (қарыз) капитал.
Бұл коэффициент жоғары болған сайын, банктер мен инвесторлар қаржыландыруға сенімді түрде кіріседі. Бұл коэффициент компания қызметінің қандай бөлігі өз қаражатымен, ал қандай бөлігі қарыз қаражатымен қаржыландырылатынын көрсетеді.
Өндірістік-шаруашылық процесте шикізаттарды, материалдарды және басқа да тауарлық-материалдық игіліктерді алудан бастап, өнім өткізуге дейінгі барлық операциялар тығыз өзара байланыста болады және қаржы арқылы жүзеге асып отырады. Сондықтан егер кәсіпорынның өз қарамағында ақша қаржыларының жеткілікті сомасы болмаса немесе олар ұйымсыз пайдаланылатын болса, мұның өзі жабдықтау, өнім өндіру және өткізу жоспарларының орындалуына едәуір дәрежеде ықпал жасайды.
1.7 Қорытынды
Байсерке-Агро ЖШС қаржы нәтижелері оның өндірістік және шаруашылық қызметінің қорытындыларына байланысты болғандықтан талдау кезінде өнім өндіру, оның өзіндік құны мен өткізілуі және басқалар туралы есептер пайдаланылады.
Кәсіпорынның капиталын басқару механизмін жетілдіру отандық экономика дамуының қазіргі сатысында өндірістің экономикалық тиімділігін жоғарылатудың маңызды факторларының бірі болып табылады. Әлеуметтік-экономикалық тұрақсыздық және нарықтық инфраструктураның өзгермелілігі жағдайында қаржылық менеджердің ағымдық күнделікті жұмысында айналым қаражаттарын басқару маңызды орынды алады, себебі осыдан кәсіпорынның сәтті және сәтсіз өндірістік-коммерциялық операцияларының себебін байқауға болады. Айналым қаражаттарын олардың жеткіліксіздігі жағдайында үнемді қолдану керек.
Тарау 2. Қаржылық есеп
2.1 Ұйымның есеп саясатын құру.
Қаржылық есеп берудің пайдаланушыларының қатарына потенциалды инвесторлар, кредиторлар, жабдықтаушылар, сатып алушылар, еңбеккерлер, сондай-ақ мемлекеттік органдар және т.б. кіреді.
Есеп беруге қойылатын негізгі талаптар: мекеме қызметінің нәтижесін анық әрі объективті көрсету, барлық көрсеткіштерді бір-бірімен қатаң түрде үйлестіру, бухгалтерлік пен жедел-статистикалық есеп берудің сабақтастығын сақтау, әдістемелік және басқа да ережелерді сақтау болып табылады. Бұрмаланған есеп бергені үшін мекеменің бас директоры мен бас бухгалтері ҚР әрекет етіп тұрған заңдарына сәйкес жауап береді. Түсініктеме жазба - мекемеде жасалған негізгі аналитикалық құжат. Онда, бірініші кезекте, бизнес жоспарының барлық тауарлары бойынша негізгі себептерімен қоса, орындалу жайына қысқаша баға беріледі және есептік кезеңде мекеменің жұмысына оң және теріс әсер еткен жақтары да ашылады. Аяқтау кезеңінде тексеру нәтижесі жинақталып қорытылады, резервтер анықталады, тұжырымдар негізделеді және жасалып, қалыптасады, табылған кемшіліктерді жою және шаруашылық жүргізуші субъектілердің іс-қызметінің тиімділігін арттыру мен оңтайландыру жөнінде ұсыныстар жасалады. Есеп беру белгіленген мерзімінде жасалған жөн.
Кесте 1 Қаржылық есептілік мерзімдері
Есеп беру формалар атауы
Есеп беруді құруды жиелігі
Қаржылық жағдайға есеп беру, кезең соңына.
Ай сайын, квартал, жыл
Кезең ішінде тұтастай табыс туралы есеп беру
Ай сайын, квартал, жыл
Кезең ішіндегі ақша қозғалысы туралы есеп беру
Квартал сайын, жыл
Кезең ішіндегі меншікті капиталдағы өзгеріске есеп беру
Квартал сайын, жыл
Ескертулер, ішінде есеп саясаты мен басқа да түсіндірме ақпарат керекті элементтерінің қысқаша мазмұны
Жылдық есеп беруге
Ескерту: Байсерке -Агро ЖШС ұйымының Есеп саясатынан алынған 2016 ж.
2.2 Кассалық операциялар есебі
Қаржы есебін беру тәртібі бухгалтерлік есеп стандарттарымен реттеледі: Бухгалтерлік баланс және қаржылық есептің негізгі көрсеткіштерін ашып көрсету; Қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп беру; Ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп беру арқылы жүзеге асады.
Қаржылық есеп берудің мақсаты пайдаланушыларды есептік кезеңдегі қызметінің нәтижесі мен қаржылық жағдайы туралы пайдалы, мәнді және сенімді ақпаратпен қамтамасыз ету болып табылатындығы белгілі.
Кассаға ақша қабылдау кассаның кіріс ордерлері бойынша жүзеге асырылады, оған бас бухгалтер мен кассир қол қояды. Кассаға ақша салған жеке немесе заңды тұлғаларға бас бухгалтер мен кассир қол қойған ақшаны қабылдағаны туралы квитанция беріледі.
Кассадан ақша беру кассаның шығыс ордерлерімен немесе басшы мен бас бухгалтер қол қойған тиісінше рәсімделген төлем тізімдемелерімен акт беруге жазылған өтініштен, шоттармен және басқа да құжаттармен рәсімделеді. Жекелеген адамға кассаның шығыс ордері бойынша ақша берген кезде кассир алушының төлқұжатын немесе жеке басының куәлігін көрсетуді талап етеді. Оның атауы мен номері, оны кімнің және қашан бергенін ордерде көрсетеді.
Активтер болашақта жүзеге асатын экономикалық олжа ретінде көрсетіледі. Активтер физикалық нысаны да бар болуы мүмкін және ондай нысаны болмауы да мүмкін (лицензия,ноу-хау,т.б.) сондай-ақ активтер дебиторлық қарыздар іспеттес те болып келуі мүмкін.
Міндеттеме тек актив алынған кезде немесе кәсіпорын келісім-шарттық қатынасқа отырған кезде пайда болады. Міндеттеме оны төлеу жолымен өтеледі, немесе басқа активті берген кезде жойылуы мүмкін.Мекеме Заңнамаға сәйкес бухгалтерлік есепті жүргізеді және есептілікті береді.
2.3 Ағымдағы шоттағы ақша қаражаты есебі
Ақша қаражаттарын сақтау үшін және заңды тұлғалар арасында есеп айырысу үшін Қазақстан Республикасының банк мекемелерінде банк шоттарын ашады. Бухгалтерлік есеп шоттары - банк шоттары банктер мен ұйымдардың кейбір операция түрлерін жүзеге асырады;Ағымдағы (есеп айырысу) және жинақ шоттары - бұл да банктік шоттар, бірақ олар жеке және заңды тұлғалар үшін, сондай-ақ заңды тұлғаның оқшауланған бөлімшелері үшін де ашылады.
Осы мәліметтер ЖШС Байсерке-Агро-ның Есеп саясаты құжатынан алынды.
Жазылған касса ордерлері немесе олардың орнына жүретін құжаттар Кіріс және Шығыс құжаттарын тіркеу журналында тіркеледі, ол Кіріс және Шығыс касса құжаттарына жеке-жеке ашылады. Онда мыналар көрсетіледі: Кіріс және Шығыс ордерінің толтырылған күні мен номері, кассаға түскен және жұмсалған ақшалардың нысаналы мақсаты көрсетіледі. Кіріс және Шығыс касса құжаттарын тіркеу журналында тек құжаттың толтырылған күні, номері мен сомасы көрсетіледі.
Операциялар жүргізіліп болғаннан кейін ордерге кассир қол қояды, ал оған тіркелген қосымша құжаттарға штамп басылады немесе жазумен: күні, айы мен жылын көрсете отырып Алынды немесе Төленді деп белгі соғады.
Касса операцияларының есебін кассир Касса кітабында (ф. №КО-4) жүргізеді, ол номерленуге, төленуге және оған сұрау салынуға тиіс; ондағы парақтар санын басшы мен бас бухгалтер қол қойып куәландырады.
2.4 Есеп беретін тұлғалардың есебі
Өнеркәсіптік-шаруашылық қызметі барысында кәсіпорын өз қызметкерлерін қызмет бабымен іс-сапарға жібереді, дүкендерден кеңсе жабдықтарын сатып алады, почта арқылы жіберілген ақшаларды және басқа да шығындарды төлейді. Бұл шығындардың үнемі банк мекемелері арқылы нақты ақшасыз есеп айырысу жолымен төленуі мүмкін емес. Сондықтан да шығындарды төлеу үшін қызметкерлерге қолма-қол ақша беріледі және олар сол алған ақшасына есеп беруі тиіс.
Есеп беруге тиісті адамдар өздеріне берілген аванстарды толық қайтармаса, онда ол олардың сомасы жалақысынан біртіндеп немесе түгелдей ұсталады. Аванс құжаттары бойынша артық жұмсалған сома еңбеккерлерге кассадан беріледі.ҚР аясында іс-сапарда жүргендерге екі ең төменгі есептік көрсеткіштер деңгейінде тәулік ақысы тәленеді, демалыс және мейрам, сондай-ақ жолда болған күндері де қоса есептелінеді. Егер де еңбеккер бірнеше мекен-жайларға жіберілсе, сол барған жерлері бойынша түгел белгі соғуы тиіс. Іс-сапарға шыққан және келген күндері куәлікте көрсетілген күнмен сәйкес келуі тиіс. Әдетте, іс-сапар мерзімі жолда жүрген уақытын есепке алмағанда қырық күннен аспауы керек.
Мысалы: ЖШС Байсерке-Агро кәсіпорнының есепшісі Жаркенова М.Н-ға 2011 жылдың 05 сәуіріндегі №42-к бұйрығы бойынша 2011 жылдың 6 сәуірінде кассадан іссапар шығындарына арналып 95000 теңге ақша берілді. 2011 жылдың 08 сәуірінде Жаркенова М.Н бухгалтерияға аванстық есебін тапсырды. Кәсіпорынның басшысы аванстық есепті оған тіркелген тиісті айғақтаушы құжаттардың негізінде 93808 теңгеге бекітті. Аванстың пайдаланылмаған қалдығы-1192 теңге кассаға өткізілді.
Бұл операциялар бухгалтерлік есепте төмендегі жазулар арқылы тіркеледі:
Егер аванстың пайдаланылмаған бөлігін (1192 теңгені) қызметкер кассаға өткізбеген жағдайда, оның келісімі бойынша еңбек ақысынан ұсталынса, онда бұл операциялар бухгалтерлік есепте төмендегі жазулар арқылы тіркеледі:
2.5 Жеткізушілермен және мердігерлермен есеп айырысу
Жеткізушілермен және мердігерлермен есеп айырысу есебі арнайы нысандағы тізімдемеле әрбір шот - фактурасы немесе төлем - талап тапсырмалары бойынша жүргізіледі, ал бұл өз кезегінде әрбір құжат бойынша есеп айырысуларды бақылап отыруға мүмкіндік береді.
Кәсіпорын өз өндірісінің тиімді және ырғақты жүмысын қамтамасыз ету үшін өзінің материалдық-техникалык базасын жасайды, яғни өндіріске қажет корларын құрайды. Кәсіпорынды жабдыктау экономикалық және әлеуметтік даму жоспарларына сәйкес жүргізіледі. Өнім жеткізушілер мен есеп айырысулар есебі арнайы нысандағы журналда, машинограммада немесе тізімдемеде, әрбір шот-фактурасы немесе төлем-талап тапсырмалары бойынша жүргізіледі, ал бұл өз кезегінде әрбір құжат бойынша есеп айырысуларды бақылап отыруға мүмкіндік береді.
Жабдықтаушылар және мердігерлермен есеп айырысу операцияларына құрылатын бухгалтерлік өткізбелер:
2.6 Негізгі қорлар есебі
Осы мәліметтер ЖШС Байсерке-Агро-ның Есеп саясаты құжатынан алынды.
Шоттар корреспонденциясы:
Дт Кт
7210 2420 - кеңсе қарамағындағы ғимараттарға тозық есептелінді
8415 2420 - негізгі цех станогына тозу есептелінді
2410 6220 - тегін алынған автокөлік
7010 2520 - сатылған жас малдың өзіндік құны есептен шығарылды
2520 8110 - мал төлдері кіріске алынды
2520 3310 - бағып-күтіп, өсіру үшін жас мал сатып алынды
2410 3310 - жабдықтаушылардан негізгі құралдар келіп түсті
2410 3320 - еншілес кәсіпорынан жеңіл автокөлік алынды
7510 2410 - табиғат апаты нәтижесінде негізгі құралдар есептен шығарылды
Негiзгi құралдарға қозғалмайтын мүлiк, жер учаскелерi, үйлер мен ғимараттар, өткiзгiш тетiктер, машиналар мен жабдықтар, өлшеу және реттеу аспаптары мен қондырғылар, есептеу машиналары мен техникалары және олардың бағдарламалық құралдары, көлiк тасымалдау құралдары, аспаптар, өндiрiстiк және шаруашылық құрал-саймандары, өнiм және жұмыс малдары, көп жылдық екпе ағаштар, шаруашылықтың iшкi жолы жатқызылады.
Есептелген амортизация сомасы ай сайын өндірлген өнімнің, орындалған жұмыстың немесе көрсетілген қызметтің өзіндік құнына апарылады; маусымдық өндірістерге амортизациялық аударымдардың жылдық сомасы кәсіпорынның жыл ішінде жұмыс істеу кезеңнің өндірістік шығындарына қосылады.
2.7 Тауарлы-материалдық қорлар есебі
Осы мәліметтер ЖШС Байсерке-Агро-ның Есеп саясаты құжатынан алынды
Шаруашылық операция мазмұны Дебет Кредит
Жеткізушілер мен мердігерлерден шикізаттар келіп түсті 1310 3310
Келіп түскен шикізаттар негізгі өндіріске босатылды 8110 1310
Негізгі өндірістен шыққан өнім кірістелді 1320 8110
Сатып алушыларға дайын өнім жөнелтілді. 1210 1320
Жеткізушілермен есеп айырысты 3310 1030
Бюджетке түскен ҚҚС аударылды 3130 1030
ТМҚ-лардың есептен шығарылуы типтік формаларының негізініде, бас директордың қолдауымен жүргізіледі және сәйкес кіріс түскен кезде шығысқа жатқызылады. Егер ескірудің, бұзылудың салдарынан ТМҚ-лар өзіндік құнын өтей алмаса, онда қорларды сатылу мерзіміне қарай өткізілу мүмкіндігін таза құнымен бағалайды.
Қоймадағы ТМҚ-рға жоспарлы түгендеу жылына бір рет 1 қаңтарда жүргізіледі. Қоймадағы ТМҚ-р есебін материалды есептеу карточкаларында жүргізеді. Карточкаға жазуды қоймашылар кіріс және шығыс құжаттары негізінде жүргізеді.
2.8 Еңбекақысы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу
Еңбек және еңбекақы есебі - жұмысшылар санының өзгсруі, жұмыс уақытының шығындары, жұмысшылар категориясы, өндірістік шығын сияқты мағлұматтар түгел қамтылатын дәл әрі оперативтік деректерді талап ететін аса маңызды да күрделі жұмыстардың бірі болып табылады.
Еңбек және оған ақы төлеу есебінің негізгі міндеттеріне жататындар:
еңбекақы корын және жұмыс уақытын пайдаланып жұмыс мөлшерінің орындалуын, еңбектің саны мен сапасын бақылау;
шаруашылық жүргізуші субъектінің әрбір жұмысшысына жалақыны уақтылы және дұрыс есептеу;
белгіленген мерзімде еңбекақы бойынша есеп айырысу;
ЖШС Байсерке-Агро-да еңбекке ақы,сыйақы төлеу:
Қызметақысы 11300 теңге кәсіпорын менеджері айдағы 26 жұмыс күнінң 20 күнінде жұмыс істеген. Айдың орташа күндік жалақысы:1130026=434,62тг. Менеджердің жалақысы 434,62*20=8692,4тг.
Кесімді ақы алатын жұмысшыға белгілі 250,56 теңге бағаланатын 30 бөлшекті әзірлеу тапсырылды. Жалақысы 30*205,56=7516,8 тг.
Материалдарды үнемдеген жұмысшыларға сыйақы беруге әр бір жұмыс орны:
Мерзімдік ақы алушы жұмысшы 180 сағат жұмыс істеп есепті айда 1200 теңге сомасының материалдарын үнемдеген. Сыйақы беру туралы ережеге сәйкес сыйақы нақты үнемделген материалдардың 35% мөлшерніде есептелінеді.
2.9 Ұйымның қаржылық есеп беруі
ЖШС Байсерке-Агро-ң қаржылық есеп беруi есеп процесiнiң соңғы сатысы болып табылады. Бухгалтерлік балансты құрастыру техникасы дегеніміз - барлық қажетті есеп жұмыстарының жиынтығы. Бұл процедураларға дайындық жұмысы, мүлік құнын есептен шығаруды көрсету, шоттарды жабу және есеп регистрлеріне сәйкес қорытындыны жинақтау кіреді. Бухгалтерлік балансты құрастыру негізі ақтайтын құжаттармен расталған есеп жазбалары болып табылады.
ЖШС Байсерке-Агро-да балансқа түсініктеме көрсетіледі:
* негізгі құралдардың әр түріне есеп беру жылының басындағы және соңындағы бастапқы құны;
* негізгі құралдардың әр түріне амортизацияны есептегенде амортизацияны есептеу әдістерінің қолданылуы, амортизацияланған негізгі құралдардың жыл басы және жыл соңында бастапқы немесе ағымдағы құны, есеп беру жылының жыл басы және жыл соңындағы жинақталған амортизация сомасы
Пайда мен залал - белгілі бір уақытта Байсерке-Агро қызметінің ойдағыдай болуын өлшейтін есеп беру. Қаржылық есептеменің халықаралық стандарттарына сәйкес Байсерке-Агро пайда мен залал есебінде немесе оларға ескертуде шығындардың сипатына негізделіп, жіктелген шығындарға талдау жасайды.
2.10 Қорытынды
Қаржылық есептi жасау үшiн есептiк уақыт болып есептi кезеңдегi календерлық соңғы күн есептелiнедi. Қолданылып жүрген заңға сәйкес жылдық есеп үшiн есеп беру кезеңi календерлық жылдың 1 қаңтарынан бастап 31желтоқсанға дейiн. Егер ҚР заңында басқаша жағдай қаралмаса, есеп әр жылдың 30 сәуiрiнен кешiктiрiлмей тапсырылуы керек.
ЖШС Байсерке-Агро-да есептеу принципi мынаны бiлдiредi: табыстар еңбек сiңiрiлiп табылғаннан кейiн аударылады, ал шығындар шығарылған соң есептелiнедi, яғни операциялар мен оқиғалар есептiк баланс пен қаржылық-шаруашылық қызмет нәтижелерi туралы есепте олардан түскен несие ақша қаражаты төленген сәтiнен бастап емес,пайда болған сәтiнен бастап есепке алынады. Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру ҚР-да есептеу, үздіксіздік, дәлдік, шынайылық принциптеріне сай жүзеге асырылады.
Тарау 3. Мекемедегі бюджеттік есеп
3.1 Мемлекеттік мекемелердегі есеп саясатының негізгі ережелері
Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы Қазақстан Республикасының заңы мен Бухгалтарлік есеп принциптерінде кәсіпорын өзінің есеп саясатын құруы барысында бұйрық немесе жарлық бойынша қажетті құжаттар тізімін бекітуі керек екендігі көрсетілген. Бұл бекітілетін құжаттардың қатарына мыналар жатады:
1) Бухгалтерлік есептің уақытылы және есеп берудің толық тиісті талаптарына сәйкес жүргізілуі;
2) Бухгалтерлік есеп жұмысын жүргізуде қолданылатын синтетикалық және аналитикалық шоттарының жұмысын жоспары;
3) Алғашқы есеп құжаттарының типтік нысандары;
4) Ұйымның ішкі бухгалтерлік қорытынды есеп құрудағы құжат нысандары;
5) Актив пен міндеттемелерді бағалау әдістері.
Есеп саясатының әдістемелік жағына мына элементтер кіреді: мүлік пен міндеттемелерді бағалау әдістері, мүліктің әрбір түрлері бойынша амортизация есептеу әдістері, табысты есептеу әдістері және тағы сол сияқты.
1) Негізгі құралдарына амортизациялық аударым сомасын есептеу әдістері.
2) Материалдық емес активтеріне амортизациялық аударым сомасы есептеу және олаврды есептеп шығару жолдары.
3) Шығындарды топтау мен өндіріс шығындарына жатқызу (апару) әдістері.
4) Өндіріс шығындарын және өнімнің өзіндік құнын есептеу, яғни калькуляциялау жүйесі.
Мемлекеттік мекемелерде бухгалтерлік есеп жүргізу ережесі-ҚР Бюджет кодексіне сәйкес әзірленеді және Республикалық және жергілікті бюджеттер есебінен ұсталатын мемлекеттік мекемелерде бухгалтерлік есеп жүргізу тәртібін белгілейді. Тексерілген және есепке алынған құжаттар операцияларды жасау күні бойынша жүйеленеді және мемориалды ордерлермен-нысандар альбомының нысандары бойынша жинақтау ведомостерімен ресімделеді, оларға мынадай тұрақты нөмірлер беріледі:
1-мемориалды ордер-Нысандар альбомының 381 нысанды кассалық операциялар бойынша жинақтау ведомосі;
2-мемориалды ордер-Нысандар альбомының 381 нысанды мемлекеттік мекемелердің кодтарындағы қаражаттың қозғалысы жөнінде жинақтау ведомосі т.б. Мемориалды ордерлерге бас бухгалтер мен оның орынбасары және орындаушы қол қояды.
3.2 Ақша операцияларының есебі
Осы мәліметтер ЖШС Байсерке-Агро-ның Есеп саясаты құжатынан алынды
Ақша операциялары бойынша шот корреспонденциясы:
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп кезең ішіндегі ақша қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді оларды операциялық, инвестициялық қызмет немесе қаржы қызметі бойынша жіктей отырып білдіруі тиіс. ЖШС Байсерке-Агро операциялық, инвестициялық қызмет немесе қаржы қызметінен түскен ақша қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді өзінің қызметінің сипатына неғұрлым сәйкес келетіндей береді. Қызмет түрлері бойынша жіктеу пайдаланушыларға осы қызметтің компанияның қаржы жағдайына әсер етуін, оның ақша қаражаттары мен ақша қаражаттарының баламаларының сомасын бағалауға мүмкіндік беретін ақпаратты қамтамасыз етеді.
3.3 Дебиторлық және кредиторлық берешек есебі
Кәсіпорынның дебиторлық және кредиторлық қарыздарын басқара отырып, шикізат пен материалдарды ұқыпты жұмсауға, өндіріс қалдықтарын азайтуға, ысырапты жоюға, бәсекеге жарамды өнімдерін өндіруге, оның сапасын көтеруге, өзіндік құнын төмендетуге, қоршаған ортаны сақтауға, алдағы кезеңде инвесторларды осы кәсіпоырнның ісіне толықтай араласуға, жаңа нарықтық қатынастарға ие болуға, шығындарды, кіріс пен табысты басқаруға мүмкіндік бар.
1210 Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің борышы шоттарына қатысты бухгалтерлік есепте мынадай корреспонденциялар жазылады:сатып алушылар мен тапсырыс берушілерге 300000 теңгенің дайын өнімдері 500000 теңгеге сатылды. (соның ішінде 80000теңге ҚҚС сомасы).
Сатылған тауарлардың өзіндік құнына:
Дт: 7010 Сатылған өнімдердің өзіндік құны Кт: 1320 Дайын өнім 300000 тг 300000 тг
Сатылған тауарлардан алынатын сомаға:
Дт: 1210 Алынуға тиісті борыштар шоты Кт: 6010 Дайын өнімдерді сатудан
420000тг алынатын табыс 420000тг
Сатылған тауарлар үшін есептелеген ҚҚС сомасына:
Дт: 1210 Алынуға тиісті борыштар шоты Кт: 3130 Қосылған құн салығы
80000 тг 80000тг
Сатылған тауарлар үшін алынатын сома келіп түскенде:
Дт:1030Ағымдағы банктік шоттардағы Кт: 1210 Алынуға тиісті шоттар
ақша қаражаты 500000 тг 500000 тг
3.4 Қызметкерлермен есеп айырысу есебі
Еңбекақы есебі және оның төлемінің негізгі мақсаты еңбек шығындарын және төлемді есептеу шығындарын дұрыс анықтау, жұмыс уақытын дұрыс пайдалануды еңбек тәртібін және еңбекке ақы төлеу қорын пайдалану ережесін бақылау болып табылады.
Осы мәліметтер ЖШС Байсерке-Агро-ның Есеп саясаты құжатынан алынды
Шоттар корреспонденциясы:
Дт Кт
3350 3210 - еңбекақыдан әлеуметтік салық ұсталынды.
3350 1010 - лауазымды тұлғаларға кассадан еңбекақы берілді
3350 3120 - еңбекақыдан жеке табыс салығы ұсталынды
7210 3350 - басқару аппараты жұмысшыларына демалысақы есептелінді
3390 1010 - депонерленген еңбекақы берілді
3350 1250 - есеп беруге тиісті тұлғаның қарыз сомалары берілді
1620 3350 - алдағы кезеңдердің шығындары үшін есептелінетін еңбекақы
3.5 Қорлар есебі
Қорлар - бұл:
1) шикізат қорлары, материалдар, сатып алынған жартылай фабрикаттар мен кешендік бұйымдар, отын, ыдыс, ыдыстық материалдар, қосалқы бөлшектер, қызметтерді орындау кезінде пайдалануға арналған өзге материалдар.
2) аяқталмаған өндіріс.
3) субъектінің қызмет барысында сатуға арналған дайын өнім, тауар түріндегі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz